1

At wichcˈulchiˈ Teófilo, li nabˈe inwuj ri xintzˈibˈajbˈi pi awe, xintzˈibˈajiˈ juntir ri bˈanalch jwiˈl Kakaj Jesús y juntir tijon ri xan cuando xwaˈx neri wich ulew
asta cuando xcˈamsajbˈi lecj jwiˈl Kakaj Dios. Cuando ajquiˈ chi cˈamsajbˈi lecj, laˈ jcwinel Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios xcan jbˈij rechak yak jtakoˈn ri chaˈl jwiˈl chi trantak lawiˈ raj Kakaj Dios trantak.
Chiwch caˈwinak (40) kˈij cuando jorok cˈastasajiˈ jwich Kakaj Jesús laj jcamnakl, qˈuilaj bˈwelt xilsaj jwich pi cristianil jwiˈlak yak jtakoˈn chi jcˈutic chi kes tzˈetel tzˈet xcˈastasajiˈ jwich laj jcamnakl. Y Kakaj Jesús xij rechak nen mo titakon Kakaj Dios chibˈak juntir cristian.
Cuando ajwiˈ Kakaj Jesús riqˈuilak, xij rechak: Mat eltaknabˈi Jerusalén, ulbˈejtakna, tiyeˈsaj Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios chawechak ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chapcaˈ ximbˈij chawechak.
Tzˈetiˈn, Juan Ajbˈanal Jaˈtiox xanaˈ jaˈtiox rechak cristian laˈ jaˈ. Pero atak pi quibˈ uxibˈ kˈij tina bˈansajna jaˈtiox chawechak laˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios, xcheˈ rechak.
Y yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo ri mulbˈem ribˈak riqˈuil, xtzˈonajtak re: Kajawl, ¿roniˈ kˈij ri tawesaj kˈatbˈitzij laj jkˈabˈak yak ri maˈ kawinaktak taˈn y tajach kˈatbˈitzij laj kakˈbˈ oj ri oj rijajl Israel? xcheˈtak re.
Kakaj Jesús xij rechak: Atak taˈ yeˈl luwar chawechak tawetemajtak, xike Kakaj Dios retam nen or tran ri chomorsal jwiˈl y xike re wiˈ kˈatbˈitzij laj jkˈabˈ chi jbˈanic y atak taˈ yeˈl luwar chawechak tawetemajtak.
Pero cuando tacˈultak Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj awanmak, ajrucˈreˈ tiyeˈsaj acwinelak pire ateltak chi jbˈij li tilmit Jerusalén, juntir luwar re Judea, Samaria y juntir luwar re wich ulew chi kes tzˈet xawilaˈtakaˈ juntir ri ximbˈan, xcheˈ rechak.
Xantaj jbˈij rechak jilonli jwiˈl Kakaj Jesús, xcˈamsajbˈi lecj jwiˈl Kakaj Dios chiwchak y xchˈuksajbˈi rij jwiˈl jun sutzˈ.
Y aj tijintakaˈ chi rilic nen mo jawic Kakaj Jesús lecj, etke xriltak waˈlchak quibˈ winak chijcˈulelak, subˈlaj sak ritzˈikak.
Y yak quibˈ winak li xijtak rechak: Atak winak aj Galilea, ¿nen tawiltak lecj? Kakaj Jesús ri xwaˈx chaxoˈlak ri xcˈamsajbˈi lecj, tina pena chic. Nen mo jbˈic cuando xeˈ lecj, jilon jpetic cuando tipe chic, xcheˈtak rechak.
Yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo xeltakch bˈa witz ri jbˈij Olivos, xkˈajtak Jerusalén. Bˈa witz ri jbˈij Olivos raj wiˈ jun kilometro jnajtil re Jerusalén, jiˈke jnajtil chapcaˈ jnajtil bˈe ri yeˈl luwar tibˈembˈej lak kˈij re uxlan chapcaˈ tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios.
Cuando xtawtak Jerusalén, xjawtak laj jcabˈ wik re man ja lamas wiˈ jposadak. Yak ri xjawtak laj jcabˈ wik re man ja, riˈtakaˈ Pedro, Juan, Santiago, Andrés, Felipe, Tomás, Bartolomé, Mateo, Santiago ri jcˈajol Alfeo, Simón ri tibˈijsaj Zelote re y Judas ri jcˈajol Santiago.
Juntir ribˈilak tijmulbˈaˈ ribˈak chi chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios pach yak jkˈun Kakaj Jesús, María ri jchuch Kakaj Jesús y nicˈj anm chic.
Laˈ mak kˈij li xmulbˈaˈ ribˈak subˈlaj ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, raj wiˈtakaˈ jun cient pach junwinak (120) chi cristian ri xmulbˈaˈ ribˈak. Xpe Pedro, xwaˈr laj xoˈlak, xij rechak jilonri:
Atak wechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo, awetamakiˈ chi lajori xtawiˈ chiwch juntir ri bˈil jwiˈl Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios chirij Judas ri xcan jtzˈibˈaj David li wuj re Lokˈlaj Jyolj Kakaj Dios ri tijbˈij chirij Judas ri xcˈamow jbˈeak mak ri xtawtak chi jchapic Kakaj Jesús.
Judas kapachiˈn y riˈ jun chi chac chikaxoˈl.
Xpe Judas, xlokˈ jun qˈuer ulew laˈ man pwak ri jtojbˈl ri xyeˈsaj re jwiˈl man etzl noˈj ri xan. Xantaj li jwiˈl, xtzaak pi xulan jbˈa lak ulew, xpax jchˈol y xelch juntir rixcolbˈ.
Juntir cristian Jerusalén xtatak jtaquil chirij Judas, xcojtak jbˈij man ulew pi Acéldama. Ri jcholajl tielwiˈ man yoloj Acéldama, luwar lamas xtix jquiqˈuel camnak.
Jwiˈl tzˈibˈaliˈ li wuj re Salmos ri tijbˈij jilonri: Rulew tican chi taˈ chiquiˈ rajw, taˈ chiquiˈ ni jonok tiwaˈx chiwch. Y jalanchak tioc pi jqˈuexwach, ticheˈ, xcheˈ Pedro rechak.
Y Pedro xij chic: Lajori rajwaxiˈ tichaˈsaj jun rechak yak cristian ri xojjpachijtak cuando xwoˈcot Kakaj Jesús ri Kajawl chikaxoˈl
y cuando xansaj jaˈtiox re jwiˈl Juan Ajbˈanal Jaˈtiox asta cuando xcˈamsajbˈi lecj. Rajwaxiˈ jun rechak yak ri xiliwtak re juntir li tioc pi jqˈuexwach Judas, pire tiwaˈx laj kaxoˈl chi jbˈij chi kes tzˈetiˈ xcˈastasajiˈ jwich Kakaj Jesús laj jcamnakl, xcheˈ rechak.
Ajrucˈreˈ yak ri mulbˈem ribˈak claˈ xchaˈtak quibˈ, xkˈasajtak chijxoˈlak. Yak quibˈ ri xchaˈtak, riˈtakaˈ José ri tibˈijsaj Barsabás y tibˈijsaj Justo re, pach Matías.
Ajrucˈreˈ xchˈaˈwtak riqˈui Kakaj Dios, xijtak: Kajawl, at awetamiˈ nen wiˈ laj ranmak juntir cristian. Cˈut chikawch nen rechak yak quibˈ ri, ri chaˈl awiˈl
pire tioc pi takoˈn chikaxoˈl pi jqˈuexwach Judas ri xkej li mac, ri xeˈ li man luwar ri tosol pire re, xcheˈtak.
Ajrucˈreˈ xoctak chi jtzakic suert chirijak chi rilic nen rechak yak quibˈ tican pi jqˈuexwach Judas y riˈ Matías xcanc. Jilonli Matías wiˈchak laj rajlalak yak junlajuj (11) chi jtakoˈn Kakaj Jesucristo.

2

Cuando xtaw nimakˈij Pentecostés, juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo cˈamem ribˈak li jun ja.
Etke xtatak jun kelen tijumum petzal lecj chapcaˈ jtaic jun quiekˈekˈ tew y subˈlaj xjumum la ja lamas cubˈultak.
Ajrucˈreˈ chiribˈil ribˈak xriltak nicˈj kelen ri chapcaˈ rilic jxak kˈakˈ xkej chibˈak chi jujunalak.
Y juntir ribˈilak xnojsaj ranmak laˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios y etke xretemajtak jaljojtak tzijbˈal, tichak yolowtak lak jaljojtak tzijbˈal chi jujunalak chapcaˈ ri xyeˈsaj rechak jwiˈl Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios.
Y laˈ mak kˈij re man nimakˈij li ri xaan li tilmit Jerusalén, wiˈtakaˈ subˈlaj qˈui yak rijajl Israel ri tijcojtak Jpixbˈ Kakaj Dios jekeltak claˈ ri tipetak lak juntir tilmit.
Rechak, cuando xtatak xjumum lecj, xmulbˈaˈ ribˈak riqˈuilak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo. Y subˈlaj xsaach jchˈolak jwiˈl chi jujunalak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo tichak chˈaˈwtak laj jtzijbˈalak chi jujunalak,
jilonli subˈlaj xsaach jchˈolak y xijtak chiribˈil ribˈak jilonri: Mak cristian ri tijin tichˈaˈwtak aj Galileatakaˈn.
¿Nen mo ticwintak chi yoloj laj katzijbˈal ri xojqˈuiywiˈch chi kajujunal?
Chikaxoˈl neri wiˈtakaˈ cristian aj Partia, aj Media, aj Elam, aj Mesopotamia, aj Judea, aj Capadocia, aj Ponto, aj Asia,
aj Frigia, aj Panfilia, aj Egipto, yak ri tipetak lak luwar re Libia chi nakaj re Cirene, aj Roma,
wiˈ jujun rijajltakaˈ Israel, wiˈ jujun ri maˈ rijajltak taˈ Israel, pero xcojaˈtakaˈ Jpixbˈ Kakaj Dios, wiˈtakaˈ aj Creta y aj Arabia. Oj juntir laj katzijbˈal tijbˈijtakwiˈ chike juntir ri kus jtaic ri xan Kakaj Dios, xcheˈtak chiribˈil ribˈak.
Juntir sachal jchˈolak jwiˈl taˈ retamak jcholajl nen tijbˈijtak, xoctak chi jtzˈonaj chiribˈil ribˈak: ¿Nen chiquiˈ jcholajl li? xcheˈtak.
Pero nicˈj chic xtzeˈjtake y xijtak: Kˈabˈreltakaˈn, xcheˈtak chirijak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Ajrucˈreˈ xpe Pedro, xwaˈr chijxoˈlak yak junlajuj (11) jtakoˈn Kakaj Jesucristo, cow xchˈaˈwc, xij rechak juntir cristian: Atak rijajl Israel ri inwinak y juntir ri watak Jerusalén, tatak, tambˈij jcholajl chawechak.
Yak winak ri taˈ kˈabˈreltak chapcaˈ tabˈijtak, lajori aj akˈabˈiˈn, ajriˈneˈ bˈelejebˈ (9) or re akˈabˈ.
Riˈ ri xtaw chiwch ri xcan jbˈij Joel ri ajkˈasal Jyolj Kakaj Dios ri tijbˈij jilonri:
Lak qˈuisbˈitak kˈij re jwich kˈijsak, Kakaj Dios xij jilonri: Tina intaknabˈi Insantil chibˈak juntir cristian. Arabˈinak y acˈajolak tina jkˈasajtakna Inyolj rechak cristian. Y yak winak ri ajquiˈ mas riˈjtak tina riltakna ri tancˈut chiwchak, yak riˈjtaklaj cristian tina riltakna laj richcˈak ri tancˈut chiwchak.
Y laˈ mak kˈij li tantakch Insantil chibˈak, chi anm chi winak tikˈasintak Inyolj.
Lecj y wich ulew tina imbˈanna kelen ri sachom chˈolal rilic, tina imbˈanna cˈutbˈi incwinel y tina incˈutna quicˈ, kˈakˈ y tibˈukuk sibˈ.
Kˈij tina ukuˈmarna jwich y tran quiek jwich icˈ chapcaˈ quicˈ. Riˈ li retal tiilsaj nabˈe, ajrucˈreˈ titaw kˈij tipet Kajawl, riˈ jun kˈij li subˈlaj nim jkˈij.
Y juntir ri tichˈaˈwtak riqˈui Rajawl wi tijtzˈonajtak re chi ticolsajtak, ticolsajtakaˈn, xcheˈ Kakaj Dios, xcheˈ Joel, xcheˈ Pedro rechak.
Pedro xij chic rechak: Atak aj Israel, tatak jcholajl nen tambˈij chawechak. Kakaj Jesús aj Nazaret xan nimaktak cˈutbˈi jcwinel Kakaj Dios y xan kelen sachom chˈolal rilic chaxoˈlak. Riˈ li retal xan chawchak pi cˈutbˈire chi Kakaj Diosiˈ takowinakch re chaxoˈlak y atak xawetemajtakaˈ chi re tzˈetel tzˈet Kakaj Diosiˈ takowinakch re.
Pero atak, cuando xjachsaj Kakaj Jesús laj akˈbˈak, atak xachaptak y xajachtak laj jkˈabˈak mak cristian ri etzl jnoˈjak pire xcamsajtak wich curs. Jilon xabˈantak re chapcaˈ jchomorsaˈn Kakaj Dios chirij ojrtaktzij.
Onque jilonli xabˈantak re Kakaj Jesús, xpe Kakaj Dios xresaj laj jkˈabˈ camic y xcˈastasaj jwich laj jcamnakl xoˈlak camnakibˈ, jwiˈl man camic taˈ ticwin chirij.
David xij chirij Kakaj Jesús ojr jilonri: In cocˈxoˈl twil jwich Wajawl jwiˈl re wiˈ laj impaach chi lakˈj chi lakˈabˈ pire maˈ tanquibˈaj wanm.
Jwiˈliˈli jor tiquiˈcot wanm y imbˈixan jwiˈl inquiˈcotem y cuando incamc, cubˈuliˈ inchˈol chi taˈ tibˈe intijeˈ cˈax, li uxlaniˈ tibˈeˈw wanm
jwiˈl at, maˈ kus taˈke chawe tican insantil li man luwar lamas ticˈolsaj jsantilak camnakibˈ, ni taˈ tayeˈ luwar tikˈaˈy jtioˈjl lokˈlaj atakoˈn.
Xacˈutaˈ bˈe chinwch re tzilaj cˈaslemal y wiˈ jun quiˈcotemal laj wanm jwiˈl watiˈ wiqˈuil, xcheˈ David chirij Kakaj Jesús.
Pero in tzˈetel tzˈet tambˈij chawechak atak inwinak ri ojtak rijajl Israel chi kamam David xcamiˈn, xmuksajiˈn y aj naˈliˈ lajori lamas xmuksajwiˈ.
David ajkˈasal Jyoljiˈ Kakaj Dios y re retamiˈ chi bˈiliˈ jwiˈl Kakaj Dios chi kes tzˈet re tina jchaˈna jun rechak yak rijajl pire tijyeˈ takon laj jkˈabˈ chapcaˈ takon ri xwaˈx laj jkˈabˈ re.
David cuando xijch ojr chapcaˈ chi taem tichak tijin chi rilic ri xij chirij ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew chi tina cˈastasajna jwich laj jcamnakl y taˈ tican jsantil li man luwar lamas ticˈolsaj jsantilak camnakibˈ y xij chi taˈ tijyeˈ luwar tikˈaˈy jtioˈjl li ulew.
Riˈ Kakaj Jesús li ri xcˈastasaj jwich laj jcamnakl jwiˈl Kakaj Dios y oj juntir xkilaˈ chi tzˈetiˈ xcˈastasajiˈ jwich laj jcamnakl.
Kakaj Dios xcˈambˈi Kakaj Jesús lecj pire xcubˈaˈ laj jpaach. Y xyeˈ Lokˈlaj Jsantil re chapcaˈ ri bˈil jwiˈl pire tijtakch chikabˈ ojtak juntir y riˈ li ri attijintak chi rilic y attijintak chi jtaic lajori.
Maˈ riˈ taˈ David ri xeˈ lecj, pero riˈ re xin chirij Kakaj Jesucristo jilonri: Kakaj Dios ri Kajawl xijiˈ re Wajawl: Cubˈren laj impaach asta
tina injachna laj akˈbˈ yak ri atcontrinc, xcheˈ Kakaj Dios re, xcheˈ David.
Atak juntir rijajl Israel, etemajtak chi tzˈetel tzˈet Kakaj Jesús ri Kajawl ri xataktak jcamsaj wich curs, xyeˈsajiˈ rekleˈn pire titakon chibˈak juntir cristian y riˈ re ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew, xcheˈ Pedro rechak.
Cuando xtatak mak cristian chi jilon xijsaj rechak, xcˈaxcˈobˈ laj ranmak, xtzˈonajtak re Pedro y rechak yak nicˈj jtakoˈn Kakaj Jesucristo: Atak kawinak, ¿nen rajwax tikabˈan lajori? xcheˈtak.
Xpe Pedro, xij chic rechak: Lajori qˈuex anoˈjak y cˈam jkˈabˈal amacak chiwch Kakaj Dios pire ticuysaj amacak y tibˈansaj jaˈtiox chawechak chi ajujunalak laj jbˈij Kakaj Jesucristo y Kakaj Dios tijyaˈ Lokˈlaj Jsantil chawechak.
Riˈ li ri bˈil jwiˈl chi tina jyeˈna chawechak y tina yeˈsajna re awalcˈwalak y tina yeˈsajna rechak yak ri wiˈtak chinaj y rechak juntir yak ri tisiqˈuijtak jwiˈl Kakaj Dios ri Kajawl pire tiwaˈxtak riqˈuil, xcheˈ Pedro rechak.
Pedro xij chic nicˈj yoloj rechak chi jtijojcak y chi jyeˈic jnoˈjak: Col aybˈak re jkˈatbˈitzij Kakaj Dios ri tran chibˈak mak cristian ri wiˈtak re mak junabˈ ri, ri tibˈanowtak mak etzltak noˈj, xcheˈ rechak.
Y jilonli yak ri xcojowtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri xij Pedro, xansaj jaˈtiox rechak. Laˈ man kˈij li subˈlaj xqˈuiyantak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, raj xoctakaˈ uxibˈ mil (3,000) chi cristian chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Y juntir ribˈilak, nojel ranmak chi jcojic ri tibˈijsaj rechak jwiˈlak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo y juntir nicˈ jwichak. Tijcˈam ribˈak chi chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios y juntir tijmulbˈaˈ ribˈak chi wicˈ.
Juntir cristian subˈlaj xsaach jchˈolak chi rilic nimaktak cˈutbˈi jcwinel Kakaj Dios ri xansaj chiwchak jwiˈlak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo.
Juntir yak ri xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo nicˈ jwichak y xjach chiwchak juntir kelen rechak chiribˈil ribˈak.
Tijcˈayaj rulewak y juntir kelen rechak y tijjachtak man pwak li chiwchak pire tijlokˈtak kelen ri rajwax rechak chi jujunalak.
Nojel kˈij tijmulbˈaˈ ribˈak li nimi richoch Kakaj Dios chi jnimirsaj jkˈij Kakaj Dios y tijmulbˈaˈ ribˈak laj richochak chiribˈil ribˈak y trantak comon wicˈ. Tijjach jwaak chiwchak chiribˈil ribˈak pi quiˈcotemal y taˈ ni jun tiqˈuixibˈ chiwch jun chic, jwiˈl taˈ ni jono rechak tijcoj jkˈij chiwch jun chic.
Rechak tibˈixantak chi jnimirsaj jkˈij Kakaj Dios y jor tzi tiilsajtak jwiˈlak juntir cristian y Kakaj Dios ri Kajawl tran chi nojel kˈij tijin tiqˈuiyantak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo pire ticolsajtak laj jkˈabˈ jmacak.

3

Jun kˈij Pedro pach Juan xeˈtak li nimi richoch Kakaj Dios laj jrox or re bˈesal kˈij, ri or re tibˈan chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios.
Y claˈ wiˈ jun sicˈ winak coˈx, sicˈ winak li coˈxchak pi relexbˈal. Nojel kˈij ticˈamsajbˈic, tiyeˈsaj chiˈ oquebˈ ri tibˈijsaj Kus re, ri man oquebˈ re man tzˈaak ri wiˈ chirij nimi richoch Kakaj Dios. Claˈ tijtzˈonaj limoxn rechak cristian ri tibˈetak li nimi richoch Kakaj Dios.
Y sicˈ coˈx, cuando xril tijin tioctakbˈi Pedro pach Juan chiˈ man oquebˈ re man tzˈaak li, xtzˈonaj limoxn rechak.
Rechak cow xriltak, xpe Pedro, xij re: Ojawileˈ, xcheˈ re.
Re cow xnaˈtun riqˈuilak Pedro pach Juan, ulbˈelchak jwiˈl nen tiyeˈsaj re.
Xpe Pedro, xij re: Taˈ nen tanyeˈ chawe, taˈ plata, ni oro, xike ri yeˈl chwe, tanyeˈ chawe. Lajori laj jbˈij Kakaj Jesucristo aj Nazaret, bˈiiten y woˈcoten, xcheˈ re.
Cuando xijmaj jilonli jwiˈl Pedro, xchap laˈ jpaach jkˈabˈ sicˈ winak coˈx, xbˈit y etke xyuk jchokˈbˈ jbˈakel rakan.
Y sicˈ winak coˈx xchˈopinc, xwaˈrjaˈ, xchol woˈcotem y laˈchak rakan xocbˈi chirij Pedro y Juan li nimi richoch Kakaj Dios y tichak chˈopin chi jnimirsaj jcojic jkˈij Kakaj Dios.
Juntir cristian ri wiˈtak claˈ, cuando xriltak chi tichak woˈcot sicˈ winak y tichak tijin chi jnimirsaj jkˈij Kakaj Dios,
subˈlaj xsaach jchˈolak chi rilic nen xan sicˈ winak coˈx, jwiˈl chˈobˈoliˈ jwich jwiˈlak y retamakiˈ chi riˈ re ticubˈar chi jtzˈonaj limoxn chiˈ man oquebˈ ri jbˈij Kus.
Sicˈ winak coˈx ri xtzibˈc, taˈ chiquiˈ raj tican jyeˈ Pedro pach Juan. Mak cristian aj sachaliˈ jchˈolak chi rilic ri xansaj, tijolin xeˈtak riqˈuilak Pedro pach Juan bˈatzˈaak re nimi richoch Kakaj Dios, laˈ man bˈatzˈaak ri cojol jbˈij pi bˈatzˈaak re Salomón.
Pedro xril chi aj sachaliˈ jchˈolak yak cristian, xij rechak: Atak rijajl Israel, ¿nen chac subˈlaj tisaach achˈolak? ¿Nen chac cow ojawiltak? Riˈ chachˈolak chi ojke xojtzibˈsan re winak ri laˈ kacwinel o jwiˈlke subˈlaj ojcojon chiwch Kakaj Dios xkabˈan chi xwoˈcotc.
Ri jDios Abraham, Isaac, Jacob y kamam riˈ li xyeˈw jnimal jkˈij Kakaj Jesús ri rajchac ri xajachtak laj jkˈabˈak mak kˈatbˈitzij. Cuando Pilato raj roj xtakeˈ, atak taˈ xayeˈtak luwar,
pi jqˈuexwach xabˈijtak re Pilato chi titaksajbˈi jun ri taˈ jmac y sucˈul ranm chiwch Kakaj Dios, riˈ chiquiˈ xabˈijtak chi titaksajbˈi jun ajcamsanl pi jqˈuexwach re.
Atak xataktak jcamsaj Kakaj Jesús ri quiek jwiˈl tikataˈtak tzilaj cˈaslemal. Pero Kakaj Dios xcˈastasajiˈ jwich laj jcamnakl xoˈlak camnakibˈ. Juntir li oj xkilaˈn y tijin tikabˈij lajori chi tzˈetiˈn.
Winak ri, ri tachˈobˈtak jwich, xtzibˈiˈn, pero laj jbˈijke Kakaj Jesús y jwiˈl xcubˈar jchˈol chirij. Jilonli xtzibˈc, xcan chapcaˈ rilic tijin tawiltak lajori.
Atak inwinak, in wetamiˈ chi cuando xataktak jcamsaj Kakaj Jesús pach yak abˈabˈalak, taˈ awetamak nen attijintak chi jbˈanic.
Jilonli xtaw chiwch chapcaˈ ri bˈil jwiˈlak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojr cuando xijtak chi tina camsajna Kakaj Jesús ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew.
Jwiˈliˈli lajori atak qˈuex anoˈjak, cˈam jkˈabˈal amacak chiwch Kakaj Dios ri Kajawl, oquentak laj jkˈabˈ Kakaj Dios y re tijcuyaˈ juntir amacak
y Kakaj Dios ri Kajawl tijyaˈ utzil laj awanmak jwiˈl tina jtaknach Kakaj Jesucristo ri xijsaj chi tina taksajnach pi awechak.
Lajori Kakaj Jesús wiˈ lecj, claˈ tiwaˈx asta tibˈansaj jwaˈx juntir jwiˈl Kakaj Dios chapcaˈ ri bˈil jwiˈlak yak ajkˈasaltak Jyolj ojrtaktzij.
Moisés xijiˈ rechak kamam ojrtaktzij jilonri: Kakaj Dios ri Awajawlak tina jtaknach jun ajkˈasal Jyolj chaxoˈlak chapcaˈ in. Re jiˈ tiqˈuisiˈy chijxoˈlak yak awijajlak. Cojtak juntir nen tijbˈij chawechak.
Y nen ri taˈ tijcoj jyolj ri ajkˈasal Jyolj Kakaj Dios li, tiesajbˈi chijxoˈlak yak jwinak Kakaj Dios pire tisachsaj jwich, xcheˈ Moisés.
Juntir ri tijin tambˈij chawechak, bˈiliˈch jwiˈlak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojrtaktzij, xcholmajch jbˈij jwiˈl Samuel asta man qˈuisbˈi ajkˈasal Jyolj Kakaj Dios.
Atak tawechbˈejtakaˈ ri xijtak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojrtaktzij y ri chomorsaˈn ri xan Kakaj Dios riqˈuilak kamam ojr cuando Kakaj Dios xij re kamam Abraham jilonri: Tina inyeˈna inkˈbˈ chibˈak juntir cristian wich ulew nen or jwiˈlke jun re yak awijajl, xcheˈ.
Kakaj Dios xcˈastasaj jwich rajchac laj jcamnakl y nabˈe xtak chaxoˈlak pire tijyeˈ jkˈabˈ chabˈak pire chi ajujunalak taqˈuex anoˈjak y tican ayeˈtak mak etzltak noˈj ri tijin tabˈantak pire ticuysaj amacak, xcheˈ Pedro rechak.

4

Aj tijintakaˈ Pedro pach Juan chi yoloj riqˈuilak mak cristian cuando xtawtak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios pach man jbˈabˈalak mak ajchajaltak re nimi richoch Kakaj Dios y mak saduceo.
Subˈlaj xpe retzalak cuando xriltak chi tijintak Pedro pach Juan chi jtijoj cristian y tijin tijbˈijtak rechak chi xcˈastasajiˈ jwich Kakaj Jesús laj jcamnakl. Riˈ li ticˈutuw chi ticˈastasajiˈ jwichak camnakibˈ.
Xpe rechak, xchaptak Pedro pach Juan y jwiˈl bˈesal kˈijchak xichak xcan jcojeˈtak li cars pire tijchomorsajtak laj jcabˈ kˈij nen jmacak.
Pero subˈlaj cristian ri xtatak jyoljak, xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesús y jilonli xqˈuiyantak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xike winak raj wiˈ jobˈ mil (5,000) ribˈilak.
Y laj jcabˈ kˈij mak jbˈabˈalak y mak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak rijajl Israel pach yak ajtijoltak cristian re Jpixbˈ Kakaj Dios xmulbˈaˈ ribˈak Jerusalén.
Y wiˈtakaˈ Anás claˈ ri man nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios, wiˈtakaˈ Caifás, Juan, Alejandro y juntir yak rechˈelxicak mak nimaktak jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios.
Xijtak chi ticˈamsajtakch Pedro pach Juan riqˈuilak. Cuando wiˈtakchak Pedro pach Juan riqˈuilak, xwabˈaˈtak chijxoˈlak y xtzˈonajtak rechak: ¿Nen xatakowtak o nen quiek laj jbˈij xabˈantak juntir li? xcheˈtak rechak.
Y Pedro nojsaliˈ ranm laˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios, xij rechak: Atak bˈabˈal y atak yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak rijajl Israel,
atak, wi riˈ tijin tatzˈonajtak chike nen xanow tokˈobˈ re sicˈ winak yaj y nen mo xtzibˈwiˈ,
lajori tawetemajtak atak juntir y tretemajtak juntir yak rijajl Israel chi winak ri, ri wiˈ kiqˈuil xtzibˈiˈn, pero laj jbˈijke Kakaj Jesucristo aj Nazaret ri xacamsajtak wich curs y ri xcˈastasaj jwich laj jcamnakl xoˈlak camnakibˈ jwiˈl Kakaj Dios.
Kakaj Jesucristo riˈ man abˈaj ri taˈ xchocon awiˈlak ri atak ajbˈanaltak ja. Pero man abˈaj li xchoconiˈ pire jcowil ja.
Taˈ chiquiˈ nen jono quiek jwiˈl ojcolmajtak laj jkˈabˈ kamac, jwiˈl Kakaj Dios taˈ chiquiˈ tijtakch ni jono chic wich ulew ri quiek jwiˈl ojcolmajtak laj jkˈabˈ kamac, xcheˈ Pedro rechak.
Mak jbˈabˈalak yak rijajl Israel cuando xriltak chi Pedro pach Juan taˈ titzaak jchˈolak chi yoloj y xretemajtak chi taˈ xtijoj ribˈak lamas xtijoj ribˈak yak ajtijonl, juntir ribˈilak xsaach jchˈolak y xchˈobˈtak chi riˈtakaˈ yak ajtijol ribˈak chirij Kakaj Jesucristo.
Y winak ri xtzibˈc, wiˈ claˈ pi jpachak, jwiˈliˈli rechak taˈ chiquiˈ nen xijtak chirijak Pedro pach Juan.
Mak jbˈabˈalak yak rijajl Israel xijtak rechak chi tieltakbˈi chijxoˈlak. Cuando xcantak ricˈanak xoctak chi jchomorsaj chiribˈil ribˈak,
xijtak: ¿Nen tikabˈan rechak mak winak ri? Juntir cristian Jerusalén xrilaˈtakaˈ jun cˈutbˈi jcwinel Kakaj Dios ri xantak cuando xtzibˈsajtak sicˈ winak coˈx y oj taˈ mo tikabˈij chi taˈ tzˈet.
Pero pire maˈ tiel mas jtaquil jwiˈlak cristian, lajori kakˈeleˈtak, kabˈij rechak chi mi jcuxtajtak chic jbˈij Jesús rechak cristian, xcheˈtak.
Cuando xijmaj jilonli jwiˈlak, ajrucˈreˈ xsiqˈuijtak Pedro pach Juan y xijtak rechak chi mi yolowtak chic y mi jtijojtak chic cristian laj jbˈij Kakaj Jesús.
Pedro pach Juan xijtak rechak: Atak chomorsajtak wi pi jcholajliˈ ojcojon chawchak y tikaxut Kakaj Dios.
Oj taˈ tijnaˈ tikamay jbˈij lawiˈ ri ilan y tal kawiˈl, xcheˈtak rechak mak jbˈabˈalak yak rijajl Israel.
Y xpe mak jbˈabˈalak yak rijajl Israel xijtak rechak chi wi mitaˈ tican jyeˈtak jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo, tina bˈansajna cˈax rechak, ajrucˈreˈ xtaktakbˈic. Taˈ xtaˈtak ni jono jmacak pire trantak kˈatbˈitzij chibˈak jwiˈl juntir cristian tijintak chi jnimirsaj jkˈij Kakaj Dios jwiˈl ri xantak.
Raj wiˈchak mas caˈwinak (40) junbˈ man winak ri xtzibˈsaj laˈ jcwinel Kakaj Jesús.
Cuando xtakmajtakbˈi Pedro pach Juan, xeˈtak chic lamas wiˈ yak jpachak xoctak chi jyolic rechak nen xijsaj rechak jwiˈlak mak jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios y jwiˈlak yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak rijajl Israel.
Cuando xtatak juntir yak jpachak nen xansaj rechak, nicˈ xoctak chi chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios, xijtak jilonri: At Kajawl, atiˈ xatbˈanow caj, ulew, mar y juntir kelen ri wiˈ chiwchak,
xatak Asantil chi jkˈasaj Ayolj re David ri atakoˈn ri xij jilonri: Taˈ jcholajl tipe retzalak mak cristian wich ulew y trantak jun jchomorsaˈnak ri taˈ nen tichacuj.
Mak rey re wich ulew xmol ribˈak chi jcontrij Kakaj Dios ri Kajawl pach jtakoˈn ri tina jtaknach wich ulew, xcheˈ.
Riˈ li ri xantak Herodes Antipas pach Poncio Pilato, xmulbˈaˈ ribˈak neri Jerusalén pach yak rijajl Israel y yak maˈ rijajl taˈ Israel chi jbˈanic cˈax re Kakaj Jesús ri bˈil awiˈl chi tina ataknach wich ulew ri atakoˈn ri taˈ ni jun bˈwelt xmacunc.
Jilon xantak chapcaˈ ri bˈil awiˈl chi tina bˈanna.
Y lajori, at Kakaj Dios ri Kajawl, il jcholajl nen tijin trantak chike y yeˈ jcowil kanm ri oj awajchac chi jbˈij Ayolj rechak cristian.
Laˈ acwinel tzibˈsaj yak cristian ri yajtak y bˈan cˈutbˈi acwinel y nimaktak retal ri sachom chˈolal rilic laj jbˈij Kakaj Jesús ri awajchac ri tosol pi awe, xcheˈtak re Kakaj Dios.
Cuando xmaytak chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios, subˈlaj xquerquen man luwar lamas wiˈtakwiˈ y juntir ribˈilak xnojsaj ranmak laˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios y wiˈchak jcowil ranmak chi jbˈij Jyolj Kakaj Dios rechak cristian.
Juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo niqˈuiˈ jchomorsaˈnak. Juntir kelen rechak ri wiˈ chi jujunalak ni jonok tibˈin chi rechiˈ ricˈan, jwiˈl tijcomonajiˈ kelen rechak chiribˈil ribˈak.
Wiˈ jcowil ranmak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo chi jbˈij chi tzˈetiˈ xcˈastasajiˈ jwich Kakaj Jesús ri Kajawl laj jcamnakl. Y Kakaj Dios xyaˈ subˈlaj rutzil ranm rechak juntir ribˈilak.
Ni jono rechak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo tijtij cˈax chi jtoquic nen rajwax re, jwiˈl wiˈ jujun rechak tijcˈayaj rulewak o richochak
y tijjachtak man pwak li laj jkˈabˈak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo. Y yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo tijjach chiwchak yak ri wiˈ rajwax rechak.
Jilon xan José ri rijajl Leví ri tipe Chipre, ri xcojsaj jbˈij pi Bernabé jwiˈlak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo. Ri jcholajl tielwiˈ man bˈij Bernabé, jcˈajol ajyeˈl jcowil kanm.
Winak li wiˈ jun qˈuer rulew xcˈayaj y xjach rijil laj jkˈabˈak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo.

5

Wiˈ jun winak ri jbˈij Ananías y Safira jbˈij rixokl. Xpe rechak, xcˈayajtak jun qˈuer rulewak.
Pero Ananías xchomorsaj pach rixokl, xcan jmukeˈ nicˈj pwak rijil rulewak y nicˈj xjach laj jkˈabˈak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo. Xan chapcaˈ xikeli man pwak.
Xpe Pedro, xtzˈonaj re Ananías: ¿Nen chac xayeˈ luwar re man jbˈabˈal etzl xoc laj awanm y xabˈan joˈslaj tzij chiwch Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios cuando xamuk nicˈj pwak rijil awulew?
¿Maˈ awech taˈcˈu bˈan man ulew ri xacˈayaj? ¿Maˈ awech taˈcˈu bˈan man pwak? ¿Nen chac xabˈan jilonli? Maˈ re taˈ cristian xabˈan joˈslaj tzij, rechiˈ Kakaj Dios, xcheˈ Pedro re Ananías.
Cuando xijmaj jilonli re Ananías jwiˈl Pedro, Ananías xtzaak lak ulew y xcamc. Y juntir yak ri xtatak jtaquil jcamic Ananías subˈlaj xtzaak jchˈolak chi jtaic.
Ajrucˈreˈ xpetak nicˈj cˈojolbˈ, xpistakbˈi jcamnakl li jun itzˈik, xcˈamtakbˈic y xeˈ jmukeˈtak.
Raj uxibˈ orchak jbˈantaj jilonli cuando xtaw chic rixokl Ananías. Re taˈ retam wi xcamiˈ richjil.
Xpe Pedro, xtzˈonaj re: Bˈij chwe, ¿jiˈniˈkelonri jqˈuiyal pwak ri rijil awulewak ri xacˈayajtak? xcheˈ re. Safira xij: Tzˈetiˈn, jiˈke jqˈuiyal pwak li, xcheˈ.
Ajrucˈreˈ xpe Pedro, xij re: ¿Nen chac xniqˈuibˈ awchak chi jbˈanic joˈslaj tzij chiwch Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios ri Kajawl? Coˈtakaˈ yak cˈojolbˈ li wiˈtakchak chiˈ pwert, ajriˈ xyuktak xpetak chi jmukic awichjil y lajori atjcˈamtak chicbˈi at, xcheˈ Pedro re.
Cuando xijmaj jilonli re Safira, etke xtzaak lak ulew chiwch Pedro y xcamc. Y cuando xoctak chicch yak cˈojolbˈ ri xpetak chi jmukic Ananías, xeˈ jteˈtak chic Safira camnakchak. Xresajtakbˈic, xeˈ jmukeˈtak laj jxuct richjil.
Y juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo pach yak nicˈj cristian chic, cuando xtatak jtaquil subˈlaj xtzaak jchˈolak.
Subˈlaj qˈui cˈutbˈi jcwinel Kakaj Dios xantak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo chiwchak cristian. Juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo tijmulbˈaˈ ribˈak bˈatzˈaak re nimi richoch Kakaj Dios ri cojol jbˈij pi bˈatzˈaak re Salomón chapcaˈ ri nakˈtisajem ribˈak.
Juntir rechak jor tzi tiilsajtak jwiˈlak cristian, pero taˈ chiquiˈ ni jonok raj tioc riqˈuilak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo jwiˈl jtzakic jchˈolak.
Subˈlaj tijin tiqˈuiyantak jwiˈl subˈlaj qˈui xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo.
Y xresajtakch yak yaj, wiˈ xcˈamtakch pach jchˈatak y wiˈ bˈak chˈatum cheˈke cˈamalch jwiˈlak, xyuk jyeˈtak lak bˈe. Riˈ rajak cuando tikˈax Pedro, onque jnachke tikˈax chibˈak, jujun yaj pire tican tzibˈtak.
Y subˈlaj cristian ri tipetak lak jaljojtak tilmit chijcˈulel Jerusalén, tijcˈamtakch jyowbˈak riqˈuilak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo. Y wiˈ jujun chˈuˈjursaltak jwiˈl wiˈ etzl laj ranmak y juntir li xcan tzibˈtak.
Ajrucˈreˈ man nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios pach juntir jpach, riˈtakaˈ man kˈat re mak saduceo, xtiˈtijtak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo,
xchaptak y xcˈamtakbˈic, xeˈ jcojeˈtak li man cars re tilmit.
Y lakˈabˈ xtaksajch jun anjl jwiˈl Kakaj Dios ri Kajawl chi jtebˈaj man cars y xresaj yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo li cars, xij rechak:
Lajori jattak li nimi richoch Kakaj Dios y bˈijtatak rechak cristian juntir nen tran Kakaj Dios chi jyeˈic aacˈlaj cˈaslemal rechak, xcheˈ rechak.
Jilon xantak chapcaˈ ri xijsaj rechak jwiˈl anjl. Laj jcabˈ kˈij xike xsakarsanc, xeˈtak li nimi richoch Kakaj Dios, xoctak chi jtijoj cristian. Y akˈabˈ li xpe man nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios pach mak nicˈj jpachak chic, xtaktak jsiqˈuij mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel y xtaktak jcˈamicak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo ri wiˈtak li cars.
Pero cuando xtawtak yak ajchajaltak re nimi richoch Kakaj Dios chi jcˈamicak, taˈtakaˈ chiquiˈ li cars y jilonli xkˈajtak chi jbˈij rechak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel,
xijtak: Man cars tziyiˈ jtzˈapij xojtawc y mak ajchajaltak re cars wiˈtakaˈ chiˈ pwert re cars chi chajinc, pero cuando xkatebˈaˈ man cars, taˈ chiquiˈ nen wiˈ li cars, xcheˈtak.
Man jbˈabˈalak mak ajchajaltak re nimi richoch Kakaj Dios pach man jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios, cuando xtatak jilonli, taˈ chiquiˈ tijtaˈtak nen trantak, xijtak chiribˈil ribˈak: Taˈ ketam nen mo tiqˈuisbˈentak mak cristian li, xcheˈtak.
Aj tijintakaˈ chi jbˈij jilonli cuando xtaw jun winak, xij rechak: Mak winak ri xacojtak li cars, wiˈtakaˈ li nimi richoch Kakaj Dios lajori, tijintakaˈ chi jtijoj cristian, xcheˈ rechak.
Ajrucˈreˈ man jbˈabˈalak mak ajchajaltak re nimi richoch Kakaj Dios xeˈtak pach mak jpach chi jtoquic yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo. Y xeˈ jcˈameˈtakch pi utzil, taˈ xantak cˈax rechak jwiˈl jtzakic jchˈolak pent ticamsajtak chi abˈaj jwiˈlak cristian.
Cuando xeˈ jcˈameˈtakch, xyuk jacheˈtak lamas mulbˈemwiˈ ribˈak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel y xpe man nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios, xij rechak:
Oj xkabˈijiˈ chawechak chi ma tijojtak chic cristian laj jbˈij Jesús, pero atak xatcwintakaˈ chi jtijojcak juntir cristian Jerusalén re man cˈutuˈn li y takˈabˈaˈtak chikij oj chi oj xojcamsan re Jesús, xcheˈtak rechak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo.
Ajrucˈreˈ xpe Pedro pach yak nicˈj jtakoˈn Kakaj Jesucristo chic, xijtak: Oj riˈ mas rajwax nabˈe ojcojon chiwch Kakaj Dios chiwch ojcojon chiwchak cristian.
Riˈ jDios kamam ri xcˈastasan jwich Kakaj Jesús laj jcamnakl ri xacamsajtak wich curs.
Pero Kakaj Dios xcˈamaˈbˈi riqˈuil y xeˈ jcubˈaˈ laj jpaach y xcoj pi jbˈabˈal y pi ajcolol rechak yak rijajl Israel pire tran chi tijqˈuex jnoˈjak y pire ticuysaj jmacak jwiˈl Kakaj Dios.
Riˈ li ri ojtijin chi jbˈij rechak cristian chi tzˈetiˈn y jilon Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios tijbˈijiˈ chi tzˈetiˈn. Riˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios li tijyeˈ Kakaj Dios rechak yak cristian ri ticojontak chiwch, xcheˈ Pedro rechak.
Mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel cuando xtatak chi jilonli xijsaj rechak, subˈlaj xpe retzalak chi jtaic y rajti ranmak roj xcamsajtak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo.
Y chijxoˈlak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel li, wiˈ jun fariseo ri jbˈij Gamaliel ri ajtijol cristian re Jpixbˈ Kakaj Dios y jor cojol jkˈij jwiˈlak juntir cristian. Xpe re, xwaˈr chijxoˈlak, xtak resajcak junquitz yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo rij ja.
Ajrucˈreˈ xij rechak yak ri wiˈtak claˈ: Atak rijajl Israel, iltak jcholajl nen tabˈantak re yak winak ri.
Riˈ cuxtaj awiˈlak nen xan Teudas ojr. Re xij chi re wiˈ rekleˈn y jilonli subˈlaj qˈui cristian xtakentak re, raj wiˈtakaˈ quejabˈ cient (400) chi cristian. Pero cuando xcamsaj Teudas, mak jpach ri xtakentak re xtil ribˈak, taˈ chiquiˈ nen xantak.
Y jilon xan Judas aj Galilea laˈ mak kˈij ri xesaj jtzˈibˈalak juntir cristian, subˈlaj qˈui cristian xtakentak re. Pero cuando xcamsaj Judas, juntir ajtijol ribˈak chirij xtil ribˈak.
Jwiˈliˈli tambˈij chawechak, waˈxtakbˈaˈ mak winak li claˈ, ma coj aybˈak chi jbˈanic cˈax rechak. Wi reke cristian mak cˈutuˈn ri tijintak chi jcˈutic, tike can pi jilonli,
pero wi rechiˈ Kakaj Dios ri cˈutuˈn ri tijin tijcˈuttak, taˈ tican jyeˈtak jbˈij man aacˈlaj cˈutuˈn li y taˈ atcwintak chi jkˈatic jwichak. Iltakna jcholajl, ma coj aybˈak chi chˈoˈj riqˈui Kakaj Dios, xcheˈ Gamaliel rechak. Cuando xtatak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel chi jilonli xijsaj rechak, juntir ribˈilak riˈ xantak lawiˈ ri xijsaj rechak jwiˈl Gamaliel.
Ajrucˈreˈ xtaktak chic jsiqˈuijcak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo y xsecˈtak chi xicˈaˈy y cuando xsecˈmaj jwiˈlak, xijtak chi mi jtijojtak chic cristian laj jbˈij Kakaj Jesús, ajrucˈreˈ xtaktakbˈic.
Yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo, cuando xtaksajtak, xeltakbˈi chiwchak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel, jorchak tiquiˈcottak jwiˈl Kakaj Diosiˈ xyeˈw luwar chi tijtijtak cˈax jwiˈl Kakaj Jesús.
Y rechak taˈ xmaytak jtijoj cristian. Nojel kˈij tibˈetak li nimi richoch Kakaj Dios y lak ja chi jtijoj y chi jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo rechak cristian.

6

Laˈ mak kˈij li tijin tiqˈuiyantak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo y juntir ribˈilak rijajltakaˈ Israel. Wiˈ nicˈj rechak tiyolowtak li tzijbˈal griego y wiˈ nicˈj chic rechak tiyolowtak li tzijbˈal hebreo. Xpetak yak ri tiyolowtak li tzijbˈal griego, xcojtak tzij chirijak yak ri tiyolowtak li tzijbˈal hebreo chiwchak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo, xijtak chi taˈ tiyeˈsaj kelen rechak yak anm ri camnak richjilak ri tiyolowtak li tzijbˈal griego cuando tijachsaj kelen nojel kˈij.
Xpetak yak cabˈlajuj (12) jtakoˈn Kakaj Jesucristo, xsiqˈuijtak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xijtak rechak: Ke oj taˈ tijnaˈ tikamay jtijoj cristian re Jyolj Kakaj Dios pire tikil jcholajl kelen awechak.
Jwiˈliˈli atak kechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo, chaˈtak chaxoˈlak wukubˈ (7) chi tzitaklaj winak ri nojsal ranmak laˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios y wiˈ mas jnoˈjak pire tikacojtak chi rilic jcholajl juntir kelen awechak.
Y oj tikatakej chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios y taˈ tikamay jtijoj cristian re Jyolj Kakaj Dios, xcheˈtak.
Juntir ribˈilak tziyiˈ xtatak, xchaˈtak yak wukubˈ (7) winak. Xchaˈtak Esteban, re subˈlaj cubˈul jchˈol chirij Kakaj Jesucristo y nojsaliˈ ranm laˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios. Yak jpach riˈtakaˈ Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas y Nicolás aj Antioquía re Pisidia, re xoquiˈ pi rijajl Israel jwiˈl xcojaˈ Jpixbˈ Kakaj Dios.
Y xcˈamtakbˈi yak wukubˈ (7) winak li chiwchak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo y rechak xchˈaˈwtak riqˈui Kakaj Dios chirijak y xyeˈ jkˈabˈak laj jbˈaak chi jcˈutic chi xyeˈsajiˈ rekleˈnak.
Jilonli subˈlaj tijin tiel jtaquil Jyolj Kakaj Dios y subˈlaj tijin tiqˈuiyantak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo Jerusalén y subˈlaj ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo.
Esteban nojsaliˈ ranm laˈ rutzil ranm Kakaj Dios y laˈ jcwinel Kakaj Dios chi jbˈanic nimaktak cˈutbˈi jcwinel Kakaj Dios y nimaktak retal ri sachom chˈolal rilic chiwchak cristian.
Wiˈ jujun rechak yak rijajl Israel ri taˈ tijcojtak Jyolj Kakaj Dios, xpetak, xoctak chi jkˈatic jwich Esteban. Jujun rechak riˈtakaˈ yak aj Cirene, aj Alejandría, aj Cilicia y aj Asia. Rechak tijmulbˈaˈ ribˈak li jun sinagog cojol jbˈij pi Takaltakchak, jwiˈl claˈ tijmulbˈaˈ ribˈak yak ri esaltakchak laj jkˈabˈ rajwak.
Pero rechak taˈ ticwintak chi jkˈatic jwich jnoˈj y jcwinel Esteban jwiˈl Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios ri wiˈ laj ranm.
Rechak xtakchiˈjtak nicˈj cristian chi mukukil chi jcojic tzij chirij Esteban chi jbˈij jilonri: Xkataˈ cuando xyokˈon chirij Moisés y chirij Kakaj Dios, xcheˈtak.
Jwiˈl jilonli xantak, xpetak mak cristian pach yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak rijajl Israel y yak ajtijoltak cristian re Jpixbˈ Kakaj Dios, xbˈit ribˈak chirij Esteban y xchaptak, xcˈamtakbˈi riqˈui mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel.
Y xpetak, xtoctak chic nicˈj cristian pire tijtzˈakatsajtak jcojic tzij chirij Esteban ri taˈ tzˈet, rechak xijtak: Man winak ri, taˈ tijkˈel ribˈ chi yokˈon chirij nimi richoch Kakaj Dios y chirij Jpixbˈ Kakaj Dios.
Y taliˈ kawiˈl tijbˈij chi Jesús aj Nazaret tina jyojna nimi richoch Kakaj Dios y tijqˈuexaˈ mak cˈutuˈn ri xcan jbˈij Moisés, xcheˈtak chirij Esteban.
Juntir ribˈilak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel ri cubˈultak claˈ, cuando xnaˈtuntak xriltak jcaybˈal Esteban, jiˈchaklon rilic chapcaˈ jcaybˈal jun anjl.

7

Xpe man nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios, xtzˈonaj re Esteban: ¿Tzˈetniˈ ri tijin tibˈijsaj chawij? xcheˈ re.
Xpe Esteban, xij: Atak kaj y atak inwinak, tatak impuch tambˈij jcholajl chawechak. Kakaj Dios ri subˈlaj nim jkˈij xwabˈaˈ ribˈ chiwch kamam Abraham cuando ajwiˈ Mesopotamia, ajquiˈ chi bˈe waˈxtak Harán
y xij re jilonri: Can yeˈ awulew pach yak awechˈelxic. Y jat li man luwar ri tancˈut chawch, xcheˈ Kakaj Dios re.
Jilonli Abraham xelbˈi laj jluwrak mak aj Caldea y xeˈ waˈx Harán. Y cuando xcam jkaj Abraham, Kakaj Dios xcˈam chicch Abraham laˈ man luwar ri jbˈij Canaán, lamas watakwiˈ atak lajori.
Cuando xyuk neri taˈ xjachsaj ni jun raquitz ulew laj jkˈabˈ, pero xijsajiˈ re jwiˈl Kakaj Dios chi man ulew ri, tina yeˈsajna rechak yak rijajl nen or cuando camnakchak re. Y Abraham ajquiˈ jono ralcˈwal laˈ mak kˈij li cuando xijsaj re jilonli.
Xpe Kakaj Dios, xij re Abraham: Yak awijajl nen or tina bˈe waˈxtakna li jun jalan tilmit ri maˈ jtilmitak taˈn y tina waˈxna rajwak. Claˈ tina bˈansajna cˈax rechak chiwch quejabˈ cient (400) junabˈ.
In tina imbˈanna inkˈatbˈitzij chibˈak mak cristian re man tilmit li ri tijcoj ribˈak pi rajwak y rechak tina eltaknach claˈ y tina jnimirsajtak inkˈij neri, xcheˈ Kakaj Dios re Abraham.
Kakaj Dios xan jun jchomorsaˈn riqˈui Abraham re jcojic retal tioˈjl pire retal ri jchomorsaˈn ri xan. Y jwiˈliˈli cuando xqˈuisiˈy ra jcˈajol ri jbˈij Isaac, waxakibˈ (8) kˈij jqˈuisiˈy cuando xcoj retal jtioˈjl y jilon xan chic Isaac re Jacob cuando xqˈuisiˈyc, xcoj retal jtioˈjl. Y Jacob cuando xqˈuisiˈy yak cabˈlajuj (12) jcˈajol, xcoj retal jtioˈjlak y riˈtakaˈ li yak cabˈlajuj (12) jmamak yak rijajl Israel.
Yak jcˈajol Jacob li, riˈtakaˈ kamam ri xtiˈtijtak José ri jkˈunak y xcˈayajtakbˈi Egipto, pero Kakaj Dios wiˈ riqˈui José.
Kakaj Dios xresaj José laj jkˈabˈ cˈax y xyeˈ jnoˈj, jwiˈliˈli subˈlaj tzi xilsaj jwiˈl man faraón ri rey re Egipto. Xpe man faraón, xcoj José pi jcabˈ jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Egipto y xjach richoch y kelen re laj jkˈabˈ.
Xpe jun nimlaj wiˈjal Egipto y Canaán ri lamas wiˈtak kamam, rechak taˈ chiquiˈ nen tijtijtak.
Cuando xta jtaquil Jacob chi wiˈ trig Egipto, xtakbˈi kamam chi jlokˈic rechak claˈ, riˈ li cuando kamam xeˈtak nabˈe bˈwelt Egipto.
Y cuando xeˈtak chic jcaˈmul, ajrucˈreˈ xij José rechak chi jkˈunakiˈn, riˈ re ri xcˈayajtakbˈi ojr y jilonli man faraón xretemaj nen jkaj José.
Ajrucˈreˈ José xtak jcˈamic Jacob ri jkaj pach yak ratz y jkˈun y juntir ralcˈwalak, oxcˈal joˈlajuj (75) ribˈilak xeˈtak Egipto.
Y jilonli xeˈ waˈx Jacob Egipto y claˈ xcamwiˈ pach yak jcˈajol.
Jcamnaklak Jacob pach José xesajtakbˈi claˈ, xeˈ muksajtak li tilmit Siquem li ra luwar ri lokˈan jwiˈl Abraham riqˈui yak jcˈajol Hamor, xcheˈ Esteban.
Esteban xij chic: Jilonli xkˈax junabˈ. Cuando tawem tran kˈij tran Kakaj Dios ri bˈil jwiˈl re Abraham ojr, yak kamam subˈlaj xqˈuiyantak Egipto.
Y xoc chic jun rey re Egipto ri taˈ xchˈobˈ jwich José.
Y man rey li xoc chi jbˈanic cˈax rechak yak kawinak y xyeˈ jun takon chi tijxuttak tra ralcˈwalak winak ri ajqˈuisiˈy pire ticamtak.
Y laˈ mak kˈij li xqˈuisiˈy Moisés, jun ral acˈl ri jor tzi xilsaj jwiˈl Kakaj Dios. Uxibˈ icˈ xqˈuitzaj jwiˈl jkaj jchuch la ja.
Pero cuando xresajtakbˈi la ja, xpe man jrabˈin man faraón, xcˈambˈi laj richoch pire tijqˈuitzaj chapcaˈ ricˈlal.
Y xtijoj Moisés chirij jnoˈjak mak aj Egipto y wiˈ mas jnoˈj chi jbˈij nen raj tijbˈij y nen raj tran.
Pero cuando xtzˈakat caˈwinak (40) junbˈ Moisés, xchomorsaj laj ranm xeˈ chi jsolajcak yak rijajl Israel ri jwinak.
Y cuando xril Moisés chi jun aj Egipto tijin tran cˈax re jun rechak yak jwinak, xeˈ chi jcolic y xcamsaj man aj Egipto.
Moisés riˈ chijchˈol re chi tretemajtakaˈ yak jwinak chi Kakaj Diosiˈ takowinak re chi jcolicak. Pero yak jwinak taˈ xretemajtak.
Laj jcabˈ kˈij chic, Moisés xril quibˈ rechak yak jwinak tijintak chi chˈoˈj, re raj roj xjacheˈ jwichak, xij rechak: Atak, awinakiˈ aybˈak, ¿nen chac tabˈan cˈax aybˈak chawibˈil aybˈak? xcheˈ Moisés rechak.
Xpe man ri tijin tran cˈax re jpach, xchikajbˈi Moisés y xij re: ¿Nen xatcojow pi kˈatbˈitzij chikabˈ? Y, ¿nen xatcojow chi jbˈanic kˈatbˈitzij chikabˈ?
¿Miti chawaj inacamsaj chapcaˈ xabˈan re jun aj Egipto iwr? xcheˈ re Moisés.
Cuando xta Moisés chi jilonli xijsaj re, xelmajbˈic, xeˈ waˈx li jun jalan luwar ri jbˈij Madián, xwaˈx li jun tilmit ri maˈ jtilmit taˈn y claˈ xwaˈx quibˈ jcˈajol.
Y caˈwinak (40) junabˈ jtawic Moisés claˈ, xwabˈaˈ ribˈ jun ranjl Kakaj Dios ri Kajawl chiwch ri wiˈ laj jxak jkˈakˈal jun mat loˈquiej li chekej luwar, chijcˈulel man nimlaj witz ri jbˈij Sinaí.
Moisés subˈlaj xsaach jchˈol chi rilic, xjutun chijcˈulel, riˈ raj tran rilic nen chi kelen lal, riˈchak xta xchˈaˈw Kakaj Dios ri Kajawl, xij jilonri:
Iniˈ ri in jDios amam, Abraham, Isaac y Jacob, xcheˈ. Cuando xta Moisés xchˈabˈejc, tichak querquen jwiˈl jtzakic jchˈol y taˈ chiquiˈ raj xril.
Y Kakaj Dios ri Kajawl xij chic re jilonri: Esaj axajbˈ jwiˈl man luwar ri lamas watwiˈ tosoliˈ pi we.
In ilaniˈ inwiˈl nen cˈax tijin tijtijtak yak walcˈwal Egipto y tantaˈ cuando tijbˈijtak chi subˈlaj cˈax tijin tijtijtak, jwiˈliˈli xinkejch chi jcolicak. Lajori, tzaj impuch, atintakbˈi Egipto, xcheˈ Kakaj Dios re Moisés.
Onque kamam nabˈe xxutaˈtakaˈ Moisés cuando xijtak re: ¿Nen xatcojow pi kˈatbˈitzij chikabˈ? Y, ¿nen xatcojow chi jbˈanic kˈatbˈitzij chikabˈ? xcheˈtak re. Pero Kakaj Dios xtakna pire kˈatbˈitzij chibˈak y pire ajcolol rechak cuando xwabˈaˈ ribˈ jun anjl chiwch ri wiˈ laj jxak jkˈakˈal jun mat loˈquiej.
Y riˈ Moisés li xesan rechak kamam Egipto y riˈ xanow nimaktak cˈutbˈi jcwinel Kakaj Dios Egipto y li Mar Quiek y li chekej luwar chiwch mak caˈwinak (40) junabˈ.
Y riˈ Moisés li xin rechak yak rijajl Israel: Kakaj Dios ri Kajawl tina jchaˈna jun chijxoˈlak yak awinakak pi ajkˈasal Jyolj chaxoˈlak chapcaˈ in, xcheˈ rechak.
Y riˈ Moisés xwaˈx xoˈlak yak rijajl Israel ri kamam li chekej luwar. Riˈ re xchˈabˈej jwiˈl anjl bˈa witz Sinaí. Riˈ re xtaw Jyolj Kakaj Dios ri tiyeˈw cˈaslemal y xij chic chike oj, xcheˈ Esteban rechak yak rijajl Israel.
Esteban xij chic: Pero kamam taˈ rajak xcojtak Jyolj Kakaj Dios ri tijbˈij Moisés, xxuttak Moisés, riˈ rajak roj xkˈajtak chic Egipto.
Xijtak re Aarón: Bˈan nicˈj katiox pi jqˈuexwach kadios pire tinabˈertak chikawch chi jcˈamic kabˈe jwiˈl taˈ ketam nen xan Moisés ri xojesanch Egipto, xcheˈtak re Aarón.
Jilonli xantak jun tiox richbˈal jun wacx, xcojtak pi jdiosak. Y xcamsajtak awaj pire tijsujtak re, xantak jun nimakˈij pire xcˈultak jkˈij man jtioxak ri riˈke rechak xanowtak.
Jwiˈliˈli xcan yeˈsajtak jwiˈl Kakaj Dios chi jcojic jkˈijak mak chˈumil pach kˈij pach icˈ pi jdiosak. Jilon chapcaˈ tijbˈij lak jwujak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojr cuando Kakaj Dios xij jilonri: Atak rijajl Israel, taˈ xacamsajtak awaj pire xasujtak chwe, ni xasipajtak kelen chwe cuando xatwaˈxtak caˈwinak (40) junabˈ li chekej luwar.
Atak xawikajtakbˈi man atioxak ri jbˈij Moloc pach man chinam ri richoch man atioxak, pach man atioxak richbˈal jun chˈumil ri jbˈij Refán, ri mak tiox ri atake xatbˈanowtak pire tacojtak jkˈij. Jwiˈliˈli atwesajtakbˈi laj atilmitak y atintaktakbˈi jilibˈi re Babilonia, xcheˈ Kakaj Dios, xcheˈ Esteban rechak.
Esteban xij chic: Cuando xwaˈxtak kamam li chekej luwar ojr, wiˈ jun chinam riqˈuilak ri richoch Kakaj Dios ri lamas tijcˈoltakwiˈ mak tzˈalam abˈaj ri tzˈibˈal mak lajuj Jpixbˈ Kakaj Dios chiwch. Jilon jbˈanic xantak re chapcaˈ rilic man ri xcˈutsaj chiwch Moisés jwiˈl Kakaj Dios.
Kamam katitˈ xcˈultak laj jkˈabˈak jmam jtitˈak man chinam li, ri richoch Kakaj Dios y aj cˈamaliˈ man chinam li jwiˈlak pach Josué cuando xmajtak man ulew lamas xesajtak mak cristian jwiˈl Kakaj Dios chiwchak pire tijachsaj man ulew rechak. Y man chinam li xwaˈxna riqˈuilak asta laˈ mak kˈij cuando xwaˈx David.
David jor tzi xilsaj jwiˈl Kakaj Dios, re xtzˈonaj chi tiyeˈsaj luwar re tran jun tzˈetel ja lamas tiwaˈxwiˈ Kakaj Dios ri jDios Jacob.
Pero taˈ xyeˈsaj luwar re xan. Riˈ Salomón ri jcˈajol xanow jwaˈx man ja li.
Pero Kakaj Dios lecj taˈ tiwaˈx li jun ja ri bˈanalke laˈ jkˈabˈak cristian chapcaˈ xcan jtzˈibˈaj ajkˈasal Jyolj Kakaj Dios ojr cuando Kakaj Dios xij jilonri:
Caj tzˈakatke tran pire lamas incubˈarwiˈ chi uxlan y ulew xike tran pire jluwr wakan. Taˈ ni jun ja atcwintak chi jbˈanic pi we y taˈ jun inluwr aacˈlak lamas inuxlanwiˈ.
Jwiˈl laˈyiˈ inkˈbˈ bˈanalwiˈ caj pach ulew inwiˈl, xcheˈ Kakaj Dios.
Atak, subˈlaj atak jip, jilon axicnak y awanmak chapcaˈ rechak yak ri taˈ tijcojtak Jyolj Kakaj Dios, takˈattak jwich Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios. Atak atake nicˈ riqˈui amamak ojr.
Juntir yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios xansajiˈ cˈax rechak jwiˈl yak amamak. Rechak xcamsajtak ri tibˈintak chi tina pena jun ri sucˈul ranm. Y cuando xyuk Kakaj Jesús jun winak ri sucˈul ranm, xajachtak pi cˈax y xacamsajtak.
Atak xijsajiˈ Jpixbˈ Kakaj Dios chawechak ri xyeˈsaj re Moisés jwiˈl yak anjl, pero taˈ xacojtak, xcheˈ Esteban rechak.
Mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel cuando xtatak chi jilonli xijsaj rechak, subˈlaj xkuchˈuchˈuj reeak jwiˈl retzalak chi jtaic jyolj Esteban.
Pero Esteban nojsaliˈ ranm laˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios, xnaˈtun lecj y xrilbˈi jkˈakˈal jnimal jkˈij Kakaj Dios y xrilbˈi Kakaj Jesucristo waˈl laj jpaach Kakaj Dios.
Ajrucˈreˈ Esteban xij: Iltak impuch lecj, twil in xteriˈ caj. In tijin twil Jcˈajol Kakaj Dios ri xwux pi cristianil waˈl laj jpaach Kakaj Dios, xcheˈ rechak.
Rechak xtzˈapij jxicnak y subˈlaj cow xchˈejejtak y juntir nicˈ jwichak xpetak chi jchapic Esteban.
Xresajtakbˈi Jerusalén. Ajrucˈreˈ xcholtak jcamsaj chi abˈaj. Y mak ri xkˈabˈantak tzij chirij xrokxaˈnijtak ritzˈikak ri tijkˈuˈjtak riqˈui jun cˈojol winak ri jbˈij Saulo.
Y cuando tijintak chi jcamsaj Esteban chi abˈaj, Esteban xchˈaˈw riqˈui Kakaj Dios, xij: Kaj Jesús ri Wajawl, cˈul insantil, xcheˈ.
Ajrucˈreˈ xxucar y cow xchˈejejc, xij: ¡At Wajawl, cuy jmacak, ma yeˈ riqˈui awanm ri tijin trantak chwe! xcheˈ. Xijmaj jilonli jwiˈl, xcamc.

8

Saulo jor tzi xril xcamsaj Esteban. Laˈ kˈij li xpetak mak ri xcontrintak re Kakaj Jesucristo, xoctak chi jbˈanic cˈax rechak juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén. Rechak juntir ribˈilak nak xtil ribˈak. Wiˈ jujun xeˈtak lak luwar re Judea y wiˈ jujun xeˈtak lak luwar re Samaria. Xike yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo taˈ xtil ribˈak.
Xpetak jujun winak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xeˈ jmukeˈtak jcamnakl Esteban y subˈlaj xokˈtak chirij.
Xpe Saulo, xoc chi jbˈanic cˈax rechak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, riˈ raj tijsach jwichak. Y xoc lak ja chi jchapicak chi anm chi winak pire tijcˈambˈic y tibˈe jcojeˈ li cars.
Pero yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri xeltakbˈi Jerusalén xtil ribˈak bˈak tilmit y lamas titawtak tijbˈijtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo.
Jun rechak ri jbˈij Felipe xeˈ Samaria. Xtaw claˈ, xoc chi jbˈij rechak cristian tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesús ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew.
Cuando mak cristian xtatak ri tibˈijsaj rechak jwiˈl Felipe y xriltak mak cˈutbˈi jcwinel Kakaj Dios ri tran, subˈlaj cristian xmulbˈaˈ ribˈak chirij y nojel ranmak tijtatak jcholajl ri tijbˈij Felipe rechak.
Subˈlaj cristian ri wiˈ etzl laj ranmak xtzibˈsajtak jwiˈl Felipe y mak etzl subˈlaj cow tichˈejejtak cuando nak xeltakbˈic y subˈlaj qˈui cristian ri siquirnak rakanak y jkˈabˈak y wiˈ coˈxtak nak xtzibˈsajtak.
Jwiˈliˈli juntir cristian li man tilmit li subˈlaj tiquiˈcottak.
Y li man tilmit li, ojrchak wiˈ jun ajitz claˈ ri jbˈij Simón, jor xcwin chi jsubˈicak cristian Samaria tijcoj jkˈij chi re nimiˈ jkˈij.
Y juntir cristian, chi acˈl chi riˈjabˈ ticojowtak jkˈij y tijbˈijtak chirij: Man winak ri wiˈ jcwinel ri tibˈijsaj Nimlaj Jcwinel Kakaj Dios re, ticheˈtak.
Mak cristian jor tijcojtak nen tijbˈij, jwiˈl ojriˈ subˈultakch jwiˈl laˈ mak itz ri tran.
Pero cuando mak cristian xcojtak jyolj Felipe ri tijbˈij chirij tzilaj jtaquil chirij jtakon Kakaj Dios chibˈak cristian y chirij Kakaj Jesucristo, chi anm chi winak xansaj jaˈtiox rechak.
Y asta riˈ jun Simón ri man ajitz xcojaˈ jyolj Felipe y xansaj jaˈtiox re y xchol xambˈerem chirij Felipe, jor tisaach jchˈol chi rilic chi Felipe xan mak cˈutbˈi jcwinel Kakaj Dios.
Cuando xtatak jtaquil yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén chi yak cristian aj Samaria xcojaˈtakaˈ Jyolj Kakaj Dios, xpetak xtaktakbˈi Pedro pach Juan claˈ.
Cuando xtawtak Pedro pach Juan, xchˈaˈwtak riqˈui Kakaj Dios chirijak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Samaria pire tijcˈultak Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj ranmak,
jwiˈl ajquiˈ chi jcˈultak Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj ranmak, xike jaˈtiox bˈanal rechak laj jbˈij Kakaj Jesús ri Kajawl.
Ajrucˈreˈ xpetak Pedro pach Juan, xyeˈ jkˈabˈak laj jbˈaak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, jilonli cuando xcˈultak Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj ranmak.
Cuando xril Simón chi yak cristian xcˈulaˈtakaˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj ranmak cuando xyeˈ jkˈabˈak Pedro pach Juan laj jbˈaak, xpe re, xsuj pwak rechak,
xij: Yeˈtak chwe man cwinel li pire incwin chi jbˈanic jilonli, pire cuando in tanyeˈ inkˈbˈ laj jbˈa jono cristian tijcˈul Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj ranm, xcheˈ.
Ajrucˈreˈ xpe Pedro, xij re: Chi saachti awch pach apwaak jwiˈl at xachomorsaj chi wiˈke chi lokˈem cwinel ri tijyeˈ Kakaj Dios.
At taˈ tijnaˈ tacˈul jcwinel Kakaj Dios jwiˈl taˈ sucˈul awanm chiwch Kakaj Dios.
Jwiˈliˈli qˈuex anoˈj y cˈam jkˈabˈal amac chiwch Kakaj Dios y tzˈonaj jcuyic amac re, jilonli pent tijcuy amac chirij mak etzltak chomorsaˈn ri xabˈan.
In twil chi nojsaliˈ awanm chi tiˈtin jwiˈl jcˈaxcˈol awanm chi rilic ri xkabˈan y nicˈ riqˈuil ximilcatiˈ jwiˈl amac, xcheˈ Pedro re.
Xpe Simón, xij re Pedro pach Juan: Chˈaˈwentak chwij riqˈui Kakaj Dios ri Kajawl pire maˈ tipe man cˈax chimbˈ chapcaˈ xabˈijtak chwe, xcheˈ.
Pedro pach Juan, cuando xcan bˈijmaj jwiˈlak rechak yak cristian nen xan Kakaj Jesucristo y xijtak Jyolj Kakaj Dios ri Kajawl rechak, xkˈajtak Jerusalén, pi kˈaxem rechak xkˈaxtak lak luwar re Samaria xcan jbˈijtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo rechak cristian.
Xpe jun ranjl Kakaj Dios ri Kajawl, xij re Felipe: Felipe, jat li sur, tibˈe ateˈ man bˈe ri tikˈax li chekej luwar ri tielbˈi Jerusalén tibˈe Gaza, xcheˈ re.
Felipe laj or xmajbˈi jbˈe, xecˈ. Bˈesal li bˈe cuando xeˈ jteˈ jun winak aj Etiopía. Y riˈ jun winak capunalc. Re nimiˈ rekleˈn jwiˈl riˈ ajcˈolol pwak chirij Candace, jun anm ri wiˈ pire reina re Etiopía. Man winak li jkˈajicch chi jnimirsaj jkˈij Kakaj Dios.
Bˈenam re laj jtilmit y cubˈul li jun carret juralbˈi jwiˈl cwaˈy tijin chi rilic jwich wuj ri xcan jtzˈibˈaj Isaías ri ajkˈasal Jyolj Kakaj Dios.
Ajrucˈreˈ xpe Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios, xij re Felipe: Jat, jutumbˈi chijcˈulel man winak ri bˈesal li carret, xcheˈ re.
Xpe Felipe, xeˈ jol chijcˈulel man winak li, xta chi tijin chi rilic jwich wuj ri xcan jtzˈibˈaj Isaías ri ajkˈasal Jyolj Kakaj Dios, xpe Felipe, xtzˈonaj re: ¿Ton ataˈ jcholajl nen tijbˈij li wuj ri attijin chi rilic? xcheˈ re.
Man winak aj Etiopía xij re Felipe: Taˈ tanta jcholajl jwiˈl taˈ nen tibˈin chwe nen mo tielwiˈ, xcheˈ re. Ajrucˈreˈ xij re Felipe chi tijaw riqˈuil li carret y ticubˈar riqˈuil.
Y man winak li tijin chi rilic li wuj re Lokˈlaj Jyolj Kakaj Dios ri lamas tzˈibˈalwiˈ jilonri: Xcˈamsajbˈi pire ticamsaj chapcaˈ tibˈansaj re mak tra carner y chapcaˈ jun ra carner tike jyeˈ ribˈ cuando tisocaj rij, taˈ tichˈejejc y jilon xan re, taˈ xchˈaˈwc.
Re xyeˈke ribˈ nen xansaj re, xansaj kˈatbˈitzij chirij onque taˈ tzˈet wiˈ jmac. Taˈ ni jono cristian ticwin chi jyolic nen jnimal etzltak noˈj ri wiˈ laj ranmak mak cristian laˈ mak junabˈ cuando xwaˈx wich ulew, jwiˈl xresajtakbˈi jcˈaslemal wich ulew, ticheˈ.
Y man winak li xtzˈonaj re Felipe: Bˈan tokˈobˈ, bˈij chwe, ¿nen quiek chirij tijbˈijwiˈ ri tzˈibˈal neri jwiˈl ajkˈasal Jyolj Kakaj Dios? ¿Chirijniˈ re o chirij jono chic? xcheˈ.
Ajrucˈreˈ xpe Felipe, xoc chi jbˈij jcholajl re nen tijin tril man winak li wuj y xij tzilaj jtaquil re chirij Kakaj Jesucristo.
Bˈesaltak li bˈe, xkˈaxtak li jun luwar lamas wiˈ jun jaˈ, xpe man winak, xij re Felipe: Neri wiˈ jaˈ, ¿contaˈ tijnaˈ tibˈansaj jaˈtiox chwe? xcheˈ re Felipe.
Xpe Felipe, xij re: Wi kes tzˈet nojel awanm ticubˈar achˈol chirij Kakaj Jesucristo, tijnaˈn, xcheˈ re man winak. Man winak xij: Lajori tancojaˈ chi Kakaj Jesucristo Jcˈajoliˈ Kakaj Dios, xcheˈ.
Ajrucˈreˈ xtak jwabˈaj man jcarret y xkejtak li jaˈ chi quibˈ ribˈilak y Felipe xan jaˈtiox re.
Cuando xeltakch li jaˈ Felipe etke xcˈamsajbˈi jwiˈl Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios ri Kajawl, taˈ chiquiˈ xilsaj jwich jwiˈl man winak li. Y man winak jorchak tiquiˈcotc, xeˈ chic.
Felipe riˈchak xricˈaj wiˈchak li man luwar ri jbˈij Azoto. Ajrucˈreˈ xeˈ chic, xmaj chicbˈi jbˈe. Xkˈax jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo asta xtaw Cesarea.

9

Saulo xtakej jbˈanic cˈax rechak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri Kajawl, tijbˈij chirijak chi tina jcamsajtakna wi mitaˈ tican jyeˈtak jcojic tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo. Y Saulo xeˈ riqˈui man nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios ri wiˈ Jerusalén.
Xeˈ jtzˈonaj jun wuj re pire tiyeˈsaj kˈatbˈitzij laj jkˈabˈ pire tibˈe lak sinagog re Damasco, pire tibˈe chi jtoquic yak ri ticojowtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo, chi anm chi winak tijchap pire tijcˈamch prexil Jerusalén pire tibˈan kˈatbˈitzij chirijak.
Cuando bˈesal li bˈe tawem tran Damasco, etke xpe jun kˈakˈ lecj xrepaj ribˈ jkˈakˈal chirij.
Saulo xtzaak lak ulew y xta xaanch jun chˈaˈwem lecj, xij: ¡Saulo, Saulo! ¿Nen chac takelquin awiˈl pire tabˈan cˈax chwe? xcheˈ.
Ajrucˈreˈ Saulo xtzˈonaj re: ¿Nencˈu at li, Kaj? xcheˈ. Kakaj Jesús xij chic: Iniˈ Jesús ri takel awiˈl ri chawaj tabˈan cˈax chwe.
¡Bˈiiten! Jat Damasco. Claˈ tibˈijsajwiˈ chawe nen rajwax tabˈan, xcheˈ re Saulo.
Y mak winak ri jpach Saulo bˈesal, jor xtzaak jchˈolak chi jtaic man chˈaˈwem ri xaanc, pero taˈ nen xriltak jwich.
Saulo xbˈiit lak ulew, xtebˈaˈ bˈakˈ jwich, taˈ chiquiˈ tinaˈtunc. Xpe mak winak ri jpach, xchaptakbˈi chi jkˈabˈ, xcˈamtakbˈi Damasco.
Uxibˈ kˈij xwaˈx claˈ, taˈ xnaˈtunc, ni taˈ xwiˈnc, ni taˈ xucˈaˈjanc.
Claˈ Damasco jekel jun winak ri ajtakel re Kakaj Jesucristo ri jbˈij Ananías, re xchˈabˈej chapcaˈ li jun ichicˈ jwiˈl Kakaj Jesús ri Kajawl, xij re: ¡Ananías! xcheˈ re. Ananías xij: Winiˈ neri, Wajawl, xcheˈ.
Y Kakaj Jesús xij re Ananías: Jat, atbˈe laˈ man bˈe ri cojol jbˈij pi Sucˈul, attaw chiˈ richoch Judas. Claˈ tatzˈonaj lamas wiˈ Saulo, jun winak aj Tarso. Re tijiniˈ chi chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios.
Re xril jwich jun winak chapcaˈ li jun ichicˈ jbˈij Ananías, xocbˈi riqˈuil y xyeˈ jkˈabˈ laj jbˈa pire xtzibˈ chic bˈakˈ jwich, xcheˈ Kakaj Jesús re Ananías.
Cuando xta Ananías chi jilon xijsaj re, xpe re, xij: Wajawl, pero man winak li subˈlaj cristian xintak chwe chi subˈlaj cˈax bˈanal jwiˈl rechak cristian ri ticojowtak tzilaj jtaquil chawij ri wiˈtak Jerusalén.
Y lajori xpe neri, yeˈlch kˈatbˈitzij laj jkˈabˈ jwiˈlak mak jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios chi jchapicak juntir cristian ri tinimirsantak jkˈij abˈj, xcheˈ Ananías re Kakaj Jesús.
Pero Kakaj Jesús ri Kajawl xij: Jat, in xinchaˈ winak li chi jbˈij intaquil rechak yak cristian ri maˈ rijajl taˈ Israel, rechak mak rey y rechak yak rijajl Israel.
In, tina incˈutna chiwch Saulo jurubˈ cˈax ri tina jtijna chi jyeˈic intaquil, xcheˈ Kakaj Jesús re Ananías.
Ananías xeˈ la ja lamas wiˈ Saulo. Cuando xoc la ja xyeˈ jkˈabˈ laj jbˈa Saulo y xij re: Saulo ri at wechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo, Kakaj Jesús ri Kajawl ri xatchˈabˈen li bˈe lamas petzalcatwiˈ, riˈ re xintakowch aacˈl pire atnaˈtunc y tijnojsaj awanm laˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios, xcheˈ re.
Y laj or xtzaakch nicˈj kelen laj jwich Saulo chapcaˈ jmatzˈul ixm, jilonli cuando xtzibˈ chic bˈakˈ jwich, xbˈiit chic y xansaj jaˈtiox re.
Y ajrucˈreˈ xwiˈn chic y xucˈaˈjan chic, jiˈkelonli cuando xyuk chic jchokˈbˈ. Ajrucˈreˈ Saulo xcan quibˈ uxibˈ kˈij chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Damasco.
Saulo xoc chi jbˈij rechak cristian lak sinagog chi Kakaj Jesús, Jcˈajoliˈ Kakaj Dios.
Juntir ri xtatak jyolj subˈlaj xsaach jchˈolak chi jtaic y xoctak chi jtzˈonaj chiribˈil ribˈak: ¿Maˈ ronin taˈ winak ri, ri xanow cˈax rechak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén? Y, ¿miti riˈ re ri xpe neri pire tiyuk jchapeˈ yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo pire tijcˈambˈi chiwchak mak jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios ri wiˈtak Jerusalén? xcheˈtak.
Pero Saulo subˈlaj tijin tiyuk mas jcowil ranm chi jbˈij chi Kakaj Jesús riˈ ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew. Jwiˈliˈli yak rijajl Israel ri wiˈtak Damasco xsaach jchˈolak chi jtaic, taˈ chiquiˈ tijtaˈtak nen trantak.
Cuando xeˈ qˈuilaj kˈij, yak rijajl Israel xniqˈuibˈ jwichak, xchomorsajtak nen trantak chi jcamsaj Saulo,
pero Saulo xretemajiˈ nen jchomorsaˈnak. Chi lakˈj chi lakˈabˈ tijin tijchajajtak chiˈ man pwert re man tzˈaak ri sutuwinak rij man tilmit pire tijcamsajtak.
Pero xpetak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xresajtakbˈi Saulo lakˈabˈ xyeˈtakbˈi li jun nimlaj chicach y xkesajtakbˈi chirij man tzˈaak ri sutuwinak rij man tilmit Damasco, jiˈchaklonli xcolmajbˈi Saulo.
Cuando Saulo xtaw Jerusalén, re raj roj xoc chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, pero juntir ribˈilak subˈlaj titzaak jchˈolak chiwch, jwiˈl taˈ tijcojtak chi Saulo xjachaˈ ribˈ laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo.
Pero xpe Bernabé, xcˈambˈic, xeˈ jwabˈaˈ chiwchak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo y xij rechak chi Saulo xrilaˈ jwich Kakaj Jesús ri Kajawl li bˈe y xij rechak chi xchˈabˈejiˈ jwiˈl Kakaj Jesús. Y Saulo wiˈchak subˈlaj jcowil ranm xij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo rechak cristian Damasco.
Jilonli cuando xcan Saulo chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén, nicˈ tiwoˈcottak y wiˈ jcowil ranm xij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo.
Xpe Saulo, xoc chi yoloj pach yak rijajl Israel ri tiyolowtak li tzijbˈal griego. Pero rechak xpe retzalak chirij Saulo jwiˈl re tijin tiyolow chirij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo, jilonli rechak xoctak chi jtoquic nen trantak chi jcamsajc.
Y cuando xretemajtak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo nen jchomorsaˈnak chirij Saulo, laj or xcˈamtakbˈi Cesarea y claˈ xtaktakbˈi Tarso.
Y jilonli cuando xwaˈx utzil pi rechak yak kˈat ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak lak luwar re Judea, Galilea y Samaria. Jilonli xbˈit ribˈak chi jbˈanic mas lawiˈ raj Kakaj Jesucristo, xtakejtak jcojic jkˈij Kakaj Jesucristo ri Kajawl, subˈlaj xqˈuiyantak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo y riˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios xyeˈw jcowil ranmak.
Cuando Pedro tijin chi jsolajcak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xeˈ chi jsolajcak yak ri wiˈtak li man tilmit Lida.
Claˈ xeˈ jteˈ jun winak ri jbˈij Eneas. Re wiˈchak waxakibˈ (8) junabˈ jkejic laj jsoc jwiˈl siquirnak jtioˈjl.
Xpe Pedro, xij re: Eneas, Kakaj Jesucristo attzibˈsanc, bˈiiten, can yujbˈaˈ asoc, xcheˈ re. Eneas laj or xbˈiitc.
Juntir cristian ri wiˈtak Lida y Sarón, cuando xriltak chi xtzibˈsajiˈ Eneas, laj or xqˈuex jnoˈjak y xoctak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo ri Kajawl.
Jope wiˈ jun anm ajtakel re Kakaj Jesucristo ri jbˈij Tabita. Ri jcholajl tielwiˈ man bˈij Tabita, Dorcas. Sicˈ anm li nojel kˈij subˈlaj utzil tran, tijtˈowaˈ yak cristian ri wiˈ rajwax rechak.
Y laˈ mak kˈij li xpe jun jyaj Dorcas y xcamc. Mak cristian xantak ritin y cuando xantaj ritin jwiˈlak, xyeˈtak li jun cwart laj jcabˈ wik re man ja.
Jope jiˈ wiˈ nakaj re man tilmit Lida ri man tilmit lamas wiˈ Pedro. Jwiˈliˈli yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo cuando xtatak jtaquil chi wiˈ Pedro claˈ, xtaktakbˈi quibˈ winak chi jtzˈonaj tokˈobˈ re: ¡Bˈan tokˈobˈ, tzaj laj or kiqˈuil! xcheˈtak.
Jilonli xeˈ Pedro chirijak. Cuando xtaw claˈ, xcˈamtakbˈi laˈ man cwart lamas wiˈ camnak. Y juntir yak anm ri camnak richjilak subˈlaj tiokˈtak, xmulbˈaˈ ribˈak chirij Pedro y nak xoctak chi jcˈutic túnica y mak ritzˈikak ri tijkˈuˈjtak chiwch ri cochal jwiˈlak riqˈui Dorcas cuando aj yoˈlna.
Xpe Pedro, laj or xresajch juntir cristian ri wiˈtak la ja claˈ. Ajrucˈreˈ xxucar li man cwart y xoc chi chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios. Ajrucˈreˈ xril sicˈ anm ri camnak y xij re: ¡Tabita, bˈiiten! xcheˈ re. Sicˈ anm li xtebˈaˈ bˈakˈ jwich y cuando xril jwich Pedro, xbˈiitc, xcubˈar bˈa jchˈat.
Xpe Pedro, xchap chi jkˈabˈ, xwabˈaˈ y xsiqˈuijbˈi yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo pach yak anm ri camnak richjil. Xwabˈaˈ Dorcas chiwchak, cˈastasalchak jwich laj jcamnaklak.
Y juntir li xetemaj jwiˈlak cristian re Jope y subˈlaj qˈui xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo ri Kajawl.
Pedro xcan qˈuilaj kˈij Jope. Xwaˈx laj richoch jun ajbˈanal jwaˈx tzˈum ri jbˈij Simón.

10

Cesarea wiˈ jun winak ri jbˈij Cornelio, riˈ jun jbˈabˈalak man kˈat mak soldad ri tibˈijsaj Italiano re.
Man winak li pach rixokl y ralcˈwal nojeliˈ ranmak tijcojtak jkˈij Kakaj Dios y trantak lawiˈ raj Kakaj Dios trantak. Re subˈlaj pwak tijyeˈ chi jtˈoˈicak yak cristian ri wiˈ rajwax rechak y cocˈxoˈl tichˈaˈw riqˈui Kakaj Dios.
Li jun kˈij, raj laj jrox or re bˈesal kˈij, Cornelio xril jwich jun anjl chapcaˈ li ichicˈ, xocbˈi riqˈuil lamas wiˈ y xij re: ¡Cornelio! xcheˈ.
Y Cornelio cow xril anjl y subˈlaj xtzaak jchˈol, xtzˈonaj re: Kaj, ¿nen chawaj? xcheˈ re. Ajrucˈreˈ xpe anjl, xij re: Kakaj Dios xtaˈ ayolj cuando xatchˈaˈw riqˈuil y tziyiˈ xril xatˈoˈ yak ri wiˈ rajwax rechak.
Lajori takbˈi jono cristian Jope chi jsiqˈuij Simón ri tibˈijsaj Pedro re pire tipe aacˈl.
Jiˈ wiˈ jposad riqˈui jun winak ri jbˈij Simón ri ajbˈanal jwaˈx tzˈum ri wiˈ richoch chiˈ mar, xcheˈ anjl re Cornelio.
Cuando xelbˈi anjl ri xchˈabˈen re Cornelio, xpe Cornelio xsiqˈuij quibˈ rechak yak jmocom pach jun soldad ri ticojow jkˈij Kakaj Dios ri jun jtakoˈn ri cubˈul jchˈol chirij
y xyol rechak nen xij anjl. Cuando xyolmaj juntir rechak jwiˈl, ajrucˈreˈ xtakbˈi mak jtakoˈn Jope.
Laj jcabˈ kˈij cuando yak jtakoˈn Cornelio bˈesaltak lak bˈe tawem trantak Jope, raj tiqˈuil cabˈlajuj (12) kˈij, Pedro xjaw bˈa ja pire tichˈaˈw riqˈui Kakaj Dios.
Tichak cˈok jwiˈl wiˈjal y raj roj xtij jwa, pero cuando tijin jbˈanic jwaˈx jwa, re xril jun kelen chapcaˈ li ichicˈ.
Xril xter caj y xkejch jun kelen lecj asta xtaw lak ulew chapcaˈ rilic jun nimlaj sawn ximil chi quejabˈ jxiquinl.
Y chiwch man itzˈik petzal juntir jwich awaj ri cajcaj rakanak pach caˈn ri tijjuraj ribˈak lak ulew cuando tibˈentak y caˈn ri tirupuptak lecj.
Y xta xaan jun chˈaˈwem, xij re: Bˈiiten Pedro, camsaj mak awaj pach mak caˈn ri y tij, xcheˈ.
Pedro xij: Taˈn, Wajawl, in ni jun bˈwelt tijil kelen inwiˈl ri taˈ tijyeˈ luwar Jpixbˈ Kakaj Dios, xcheˈ.
Riˈchak tijta xijsaj chic re: Lawiˈ kelen ri Kakaj Dios xyeˈ luwar titijsaj, ma bˈij chi taˈ tzi titijsaj, xcheˈ re Pedro.
Oxmul xijsaj re jilonli, ajrucˈreˈ xchol chic jawem man sawn lecj.
Pedro aj tijiniˈ chi jchomorsaj nen jcholajl tielwiˈ man kelen ri xril, cuando xtawtak mak winak chiˈ pwert, ri takaltakbˈi jwiˈl Cornelio chi jtoquic richoch Simón.
Cuando xtawtak, xchˈaˈwtak y xtzˈonajtak wi laˈyiˈ man ja li wiˈ jposad winak ri jbˈij Simón ri tibˈijsaj Pedro re.
Y Pedro aj tijiniˈ chi jchomorsaj nen jcholajl tielwiˈ man kelen ri xril cuando xpe Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios xij re: Neri wiˈ uxibˈ winak tijintak chi atoquic.
Bˈiiten, kejench claˈ. Jat chirijak, mi ran quibˈ awanm jwiˈl iniˈ xintakowch rechak, xcheˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios re Pedro.
Pedro xkejch y xij rechak mak uxibˈ winak ri jtakoˈn Cornelio: Iniˈ ri, ri tijin tatoctak. ¿Nen quiek jwiˈl xatpetak chi intoquic? xcheˈ rechak.
Rechak xijtak: Oj xojtaksajch jwiˈl Cornelio ri jbˈabˈalak mak soldad, riˈ jun winak ri sucˈul ranm chiwch Kakaj Dios y tijcojaˈ jkˈij Kakaj Dios y mas tilokˈaj jwiˈlak juntir yak rijajl Israel. Y jun anjl xin re chi tijtak acˈamic pire atbˈe laj richoch y pire tijta nen chawaj tabˈij re, xcheˈtak re Pedro.
Ajrucˈreˈ xcojsajtak la ja jwiˈl Pedro y claˈ xwaˈxtakwiˈ jun akˈabˈ. Laj jcabˈ kˈij, xeˈ Pedro chirijak mak uxibˈ winak y xpachijbˈi jwiˈlak nicˈj ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jope.
Y laj jcabˈ kˈij Pedro xtawtak Cesarea lamas tijin tiulbˈej jwiˈl Cornelio pach nicˈj yak rechˈelxic y yak nicˈj richcˈulchiˈ ri xtak jsiqˈuijc.
Cuando xocbˈi Pedro chuch ja, xpe Cornelio, laj or xelch chi jcˈulic y xxucar chiwch chi jcojic jkˈij.
Pero Pedro laj or xbˈit Cornelio y xij re: Bˈiiten, waˈren, in inke jun cristian chapcaˈ at, xcheˈ re.
Pedro tijin chi yoloj riqˈui Cornelio cuando xoctakbˈi la ja, xeˈ jteˈ subˈlaj cristian mulbˈem ribˈak la ja.
Pedro xij rechak: Atak awetamakiˈ chi taˈ tiyeˈsaj luwar re jun rijajl Israel tijpachij o tibˈe solin laj richoch jun cristian wi maˈ rijajl taˈ Israel. Pero Kakaj Dios xcˈutuw chinwch chi juntir cristian ri bˈanal jwiˈl taˈ luwar tikabˈij oj chi taˈ tzi.
Y jwiˈliˈli cuando xataktak insiqˈuijc, ximpetiˈn. Taˈ ximbˈij chi taˈ chwaj. ¿Nencˈu chawajak chwe xataktak incˈamic? xcheˈ Pedro rechak.
Y Cornelio xij re: Xanaˈ quejabˈ kˈij lajori, raj jilon or chapcaˈ or lajori, laj jrox or re bˈesal kˈij in win la ja neri tijin inchˈaˈw riqˈui Kakaj Dios cuando riˈchak xwil xwabˈaˈ ribˈ jun winak chinwch, cojol jun ritzˈik jwiˈl pur tikopoponc.
Y xij chwe: Cornelio, Kakaj Dios xtaˈ ayolj cuando xatchˈaˈw riqˈuil y retamiˈ ri bˈanal awiˈl chi jtˈoˈicak yak ri wiˈ rajwax rechak.
Tak jsiqˈuij Simón ri tibˈijsaj Pedro re, ri wiˈ Jope ri wiˈ jposad riqˈui jun winak ri jbˈij Simón ri ajbˈanal jwaˈx tzˈum ri wiˈ richoch chiˈ mar, xcheˈ chwe.
Jilonli xintak atoquic y at xabˈanaˈ tokˈobˈ xatpetc. Y lajori woj neri. Chiwch Kakaj Dios chikaj tikata juntir ri bˈil chawe jwiˈl Kakaj Dios chi tabˈij chike, xcheˈ Cornelio re Pedro.
Pedro xchol yoloj riqˈuilak y xij rechak: Lajori xwetemajiˈ chi Kakaj Dios tzˈetel tzˈetiˈ taˈ jaljoj rilic jun cristian tran pach jun chic.
Lak juntir tilmit re wich ulew Kakaj Dios tziyiˈ tril yak cristian ri ticojow jkˈij y trantak tzitaklaj noˈj.
Atak, awetamakiˈ tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri xtaksaj jbˈij rechak yak rijajl Israel jwiˈl Kakaj Dios, pire tiwaˈx utzil laj ranmak jwiˈl Kakaj Jesucristo ri Rajawlak juntir cristian.
Atak, awetamakiˈ chi tzilaj jtaquil li, jiˈ xcholmajbˈi jbˈij Galilea asta xtaw jtaquil lak juntir tilmit re Judea. Cuando jorok bˈijsajiˈ rechak cristian jwiˈl Juan Ajbˈanal Jaˈtiox chi rajwaxiˈ tijqˈuex jnoˈjak y tijcˈam jkˈabˈal jmacak chiwch Kakaj Dios pire tibˈansaj jaˈtiox rechak.
Awetamakiˈ chi Kakaj Dios xyaˈ jcwinel y xyaˈ Jsantil laj ranm Kakaj Jesús ri aj Nazaret. Kakaj Jesús xanaˈ utzil chijxoˈlak cristian y xtzibˈsajiˈ juntir cristian ri tijin tijtijtak cˈax laj jkˈabˈ man jbˈabˈal etzl, jwiˈl re wiˈ Kakaj Dios riqˈuil.
Y oj xkilaˈ chi tzˈetiˈ juntir ri xan Kakaj Jesús Jerusalén pach laj jluwrak yak rijajl Israel. Rechak xcamsajtak cocbˈal wich curs.
Pero Kakaj Dios xcˈastasajiˈ jwich laj jcamnakl laj jrox kˈij y xan chi xwabˈaˈ chic ribˈ chikawch oj pi cristianil.
Kakaj Jesucristo taˈ xilsaj jwich jwiˈl juntir cristian, xike oj ri chaˈlcoj jwiˈl Kakaj Dios. Y xojwiˈniˈn y xojucˈaˈjaniˈ riqˈuil cuando jorok cˈastasajiˈ jwich laj jcamnakl xoˈlak camnakibˈ.
Re xojjtak chi jbˈij rechak juntir cristian bˈak tilmit chi riˈ re chaˈl jwiˈl Kakaj Dios pire tran jkˈatbˈitzij chibˈak juntir cristian ri yoˈltak y ri camnaktak.
Juntir yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios xijtakaˈ chi nen tijcubˈaˈ jchˈolak chirij, ticuysajiˈ jmac jwiˈl Kakaj Dios laj jbˈij Kakaj Jesucristo, xcheˈ Pedro rechak.
Aj tijiniˈ Pedro chi jbˈij jilonli rechak cuando xkej Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios chibˈak yak ri tijintak chi jtaic jyolj Pedro.
Y yak rijajl Israel ri jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo ri tijcojtak jkˈij man jcojic retal jtioˈjl winak ri xambˈertakch chirij Pedro, xsaach jchˈolak chi rilic chi Kakaj Dios xyaˈ Lokˈlaj Jsantil laj ranmak yak maˈ rijajl taˈ Israel.
Rechak xretemajtak chi xcˈulaˈtakaˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios jwiˈl xtatak tichak tijintak chi jnimirsaj jkˈij Kakaj Dios y tichak yolowtak lak jaljojtak tzijbˈal.
Xpe Pedro, xij rechak: Taˈ ni jonok tibˈin chi taˈ tijnaˈ tibˈansaj jaˈtiox rechak yak cristian ri laˈ jaˈ, ri xcˈuluwtak Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj ranmak chapcaˈ xkabˈan oj, xcheˈ rechak.
Y Pedro xij chi tibˈansaj jaˈtiox rechak laj jbˈij Kakaj Jesucristo. Y ajrucˈreˈ subˈlaj xpwersijtak jbˈij re Pedro chi tiwaˈx chic quibˈ uxibˈ kˈij riqˈuilak.

11

Yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo pach yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Judea xtaˈtakaˈ jtaquil chi yak ri maˈ rijajl taˈ Israel xcojaˈtakaˈ Jyolj Kakaj Dios.
Jilonli cuando Pedro xkˈaj chic Jerusalén, xpetak jujun rechak yak rijajl Israel ri ticojowtak Jyolj Kakaj Dios ri tijcojowtak jkˈij man jcojic retal jtioˈjl winak, xyajtak Pedro.
Y xijtak re: ¿Nen chac xeˈ asolaj mak cristian ri maˈ rijajl taˈ Israel ri taˈ cojol retal jtioˈjlak y xatwiˈn riqˈuilak? xcheˈtak re.
Ajrucˈreˈ Pedro xoc chi jyolic rechak juntir ri ilan y bˈanal jwiˈl, xij rechak:
Cuando xinwaˈx Jope, in tijin inchˈaˈw riqˈui Kakaj Dios cuando etke xcˈut ribˈ jun kelen chinwch chapcaˈ li ichicˈ. Xwil jun kelen chapcaˈ rilic jun nimlaj sawn ximil chi quejabˈ jxiquinl xkejch lecj asta lamas winwiˈ.
Cow xwil, riˈchak xwil mak awaj wiˈ chiwch ri cajcaj rakanak pach mak cˈaˈntaklaj caˈn pach caˈn ri tijjuraj ribˈak lak ulew cuando tibˈentak pach mak caˈn ri tirupuptak lecj.
Y riˈchak xinta xaanch jun chˈaˈwem lecj, xij chwe: Bˈiiten Pedro, camsaj juntir ri y tij, xcheˈ chwe.
Pero in ximbˈij: Taˈn Wajawl, in ni jun bˈwelt tijil kelen inwiˈl ri taˈ tijyeˈ luwar Jpixbˈ Kakaj Dios, xincheˈ re.
Riˈchak xinta xinjchˈabˈej chic jcaˈmul lecj, xij chwe: Lawiˈ kelen ri Kakaj Dios xyeˈ luwar titijsaj, ma bˈij chi taˈ tzi titijsaj, xcheˈ chwe.
Oxmul xijsaj jilonli chwe, ajrucˈreˈ xchol chic jawem man nimlaj sawn lecj.
Y laj or xtawtak uxibˈ winak la ja lamas winwiˈ, takaltakbˈi chi intoquic, jiˈ xeltakbˈi Cesarea xtawtak wiqˈuil.
Y Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios xin chwe chi mi ran quibˈ wanm chi bˈenam riqˈuilak. Y xeˈtak chwij yak wakakibˈ (6) kechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo y nicˈ xojoc laj richoch Cornelio.
Re xij chike nen mo xril jun anjl waˈl laj richoch y xij re: Takbˈi nicˈj winak Jope pire tibˈe jsiqˈuij Simón ri tibˈijsaj Pedro re.
Y re tiyuk jbˈij chawe pach juntir yak ri wiˈtak laj awichoch nen tabˈantak pire atcolmajtak laj jkˈabˈ amacak, xcheˈ, xcheˈ Cornelio chwe.
Cuando xinchol jchˈabˈejcak Cornelio pach yak ri wiˈtak laj richoch, xkejch Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios chibˈak chapcaˈ xan chikabˈ oj nabˈe.
Ajrucˈreˈ xcuxtaj inwiˈl jyolj Kakaj Jesucristo ri Kajawl cuando xij: Juan Ajbˈanal Jaˈtiox xanaˈ jaˈtiox laˈ jaˈ, pero tina acˈultakna Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj awanmak, riˈ li jaˈtiox ri tran Kakaj Dios chawechak laˈ Lokˈlaj Jsantil, xcheˈ.
Kes tzˈet Kakaj Dios xyaˈ Lokˈlaj Jsantil rechak pire jun sipan chapcaˈ ri yeˈl chike oj jwiˈl, ri jachem kibˈ laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo ri Kajawl. Y, in taˈ nen incholajl pire tankˈat jwich Kakaj Dios, xcheˈ Pedro rechak.
Cuando rechak xtatak jilonli, xtzˈapij jchiˈak, xmaytak jyajic Pedro. Y xnimirsajtak jkˈij Kakaj Dios, xijtak: Iltakcˈu li, Kakaj Dios xyaˈ luwar rechak yak maˈ rijajl taˈ Israel chi jqˈuexic jnoˈjak pire tijtaˈtak tzilaj cˈaslemal, xcheˈtak.
Laˈ mak kˈij li, cuando xcamsaj Esteban, xoc jbˈanic cˈax rechak juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo. Jwiˈliˈli rechak nak xelmajtakbˈic, wiˈ jujun xeˈtak Fenicia y wiˈ jujun xeˈtak Chipre y wiˈ jujun xeˈtak Antioquía re Siria. Claˈ xike rechak yak rijajl Israel xijtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo.
Pero wiˈ jujun chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri aj Chipre y aj Cirene, xtawtak Antioquía re Siria. Xijtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri Kajawl rechak yak maˈ rijajl taˈ Israel.
Y jwiˈl xtˈoˈsajtak jwiˈl jcwinel Kakaj Jesucristo ri Kajawl, subˈlaj cristian xcan jyeˈtak mak ojrtak cˈutuˈn, xqˈuex jnoˈjak y xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo ri Kajawl.
Man kˈat ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén, cuando xtatak juntir li, xtaktakbˈi Bernabé Antioquía re Siria.
Y cuando xtaw Bernabé xril nen utzil ri yeˈl jwiˈl Kakaj Dios rechak jwiˈl rutzil ranm, re subˈlaj xquiˈcotc y xij rechak juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo chi jcubˈaˈ mas jchˈolak chirij Kakaj Jesucristo ri Kajawl riqˈui nojel ranmak.
Bernabé tzilaj winakiˈn y nojsaliˈ ranm laˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios y cubˈuliˈ jchˈol chirij Kakaj Jesucristo. Subˈlaj cristian xcˈultak Kakaj Jesucristo ri Kajawl laj ranmak laˈ mak kˈij li.
Ajrucˈreˈ xeˈ Bernabé Tarso chi jtoquic Saulo.
Y cuando xeˈ jteˈ, xcˈamch Antioquía re Siria, xwaˈxtak jun junabˈ riqˈuilak man kˈat ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak claˈ y xtijojtak subˈlaj cristian claˈ. Antioquía re Siria ri lamas xcojsajwiˈ nabˈe bˈwelt jbˈijak yak ajtijol ribˈak chirij Kakaj Jesucristo pi ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Y laˈ mak kˈij li xeltakbˈi jujun ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios Jerusalén, xeˈtak Antioquía re Siria.
Y jun rechak, Agabo jbˈij, re xwaˈr y xtaksaj jwiˈl Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios chi jbˈij chi tina pena jun nimlaj wiˈjal juntir wich ulew. Y cuando xan man nimlaj wiˈjal li, riˈ Claudio wiˈ pire jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Roma.
Yak ajtijol ribˈak chirij Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Antioquía re Siria xchomorsajtak xtaktakbˈi kelen re jtˈoˈicak yak rechˈelxicak chirij Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Judea. Xyeˈtakbˈi nen jnimakl xcwintak chi jyeˈic, xtaktakbˈic.
Jilonli xantak xtaktakbˈi Bernabé pach Saulo chi jyeˈic laj jkˈabˈak yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Judea.

12

Laˈ mak junabˈ li man rey Herodes Nabˈe Agripa xoc chi jbˈanic cˈax rechak jujun yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Xtak jcamsaj Santiago chi espad, ri ratz Juan.
Cuando re xril chi tziyiˈ xriltak yak rijajl Israel ri taˈ tijcojtak Jyolj Kakaj Dios, xtak chic jchapic Pedro. Riˈ xan li laˈ man nimakˈij cuando titijsaj cuxlanwa ri taˈ chˈamkˈor laˈ.
Cuando xchapmaj Pedro, Herodes Nabˈe Agripa xij chi ticojsaj li cars lamas tichajaj jwiˈl quejabˈ kˈat chi soldad, cajcaj chi soldad wiˈ laˈ jujun kˈat. Re chomorsal jwiˈl chi xike tikˈax man nimakˈij Pascua, tresaj Pedro li cars pire tran kˈatbˈitzij chirij chiwchak cristian.
Y jilonli Pedro wiˈ li cars tzi jchajajc y yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo cocˈxoˈl tijin tichˈaˈwtak riqˈui Kakaj Dios riqˈui nojel ranmak chirij Pedro.
Laˈ man akˈabˈ li ri chomorsal jwiˈl Herodes Nabˈe Agripa chi xike tisakarsanc, tresaj Pedro li cars pire tijwabˈaˈ chiwchak cristian y pire tijbˈij rechak nen jmac. Pedro tijin chi waraj chijxoˈlak quibˈ soldad li cars y ximil laˈ quibˈ caden y nicˈj soldad chic wiˈtak chiˈ cars chi chajinc.
Etke xwabˈaˈ ribˈ jun ranjl Kakaj Dios ri Kajawl li cars y subˈlaj xsakabˈsaj jpam man cars y xpe anjl, xyucxij laj jxucul Pedro chi jcˈastasaj jwich y xij re: ¡Bˈiiten laj or! xcheˈ re. Y mak caden laj or xquirmaj laˈ jkˈabˈ Pedro.
Xpe anjl, xij re: Coj awitzˈik y coj aperem xajabˈ, xcheˈ re. Cuando Pedro xan lawiˈ ri xijsaj re, xij chic anjl re: Coj awitzˈik ri takˈuˈj y xambˈeren chwij, xcheˈ re.
Pedro xelbˈi li cars, xeˈ chirij anjl, pero ajquiˈ chi retemaj wi tzˈetiˈ jun anjl tijin tiyolow riqˈuil. Riˈ chijchˈol re tijin tril chapcaˈ li jun ichicˈ.
Xkˈaxtak lamas wiˈtakwiˈ mak nabˈetak ajchajinl y xkˈaxtak chic lamas wiˈtakwiˈ mak jcabˈtak ajchajinl. Cuando xtawtak lamas wiˈ man pwert ri bˈanal laˈ chˈiˈchˈ ri wiˈbˈi chiˈ bˈe, man pwert xter ricˈan. Rechak xeltakbˈic y xbˈembˈejtakbˈi jun cay, ajrucˈreˈ anjl xcan jyeˈ Pedro ricˈan.
Ajrucˈreˈ Pedro xmaj jcholajl y xij: Lajori xwetemajiˈ chi tzˈetel tzˈet riˈ Kakaj Dios ri Kajawl xtakowch re anjl chi incolic laj jkˈabˈ Herodes y laj jkˈabˈak yak rijajl Israel ri ulbˈel jwiˈlak tisakarsan pire trantak cˈax chwe, xcheˈ.
Y cuando Pedro xretemaj juntir li, xeˈ la ja riqˈui María ri jchuch Juan ri tibˈijsaj Marcos re, lamas mulbˈemwiˈ ribˈak subˈlaj cristian ri tijin tichˈaˈwtak riqˈui Kakaj Dios.
Xchˈaˈwbˈi laˈ man pwert ri wiˈ chiˈ bˈe y xelch jun ajicˈ ri jbˈij Rode chi rilic nen tichˈaˈw laˈ man pwert.
Cuando xta chi jyoljiˈ Pedro, subˈlaj xquiˈcotc. Jwiˈl jquiˈcotem taˈ chiquiˈ xtebˈaˈ man pwert, xeˈ jol la ja chi jbˈij rechak chi Pedro tichˈaˈw laˈ man pwert chiˈ bˈe.
Rechak xijtak re Rode: Atniˈ sons, xcheˈtak re. Pero Rode xij chi tzˈetiˈ Pedro tichˈaˈwc. Y rechak xijtak chic: Maˈ riˈ taˈ re ri tichˈaˈw, li riˈ ranjl ri tichajin re, xcheˈtak.
Y Pedro aj tijiniˈ tichˈaˈwbˈi laˈ man pwert. Cuando xtebˈaˈtak man pwert, xriltak chi Pedro tijin tichˈaˈw, subˈlaj xsaach jchˈolak.
Pero re laˈ jkˈabˈ xij rechak chi tijtzˈapij jchiˈak y xyol rechak chi usil nen xan Kakaj Dios ri Kajawl chi resaj li cars. Y xij chi tibˈijsaj re Santiago y pach rechak yak rechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo. Ajrucˈreˈ Pedro xelbˈic. Xeˈ li jun jalan luwar chic.
Cuando xsakarsanc, subˈlaj xsaach jchˈolak mak soldad jwiˈl taˈ retamak lamas xeˈ Pedro.
Y Herodes xtak jtoquic Pedro, pero taˈ chiquiˈ xtaˈtak. Xtak jcˈotic jchiˈak mak soldad nen xantak re Pedro y xtak jcamsajcak. Xeˈ quibˈ uxibˈ kˈij jbˈantaj jilonli, Herodes xelbˈi Judea. Xeˈ waˈxok Cesarea.
Herodes Nabˈe Agripa petzal retzal chirijak mak cristian ri wiˈtak Tiro y Sidón. Rechak xchomorsajtak chi tibˈetak riqˈui Herodes. Y cuando xeˈtak, xchˈabˈejtak Blasto ri ajchajal re man cwart lamas tiwar man rey Herodes pire trantak richcˈulchiˈ ribˈak riqˈuil y xijtak re chi tican jyeˈtak man ayuwal jwiˈl kelen rechak ri tijtijtak, jiˈ tipe li tilmit lamas wiˈ Herodes pire rey.
Herodes xchaˈ jun kˈij pire xtak jsiqˈuijcak mak cristian re Tiro y Sidón pire tiyolow riqˈuilak. Laˈ man kˈij li ri xchaˈ, Herodes xcoj ritzˈik re rey y xcubˈar lamas ticubˈarwiˈ cuando tran kˈatbˈitzij, xchol yoloj riqˈuilak.
Y cuando mak cristian xriltak jilonli, xcholtak chˈejejem, xijtak: ¡Ri tijin tichˈaˈw diosiˈn, maˈ jun cristian taˈn! xcheˈtak.
Y etke xyuk jun ranjl Kakaj Dios ri Kajawl, xan cˈax re Herodes jwiˈl taˈ xkˈel mak cristian cuando xijtak chi re diosiˈn y jwiˈl taˈ xnimirsajtak jkˈij Kakaj Dios. Jiˈkelonli xoc ramolil y xcamc.
Pero Jyolj Kakaj Dios tijiniˈ tibˈe mas jtaquil bˈak tilmit.
Bernabé pach Saulo, cuando xantajch jtajquilak jwiˈlak ri takaltakbˈic, xkˈajtak Jerusalén. Xcˈamtakbˈi Juan chirijak ri tibˈijsaj Marcos re, xeˈtak Antioquía re Siria.

13

Chijxoˈlak man kˈat ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Antioquía re Siria wiˈ jujun ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios y wiˈ jujun ajtijoltak cristian re Jyolj Kakaj Dios. Riˈtakaˈ Bernabé, Simeón ri tibˈijsaj Negro re, Lucio aj Cirene, Saulo y Manaén ri nicˈ xqˈuiy pach Herodes Antipas.
Jun kˈij cuando tijintak chi jnimirsaj jkˈij Kakaj Dios ri Kajawl y tijin trantak ayun, xpe Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios, xij rechak: Tostak Bernabé pach Saulo pire trantak lawiˈ ri tambˈij rechak, xcheˈ.
Ajrucˈreˈ cuando xantaj chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios y xantaj ayun jwiˈlak, xyeˈ jkˈabˈak laj jbˈaak Bernabé pach Saulo y xtaktakbˈi chapcaˈ xijsaj rechak jwiˈl Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios.
Bernabé pach Saulo xtaksajtakbˈi jwiˈl Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios xeˈtak Seleucia ri wiˈ chiˈ mar. Claˈ xjawtak li jun barc, xeˈtak Chipre ri jun luwar ri wiˈ li mar.
Cuando xtawtak Salamina re Chipre, xoctak chi jbˈij Jyolj Kakaj Dios lak sinagog. Juan bˈesaliˈ riqˈuilak chi jtˈoˈicak chi jbˈij Jyolj Kakaj Dios.
Xeˈtak y xkˈaxtak lak juntir mak luwar re Chipre tijin tijbˈijtak Jyolj Kakaj Dios asta xtawtak Pafos. Claˈ xeˈ jteˈtak jun ajitz ri jbˈij Barjesús, jun joˈslaj rijajl Israel y tijbˈij chi ajkˈasal Jyolj Kakaj Diosiˈn.
Man ajitz li, jiˈ wiˈ riqˈui man jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Chipre ri jbˈij Sergio Paulo, jun winak ri wiˈ jnoˈj. Man jbˈabˈal kˈatbˈitzij li xtak jsiqˈuij Bernabé pach Saulo jwiˈl riˈ raj tijta Jyolj Kakaj Dios.
Man ajitz ri jbˈij Barjesús, ri tibˈijsaj Elimas re, tijin tijtoc nen tran pire maˈ tijcoj man jbˈabˈal kˈatbˈitzij lawiˈ ri tijbˈijtak Bernabé pach Saulo pire maˈ ticubˈar jchˈol chirij Kakaj Jesucristo.
Saulo riˈ ri tibˈijsaj Pablo re, re wiˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj ranm, cow xril Elimas,
xij re: Pur at ajsubˈunl, ajbˈanal etzltak noˈj, atiˈ ralcˈwal man jbˈabˈal etzl y tacontrij juntir ri tzi. Taˈcojoˈ tican ayeˈ jqˈuexic jcholajl jcˈutuˈn Kakaj Jesucristo ri Kajawl ri sucˈul bˈe.
Lajori Kakaj Jesucristo ri Kajawl tranaˈ jun cˈax chawe. Atcan moy quibˈ uxibˈ kˈij, taˈ chiquiˈ tawil jsakil kˈij, xcheˈ re. Etke xoc ukuˈm laj jwich Elimas. Tichak jtoc nen ticˈamowbˈi re chi jkˈabˈ jwiˈl moychak.
Cuando xril man jbˈabˈal kˈatbˈitzij jilonli, ajrucˈreˈ xjach ribˈ laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo y subˈlaj xsaach jchˈol chi jtaic jcˈutuˈn Kakaj Jesucristo ri Kajawl.
Pablo pach yak jpach xeltakbˈi Pafos xjawtakbˈi li barc, xeˈtak Perge re Panfilia. Juan claˈ xtos ribˈ chirijak, xkˈaj chic Jerusalén.
Y rechak xeltakbˈi Perge xeˈtak Antioquía re Pisidia. Cuando xtaw kˈij re uxlan, xoctak li sinagog y xcubˈartak.
Cuando xilmaj jwich wuj re Jpixbˈ Kakaj Dios pach mak wuj ri tzˈibˈal jwiˈlak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios, xpetak mak jbˈabˈalak man kˈat ri tijmulbˈaˈ ribˈak li sinagog, xijtak rechak Pablo pach Bernabé: Atak kawinak, wi wiˈ nen chawajak tabˈijtak re yeˈbˈi jcowil ranmak cristian, bˈijtak lajori, xcheˈtak rechak.
Ajrucˈreˈ Pablo xwaˈrc, laˈ jkˈabˈ xij rechak chi tijtatak nen tijbˈij rechak y xij rechak: Tatak jcholajl atak rijajl Israel y atak ri maˈ atak taˈ rijajl Israel ri atcojowtak jkˈij Kakaj Dios.
Ri jDiosak yak rijajl Israel riˈ li xchˈabˈen rechak kamam y riˈ Kakaj Dios li xpaxin jwichak cuando xwaˈxtak Egipto y laˈ jcwinel li xresajtak chicbˈi claˈ.
Kakaj Dios caˈwinak (40) junabˈ xcuy jmacak kamam re juntir mak etzltak noˈj ri xantak cuando xwaˈxtak li chekej luwar.
Y xsach jwichak mak wukubˈ (7) tilmit ri wiˈtak Canaán y xyeˈ man luwar rechak kamam pi jtextamentak.
Y chirij li Kakaj Dios xchol jcojic mak kˈatbˈitzij pire titakontak chibˈak. Jilonli xkˈax quejabˈ cient caˈwinak lajuj (450) junabˈ asta cuando xtaw kˈij xwaˈx ajkˈasal Jyolj Kakaj Dios ri jbˈij Samuel.
Ajrucˈreˈ yak kamam li xtzˈonajtak jun rey re Kakaj Dios pire titakon chibˈak. Kakaj Dios xcoj Saúl pire rey. Caˈwinak (40) junabˈ xan pire rey. Saúl jcˈajoliˈ Cis ri jun rechak mak kˈat rijajl Benjamín.
Cuando Kakaj Dios xresaj Saúl pire rey, xcoj David y riˈ Kakaj Dios xin chirij David jilonri: Xinchaˈ David ri jcˈajol Isaí, jun winak ri mas cubˈul inchˈol chirij, re tranaˈ juntir ri chwaj tran, xcheˈ Kakaj Dios.
Y Kakaj Jesús rijajliˈ kamam David, riˈ re xcojsaj jwiˈl Kakaj Dios pi ajcolol rechak yak rijajl Israel laj jkˈabˈ jmacak chapcaˈ ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios.
Cuando ajquiˈ chi jchol jtijonc Kakaj Jesús, Juan Ajbˈanal Jaˈtiox xij rechak juntir yak rijajl Israel chi rajwaxiˈ tijqˈuex jnoˈjak y tibˈansaj jaˈtiox rechak.
Y cuando Juan Ajbˈanal Jaˈtiox tijin tijqˈuis jbˈanic lawiˈ ri takalch chi jbˈanic, xij rechak: ¿Nen imbˈanic in tabˈij atak? In maˈ in taˈ chapcaˈ ri tachomorsaj atak. Pero petzal chiquiˈ jun chwij ri mas nim jkˈij, taˈ ticˈular pi we intacar chi jquiric jxajbˈ, xcheˈ Juan Ajbˈanal Jaˈtiox, xcheˈ Pablo rechak.
Pablo xij chic: Atak inwinak ri ojtak rijajl Abraham y atak ri maˈ atak taˈ rijajl Israel ri atnimirsantak jkˈij Kakaj Dios, ri jtaquil ri nen mo atcolmajtak laj jkˈabˈ amacak pi awechakiˈ takalch jwiˈl Kakaj Dios.
Yak cristian ri wiˈtak Jerusalén pach yak jbˈabˈalak taˈ xretemajtak nen jbˈanic Kakaj Jesús y taˈ xtatak jcholajl Jyolj Kakaj Dios ri xcan jtzˈibˈaj yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ri tiilsaj chiwchak li wuj nojel kˈij re uxlan. Cuando rechak xjachtak Kakaj Jesús pi camic, jilonli xtaw chiwch ri bˈil jwiˈlak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojrtaktzij.
Onque taˈ xtaˈtak ni jono jmac pire tijcamsajtak, rechak pwers xantak re Pilato chi tijtak jcamsajc.
Y cuando xantaj jbˈanic re Kakaj Jesús juntir ri tijbˈij ri tzˈibˈal li wuj re Lokˈlaj Jyolj Kakaj Dios, ajrucˈreˈ xpetak, xkesajtak Kakaj Jesús wich curs y xeˈ jmukeˈtak li jun jul.
Pero Kakaj Dios xcˈastasajiˈ jwich laj jcamnakl xoˈlak camnakibˈ.
Y qˈuilaj bˈwelt xilsaj chic jwich pi cristianil jwiˈlak yak ri xambˈertak chirij Galilea y Jerusalén y lajori riˈ rechak tibˈintak chic rechak cristian chi tzˈet xcˈastasajiˈ jwich Kakaj Jesús laj jcamnakl jwiˈl Kakaj Dios.
Jwiˈliˈli oj tikabˈij chawechak ri tzˈetel tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios rechak kamam.
Chikawch oj xtaw chiwch ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios rechak kamam cuando xcˈastasaj jwich Kakaj Jesús laj jcamnakl chapcaˈ xij Kakaj Dios laj jcabˈ Salmo jilonri: At, atiˈ Incˈajol, iniˈ xinalcˈwalan awe lajori, xcheˈ.
Kakaj Dios bˈiliˈ jwiˈl chi tina jcˈastasajna jwich Kakaj Jesús laj jcamnakl xoˈlak camnakibˈ pire maˈ tikˈaˈy jtioˈjl li ulew. Jilonli xtaw chiwch ri xij Kakaj Dios: Tina imbˈanna jun nimlaj utzil pi awechak chapcaˈ ri bˈil inwiˈl re David, xcheˈ.
Jwiˈliˈli tijbˈij li jun Salmo chic jilonri: At, taˈ tayeˈ luwar tikˈaˈy li ulew jtioˈjl awajchac ri tosol pi awe, ticheˈ.
David, cuando xantaj jwiˈl chapcaˈ jchomorsaˈn Kakaj Dios ri tran re jwinak, xcamc y xeˈ muksaj lamas mukulwiˈ jkaj jchuch. Re xkˈaˈyiˈ jtioˈjl li ulew.
Pero Kakaj Jesús ri xcˈastasaj jwich laj jcamnakl jwiˈl Kakaj Dios, re taˈ xkˈaˈy jtioˈjl li ulew.
Jwiˈliˈli atak inwinak, tatak jcholajl ri tambˈij chawechak chi jwiˈlke Kakaj Jesús wiˈ cuybˈi mac.
Jpixbˈ Kakaj Dios taˈ ticwin chi jcuyic jmacak cristian, pero juntir ri xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesús, tranaˈ sucˈul ranmak chiwch Kakaj Dios jwiˈl ticuysajiˈ jmacak.
Jwiˈliˈli atak iltak jcholajl nen tabˈantak, mi qˈuisbˈen chabˈak ri xcan jtzˈibˈajtak li wuj yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojr ri xijtak jilonri:
Iltak impuch atak ri taˈ chawajak jwich jun tzˈetel cˈutuˈn, oquentakcojoˈ il, sachcojoˈ achˈolak jwiˈl in tambˈanaˈ nimaktak cˈutbˈi incwinel laj acˈaslemalak ri tiyeˈw tzakom chˈolal chawechak, pero atak taˈ tacojtak chi tzˈetiˈ onque tibˈijsaj chawechak, xcheˈ Kakaj Dios, xcheˈ Pablo rechak.
Cuando xeltakch Pablo pach yak jpach li sinagog, xpetak yak cristian xijtak rechak chi titawtak chic riqˈuilak laˈ man jun kˈij chic re uxlan chi jbˈij chic rechak lawiˈ ri xeˈ jbˈijtak.
Cuando xeltakch juntir cristian la ja claˈ, subˈlaj rijajl Israel y subˈlaj ri maˈ rijajl taˈ Israel ri ticojowtak jcˈutuˈnak y juntir ribˈilak xambˈertak chirijak Pablo pach Bernabé. Pablo pach Bernabé xijtak rechak chi mi jquibˈaj ranmak chirij rutzil ranm Kakaj Dios ri xyeˈsaj rechak.
Laˈ man jun kˈij chic re uxlan, raquitzchak maˈ juntir cristian li tilmit xmulbˈaˈ ribˈak chi jtaic Jyolj Kakaj Dios ri tijbˈijtak.
Pero yak rijajl Israel xriltak chi subˈlaj cristian xmulbˈaˈ ribˈak. Rechak subˈlaj xtiˈtijtak Pablo, xoctak chi jkˈatic jwich jyolj y xyokˈtak.
Pero Pablo pach Bernabé taˈ xtzaak jchˈolak chi jcˈululajcak, xijtak: Oj rajwaxiˈ nabˈe xkabˈij Jyolj Kakaj Dios chawechak atak rijajl Israel. Pero jwiˈl xaxuttak Jyolj Kakaj Dios y taˈ ticˈular pi awechak tataˈtak tzilaj cˈaslemal riqˈui Kakaj Dios lecj ri taˈ jqˈuisic, ojbˈe riqˈuilak yak maˈ rijajl taˈ Israel.
Jwiˈl jilon katakic xan Kakaj Dios ri Kajawl cuando xij jilonri: Xatincoj pire tacˈut jbˈeak juntir cristian wich ulew pire ticolmajtak laj jkˈabˈ jmacak, xcheˈ Kakaj Dios, xcheˈ Pablo rechak.
Cuando yak maˈ rijajl taˈ Israel xtatak chi jilonli, subˈlaj xquiˈcottak. Xoctak chi jnimirsaj jkˈij Jyolj Kakaj Dios ri Kajawl y xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo juntir yak ri chaˈltak jwiˈl Kakaj Dios pire tijtaˈtak tzilaj cˈaslemal riqˈuil lecj ri taˈ jqˈuisic.
Jilonli xel jtaquil Jyolj Kakaj Dios ri Kajawl lak juntir luwar re Pisidia.
Pero xpetak yak rijajl Israel, xtakchiˈjtak yak anm ri cojol jkˈijak ri tinimirsantak jkˈij Kakaj Dios y yak winak ri wiˈ rekleˈnak Antioquía re Pisidia pire trantak cˈax rechak Pablo pach Bernabé. Jilonli xcholtak jbˈanic cˈax rechak Pablo pach Bernabé y xresajtakbˈi li tilmit claˈ.
Ajrucˈreˈ Pablo pach Bernabé xcan jtotojtak mak pok laˈ rakanak chi jcˈutic chiwchak mak cristian chi taˈ tzi xantak y xeˈtak Iconio.
Pero yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo subˈlaj tiquiˈcottak y xnojsaj ranmak laˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios.

14

Claˈ Iconio Pablo pach Bernabé xoctak li sinagog. Jor tzi jbˈij jcholajl tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo xantak rechak yak ri mulbˈem ribˈak claˈ. Jiˈkelonli subˈlaj cristian xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo. Wiˈ rijajl Israel y wiˈ ri maˈ rijajl taˈ Israel.
Pero yak rijajl Israel ri taˈ jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo xoctak chi jtakchiˈj yak maˈ rijajl taˈ Israel, riˈ rajak tretzelbˈejtak jwichak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Pero Pablo pach Bernabé subˈlaj naj xwaˈxtak claˈ. Wiˈ jcowil ranmak chi jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri Kajawl. Riˈ Kakaj Jesucristo xyeˈw jcwinelak chi jbˈanic nimak cˈutbˈi jcwinel Kakaj Dios chi jcˈutic chiwchak cristian chi tzˈetiˈ ri tijin tijbˈijtak chi Kakaj Dios subˈlaj rutzil ranm chirijak juntir cristian.
Pero yak cristian li tilmit Iconio taˈ nicˈ jwichak. Wiˈ nicˈj riˈ tijcojtak ri tijbˈijtak yak rijajl Israel ri taˈ jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo. Y wiˈ nicˈj chic riˈ tijcojtak lawiˈ ri tijbˈijtak Pablo pach Bernabé ri yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo.
Jujun rechak yak ri rijajl Israel pach jujun rechak yak maˈ rijajl taˈ Israel xniqˈuibˈ jwichak pach mak jbˈabˈalak. Xchomorsajtak chi trantak cˈax rechak Pablo pach Bernabé y tijcamsajtak chi abˈaj.
Cuando xtatak Pablo pach Bernabé chi jilonli xchomorsajtak, xelmajtakbˈic. Xeˈtak Listra y Derbe ri mak tilmit re Licaonia y laˈ mak luwar ri wiˈ chirijak mak tilmit li.
Y claˈ xtakejtak jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo rechak cristian.
Claˈ Listra wiˈ jun winak ri coˈxchak cuando xqˈuisiˈyc. Y sicˈ winak li cubˈul
chi jtaic nen ri tijin tijbˈij Pablo. Y Pablo cow xrilbˈi winak li chi cubˈuliˈ jchˈol chi titzibˈsajiˈn.
Xpe Pablo, cow xchˈabˈej, xij re: ¡Bˈiiten! ¡Waˈren sucˈulc! xcheˈ re. Y sicˈ winak xchˈopinc y laj or xchol bˈe.
Mak cristian, cuando xriltak chi jilonli xan Pablo, xchˈejejtak laj jtzijbˈalak aj Licaonia, xijtak: ¡Yak winak ri, diostakaˈn, xwuxtak pi cristianil y xkejtakch kiqˈuil! xcheˈtak.
Bernabé xcojtak jbˈij pi dios Zeus y Pablo xcojtak jbˈij pi dios Hermes jwiˈl riˈ re kes tichˈaˈw.
Chi oquebˈ re man tilmit wiˈ man chotx ri lamas tibˈe jnimirsajtak jkˈij man dios Zeus. Y man ajcˈamal jbˈeak cristian riqˈui man dios Zeus pach mak cristian xcˈamtakch cutzˈiˈj pach nicˈj achaj wacx pire tijcamsajtak chi jsujic re Pablo pach Bernabé chi jnimirsaj jkˈijak.
Bernabé pach Pablo ri yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo cuando xtatak jtaquil chi jilonli xantak cristian, xrechˈ ritzˈikak chirijak chi jcˈutic chiwchak chi taˈ tzi trantak, xijtak:
Atak cristian, ¿nen chac tabˈantak jilonli? ¡Oj, ojke cristian chapcaˈ atak! Oj xojpet pirechiˈ tikabˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo chawechak pire tican ayeˈtak jbˈanic mak noˈj ri taˈ nen tichacuj y atoctak laj jkˈabˈ Kakaj Dios ri yoˈlc, ri xanow caj, ulew, mar pach juntir kelen ri wiˈ chiwchak.
Ojr xyeˈsajke luwar rechak juntir cristian jwiˈl Kakaj Dios xantak nen rajak xantak chi jujunalak.
Re xcˈutaˈ chi riˈ re Kakaj Dios cuando xan utzil chawechak. Riˈ re tiyeˈw jabˈ chawechak pire tzi tiwichin aticoˈnak y riˈ re tiyeˈw juntir kelen re tatijtak y riˈ re tiyeˈw quiˈcotemal chawechak, xcheˈ Pablo rechak yak cristian.
Onque Pablo pach Bernabé xijtak jilonli rechak cristian, subˈlaj cˈax xtijtak chi jkˈelicak pire maˈ tijcamsajtak mak achaj wacx pire tisujsaj rechak.
Cuando xtawtak nicˈj rijajl Israel ri jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo ri tipetak Antioquía re Pisidia pach yak ri tipetak Iconio xtawtak Listra, xoctak chi jtakchiˈj yak cristian claˈ chi jqˈuexic jnoˈjak pire trantak cˈax re Pablo. Cuando xniqˈuibˈ jwichak, xoctak chi jcamsaj Pablo chi abˈaj. Cuando xantaj jwiˈlak, chijchˈol rechak camnakchak, xjurajtakbˈic, xresajtakbˈi li tilmit.
Pero cuando xmulbˈaˈ ribˈak subˈlaj ajtakeltak re Kakaj Jesucristo chirij Pablo, xbˈiit chic y xeˈ chic li tilmit. Laj jcabˈ kˈij xeltakbˈi claˈ pach Bernabé xeˈtak Derbe.
Cuando xijmaj tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo jwiˈlak rechak cristian ri wiˈtak Derbe, subˈlaj cristian xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo. Ajrucˈreˈ rechak xkˈajtak chic Listra, Iconio y Antioquía re Pisidia.
Laˈ mak tilmit li xyeˈtak jcowil ranmak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo pire maˈ tijquibˈaj ranmak chirij y xijtak rechak chi rajwaxiˈ tina jcuytakna cˈax ri tina bˈansajna rechak pire tioctak lamas titakonwiˈ Kakaj Dios.
Y chijxoˈlak mak kˈat ajtakeltak re Kakaj Jesucristo re mak tilmit li, xchaˈtak nicˈj cristian pire xcojtak pi ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo. Y juntir rechak xoctak chi chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios y xantak ayun chirijak yak ri chaˈl jwiˈlak. Ajrucˈreˈ xcan jacheˈtak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo ri Kajawl ri quiek chirij xcubˈar jchˈolak.
Pablo y Bernabé xkˈaxtak Pisidia xtawtak Panfilia.
Xijtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo Perge y xeˈtak chic Atalia.
Claˈ xjawtak li barc, xeˈtak chic Antioquía re Siria. Riˈ tilmit li lamas wiˈtakwiˈ cuando xjachsajtak laj jkˈabˈ Kakaj Dios pire xtaksajtakbˈi chi jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri xqˈuistak jbˈanic lajori.
Cuando xtawtak Antioquía re Siria, xmulbˈaˈtak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xoctak chi jyolic rechak juntir ri bˈanal rechak jwiˈl Kakaj Dios y xyoltak rechak chi Kakaj Dios xyeˈw luwar rechak yak maˈ rijajl taˈ Israel ticubˈar jchˈolak chirij Kakaj Jesucristo.
Pablo y Bernabé subˈlaj naj xwaˈxtak claˈ riqˈuilak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.

15

Cuando wiˈtak Pablo pach Bernabé Antioquía re Siria, xtawtak jujun rijajl Israel ri jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo ri tipetak Judea. Xijtak rechak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo jilonri: Wi mitaˈ ticojsaj retal atioˈjlak chapcaˈ tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios taˈ atcolmajtak laj jkˈabˈ amacak, xcheˈtak.
Pero Pablo pach Bernabé xcoj jcowil ranmak chi jbˈij rechak yak rijajl Israel ri tipetak Judea chi maˈ jcholajl taˈ ri tijin tijbˈijtak y subˈlaj naj xyolowtak chirij mak cˈutuˈn li. Jwiˈliˈli xpetak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo xtaktakbˈi Pablo pach Bernabé y nicˈj ajtakeltak re Kakaj Jesucristo chic Jerusalén, pire xeˈ jchomorsajtak riqˈuilak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo pach riqˈuilak yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén nen rajwax trantak.
Cuando Pablo pach Bernabé xtaksajtakbˈi jwiˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Antioquía re Siria, rechak xkˈaxtak Fenicia y Samaria. Pi kˈaxem xantak xyoltak rechak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo nen mo yak maˈ rijajl taˈ Israel xqˈuex jnoˈjak y xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo. Juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo subˈlaj xquiˈcottak chi jtaic.
Cuando xtawtak Jerusalén, xcˈulsajtakaˈ pi utzil jwiˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo y yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo. Pablo pach Bernabé xyoltak juntir nen utzil ri bˈanal jwiˈl Kakaj Dios rechak.
Pero wiˈ nicˈj fariseo ri ajtakeltak re Kakaj Jesucristo xwaˈrtak y xijtak: Rajwaxiˈ ticojsaj retal jtioˈjlak yak winak ri maˈ rijajl taˈ Israel y rajwaxiˈ titaksajtak chi jbˈanic lawiˈ ri tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios, xcheˈtak.
Y xmulbˈaˈ ribˈak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo pach yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo chi jchomorsaj nen trantak chirij man cˈutuˈn li.
Subˈlaj naj xyolowtak chirij, ajrucˈreˈ xpe Pedro xwaˈrcw y xij rechak: Atak wechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo, awetamakiˈ chi ojriˈ xinchaˈsaj jwiˈl Kakaj Dios chaxoˈlak pire tambˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo rechak yak maˈ rijajl taˈ Israel pire tijjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo.
Kakaj Dios retamiˈ nen jchomorsaˈn laj ranmak juntir cristian, xcˈut chi tijcˈulaˈ yak maˈ rijajl taˈ Israel cuando xyeˈ Lokˈlaj Jsantil rechak chapcaˈ xyeˈsaj chike oj ri ojtak rijajl Israel.
Kakaj Dios taˈ jaljoj kilic oj tran pach rechak, jwiˈl xsakabˈsajiˈ ranmak jwiˈlke xcubˈar jchˈolak chirij Kakaj Jesucristo.
Y lajori, taˈ jcholajl takˈattak jwich ri bˈanal jwiˈl Kakaj Dios. Tayeˈtak mas jbˈa mak pixabˈ chapcaˈ jun al laj ikaˈn pi rechak yak maˈ rijajl taˈ Israel jwiˈl tabˈijtak chi rajwaxiˈ ticojsaj retal jtioˈjlak yak winak. Pero ni oj, ni kamam ojrtaktzij xcwintak chi jcojic juntir Jpixbˈ Kakaj Dios.
Oj ketamiˈ chi jwiˈlke rutzil ranm Kakaj Jesucristo ri Kajawl xojcolmaj laj jkˈabˈ kamac y jilon yak maˈ rijajl taˈ Israel, xcheˈ Pedro rechak.
Juntir ribˈilak taˈ chiquiˈ xchˈaˈwtak, riˈ xtatak nen xijtak Pablo pach Bernabé. Pablo pach Bernabé xoctak chi jyolic rechak lawiˈ nimaktak cˈutbˈi jcwinel Kakaj Dios y kelen sachom chˈolal rilic ri bˈanal jwiˈl Kakaj Dios xoˈlak yak maˈ rijajl taˈ Israel jwiˈl rechak.
Cuando xmaytak chˈaˈwem Pablo pach Bernabé, ajrucˈreˈ Santiago xij rechak: Atak wechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo, tatak lawiˈ tambˈij chawechak.
Simón Pedro xin chike nen mo xilsaj cˈur jwichak yak maˈ rijajl taˈ Israel jwiˈl Kakaj Dios. Re xchaˈ jun kˈat chijxoˈlak pire tiwuxtak pi ralcˈwal.
Riˈ li niqˈuiˈ pach ri xcan jtzˈibˈajtak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojr li wuj re Lokˈlaj Jyolj Kakaj Dios ri tijbˈij jilonri:
Cuando tikˈax ri, tina tawna jun kˈij tambˈan jwaˈx chic richoch David ri tzakal. Juntir mak ri bˈanal cˈax tina inyujbˈaˈna chapcaˈ jbˈanic ojr.
Jilonli tambˈan pire juntir yak cristian wich ulew ri maˈ rijajl taˈ Israel ri tijtoctak kajawl tijnimirsajtak inkˈij. Ri jilon jbˈanicak chapcaˈ jun ja tzakal y tambˈan chic jwaˈxc,
xcheˈ Kakaj Dios ri Kajawl ri tibˈanow lawiˈ ri chomorsal jwiˈl ojrtaktzij.
Jwiˈliˈli tambˈij in chi taˈ tijnaˈ tikabˈij rechak yak maˈ rijajl taˈ Israel ri xqˈuex jnoˈjak ri xoctak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo chi rajwaxiˈ tijcojtak juntir Jpixbˈ Kakaj Dios.
Xike tikatakbˈi jbˈij rechak li wuj chi mi jtijtak chic mak kelen ri tijel rij ri sujulchak re mak tiox, mi rantak tzˈiˈal, mi jtijtak jtiˈnicl awaj ri tike jitzˈaj ribˈak y mi jtijtak jquiqˈuel awaj chapcaˈ tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios,
jwiˈl ojrtaktzijiˈ wiˈ cristian lak juntir tilmit ri tijtijojtak cristian re Jpixbˈ Kakaj Dios. Mak pixabˈ li, tibˈijsajiˈ lak sinagog nojel kˈij re uxlan asta lajori, xcheˈ Santiago rechak.
Y yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo, yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak y juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén, nicˈ jwichak xchomorsajtak chi tijchaˈtak nicˈj chijxoˈlak rechak pire tijtaktakbˈi chirijak Pablo pach Bernabé Antioquía re Siria. Xchaˈtak Judas ri tibˈijsaj Barsabás re pach Silas ri cojol jkˈijak chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Chirijak rechak xtaktakbˈi man wuj ri tijbˈij jilonri: Oj jtakoˈn Kakaj Jesucristo kapach yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo y juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak neri Jerusalén, tikatakbˈi rutzil awchak atak kechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo ri maˈ atak taˈ rijajl Israel ri watak Antioquía re Siria, ri watak lak luwar re Siria y lak luwar re Cilicia.
Xkata jtaquil chi wiˈ jujun cristian aj neri xtawtak aacˈlak xeˈ jbˈijtak nicˈj yoloj chawechak ri maˈ jcholajl taˈn y maˈ katakoˈntak taˈn. Rechak riˈke rajak tran quibˈ awanmak chirij Kakaj Jesucristo jwiˈl mak jyoljak ri xeˈ jbˈijtak chawechak.
Jwiˈliˈli xkachomorsaj oj juntir xkatakbˈi quibˈ winak chi asolajcak pi jpachak Bernabé pach Pablo ri lokˈlajtak kechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo.
Rechak xjachaˈ ribˈak pi cˈax chi jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri Kajawl.
Jwiˈliˈli xkatakbˈi Judas y Silas chi awilicak, rechak tiyolowtakaˈ aacˈlak y tijbˈijtakaˈ chawechak chapcaˈ tzˈibˈalbˈi li wuj.
Oj pach Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios nicˈ kawch chi taˈ tikayeˈ chic jun jalan pixabˈ chawechak chapcaˈ jun al laj ikaˈn, xike mak ri, ri mas rajwaxc,
ma tijtak chic mak kelen ri tijel rij ri sujulchak re mak tiox, ma tijtak quicˈ, ma tijtak jtiˈnicl awaj ri tike jitzˈaj ribˈak y ma bˈantak tzˈiˈal. Y wi tabˈantak juntir li, tziyiˈ tabˈantak. Xikeli chikaj tikabˈijbˈi chawechak, ticheˈ li wuj ri xtaktakbˈic.
Jilonli yak winak ri xeˈtak Antioquía re Siria xcan jchˈabˈejtak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén xantajtakbˈic, xeˈtak. Cuando xtawtak claˈ, xmulbˈaˈtak jwichak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo y xjachtak man wuj rechak.
Xilmaj jwich man wuj jwiˈlak, rechak subˈlaj xquiˈcottak jwiˈl tziyiˈ jyeˈic jnoˈjak xansajbˈi li wuj.
Judas pach Silas riˈtakaˈ ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios xoctak chi jyeˈic jnoˈjak y jcowil ranmak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Xkˈax quibˈ uxibˈ kˈij jtawicak claˈ, ajrucˈreˈ xcan jchˈabˈej ribˈak pi quiˈcotemal pire xkˈajtak riqˈuilak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri xtakowbˈi rechak.
Pero Silas xchomorsaj xcan Antioquía re Siria.
Y jilon xantak Pablo pach Bernabé xcantakna claˈ pi jpachak nicˈj yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo chi jtijoj cristian y chi jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri Kajawl.
Xeˈ quibˈ uxibˈ kˈij jwaˈxicak claˈ, Pablo xij re Bernabé: Lajori joˈ kasolaj yak kechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo lak juntir tilmit lamas kˈasalcojwiˈ nabˈe chi jbˈij Jyolj Kakaj Dios y tikil nen jbˈanicak, xcheˈ Pablo.
Bernabé riˈ raj roj xeˈ Juan chirijak ri tibˈijsaj Marcos re.
Pero Pablo taˈ tzi xril tibˈe chirijak jwiˈl re xcan resaj ribˈ chirijak Panfilia, taˈ raj xpachijtak chi jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo.
Jwiˈlke li taˈ xcˈul jwichak chiribˈil ribˈak Pablo pach Bernabé, xtos ribˈak, Bernabé xcˈambˈi Marcos chirij xjawtakbˈi li jun barc, xeˈtak Chipre.
Y Pablo xcˈambˈi Silas chirij. Yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo xchˈaˈwtak riqˈui Kakaj Dios chirijak y xjachtak laj jkˈabˈ Kakaj Dios pire tiwaˈx rutzil ranm Kakaj Dios riqˈuilak.
Xkˈaxtak Siria y Cilicia, xkˈax jyeˈtak jcowil ranmak yak kˈat ajtakeltak re Kakaj Jesucristo pire ticubˈar mas jchˈolak chirij Kakaj Jesucristo.

16

Pablo pach Silas xtawtak Derbe y xeltak chicbˈi claˈ xeˈtak Listra, claˈ xtaˈtak jun ajtakel re Kakaj Jesucristo ri jbˈij Timoteo, jchuch rijajliˈ Israel y takeliˈ Kakaj Jesucristo jwiˈl y jkaj maˈ rijajl taˈ Israel.
Yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Listra pach yak ri wiˈtak Iconio tijbˈijtak chi subˈlaj tziyiˈ jnoˈj Timoteo.
Pablo riˈ raj tibˈe Timoteo chirij, jwiˈliˈli xcoj retal jtioˈjl Timoteo pire maˈ tipe retzalak yak rijajl Israel chirij ri wiˈtak claˈ jwiˈl rechak retamakiˈ chi jkaj Timoteo maˈ rijajl taˈ Israel.
Juntir tilmit lamas xkˈaxtak, xcan jbˈijtak rechak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo chi trantak nen tijbˈij man cˈutuˈn ri xchomorsajtak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo y yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén.
Jilonli xyeˈsaj mas jcowil ranmak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo pire ticubˈar mas jchˈolak chirij Kakaj Jesucristo y nojel kˈij tijin tiqˈuiyantak.
Taˈ xyeˈsaj luwar rechak Pablo, Silas y Timoteo jwiˈl Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios xijtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo Asia, jwiˈliˈli jiˈ xkˈaxtak laˈ mak luwar re Frigia y re Galacia.
Xtawtak li cˈulbˈatˈ re Misia. Claˈ xchomorsajtak chi tibˈetak Bitinia, pero Lokˈlaj Jsantil Kakaj Jesucristo taˈ xyeˈ luwar rechak xeˈtak claˈ.
Jwiˈliˈli jiˈ xkˈaxtak Misia, xtawtak Troas ri wiˈ chiˈ mar.
Y claˈ lakˈabˈ Pablo xril jun kelen chapcaˈ li ichicˈ. Xril jwich jun winak tipe Macedonia, waˈl chiwch y xij re: Pablo, tzaj kiqˈuil neri Macedonia y cojatˈoweˈ, xcheˈ re.
Cuando Pablo xril man kelen li chapcaˈ li ichicˈ, laj or xojbˈe Macedonia, jwiˈl xkachomorsaj chi Kakaj Diosiˈ xojsiqˈuin chi jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo claˈ.
Troas xojjawbˈi li barc, xojbˈe sucˈul li man luwar ri jbˈij Samotracia ri wiˈ li mar y laj jcabˈ kˈij xojtaw Neápolis ri wiˈ chiˈ mar.
Ajrucˈreˈ xojbˈe Filipos jun tilmit re Macedonia. Wiˈ subˈlaj cristian aj Roma jekeltak claˈ y xojwaˈx quibˈ uxibˈ kˈij claˈ.
Li jun kˈij re uxlan xojelbˈi chirij man tilmit li. Xojbˈe chiˈ jun nimi jaˈ ri wiˈbˈi chirij man tilmit, jwiˈl xkachomorsaj chi wiˈ jono luwar claˈ lamas tibˈe chˈaˈwtak yak rijajl Israel riqˈui Kakaj Dios. Xojcubˈar claˈ y xojoc chi jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo rechak yak anm ri wiˈtak claˈ.
Chijxoˈlak yak anm ri wiˈtak claˈ, wiˈ jun ri jbˈij Lidia aj Tiatira, ajcˈayal morad itzˈik y re tijnimirsajiˈ jkˈij Kakaj Dios. Kakaj Jesucristo ri Kajawl xanow re Lidia xoc juntir jyolj Pablo laj ranm.
Jilonli xansaj jaˈtiox re pach juntir yak ri wiˈtak laj richoch y cuando xantaj jaˈtiox rechak, xpe anm li, xij chike: Wi kes tzˈet iniˈ ajtakel re Kakaj Jesucristo ri Kajawl tawiltak, bˈanta aposadak la ja kiqˈuil, xcheˈ chike. Pwers xan chike, xojcan riqˈuil.
Li jun kˈij bˈesalcoj laˈ man luwar lamas tibˈe chˈaˈwtak yak rijajl Israel riqˈui Kakaj Dios, xkacˈul jun kˈapoj anm ri wiˈ rajw. Re wiˈ etzl laj ranm ticwin chi jkˈijaj rij jun kelen, subˈlaj pwak tijchˈec pire mak jpatron.
Y man kˈapoj anm li xambˈer chikij kapach Pablo y xchˈejej chi jbˈij: Yak winak ri jtakoˈntakaˈ tzˈetel Dios lecj, riˈ tiyuk jbˈij chawechak nen mo atcolmajtak laj jkˈabˈ amacak, xcheˈ rechak cristian.
Qˈuilaj kˈij xambˈer chikij y jilon xan li. Xpe Pablo, xqˈuistaj ranm chi jtaic, xsolcopij ribˈ, xij re man etzl ri wiˈ laj ranm man kˈapoj anm: Laj jbˈij Kakaj Jesucristo tambˈij chawe chi atel laj ranm anm ri, xcheˈ re man etzl. Y man etzl laj or xelbˈic.
Xriltak mak jpatron man kˈapoj anm li chi taˈ chiquiˈ tijchˈectak pwak chirij xchaptak Pablo pach Silas, xcˈamtakbˈi li kˈatbˈitzij ri wiˈ lamas tijmulbˈaˈ ribˈak cristian.
Xjachtak laj jkˈabˈak mak kˈatbˈitzij y xijtak: Mak winak ri rijajltakaˈ Israel tijin trantak cˈax rechak cristian laj katilmit.
Tijin ojjtijojtak re jun jalan cˈutuˈn chic ri taˈ tijnaˈ tikacoj y tikabˈan jwiˈl ojiˈ aj Roma, xcheˈtak.
Juntir cristian xbˈit ribˈak chirijak Pablo pach Silas y mak kˈatbˈitzij xtaktak resaj ritzˈikak Pablo pach Silas y xtak jseqˈuicak chi xicˈaˈy.
Subˈlaj cˈax jseqˈuicak xansaj. Y xantaj jseqˈuic Pablo pach Silas jwiˈlak, xcojtak li cars. Mak kˈatbˈitzij xijtak re man ajchajal prexbˈ chi tzi jchajaj tran.
Xta man ajchajal prexbˈ chi jilonli xijsaj re, xcojbˈi Pablo pach Silas li qˈuisbˈi jpam man cars y xcoj rakanak li cepo.
Xtaw nicˈaj akˈabˈ, Pablo pach Silas tijin tichˈaˈwtak riqˈui Kakaj Dios y tijin tijbˈixajtak jcojic jkˈij Kakaj Dios. Yak nicˈj prexbˈ chic ri wiˈtak li cars tijin tijtatak.
Etke xpe jun nimlaj cabˈrakn. Xyucxij man tzˈaak re jxeˈ man cars y xtertak juntir mak pwert re man cars y xquirmaj mak caden ri quiek laˈ ximiltakwiˈ juntir mak prexbˈ.
Xcˈastaj jwich man ajchajal prexbˈ, xril chi telchak mak pwert re man cars, laj or xresajch man respad, raj roj xcamsaj ribˈ jwiˈl chijchˈol re xelmajtakaˈbˈi juntir mak prexbˈ.
Pero Pablo subˈlaj cow xchˈejejc, xij: ¡Ma bˈan cˈax aybˈ, oj juntir wojiˈ neri! xcheˈ re.
Ajrucˈreˈ xtzˈonaj jun kˈakˈ man ajchajal prexbˈ, xocbˈi jol chi rilicak. Y tichak querquen jwiˈl jtzakic jchˈol, xxucaj ribˈ chiwch Pablo pach Silas.
Laj or xresajbˈi Pablo pach Silas li cars, xcˈamtakbˈi chirij man cars y xij rechak: Atak kaj, ¿nen tambˈan pire incolmaj laj jkˈabˈ immac? xcheˈ re Pablo pach Silas.
Pablo pach Silas xijtak re: Cubˈaˈ achˈol chirij Kakaj Jesús ri Kajawl pire atcolmaj laj jkˈabˈ amac pach awixokl y juntir awalcˈwal, xcheˈtak re.
Y xijtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri Kajawl re man ajchajal prexbˈ pach rixokl y juntir ralcˈwal.
Man ajchajal prexbˈ li, laˈ man or li lakˈabˈ xoc chi jchˈajic jwich lamas nak xsocmaj rechak Pablo pach Silas chi xicˈaˈy. Ajrucˈreˈ xpe Pablo pach Silas, xantak jaˈtiox re pach rixokl y ralcˈwal.
Xpe man ajchajal prexbˈ, xcˈambˈi Pablo pach Silas laj richoch y xyeˈ jwaak. Subˈlaj tiquiˈcottak man ajchajal prexbˈ pach rixokl y ralcˈwal jwiˈl xcubˈariˈ jchˈolak chirij Kakaj Dios.
Akˈabˈ laj jcabˈ kˈij, xtawtak nicˈj takoˈn chi jbˈij re man ajchajal prexbˈ jilonri: Tijbˈij mak kˈatbˈitzij chi tatakbˈi mak winak, xcheˈtak.
Man ajchajal prexbˈ li xij re Pablo: Mak kˈatbˈitzij xtaktakch jbˈij chi atintaktakbˈic. Lajori jattak pi quiˈcotemal, taˈ chiquiˈ nen tibˈanow cˈax chawechak, xcheˈ rechak.
Pero Pablo xij rechak mak jtakoˈn mak kˈatbˈitzij: Oj ojiˈ aj Roma. Xojjsecˈtak chiwchak juntir cristian chi maˈ retamak wi wiˈ kamac o taˈn y xojjcojtak li cars. Y lajori raj ojjtaktakbˈi chi mukukil chiwch cristian. Oj taˈ ojbˈec, petakna rechak ojyuk resajtak, xcheˈ rechak mak takoˈn.
Y mak takoˈn xeˈ jbˈijtak re mak kˈatbˈitzij nen xijsajbˈi rechak. Mak kˈatbˈitzij subˈlaj xtzaak jchˈolak cuando xtatak chi Pablo pach Silas aj Romatakaˈn.
Laj or xeˈtak chi jtzˈonaj jcuyic jmacak chiwchak Pablo pach Silas y xresajtak li cars, xtzˈonajtak tokˈobˈ rechak chi tieltakbˈi li tilmit.
Pablo pach Silas xeltakbˈi li cars, xeˈtak laj richoch Lidia. Cuando xmulbˈaˈ chic ribˈak pach yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xyeˈtak jcowil ranmak y ajrucˈreˈ xeltak chicbˈi claˈ.

17

Pablo pach Silas bˈesaltak lak bˈe, xkˈaxtak Anfípolis pach Apolonia y xtawtak Tesalónica, claˈ wiˈ jun sinagog.
Pablo xan chapcaˈ nakˈtisajem ribˈ, re xeˈ li sinagog re kˈij re uxlan. Uxibˈ xuman nojel kˈij re uxlan tijin tijbˈij rechak cristian ri wiˈtak claˈ chapcaˈ tijbˈij li wuj re Lokˈlaj Jyolj Kakaj Dios.
Xij rechak chi wiˈ jun ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew y tina camsajna, pero ticˈastasajiˈ jwich laj jcamnakl xoˈlak camnakibˈ y xij rechak: Riˈ Kakaj Jesucristo ri tijin tambˈij chawechak lajori ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew, xcheˈ Pablo rechak.
Jujun yak rijajl Israel xcojowtak re tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo y xniqˈuibˈ jwichak riqˈui Pablo pach Silas. Y subˈlaj qˈui aj Acaya xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo pachak subˈlaj anm ri cojol jkˈijak.
Pero yak rijajl Israel ri taˈ jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo xtiˈtijtak Pablo pach Silas y xoctak chi jmolic mak cristian ri pur etzl jnoˈjak ri wiˈtak lak bˈe, pire tijtakchiˈjtak subˈlaj cristian li tilmit pire tipe retzalak chirij Pablo pach Silas. Y xtortak richoch Jasón chi jtoquic Pablo pach Silas pire tijjachtak lak jkˈabˈ mak cristian.
Pero jwiˈl taˈ xtaˈtak Pablo pach Silas, riˈ Jasón pach nicˈj ajtakeltak re Kakaj Jesucristo xcˈamtakbˈi chiwchak mak kˈatbˈitzij, xchˈejejtak chi jbˈij: ¡Mak winak ri tijin tijqˈuex jchomorsaˈnak juntir cristian wich ulew y lajori xpetak neri
y riˈ Jasón xcˈuluw rechak mak winak li laj richoch! Juntir ribˈilak taˈ tijin tijcojtak jkˈij kˈatbˈitzij ri wiˈ laj jkˈabˈ César, jwiˈl tijin tijbˈijtak chi wiˈ chiquiˈ jun jalan rey chic ri jbˈij Jesús, xcheˈtak.
Xtatak mak cristian y mak kˈatbˈitzij chi jilon xijtak li, subˈlaj xpe retzalak chi jtaic.
Xpe mak kˈatbˈitzij, xtzˈonaj pwak re Jasón pach yak jpach pire titaksajtak, xpetak rechak, xcan jyeˈtak pwak, ajrucˈreˈ xtaksajtakbˈic.
Xike xoc akˈabˈ, xpetak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xijtak re Pablo pach Silas chi tibˈetak laj or Berea. Y xeˈtak, xtawtak Berea, xoctak li sinagog.
Yak rijajl Israel ri wiˈtak claˈ poc kus tijtatak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo chiwchak mak ri wiˈtak Tesalónica. Rechak nojel ranmak xtatak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo y nojel kˈij triltak jwich wuj re Lokˈlaj Jyolj Kakaj Dios y riˈ rajak triltak wi tzˈetiˈ ri tijin tibˈijsaj rechak jwiˈl Pablo.
Y jilonli subˈlaj qˈui ribˈilak xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo y subˈlaj qˈui anm aj Acaya ri cojol jkˈijak pach subˈlaj qˈui winak aj Acaya xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo.
Pero yak rijajl Israel ri taˈ xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Tesalónica xtatak jtaquil chi Pablo tijin tijbˈij Jyolj Kakaj Dios Berea, xeˈtak chic rechak claˈ, xoctak chi jtakchiˈj cristian pire tipe retzalak y tijbˈit ribˈak chirijak Pablo pach Silas.
Y yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo xijtak re Pablo chi tibˈe laj or chiˈ mar pire tibˈe li jun jalan luwar chic, pero Silas pach Timoteo xcantak Berea.
Yak ri xpachintakbˈi re Pablo, xeˈ jacheˈtak asta Atenas, ajrucˈreˈ xkˈajtak chicch Berea y xyuk jbˈijtak chic re Silas y Timoteo chi tijbˈij Pablo chi tibˈetak laj or riqˈuil Atenas.
Cuando Pablo xcan Atenas chi rulbˈejcak Timoteo pach Silas, subˈlaj xcˈaxcˈobˈ ranm chi rilicak mak cristian jwiˈl subˈlaj qˈui tiox tijcojtak jkˈij li man tilmit li.
Jwiˈliˈli xoc chi yoloj chirijak mak tiox riqˈuilak yak rijajl Israel y riqˈuilak yak maˈ rijajl taˈ Israel ri tinimirsantak jkˈij Kakaj Dios li sinagog. Y re nojel kˈij tiyolow riqˈuilak mak cristian li man luwar lamas tijmulbˈaˈ ribˈak cristian.
Xtawtak nicˈj winak riqˈui Pablo, wiˈ ri tijin titijontak re mak jcˈutuˈnak ri jbˈij epicúreo y wiˈ ri tijin titijontak re mak jcˈutuˈnak ri jbˈij estoico. Xoctak chi yoloj riqˈui Pablo. Wiˈ tijbˈijtak: ¿Nen chiquiˈ tijbˈij man winak li? Taˈ titaˈmaj nen tijbˈij, ticheˈtak. Y wiˈ jujun chic tijbˈijtak: Riˈ re ajyeˈl jtaquil jalantak dios chic, ticheˈtak. Jilonli xijtak jwiˈl Pablo xij rechak nen bˈanal jwiˈl Kakaj Jesucristo cuando ajquiˈ chi camsaj y cuando xcˈastasaj jwich laj jcamnakl.
Ajrucˈreˈ mak winak li xcˈamtakbˈi Pablo li man luwar lamas tijmulbˈaˈ ribˈak chi chomorsan ri jbˈij Areópago y xtzˈonajtak re Pablo: ¿Ton jnaˈ tiketemaj oj ri aacˈlaj cˈutuˈn ri tijin tabˈij?
Tijin tabˈij nicˈj yoloj chike ri taˈ tal kawiˈl y riˈ chikaj tiketemaj jcholajl nen tielwiˈ, xcheˈtak.
Juntir rajak tijtatak jyolj Pablo jwiˈl juntir mak aj Atenas pach mak ri tipetak lak jaljojtak tilmit ri wiˈtak li tilmit claˈ, riˈ mas tzi pi rechak tikˈasintak rat chi jtaic y chi jyolic aacˈtak cˈutuˈn.
Ajrucˈreˈ xwaˈr Pablo laj xoˈlak mak cristian ri mulantak li man luwar ri jbˈij Areópago y xij rechak: Atak aj Atenas, twil in riˈ mas tzi tawiltak tanimirsajtak jkˈijak mak tiox pi adiosak.
Cuando in tijin inwoˈcotc, xwil mak altar lamas tanimirsajtak jkˈijak mak adiosak. Xeˈ inteˈ jun altar lamas tzˈibˈal chiwch ri tijbˈij jilonri: RE RIˈ JUN DIOS RI TAˈ ETEMAL JWICH, ticheˈ. Ri Dios li, ri tijin tacojtak jkˈij ri mitaˈ etemal jwich, riˈ Kakaj Dios li, ri tijin tambˈij chawechak.
Kakaj Dios ri xanow ulew pach juntir kelen ri wiˈtak chiwch, riˈ rajawl caj pach ulew. Re taˈ tiwaˈx lak ja ri bˈanalke jwiˈlak cristian.
Re taˈ rajwax titˈoˈsaj jwiˈlak cristian y taˈ nen rajwax re. Riˈ tiyeˈw jcˈaslemalak y ruxbˈlak cristian y riˈ re tiyeˈw juntir kelen rechak.
Kakaj Dios xanow nabˈe winak. Y jwiˈlke jun chi winak li xqˈuiyantak juntir cristian y xwaˈxtak juntir wich ulew. Y Kakaj Dios xchomorsaj jurubˈ junabˈ tiyoˈrtak wich ulew y xij lamas tiwaˈxtak.
Jilonli xan pire cristian tijtoctak Kakaj Dios ri Kajawl y pent tijmalajtak pire tijtaˈtak, pero kes tzˈetel tzˈet re taˈ naj wiˈ chike.
Y jwiˈlke Kakaj Dios yoˈlcojtak, ojsilibˈtak y wojtak neri wich ulew. Wiˈ jujun ajtzˈibˈal bˈix chaxoˈlak xijtak jilonri: Ojtakaˈ ralcˈwal Kakaj Dios, xcheˈtak.
Jwiˈl ojtakaˈ ralcˈwal Kakaj Dios, mi kabˈijtak laj kanm chi Kakaj Dios niqˈuiˈ pach mak tiox ri bˈanalke jwiˈlak cristian laˈ oro o laˈ plata o laˈ abˈaj chapcaˈ jchomorsaˈnak cristian.
Ojrtaktzij Kakaj Dios taˈ xyeˈ riqˈui ranm jmacak juntir cristian ri xantak jwiˈl taˈ retamak nen tijin trantak. Pero lajori Kakaj Dios tijbˈij rechak juntir cristian lak juntir luwar re wich ulew chi rajwaxiˈ tijqˈuex jnoˈjak,
jwiˈl bˈiliˈ jwiˈl chi tina tawna jun kˈij tran jkˈatbˈitzij pi jcholajl. Ri tibˈanow kˈatbˈitzij riˈ jun winak ri chaˈl jwiˈl. Riˈ xan jun cˈutbˈire chiwchak juntir cristian cuando xcˈastasaj jwich winak li laj jcamnakl xoˈlak camnakibˈ, xcheˈ Pablo rechak.
Rechak cuando xtatak xij Pablo chi tina cˈastasajna jwichak camnakibˈ laj jcamnaklak, wiˈ jujun mak ri taˈ tijcojtak chi ticˈastasajiˈ jwichak camnakibˈ laj jcamnaklak, xtzeˈjtak jwich Pablo, pero nicˈj chic xijtak: Tzˈakat tabˈij chic chike jilonri nen or, xcheˈtak.
Xpe Pablo, xelbˈi chijxoˈlak.
Pero wiˈ jujun xambˈertak chirij Pablo xjachaˈ ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo. Chijxoˈlak rechak wiˈ Dionisio re riˈ jun rechak mak ri tijmulbˈaˈ ribˈak li Areópago, wiˈ jun anm chijxoˈlak ri jbˈij Dámaris y wiˈ chiquiˈ nicˈj chic.

18

Xantaj li, Pablo xelbˈi Atenas, xeˈ Corinto.
Claˈ xtaˈ jun rijajl Israel ri jbˈij Aquila ri tipe Ponto. Re pach rixokl ri jbˈij Priscila, ajriˈ quibˈ uxibˈ kˈij jtawicak claˈ, jiˈ xeltakch Italia jwiˈl Claudio xij chi juntir yak rijajl Israel tiesajtakbˈi Roma. Pablo xtaw riqˈuilak Aquila pach Priscila chi jsolajcak.
Y jwiˈl nicˈke jchacak, xcan riqˈuilak pire tichacuntak nicˈ chi jbˈanic jwaˈx itzˈik re chinam.
Pablo nojel kˈij re uxlan tibˈe li sinagog pire tibˈe yolowok chirij Kakaj Jesucristo riqˈuilak yak rijajl Israel pach yak maˈ rijajl taˈ Israel jwiˈl riˈ raj chi tijqˈuex jnoˈjak.
Cuando Silas pach Timoteo xeltakbˈi Macedonia, xtawtak Corinto. Pablo xcan jyeˈ jchac ri jbˈanic jwaˈx itzˈik re chinam y nojel kˈij tijbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo y xij rechak yak rijajl Israel chi Kakaj Jesús riˈ ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew.
Pero yak rijajl Israel ri taˈ jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo subˈlaj xpe retzalak, xoctak chi jyokˈic Pablo y xcontrijtak. Pablo xoc chi jtotoj pok laˈ ritzˈik chi jcˈutic chi taˈ tzi xril nen xantak y xij rechak: Atakchak ajmacbˈ, tayeˈ aybˈak li cˈax awicˈanak jwiˈl taˈ xacojtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo. In taˈ chiquiˈ immac chawechak. Lajori imbˈe riqˈuilak yak maˈ rijajl taˈ Israel, tibˈe imbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo rechak, xcheˈ rechak.
Xelbˈi chijxoˈlak yak rijajl Israel li sinagog, xeˈ laj richoch jun winak ajtakel re Kakaj Jesucristo ri jbˈij Ticio Justo. Winak li tijnimirsajiˈ jkˈij Kakaj Dios y jiˈ wiˈ richoch laj jxuct man sinagog.
Y Crispo, man jbˈabˈalak man kˈat ri tijmulbˈaˈ ribˈak li sinagog, pach rixokl, ralcˈwal y subˈlaj aj Corinto, cuando xtatak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri tijbˈij Pablo rechak, xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo ri Kajawl y xansaj jaˈtiox rechak.
Li jun akˈabˈ xwabˈaˈ ribˈ Kakaj Jesucristo ri Kajawl chiwch Pablo chapcaˈ li jun ichicˈ y xij re: Pablo, mi tzaak achˈol, coj jcowil awanm, mi can ayeˈ jbˈij inyolj,
jwiˈl in winiˈ aacˈl y taˈ nen tibˈanow cˈax chawe, jwiˈl li tilmit neri wiˈ subˈlaj cristian ri chaˈltak inwiˈl. Tina jcojtakna inyolj ri tabˈij rechak, xcheˈ re.
Y jilonli Pablo xwaˈx jun junabˈ pach pajnicˈj claˈ Corinto chi jbˈij Jyolj Kakaj Dios.
Pero cuando xoc Galión pire jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Acaya, xpetak yak rijajl Israel ri taˈ jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo, xmol ribˈak chirij Pablo y xcˈamtakbˈi chiwch Galión,
xijtak re: Man winak ri, tijin tijbˈij rechak cristian chi tijcojtak jkˈij Kakaj Dios, pero maˈ jiˈtaˈlon chapcaˈ ri tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios, xcheˈtak.
Raj tichˈaˈw Pablo cuando xpe Galión, xij rechak: Atak rijajl Israel, witi wiˈ jono jmac o jono cˈax bˈanal jwiˈl ri quiek jwiˈl tacojtak tzij chirij, tantaˈ jcholajl ayoljak.
Pero jwiˈlke atchˈoˈjintak chirij mak jyolj ri tijin tachomorsajtak chi wiˈ jmac chirij mak bˈij y chirij mak apixbˈak, chomorsaj atak chawibˈil aybˈak. In taˈ tancoj wibˈ aacˈlak, xcheˈ rechak.
Y xij rechak chi tieltakbˈi li man kˈatbˈitzij.
Xpetak juntir ribˈilak, xchaptak Sóstenes ri man jbˈabˈalak mak kˈat ri tijmulbˈaˈ ribˈak li sinagog y chuchja re man kˈatbˈitzij, xoctak chi jseqˈuic, pero Galión taˈ nen xij rechak jwiˈl taˈ raj tijcoj ribˈ riqˈuilak.
Pero Pablo xwaˈxna qˈuilaj kˈij Corinto, ajrucˈreˈ xcan jchˈabˈej yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak claˈ y xjawbˈi li barc, xeˈ Siria pach Priscila y Aquila. Pero cuando ajquiˈ chi jawtakbˈi li barc, Pablo xresajbˈi xeˈ jbˈa li man luwar Cencrea jwiˈl wiˈ nen ri bˈil jwiˈl re Kakaj Dios chi tina ranna.
Cuando xtawtak Éfeso, Pablo xtos ribˈak riqˈui Priscila pach Aquila y re xeˈ li sinagog. Xyolow riqˈuilak yak ri wiˈtak claˈ chirij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo.
Yak rijajl Israel li xijtak re Pablo chi tiwaˈx qˈuilaj kˈij riqˈuilak, pero Pablo taˈ raj.
Cuando xelch, xcan jbˈij rechak: Wi jilon raj Kakaj Dios, inna pena chic chi asolajcak, xcheˈ rechak. Ajrucˈreˈ xel chicbˈi Éfeso, xjaw chicbˈi li barc y xeˈ Cesarea.
Cuando xtaw Cesarea, xel li barc, xakˈambˈi Jerusalén chi jchˈabˈejcak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak claˈ. Ajrucˈreˈ xkejbˈic, xeˈ Antioquía re Siria.
Xeˈ quibˈ uxibˈ kˈij jtawic Antioquía re Siria, xel chicbˈic, xeˈ chi solin laˈ mak luwar re Galacia y re Frigia chi jyeˈic jcowil ranmak juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Laˈ mak kˈij li xtaw jun winak rijajl Israel Éfeso ri jbˈij Apolos jiˈ tipe Alejandría. Re subˈlaj tinaˈw chi yoloj y subˈlaj retam jcholajl nen ri tijbˈij li wuj re Lokˈlaj Jyolj Kakaj Dios.
Apolos tijoliˈ re tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo jwiˈliˈli nojel ranm xtijoj cristian. Pero jiˈkelon jbˈij xan chapcaˈ tal jwiˈl ri bˈil jwiˈl Juan Ajbˈanal Jaˈtiox.
Apolos taˈ xtzaak jchˈol chi jtijoj cristian li sinagog. Cuando xtatak Priscila pach Aquila, xresajtakbˈi pi ricˈan y xijtak jcholajl re nen raj Kakaj Dios y nen xan Kakaj Jesucristo.
Cuando Apolos xchomorsaj chi tibˈe Acaya, xpe yak kechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo, xyeˈtakbˈi jcowil ranm y xtzˈibˈajtakbˈi jun wuj pi rechak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Acaya pire ticˈulsaj pi utzil Apolos claˈ. Y cuando re xtaw Acaya, xyeˈ jcowil ranmak yak ri xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo jwiˈl xyeˈ rutzil ranm Kakaj Dios rechak.
Chiwchak juntir cristian Apolos xcoj Jyolj Kakaj Dios chi jbˈij rechak yak rijajl Israel chi Kakaj Jesucristo riˈ ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew. Y yak rijajl Israel taˈ chiquiˈ xnaˈ xijtak chi taˈ tzˈet ri tijbˈij.

19

Cuando Apolos ajwiˈ Corinto, Pablo xkˈaxbˈi lak luwar bˈak lom, xtaw Éfeso. Claˈ xeˈ jteˈ jujun ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Y Pablo xtzˈonaj rechak: ¿Xacˈulaˈtakniˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj awanmak cuando xajach aybˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo? xcheˈ rechak. Rechak xijtak re: Taˈn, ni taˈ tal jtaquil kawiˈl chi wiˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios, xcheˈtak.
Ajrucˈreˈ Pablo xtzˈonaj chic rechak: ¿Nen chi jaˈtiox lal xansaj chawechak? xcheˈ rechak. Y rechak xijtak: Riˈ chapcaˈ xan Juan Ajbˈanal Jaˈtiox, xcheˈtak.
Pablo xij chic rechak, Juan Ajbˈanal Jaˈtiox xanaˈ jaˈtiox rechak cristian laˈ jaˈ pire cˈutbˈire chi xqˈuexaˈ jnoˈjak. Y xijiˈ rechak chi ticubˈar jchˈolak chirij ri tipe chic chirij re. Ri tipe chic chirij re, riˈ Kakaj Jesucristo.
Cuando yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo xtatak jilonli, xansaj jaˈtiox rechak laj jbˈij Kakaj Jesús ri Kajawl.
Y cuando xyeˈ jkˈabˈ Pablo laj jbˈaak, rechak xcˈultak Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj ranmak y xoctak chi yoloj lak jaljojtak tzijbˈal ri taˈ etemal y xoctak chi jbˈij lawiˈ raj Kakaj Dios tijbˈijtak.
Raj wiˈtakaˈ cabˈlajuj (12) ribˈilak yak winak ri xcˈultak Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios laj ranmak.
Pablo uxibˈ icˈ xan Éfeso, tibˈe li sinagog y taˈ titzaak jchˈol chi jbˈij jcholajl rechak ri jtakon Kakaj Dios chibˈak juntir cristian riˈ raj tijqˈuex jnoˈjak.
Pero wiˈ jujun mas jiptak, taˈ rajak xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo. Chiwch juntir cristian xoctak chi yokˈon chirij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo. Jwiˈliˈli xelbˈi Pablo chijxoˈlak, xcˈambˈi yak ri jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo, xeˈ jmulbˈaˈ ribˈak li jun ja lamas titijonwiˈ Tirano y claˈ nojel kˈij tijbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo rechak cristian ri titawtak claˈ.
Quibˈ junabˈ jilonli xan y juntir yak rijajl Israel ri wiˈtak Asia pach yak maˈ rijajl taˈ Israel xtaˈtakaˈ tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri Kajawl.
Kakaj Dios xcoj Pablo chi jbˈanic nimaktak cˈutbˈi jcwinel.
Y jilonli onque jun jsutˈ o jun ritzˈik Pablo tijcˈamtakbˈi riqˈuilak mak cristian ri yajtak pire titzibˈtak y mak etzl tieltakaˈ laj ranmak.
Wiˈ nicˈj yak rijajl Israel tike woˈcottak chi resajtak etzl laj ranmak cristian. Rechak rajak roj xresajtak mak etzl laj jbˈij Kakaj Jesús ri Kajawl, tijbˈijtak: Laj jbˈij Kakaj Jesús ri tijin tijbˈij Pablo, tambˈij chawe chi atelbˈic, ticheˈtak.
Mak ri tibˈanowtak jilonli riˈtakaˈ mak wukubˈ (7) jcˈajol jun rijajl Israel ri jbˈij Esceva ri jun jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios.
Pero jun kˈij cuando xantak jilonli, xpe jun etzl, xcˈululanc, xij rechak: Kakaj Jesús wetamiˈ nen jbˈanic y Pablo tanchˈobˈaˈ nen chi cristian lal, pero atak, ¿nencˈu abˈanicak? xcheˈ rechak.
Y man winak ri wiˈ etzl laj ranm xtˈojbˈi ribˈ chirijak. Laˈ juntir jchokˈbˈ xcwiniˈ chirijak juntir ribˈilak y rechak xelmajtakbˈi li man ja li pi chˈanal y soqueˈltak.
Y juntir yak rijajl Israel pach yak maˈ rijajl taˈ Israel ri wiˈtak Éfeso xtatak jtaquil y subˈlaj xtzaak jchˈolak. Jilonli xnimirsaj jkˈij jbˈij Kakaj Jesús ri Kajawl.
Subˈlaj cristian ri xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo nak xyoltak rechak cristian juntir mak etzltak noˈj ri bˈanalch jwiˈlak.
Y jujun cristian ajitz ri tijojem ribˈak chi jbˈanic itz xcˈamch jwujak re itzinc y chiwchak juntir cristian xcˈattak. Y cuando xcˈatmaj, xrajlajtak jurubˈ rijil juntir mak jwujak, raj wiˈ caˈwinak lajuj mil (50,000) denario.
Jilonli xtaw tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri Kajawl lak juntir luwar y xcˈutun chi wiˈ jcwinel.
Xantaj juntir li, Pablo xchomorsaj laj ranm chi tibˈe Jerusalén, pero nabˈe tikˈaxbˈi Macedonia y Acaya. Y xij laj ranm: Cuando intaw Jerusalén inna bˈena chic Roma, xcheˈ.
Pablo xchomorsaj tibˈe Macedonia. Nabˈe xtakbˈi quibˈ ajtˈoˈol re claˈ, riˈtakaˈ Timoteo pach Erasto. Y re xcanna quibˈ uxibˈ kˈij Asia.
Laˈ mak kˈij li wiˈ subˈlaj cristian xtakchiˈj ribˈak pire tijbˈit ribˈak chirijak yak ri ticojowtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Éfeso.
Wiˈ jun winak ri jbˈij Demetrio ri tichacun laˈ plata, re tran richbˈal jchotxak laˈ plata ri lamas tijnimirsajtak jkˈij man jdiosak ri jbˈij Artemisa y tijcˈayaj. Y subˈlaj pakal tijtoj mak jmocom.
Re xsiqˈuij juntir mak jmocom y nicˈj cristian chic ri tichacuntak laˈ plata, xij rechak: Atak, awetamakiˈ chi oj laˈke kachc ri, tikachˈectak kapwaak.
Y atak ilaniˈ y taliˈ awiˈlak chi man winak ri jbˈij Pablo tijin tijbˈij rechak cristian chi mak dios ri bˈanalke jwiˈlak cristian maˈ dios taˈn. Jilonli bˈil re juntir cristian jwiˈl y maˈ xitaˈke neri Éfeso bˈil jwiˈl, bˈiliˈ jwiˈl lak juntir tilmit re Asia y subˈlaj cristian xcojowtak jyolj.
Masiˈ cˈax tijin tran, jwiˈl kacˈy taˈ chiquiˈ tilokˈsajc y maˈ xitaˈke kacˈy tran cˈax re, jilon jchotx kadios Artemisa, taˈ chiquiˈ ticojsaj jkˈij pach kadios Artemisa ri cojol jkˈij lak juntir luwar re Asia pach lak juntir tilmit chic y lajori juntir mak cristian li tina canna jyeˈtak jcojic jkˈij kadios li, xcheˈ Demetrio rechak.
Xtatak chi jilonli xijsaj rechak jwiˈl Demetrio, xpe retzalak y xchˈejejtak, xijtak: ¡Nim jkˈij Artemisa ri jdiosak yak aj Éfeso! xcheˈtak.
Juntir cristian ri wiˈtak Éfeso xbˈit ribˈak, xchaptak Gayo pach Aristarco ri tipetak Macedonia ri xamtak chirij Pablo y xcˈamtakbˈi li man luwar lamas tijmulbˈaˈ ribˈak cristian chi jchomorsaj nen rajwax trantak.
Pablo raj roj xoc riqˈuilak, roj xeˈ jchˈabˈej mak cristian, pero yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo taˈ xyeˈtak luwar re.
Y chijxoˈlak mak kˈatbˈitzij re Asia wiˈ jujun richcˈulchiˈ Pablo y xtaktakch jbˈij re chi mi ocbˈi chijxoˈlak.
Juntir cristian ri mulantak claˈ taˈ chiquiˈ naˈl nen trantak, nicˈj tichˈejejtak chi jbˈij jun kelen y nicˈj chic tichˈejejtak chi jbˈij jun jalan kelen chic y subˈlaj cristian taˈ retamak nen chac xmulbˈaˈ ribˈak claˈ.
Yak rijajl Israel xchikajtakch Alejandro chiwchak juntir cristian pire xtaktak chi yoloj riqˈuilak mak cristian ri mulantak claˈ. Xpe Alejandro, laˈ jkˈabˈ xij rechak juntir cristian chi tijmaytak chˈaˈwem, raj roj xchˈaˈw chi jcolic yak quibˈ winak li chiwchak juntir cristian.
Pero cuando rechak xretemajtak chi Alejandro rijajliˈ Israel, subˈlaj cow xchˈejejtak, raj xanaˈtakaˈ quibˈ or chi chˈejejem, xijtak: ¡Nim jkˈij Artemisa ri jdiosak yak aj Éfeso! xcheˈtak.
Man ajtzˈibˈ li tilmit xkˈelonc y cuando xmaytak chˈejejem, xij: Atak aj Éfeso, juntir cristian lak juntir tilmit retamakiˈ chi mak cristian ri wiˈtak li tilmit neri, riˈtakaˈ tichajintak re chotx lamas wiˈ dios Artemisa ri xkejch lecj.
Pero jwiˈl ni jonok tibˈin chi taˈ tzˈet, tzˈapij áchiˈak. Ma bˈantak jun kelen wi mitaˈ tachomorsajtakna nen tabˈantak.
¿Nen chac xacˈamtakch yak winak ri cuando rechak taˈ ni jun kelen alkˈal jwiˈlak li chotx lamas wiˈ kadios y taˈ yokˈol kadios jwiˈlak?
Pero wi Demetrio pach mak nicˈj ri tichacuntak laˈ plata rajak tijtzˈonajtak kˈatbˈitzij chirij jono rechak mak winak ri, riˈnecaˈ jchac wiˈ kˈatbˈitzij, jbˈijtak re kˈatbˈitzij nen bˈanal jwiˈlak mak winak ri.
Atak, wi wiˈ nen chawajak tabˈijtak, bˈijtak cuando kamulbˈem kibˈ pach mak kˈatbˈitzij re katilmit y tichomorsaj pi utzil.
Jwiˈl chapcaˈ ri xabˈantak ri masiˈ cˈax, pent wiˈ jonok tibˈe bˈin re man kˈatbˈitzij chi ojtijin chi jbˈanic cˈax laj katilmit. Oj tikatij cˈax jwiˈl taˈ ketam nen tibˈe kabˈij jwiˈl taˈ jcholajl xamulbˈaˈ aybˈak neri, xcheˈ man ajtzˈibˈ rechak.
Xikeli xij rechak cristian y xij rechak chi tieltakbˈi claˈ.

20

Cuando xkˈax retzalak juntir cristian, Pablo xsiqˈuij yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xoc chi jyeˈic jnoˈjak, ajrucˈreˈ xcan jchˈabˈejtak xantajbˈic, xeˈ Macedonia.
Cuando xtaw claˈ, xeˈ chi jsolajcak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo bˈak tilmit, xoc chi jyeˈic jcowil ranmak y ajrucˈreˈ xtaw Acaya.
Uxibˈ icˈ xwaˈx claˈ. Oquem tran li barc pire tibˈe Siria cuando xta jtaquil chi yak rijajl Israel ri taˈ jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo chomorsalchak jwiˈlak chi trantak cˈax re. Jwiˈliˈli Pablo xchomorsaj xkˈaj chic Macedonia pire tibˈe Filipos.
Y xeˈtak quibˈ uxibˈ winak chirij. Xeˈ Sópater aj Berea ri jcˈajol Pirro y xeˈ Aristarco pach Segundo, rechak aj Tesalónicatakaˈn, xeˈ Gayo aj Derbe, xeˈtak Timoteo, Tíquico y Trófimo, rechak aj Asiatakaˈn.
Y yak winak li xnabˈertakbˈic, jiˈ xojbˈe rulbˈejtak Troas.
Y oj xojwaˈxna Filipos, xkˈaxna nimakˈij ri titijsaj cuxlanwa ri taˈ chˈamkˈor laˈ, ajrucˈreˈ xojbˈec. Xojelbˈi Filipos li barc, chi jobˈ kˈij xeˈ kateˈtak kibˈ riqˈuilak li man luwar ri jbˈij Troas, claˈ xojwaˈx chic wukubˈ (7) kˈij.
Li man nabˈe kˈij re xuman xkamulbˈaˈ kibˈ re jun comon wicˈ. Y Pablo xoc chi jtijojcak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo. Y jwiˈl laj jcabˈ kˈijchak tibˈec, subˈlaj naj xyolow riqˈuilak chi jyeˈic jnoˈjak asta xtaw nicˈaj akˈabˈ.
Jiˈ xkamulbˈaˈ kibˈ laj jrox wik re man ja, claˈ wiˈ subˈlaj candil tzijil pire tijsakabˈsaj la ja.
Wiˈ jun cˈojol winak ri jbˈij Eutico cubˈul chiˈ ventan. Jwiˈl mas naj xyolow Pablo riqˈuilak, re xeˈ jwarj. Laj jwarj xtzaakbˈi li ventan laj jrox wik re man ja, xeˈ kej lak ulew. Cuando xeˈ jbˈiteˈtak, camnakchak.
Y Pablo xkejbˈi chi rilic, xjubˈaˈ ribˈ chibˈ y xkˈaluj, xij rechak: Mi tzaak achˈolak, taˈ xcamc, xcheˈ rechak.
Ajrucˈreˈ Pablo xjaw chic laj jrox wik re man ja, xjach cuxlanwa chiwchak pire xwiˈntak, xcolajtak, xoc chic chi jyeˈic jnoˈjak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo asta xsakarsanc y ajrucˈreˈ xelbˈi chijxoˈlak.
Xcˈamtakbˈi man cˈojol winak laj richoch, yoˈlchak y rechak subˈlaj xquiˈcottak.
Cuando xojelbˈi Troas, xojjawbˈi li barc, xojnabˈerbˈi asta xojtaw Asón ri lamas tibˈe kacˈuleˈ kibˈ riqˈui Pablo. Jilonli xkabˈan jwiˈl chomorsal jwiˈl tibˈe chi rakan asta claˈ.
Y cuando xkacˈul kibˈ riqˈui Pablo li man luwar Asón, xjawbˈi kiqˈuil li barc, xojbˈe Mitilene.
Xojel chicbˈi Mitilene, xojjawbˈi li barc, laj jcabˈ kˈij xojkˈax chiwchbˈi jun luwar ri wiˈ li mar ri jbˈij Quío y laj jcabˈ kˈij chic xojtaw li jun luwar ri wiˈ li mar ri jbˈij Samos. Laj jcabˈ kˈij chic xojtaw Mileto, jun luwar ri wiˈ chiˈ mar.
Jilonli xkabˈan jwiˈl Pablo taˈ raj tibˈaymaj lak luwar re Asia, taˈ xkˈax Éfeso. Re riˈ raj titaw laj or Jerusalén pire tiwaˈx claˈ re man nimakˈij Pentecostés wi tijnaˈw.
Pablo, cuando wiˈ Mileto, xtak jsiqˈuijcak yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Éfeso.
Cuando xtawtak, xij rechak: Atak, awetamakiˈ nen ximbˈan laˈ mak nabˈetak kˈij cuando xintaw lak luwar re Asia.
Nojel kˈij cuando xinwaˈx chaxoˈlak chi jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo, taˈ xincoj inkˈij. Y xwokˈbˈejiˈ wibˈ jwiˈl yak rijajl Israel xantak cˈax chwe jwiˈl tijin tambˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo y taˈ rajak tijcojtak.
Pero taˈ ximmay jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo chaxoˈlak, jwiˈl pirechiˈ utzil pi awechak. Chiwchak juntir cristian ximbˈij chawechak y ximpetiˈ laj awichochak chi jbˈijc.
Ximbˈijiˈ rechak yak rijajl Israel y rechak yak maˈ rijajl taˈ Israel chi rajwaxiˈ tijqˈuex jnoˈjak y jcubˈaˈ jchˈolak chirij Kakaj Jesús ri Kajawl.
Y lajori imbˈe Jerusalén jwiˈl takalquiniˈ jwiˈl Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios, pero taˈ wetam nen tibˈe inteˈ claˈ.
Xike wetam ri xij Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios chwe chi lak nojel tilmit lamas intawiˈ inna cojsajna li cars y tina bˈansajna subˈlaj cˈax chwe.
Pero in taˈ inoc il onque tibˈansaj cˈax chwe laj incˈaslemal, jwiˈl wetamiˈ chi taˈ nen tichacuj incˈaslemal. Wiˈ quiˈcotemal laj wanm, tanqˈuis jbˈanic lawiˈ raj Kakaj Jesús ri Kajawl, jwiˈl takalquin jwiˈl chi jbˈij tzilaj jtaquil re juntir cristian wich ulew chi Kakaj Dios tijyaˈ rutzil ranm chike.
Pero wetamiˈ chi atak juntir ri ximbˈij chawechak nen mo titakon Kakaj Dios chabˈak, taˈ ni jono chawechak tiiliw chic inwch.
Jwiˈliˈli tambˈij chawechak chi in taˈ chiquiˈ immac chawechak wi taˈ tacojtak ri ximbˈij chawechak,
jwiˈl in ximbˈijiˈ jcholajl chawechak juntir nen jchomorsaˈn Kakaj Dios chibˈak juntir cristian. Taˈ chiquiˈ ni jun kelen ri mitaˈ ximbˈij chawechak.
Lajori chajaj aybˈak y tachajajtak juntir yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, jwiˈl takalcatakaˈ jwiˈl Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios chi rilic jcholajl chijxoˈlak yak ri ticojontak chiwch Kakaj Dios, juntir ri lokˈan jwiˈl laˈ jquiqˈuel Jcˈajol ri xtix wich curs.
In wetamiˈ chi cuando imbˈec, tipetakaˈ nicˈj cristian chic ri rajak tijsachtak jwichak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo jilon chapcaˈ trantak mak utiw cuando taˈ nen tichajin re mak carner,
asta chaxoˈlak wiˈtakaˈ jujun tioctak chi jtijojcak cristian re mak joˈstaklaj cˈutuˈn, trantak chapcaˈ tzitaklaj cˈutuˈn tijcˈuttak, pero taˈ tzˈet, riˈke rajak titakejtak jwiˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Jwiˈliˈli atak cwentijke aybˈak. Cuxtaj awiˈlak laˈ mak uxibˈ junabˈ ri xinwaˈx chaxoˈlak, chi lakˈj chi lakˈabˈ in taˈ xinmay jyeˈic anoˈjak chi ajujunalak asta xwokˈbˈej wibˈ chi jyeˈic anoˈjak.
Lajori atinjachtak laj jkˈabˈ Kakaj Dios y cubˈaˈ achˈolak chirij Jyolj ri tijbˈij chawechak chi tijyaˈ rutzil ranm chawechak y atjbˈitaˈtakaˈ chi jbˈanic mas lawiˈ raj Kakaj Jesús tabˈantak. Y Kakaj Dios tijyaˈ chawechak ri bˈil jwiˈl chi tijyeˈ rechak yak ri tosoltak pire re.
In taˈ xinrayaj plata ni oro, ni taˈ xinrayaj ritzˈik jono cristian.
Atak, awetamakiˈ chi xinchacuniˈn. Laˈ inkˈbˈ xinchˈec rijil kelen we y rijil kelen rechak yak impach.
In xinchacun jilonli pirechiˈ xincˈut chawchak chi rajwaxiˈ atchacuntak pire tatˈoˈtak cristian ri wiˈ rajwax rechak. Cuxtaj awiˈlak ri jyolj Kakaj Jesús ri Kajawl ri tijbˈij jilonri: Riˈ mas tzi rechak cristian cuando riˈ rechak tiyeˈwtak, chiwch riˈ rechak ticˈuluwtak, ticheˈ, xcheˈ Pablo rechak.
Y xijmaj jilonli jwiˈl Pablo, xxucartak xoctak chi chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios chi juntir ribˈilak.
Y juntir ribˈilak xrokˈbˈej ribˈak jwiˈl bˈis, xkˈalujtak Pablo y xtzˈubˈajtak jcaybˈal.
Subˈlaj tibˈisontak chirij Pablo jwiˈl xij rechak chi taˈ chiquiˈ triltak jwich. Pablo xecˈ y rechak xeˈtak chirij asta xeˈ jacheˈtak li barc.

21

Cuando xcan kayeˈtak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xojjawbˈi li barc, xojbˈe sucˈul li man luwar ri jbˈij Cos y laj jcabˈ kˈij xojjaw chicbˈi li barc, xojbˈe li man luwar ri jbˈij Rodas. Ajrucˈreˈ xojjaw chicbˈi li barc, xojbˈe li man luwar ri jbˈij Pátara.
Y claˈ Pátara xkataˈ jun barc bˈenam re Fenicia, xojjawbˈi xilj y xojbˈec.
Cuando bˈesalcoj, xojkˈax jilibˈi re Chipre ri man luwar ri wiˈ li mar. Jiˈ xcan laj kamax, xojkˈaxbˈi sucˈul xojbˈe asta Siria y jwiˈl tina can kesajna rikaˈn man barc Tiro, jilonli xojoc claˈ.
Claˈ xkataˈ quibˈ uxibˈ ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xojwaˈx wukubˈ (7) kˈij riqˈuilak. Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios xij rechak chi tijbˈijtak re Pablo chi taˈ tibˈe Jerusalén.
Cuando xkˈax mak kˈij li, xojbˈec, juntir ribˈilak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, xojjpachijtakbˈi pach rixoklak y ralcˈwalak, xojelbˈi asta chirij man tilmit li. Cuando xojtaw chiˈ mar, xojxucar y xojoc chi chˈaˈwem riqˈui Kakaj Dios.
Ajrucˈreˈ xcan kachˈabˈej kibˈ riqˈuilak y xojjawbˈi li barc y rechak xkˈajtak laj richochak.
Xojelbˈi Tiro, xojbˈe asta Tolemaida. Claˈ xkayeˈ rutzil jwichak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo y xojwaˈx jun kˈij riqˈuilak.
Laj jcabˈ kˈij xojelbˈi claˈ, xojjaw chicbˈi li barc xojbˈe Cesarea. Y cuando xojtaw claˈ, xojbˈe laj richoch Felipe, ri jun ajbˈil tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo. Riˈ jun rechak yak wukubˈ (7) ajtˈoˈoltak rechak yak jtakoˈn Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén y xojcan riqˈuil.
Felipe wiˈ quejabˈ jrabˈin, taˈ cˈuliˈnaktak, rechak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Diostakaˈn.
Qˈuilaj kˈijchak kawaˈxic claˈ cuando xtaw chic jun ajkˈasal Jyolj Kakaj Dios aj Judea ri jbˈij Agabo.
Cuando xtaw kiqˈuil, xcˈam jpas Pablo y xxim rakan pach jkˈabˈ laˈ y xij: Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios tijbˈij chi yak rijajl Israel ri wiˈtak Jerusalén tina rantakna re rajw man pas chapcaˈ rilic ri ximbˈan in y tijjachtak laj jkˈabˈak yak maˈ rijajl taˈ Israel, ticheˈ, xcheˈ Agabo chike.
Cuando xkata chi jilonli, oj pach yak aj Cesarea subˈlaj xel kanm chi jbˈij re Pablo chi taˈ tibˈe Jerusalén.
Pero Pablo xij chike: ¿Nen chac atokˈtak chwij? Awiˈlak mas imbˈisonc. In taˈ titzaak inchˈol wi inximsaj y wi incamsajc. Quincamsajbˈaˈ claˈ jwiˈliˈ tijin tambˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo ri Kajawl, xcheˈ chike.
Y jwiˈl taˈ raj tijcoj lawiˈ ri xkabˈij re, xkamay jbˈij re, xichak xkabˈij re: Raneˈna Kakaj Dios ri Kajawl chabˈ nen raj tran, xojcheˈ re.
Ajrucˈreˈ xkabˈan jwaˈx kelen ke, xojbˈantajbˈic, xojbˈe Jerusalén.
Y nicˈj ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Cesarea xeˈtak chikij Jerusalén. Rechak xojjcˈamtakbˈi laj richoch jun winak aj Chipre ri jbˈij Mnasón, re ojrchak chi jjach ribˈ laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo.
Yak kechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Jerusalén subˈlaj xquiˈcottak chi kacˈulic cuando xojtawc.
Y laj jcabˈ kˈij xeˈ Pablo chikij, xojbˈe chi jsolaj Santiago y wiˈtakaˈ claˈ juntir yak ajililtak jcholajl chijxoˈlak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo.
Cuando Pablo jorok jcˈamaˈ rutzil jwichak, xyol rechak juntir utzil ri bˈanal jwiˈl Kakaj Dios jwiˈl re chijxoˈlak yak maˈ rijajl taˈ Israel.
Cuando xtatak nen xijsaj rechak jwiˈl Pablo, xoctak chi jbˈixaj jnimirsaj jkˈij Kakaj Dios y xijtak re Pablo: At kechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo, at awetamiˈ chi chijxoˈlak yak rijajl Israel, subˈlaj qˈui xjach ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo. Pero juntir rechak tijbˈijtak chi rajwaxiˈ tina cojsajna juntir ri tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios.
Y xijsaj rechak chi atiˈ xatbˈin rechak juntir yak rijajl Israel ri wiˈtak chijxoˈlak yak maˈ rijajl taˈ Israel lak jaljojtak tilmit, chi taˈ chiquiˈ trantak chapcaˈ xcan jbˈij Moisés y xabˈij rechak chi taˈ chiquiˈ tijcojtak retal jtioˈjl jcˈajolak y taˈ chiquiˈ trantak mak jcˈutuˈnak kamam ojrtaktzij.
¿Nencˈu tikabˈan lajori? Mak cristian tijtaˈtakaˈ jtaquil chi xatyukiˈ neri.
Lajori bˈan chapcaˈ tikabˈij chawe. Neri chikaxoˈl wiˈtakaˈ quejabˈ winak ri trantak chapcaˈ ri bˈil jwiˈlak chiwch Kakaj Dios.
Cˈamtakbˈi chawij chˈajchˈobˈej aybˈ chiwch Kakaj Dios pi jpachak y yeˈ jpwaakak pire tijmoctak resaj xeˈ jbˈaak. Y jilonli juntir cristian triltak chi taˈ tzˈet ri bˈil rechak chawij, jwiˈl trilaˈtakaˈ chi tijiniˈ tacoj ri tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios.
Juntir yak maˈ rijajl taˈ Israel ri xtakentak re Kakaj Jesucristo, xkatakaˈbˈi jbˈij rechak li jun wuj chi mi jtijtak chic mak kelen ri sujulchak re mak tiox, mi jtijtak jquiqˈueltak awaj, mi jtijtak jtiˈnicl awaj ri tike jitzˈaj ribˈak y mi rechbˈejtak jun jalan cristian chic wi maˈ jcˈulajlak taˈn, xcheˈtak re Pablo.
Laj jcabˈ kˈij xpe Pablo, xcˈambˈi yak quejabˈ winak li chirij y xesaj xeˈ jbˈaak y ajrucˈreˈ xoctak li nimi richoch Kakaj Dios. Y xij re man ajcˈamal jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios chi pi wukubˈ (7) kˈij tijcˈamtakbˈi kelen pire tijsujtak re Kakaj Dios chi jcˈutic chi xanaˈtakaˈ chapcaˈ ri tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios.
Cuando tichak tzˈakat mak wukubˈ (7) kˈij li, xpe nicˈj rijajl Israel ri tipetak Asia, xriltak jwich Pablo li nimi richoch Kakaj Dios, xoctak chi jtakchiˈjcak cristian ri wiˈtak claˈ pire tijbˈit ribˈak chirij Pablo y xchaptak.
Cow xchˈejejtak, xijtak: Atak rijajl Israel, cojatˈoweˈtak jwiˈl riˈ man winak ri, ri tijin tiwoˈcot lak juntir tilmit tijin tijtakchiˈj cristian pire ojcontrijtak ri ojtak rijajl Israel y pire taˈ chiquiˈ tijcojtak Jpixbˈ Kakaj Dios y pire taˈ chiquiˈ tijcojtak jkˈij nimi richoch Kakaj Dios ri. Y witneˈ xike li tran, iltak lajori, re xcˈamaˈch yak maˈ rijajl taˈ Israel neri li nimi richoch Kakaj Dios reke tiyuk jtzˈilibˈsajtak man luwar ri tosol pire Kakaj Dios, xcheˈtak.
Jilonli xijtak chirij jwiˈl ilanchak jwich jwiˈlak li tilmit Jerusalén chi jpachiˈ Trófimo ri aj Éfeso ri maˈ rijajl taˈ Israel y riˈ chijchˈol rechak cˈamaliˈbˈi Trófimo jwiˈl Pablo li nimi richoch Kakaj Dios.
Y juntir cristian li tilmit xbˈit ribˈak chirij Pablo. Xmol ribˈak subˈlaj cristian, xchaptak Pablo y xresajtakbˈi pi jural li nimi richoch Kakaj Dios y laj or xtzˈapijtak mak pwert.
Camsajelchak rij Pablo jwiˈlak cuando xeˈ bˈijsaj re man jbˈabˈalak juntir mak soldad re César chi juntir cristian Jerusalén xbˈitaˈ ribˈak chirij Pablo y rajak tijcamsajtak.
Xpe man jbˈabˈalak juntir mak soldad, laj or xcˈambˈi nicˈj jbˈabˈalak mak soldad pach nicˈj soldad y xkejtakch jol chi rilic mak cristian li. Y cuando xriltak xtaw man jbˈabˈalak juntir mak soldad pach mak jsoldad laj or xmaytak jchˈiˈic Pablo.
Y man jbˈabˈalak juntir mak soldad xjutun chijcˈulelak, xchap Pablo y xtak jximic laˈ quibˈ caden y ajrucˈreˈ xtzˈonaj rechak cristian nen chi cristian lal y nen jmac chiwchak trantak cˈax re.
Pero juntir cristian cow tichˈejejtak, nicˈj tijbˈijtak jun kelen y nicˈj chic tijbˈijtak jun jalan kelen chic, taˈ chiquiˈ naˈl nen tijbˈijtak y man jbˈabˈalak juntir mak soldad taˈ chiquiˈ tijta jcholajl nen xantak. Jwiˈliˈli xij rechak mak soldad chi tijjawsajtakbˈi Pablo li cuartel.
Cuando jawem trantak laˈ man kˈaˈm ri tijaw li cuartel, mak soldad xchˈelejtakbˈi Pablo chi jcolic chiwchak mak cristian ri xbˈit ribˈak chirij.
Juntir mak cristian ri xambˈertakbˈic, subˈlaj cow xchˈejejtak, xijtak: ¡Camsajok man winak ri! xcheˈtak.
Cuando cˈamalbˈi Pablo oquem trantak li cuartel, re xtzˈonaj re man jbˈabˈalak juntir mak soldad: ¿Ton jnaˈ inyolow junquitz aacˈl? xcheˈ re li tzijbˈal griego. Y man jbˈabˈalak juntir mak soldad xij re Pablo: Awetamiˈcaˈ griego.
¿Maˈ atintaˈ man aj Egipto ri ojrchak chi oc chi jtoquic chˈoˈj re mak jbˈabˈaltak kˈatbˈitzij y xeˈ li chekej luwar xcˈambˈi quejabˈ mil (4,000) etzltak cristian chirij? xcheˈ re.
Y xpe Pablo, xij re: Maˈ in taˈn, in iniˈ rijajl Israel jiˈ impe Tarso ri jun nimlaj tilmit re Cilicia. Y riˈ chwaj tabˈan jun tokˈobˈ, tayeˈ luwar chwe inyolow junquitz riqˈuilak juntir cristian, xcheˈ re.
Y man jbˈabˈalak juntir mak soldad xyeˈ luwar re Pablo xyolowc. Y ajrucˈreˈ xwaˈrch Pablo bˈa man kˈaˈm ri tijaw li cuartel y laˈ jkˈabˈ xij re cristian chi taˈ tichˈaˈwtak. Cuando xril chi taˈ chiquiˈ nen tichˈaˈwc, ajrucˈreˈ xoc chi jchˈabˈejcak li tzijbˈal hebreo y xij rechak:

22

Atak inwinak y atak kaj, tatak lawiˈ ri tambˈij chawechak chi jcolic wibˈ, xcheˈ rechak.
Cuando xtatak chi xoc jchˈabˈejcak li tzijbˈal hebreo, ni jonok tichˈaˈw chic chi jtaic. Ajrucˈreˈ xij chic Pablo rechak:
In iniˈ rijajl Israel jiˈ xinqˈuisiˈy Tarso re Cilicia, pero jiˈ xinqˈuiy neri Jerusalén y jiˈ xintijoj wibˈ riqˈui jun ajtijonl ri jbˈij Gamaliel y xintijojiˈ wibˈ re mak pixabˈ ri xcojtak kamam y nojel wanm tambˈan lawiˈ raj Kakaj Dios tambˈan chapcaˈ atak lajori.
Ojr subˈlaj ximbˈan cˈax rechak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo, roj xincamsajtak chi winak chi anm y xincojtak li cars.
Man nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios y yak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel xrilaˈtakaˈ chi tzˈetiˈ ri tambˈij asta riˈ rechak xyeˈwtakbˈi wuj laj inkˈbˈ pire tibˈe inchapeˈtakch yak rijajl Israel ri ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Damasco. Y in ximbˈe claˈ chi jtoquicak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo pire tancˈamtakch neri Jerusalén pire ticˈachsaj jwichak, xcheˈ Pablo rechak.
Pablo xij chic rechak: Pero cuando bˈesalquin lak bˈe tawem tambˈan Damasco raj nicˈaj kˈij, etke xpe jun kˈakˈ lecj xrepajch ribˈ jkˈakˈal chwij.
Y in xintzaak lak ulew. Riˈchak tanta xaanch jun chˈaˈwem lecj, xij chwe: Saulo, Saulo, ¿nen chac takelquin awiˈl chawaj tabˈan cˈax chwe? xcheˈ.
In xintzˈonaj re: ¿Nencˈu at li, Kaj? xincheˈ re. Re xij: Iniˈ Jesús aj Nazaret ri takel awiˈl ri chawaj tabˈan cˈax chwe, xcheˈ chwe.
Yak winak ri bˈesaltak chwij xrilaˈtakaˈ man kˈakˈ, pero taˈ xtatak man chˈaˈwem ri xinchˈabˈenc.
Y in xintzˈonaj re: ¿Nencˈu tambˈan lajori, Wajawl? xincheˈ re. Y Kakaj Jesús xij chic chwe: Bˈiiten, jat Damasco y claˈ tibˈijsaj chawe nen tabˈan, xcheˈ chwe.
Y xpetak yak impach, xchaptakbˈi chi inkˈbˈ xinjcˈamtakbˈi Damasco, jwiˈl man jkˈakˈal man kˈakˈ ri xrepaj ribˈ chwij xincan moy.
Claˈ wiˈ jun winak ri jbˈij Ananías, xtaw chi wilic. Re tijcojaˈ jkˈij Kakaj Dios y tranaˈ nen tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios y jor tzi tiilsaj jwiˈlak yak rijajl Israel ri wiˈtak li tilmit claˈ.
Ananías xwaˈr chincˈulel, xij chwe: ¡At wechˈelxic chirij Kakaj Jesucristo, naˈtunok chic! xcheˈ chwe. Y cuando xijmaj jilonli chwe jwiˈl, laj or xinnaˈtun chic y xwilchak jwich Ananías.
Y re xij chic chwe: JDiosak kamam ojrtaktzij xatjchaˈ pire tawetemaj nen raj re tabˈan y tawil jwich Kakaj Jesús ri sucˈul ranm chiwch Kakaj Dios y tata jyolj nen tijbˈij chawe.
Jwiˈliˈli at atna bˈena chi jbˈij jtaquil rechak juntir cristian y juntir ri ilan y tal awiˈl chirij Kakaj Jesús.
Lajori taˈ chiquiˈ nen tawulbˈej, bˈiiten y tibˈansaj jaˈtiox chawe y tzˈonaj laj jbˈij Kakaj Jesucristo chi tichˈajsaj awanm re amac, xcheˈ chwe.
Cuando xinkˈaj Jerusalén, ximbˈe li nimi richoch Kakaj Dios. Cuando tijin inchˈaˈw riqˈui Kakaj Dios claˈ, etke xwil jwich Kakaj Jesús chapcaˈ li ichicˈ,
xij chwe: Pablo, jat, elambˈi laj or Jerusalén jwiˈl mak cristian neri taˈ tijcojtak lawiˈ ri tabˈij rechak chwij, xcheˈ chwe.
Y in ximbˈij re: Wajawl, pero juntir cristian retamakiˈn y ilaniˈ jwiˈlak chi in ocsalquiniˈ lak juntir sinagog chi resajcak yak ri ticubˈar jchˈolak chawij pire xincojtak li cars y xinsecˈtak.
Y cuando xcamsajtak atakoˈn Esteban, in winiˈ claˈ chijxoˈlak, tziyiˈ xwil y in winiˈ chi jchajaj ritzˈikak mak ri xcamsantak re, xincheˈ re.
Pero Kakaj Jesús xij chic chwe: Lajori elambˈi Jerusalén. In atintakbˈi chinaj riqˈuilak yak maˈ rijajl taˈ Israel, xcheˈ chwe, xcheˈ Pablo rechak.
Mak cristian tijiniˈ tijtatak jyolj Pablo asta cuando re xij chi xtaksajiˈ riqˈuilak yak maˈ rijajl taˈ Israel, ajrucˈreˈ xmaytak jtaic jyolj Pablo, cow xchˈejejtak, xijtak: ¡Camsajok man winak ri! ¡Taˈ chiquiˈ chikaj tiyoˈrc! xcheˈtak.
Y cuando tijin tichˈejejtak chi jbˈij chi ticamsaj, tijin tijrechˈ ritzˈikak chirijak y tijin tijtˈojtak pok lecj jwiˈl retzalak.
Man jbˈabˈalak juntir mak soldad xij chi ticojsaj Pablo li cuartel y xtak jseqˈuic chi xicˈaˈy pire tijbˈij nen chac tichˈejejtak mak cristian chi jbˈij jilonli chirij.
Y cuando tichak tijintak chi jximic laˈ caden pire tijsecˈtak chi xicˈaˈy, xpe Pablo, xtzˈonaj re man jbˈabˈalak mak soldad ri wiˈ claˈ: ¿Woniˈ kˈatbˈitzij laj akˈbˈak tasecˈtak jun cristian aj Roma ri taˈ awetamak nen jmac? xcheˈ re.
Cuando re xta chi jilonli xijsaj re jwiˈl Pablo, xeˈ jol chi jtzˈonaj re man jbˈabˈalak juntir mak soldad: ¿Nen tabˈan lajori jwiˈl man winak ri, aj Romiˈn? xcheˈ re.
Cuando xta man jbˈabˈalak juntir mak soldad chi jilonli xijsaj re, laj or xeˈ riqˈui Pablo y xtzˈonaj re: Bˈij chwe, ¿tzˈetniˈ at aj Roma? xcheˈ re. Pablo xij: Tzˈetiˈn, xcheˈ.
Y man jbˈabˈalak juntir mak soldad xij re: In subˈlaj nim pwak xinsach pire xinwux pi jun aj Roma, xcheˈ re. Y Pablo xij chic re: In taˈ xinsach pwak pire xinwux pi jun aj Roma, jwiˈl jiˈ xinqˈuisiˈy li jun luwar re Roma, xcheˈ re.
Cuando xij Pablo jilonli, laj or xeltakbˈi mak ri roj xcˈotowtak jchiˈ y man jbˈabˈalak juntir mak soldad subˈlaj xtzaak jchˈol cuando xta chi Pablo aj Romiˈn, jwiˈl riˈ re xtakow jximic laˈ caden.
Y laj jcabˈ kˈij, jwiˈl man jbˈabˈalak juntir mak soldad raj tretemaj kes tzˈet nen chac ticojsaj tzij chirij Pablo jwiˈlak yak rijajl Israel, xquir mak caden ri quiek laˈ ximil Pablo y xtak jsiqˈuij juntir mak jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios y xtak jsiqˈuijcak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel. Cuando xmulbˈaˈ ribˈak chiwch, xtak resaj Pablo y xwabˈaˈ chiwchak.

23

Xpe Pablo, cow xril mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel y xij rechak: Atak inwinak, ojr y asta lajori ximbˈanaˈ lawiˈ raj Kakaj Dios tambˈan riqˈui nojel wanm, xcheˈ rechak.
Ajrucˈreˈ Ananías ri man nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios xij rechak yak ri wiˈtak chijcˈulel Pablo chi tijcojtak kˈabˈ laj jchiˈ Pablo.
Pero Pablo xij re Ananías: ¡Kakaj Dios tibˈanow kˈatbˈitzij chabˈ! At ajsolcopil acaybˈal, cubˈulcatch claˈ chi jtaic wi wiˈ immac chirij Jpixbˈ Kakaj Dios, pero at nabˈena xatak inseqˈuic y claˈ ticˈutun chi taˈ tacoj nen tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios, xcheˈ re.
Pero mak ri wiˈtak claˈ chijcˈulel Pablo, xijtak re: ¿Nen chac jilonli tabˈan chi jyokˈic nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios? xcheˈtak re.
Pablo xij chic rechak: Atak inwinak, li wuj re Lokˈlaj Jyolj Kakaj Dios tijbˈijiˈn: Mat yokˈon chirij jun cristian ri wiˈ kˈatbˈitzij laj jkˈabˈ laj atilmit, ticheˈ. In xincˈululaniˈn, pero jwiˈlke taˈ wetam wi riˈ nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios, xcheˈ rechak.
Cuando Pablo xchˈobˈ chi chijxoˈlak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel wiˈtakaˈ nicˈj saduceo y nicˈj fariseo, re cow xchˈaˈwc, xij: Atak inwinak, in iniˈ fariseo, iniˈ ralcˈwal jun fariseo, tijin titocsaj nen jono immac pire tibˈansaj kˈatbˈitzij chimbˈ jwiˈl tijin tancoj chi tzˈetiˈ ticˈastasajiˈ jwichak camnakibˈ laj jcamnaklak, xcheˈ rechak.
Cuando xtatak mak fariseo y mak saduceo chi jilonli xij Pablo, laj or xpe retzalak, nak xtos ribˈak mak saduceo y xtos ribˈak mak fariseo.
Jilon xantak li jwiˈl mak saduceo tijbˈijtak chi mak cristian cuando ticamtak taˈ ticˈastasaj jwichak laj jcamnaklak y tijbˈijtak chi taˈ anjl y taˈ jsantil jun cristian, pero mak fariseo tijcojaˈtakaˈ juntir li.
Y juntir ribˈilak xoctak chi chˈejejem y wiˈ nicˈj ajtijoltak cristian re Jpixbˈ Kakaj Dios ri xyeˈ Moisés ri riˈtakaˈ jun chijxoˈlak fariseo, xwaˈrtak y xijtak: Winak ri taˈ nen jono cˈax bˈanal jwiˈl. Pent xchˈabˈejke jwiˈl jun santil o jwiˈl jono anjl, xcheˈtak.
Y cuando xniman jwich man chˈoˈj chijxoˈlak mak saduceo pach mak fariseo, xchaptak Pablo, nicˈj tijjurajtakbˈi Pablo jili y nicˈj chic tijjurajtak chicbˈi jili. Man jbˈabˈalak juntir mak soldad subˈlaj xtzaak jchˈol, xchomorsaj pent tijkˈatztak laj nicˈajl Pablo. Jwiˈliˈli xsiqˈuij jun kˈat jsoldad y xij rechak chi tresajtakbˈi Pablo laj jkˈabˈak y tijcˈamtak chicbˈi li cuartel pire maˈ tibˈansaj cˈax re.
Y laj jcabˈ akˈabˈ xwabˈaˈ ribˈ Kakaj Jesús ri Kajawl chiwch Pablo chapcaˈ li ichicˈ y xij re: Mi tzaak achˈol, Pablo. Coj jcowil awanm. Nen mo xabˈan chi jyeˈic intaquil neri Jerusalén jilon tabˈan chic chi jyeˈic intaquil Roma, xcheˈ re.
Laj jcabˈ kˈij xpetak nicˈj rechak yak rijajl Israel, xijtak chiwch Kakaj Dios chi onque tibˈan cˈax chibˈak, taˈ tijtijtak wa ni jaˈ asta tina jcamsajtakna Pablo.
Raj wiˈ mas caˈwinak (40) ribˈilak mak ri xchomorsantak chi trantak jilonli.
Y xeˈtak riqˈuilak mak jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios y riqˈuilak yak ri wiˈ rekleˈnak chijxoˈlak yak rijajl Israel y xijtak rechak: Oj xkabˈijiˈ chiwch Kakaj Dios chi onque tibˈan cˈax chikabˈ taˈ nen tikatij asta tina kacamsajna Pablo.
Lajori atak pach yak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel taktak jbˈij re man jbˈabˈalak juntir mak soldad chi tijcˈamch Pablo neri chwekˈ. Bˈantak chapcaˈ chawajak tatzˈonajtak re Pablo pi utzil nen jmac. Y cuando man jbˈabˈalak juntir mak soldad tijcˈamch, oj tikachajaj li bˈe. Cuando tikil tipetc, tikacamsaj, xcheˈtak.
Pero jun ricˈlal ranabˈ Pablo xta nen xchomorsajtak chirij Pablo. Re xeˈ li cuartel lamas wiˈ Pablo y xij re nen xchomorsajtak chirij.
Xpe Pablo, xsiqˈuij jun jbˈabˈalak mak soldad y xij re: Cˈambˈi man cˈojol winak ri riqˈui abˈabˈalak jwiˈl wiˈ nen raj tijbˈij re, xcheˈ re.
Y man soldad li xcˈambˈi man cˈojol winak riqˈui man jbˈabˈalak juntir mak soldad y xij re: Man prex ri jbˈij Pablo xinjsiqˈuij y xij chwe chi tancˈamch man cˈojol winak ri aacˈl jwiˈl wiˈ nen raj tijbˈij chawe, xcheˈ re.
Xpe man jbˈabˈalak juntir mak soldad, xchapbˈi chi jkˈabˈ man cˈojol winak, xtosbˈi ribˈak y xtzˈonaj re: ¿Nen chawaj tabˈij chwe? xcheˈ re.
Xpe man cˈojol winak, xij re: Nicˈj rijajl Israel xchomorsajtakaˈ chi tijbˈijtak chawe chi tacˈam chicbˈi Pablo chiwchak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel chwekˈ. Y xijtak chi tijbˈijtak chawe chi riˈke rajak tijtzˈonajtak chic jcaˈmul re Pablo pi utzil nen jmac, pero taˈ tzˈet rechak.
Ma cojow ri tijbˈijtak chawe, jwiˈl raj wiˈ mas caˈwinak (40) jpachak xijtak chi tijchajajtak Pablo li bˈe pire tijcamsajtak. Rechak xijtak chiwch Kakaj Dios chi onque tibˈan cˈax chibˈak, taˈ tijtijtak wa ni jaˈ asta tina jcamsajtakna Pablo. Y lajori riˈchak ulbˈel jwiˈlak nen tabˈij at rechak, xcheˈ man cˈojol winak re man jbˈabˈalak juntir mak soldad.
Ajrucˈreˈ xpe man jbˈabˈalak juntir mak soldad li, xij re man cˈojol winak chi mi jyol chic re jono cristian ri xij re y xtakbˈic.
Y man jbˈabˈalak juntir mak soldad xsiqˈuij quibˈ jbˈabˈalak mak soldad, xij rechak: Bˈijtak rechak quibˈ cient (200) chi soldad chi trantak jwaˈx kelen rechak pire tibˈetak Cesarea. Y bˈijtak rechak oxcˈal lajuj (70) tibˈetak chirij cwaˈy y quibˈ cient (200) chic tibˈetak pach jlansak. Tibˈetak chi jjachic Pablo Cesarea lakˈabˈ lajori cuando titaw bˈelejebˈ (9) or.
Bˈijtak rechak chi tijcˈamtakbˈi cwaˈy pire tijquejajbˈi Pablo y tijcˈamtakbˈi Pablo pi utzil pire tzi jwich titaw riqˈui Félix ri man jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Judea, xcheˈ rechak.
Y man jbˈabˈalak juntir mak soldad xtakbˈi jun wuj chirijak mak soldad pire tibˈe jyeˈtak re Félix ri tijbˈij jilonri:
In Claudio Lisias tantakbˈi rutzil awch at Félix ri jbˈabˈal kˈatbˈitzij ri subˈlaj nim akˈij.
Yak rijajl Israel xchaptak winak ri y riˈchak rajak tijcamsajtak, pero ximbˈe in pach mak insoldad, xeˈ incoleˈ jwiˈl xinta chi aj Romiˈn.
In chwaj twetemaj nen jmac chiwchak, jwiˈliˈli xinwabˈaˈ chiwchak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel.
Riˈchak tantareˈ chi jwiˈlke jpixbˈak rajak tijcamsajtak, pero taˈ jmac pire ticamsaj o ticojsaj li cars.
Cuando xinta jtaquil chi yak nicˈj rijajl Israel chomorsalchak jwiˈlak chi tijcamsajtak, jwiˈliˈli xintakbˈi aacˈl y ximbˈijiˈ rechak mak ri rajak roj tibˈanowtak cˈax re chi tijbˈijtak chawe nen jmac chiwchak, xcheˈbˈi li wuj.
Y mak soldad jilon xantak chapcaˈ xijsaj rechak. Xcˈamtakbˈi Pablo lakˈabˈ asta Antípatris.
Laj jcabˈ kˈij, mak soldad ri bˈesaltak chi rakanak xkˈajtak li cuartel y mak ri bˈesaltak chirij cwaˈy, xeˈtakna chirij Pablo asta Cesarea.
Cuando xtawtak Cesarea xjachtak man wuj laj jkˈabˈ man jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Judea y xjachtak Pablo laj jkˈabˈ.
Félix xril jwich man wuj y xtzˈonaj re Pablo nen chi tilmit lal tipeˈw. Cuando xta chi jiˈ tipe li jun tilmit re Cilicia, xij re:
Tinecaˈ inta cuando tiyuktak mak ajtzˈonaltak kˈatbˈitzij chawij, xcheˈ re Pablo. Y xtak jyeˈic lamas tran jkˈatbˈitzij Herodes Jcabˈ Agripa y xtak jchajajc.

24

Pablo jobˈ kˈij jtawic Cesarea, ajrucˈreˈ xtaw Ananías ri man nimlaj jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios pach nicˈj yak ri wiˈ rekleˈnak chijxoˈlak yak rijajl Israel pach Tértulo jun ri tichˈaˈw chirij cristian pire tibˈe chˈaˈw chirijak chi jtzˈonaj kˈatbˈitzij chirij Pablo. Xoctak riqˈui man jbˈabˈal kˈatbˈitzij pire tijcojtak tzij chirij Pablo.
Cuando xcˈamsajch Pablo, xpe Tértulo, xoc chi jcojic tzij chirij Pablo, xij re Félix jilonri: Cˈomo chawe kaj Félix ri subˈlaj nim akˈij. Awiˈl at, lajori wiˈ utzil chikaxoˈl. Cˈomo chawe re anoˈj jwiˈl subˈlaj tzi bˈanal laj katilmit awiˈl.
Oj juntir ri ojpe lak juntir luwar subˈlaj tikacˈomowaj chawe re juntir li.
Y lajori taˈ chwaj atimbˈay, tantzˈonaj jun tokˈobˈ chawe, tata jcholajl kayolj ri chikaj tikabˈij chawe.
Xkataˈ man winak ri chapcaˈ jun yajel, subˈlaj cˈax tijin tran chi jtakchiˈj juntir yak rijajl Israel lak juntir tilmit wich ulew y riˈ re jun jbˈabˈalak mak ri ticojowtak jun jalan cˈutuˈn ri taˈ tzi, ri tibˈijsaj aj Nazaret rechak.
Y raj roj xtzˈilibˈsaj nimi richoch Kakaj Dios, jwiˈliˈli xkachap y oj chikaj roj xkabˈaneˈ kˈatbˈitzij chirij chapcaˈ tijbˈij kapixbˈ.
Pero xpe Lisias ri man jbˈabˈalak juntir mak soldad, xcoj ribˈ y xcoj jchokˈbˈ chi jmajic laj kakˈbˈ.
Y xij chi mak ri ticojowtak tzij chirij rajwaxiˈ tina petakna aacˈl. Y at lajori kaj Félix, tijnaˈ tacˈot jchiˈ pire tata chi tzˈetiˈ ri tijin tikabˈij chirij, xcheˈ Tértulo.
Y yak rijajl Israel ri wiˈtak claˈ xijtak chi tzˈetiˈ ri xij Tértulo.
Xpe man jbˈabˈal kˈatbˈitzij, xan retal re Pablo pire tichˈaˈwc, ajrucˈreˈ Pablo xij: Nojel wanm tambˈij jcholajl chawe ri colbˈi wibˈ jwiˈl wetamiˈ chi ojrchak chatoc pire jbˈabˈal kˈatbˈitzij re katilmit.
Y at tijnaˈ tatzˈonaj jtaquil chi kes tzˈet in ajriˈ cabˈlajuj (12) kˈij intawic Jerusalén chi jnimirsaj jkˈij Kakaj Dios.
Pero mak ajcojoltak tzij chwij taˈ ximbˈe jteˈtak li nimi richoch Kakaj Dios intijin chi yoloj riqˈui jono cristian, ni taˈ intijin chi jmulbˈaj jwich cristian pire tijbˈit ribˈak chi chˈoˈj, ni lak sinagog y ni li tilmit ximbˈan jilonli.
Mak cristian ri, taˈ ticwintak chi jbˈij chi tzˈetiˈ mak ri tijbˈijtak chwij jwiˈl taˈ nen intijin chi jbˈanic cuando xinjchaptak.
Pero riˈ tancˈam jkˈabˈal chawch chi tzˈetiˈ in riˈ tancoj jkˈij jDiosak kamam y tancojaˈ jtaquil nen mo ticolmaj cristian laj jkˈabˈ jmacak jwiˈlke Kakaj Jesucristo. Riˈ ri tijbˈijtak rechak chi riˈ jun jalan cˈutuˈn ri taˈ tzi. In tijin tancoj juntir ri tijbˈij Jpixbˈ Kakaj Dios y ri tzˈibˈal jwiˈlak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojrtaktzij.
Y niqˈuiˈ jcubˈarbˈ inchˈol chirij Kakaj Dios chapcaˈ rechak, tancojaˈ chi Kakaj Dios tijcˈastasajiˈ jwichak laj jcamnaklak yak ri sucˈul ranmak chiwch Kakaj Dios pach mak ri taˈ sucˈul ranmak chiwch Kakaj Dios.
Jwiˈliˈli tike incwentij wibˈ chi jbˈanic juntir kelen, riˈ chwaj taˈ etzltak noˈj laj wanm chiwch Kakaj Dios y chiwchak juntir cristian.
In ximbˈe woˈcotch quibˈ uxibˈ junabˈ bˈak jaljojtak tilmit. Y xinkˈaj chicch Jerusalén pire xyuk inyeˈ sipan rechak yak inwinak ri wiˈ rajwax rechak y xincˈamch sipan pire xyuk inyeˈ li nimi richoch Kakaj Dios pire tisujsaj re Kakaj Dios.
Cuando jorok imbˈanaˈ lawiˈ ri rajwax tambˈan pire tanchˈajchˈobˈej wibˈ chiwch Kakaj Dios chapcaˈ jcˈutuˈnak yak rijajl Israel, taˈ mas cristian impach y taˈ ni jun cristian intijin chi jtakchiˈj.
Pero yak nicˈj rijajl Israel ri xpetak Asia ri ximbˈe taˈwtak claˈ, riˈ rechak li rajwax tipetak neri pire tiyuk jbˈijtak chawe nen immac chiwchak ri quiek jwiˈl rajak trantak cˈax chwe.
Wi maˈ jiˈtaˈlonli yak ri wiˈtak neri jbˈijtak wi wiˈ jono immac xtaˈsaj cuando xinwaˈx chiwchak mak comontak jbˈabˈalak yak rijajl Israel.
Xike cuando xinwaˈx chijxoˈlak, pent jwiˈl mas xinchˈejej chi jbˈijc chi rechak tijin tijtzˈonajtak kˈatbˈitzij chwij jwiˈlke tancoj chi ticˈastasajiˈ jwichak camnakibˈ laj jcamnaklak, xcheˈ Pablo re Félix.
Félix taˈ xan kˈatbˈitzij chirij Pablo jwiˈl retamiˈ mas chirij jtaquil nen mo ticolmajtak cristian laj jkˈabˈ jmacak jwiˈlke Kakaj Jesucristo, jwiˈliˈli xij: Petna Claudio Lisias ri man jbˈabˈalak juntir mak soldad, tiyuk jbˈij jcholajl chwe nen jmac winak ri, ajrucˈreˈ tanchomorsaj nen tambˈan re, xcheˈ rechak.
Félix xij re man jbˈabˈalak mak soldad chi tina waˈxna Pablo li cars, pero xij re chi taˈ chiquiˈ tijximtak y tijnaˈ tibˈe solaj o tibˈe yeˈsaj kelen re jwiˈlak yak richcˈulchiˈ.
Y xkˈax quibˈ uxibˈ kˈij, xtaw Félix pach rixokl ri jbˈij Drusila, anm li rijajliˈ Israel. Félix xtak jsiqˈuij Pablo pire tibˈijsaj re pach rixokl nen mo ticubˈar jchˈol jun cristian chirij Kakaj Jesucristo.
Cuando Pablo xij re nen mo tran sucˈul ranm jun cristian chiwch Kakaj Dios y xij re chi rajwaxiˈ tijkˈel ribˈ chi jbˈanic lawiˈ raj re tran y xij re chi Kakaj Dios tina yuk raneˈna jkˈatbˈitzij chibˈak juntir cristian laˈ qˈuisbˈitak kˈij re jwich kˈijsak, Félix xtzaak jchˈol chi jtaic y xij re Pablo: Lajori jat, tzˈakat tantak chic asiqˈuij cuando jamalquin, xcheˈ re.
Félix qˈuilaj bˈwelt xtak jsiqˈuij Pablo pire tiyolow riqˈuil, pero re riˈke raj tiyeˈsaj pwak re jwiˈl Pablo pire tijtakbˈic.
Jilonli xantak, xkˈasintak quibˈ junabˈ y cuando Félix xel re jbˈabˈal kˈatbˈitzij, xcan oc chic Porcio Festo pi jqˈuexwach. Félix riˈ raj tzi tiilsaj jwiˈlak yak rijajl Israel, jwiˈliˈli xcan jyeˈ Pablo li cars cuando xelbˈic.

25

Festo uxibˈ kˈij jtawic Cesarea, xeˈ Jerusalén.
Cuando xtaw claˈ, mak jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios pach mak ri wiˈ rekleˈnak chijxoˈlak yak rijajl Israel xpetak chi jcojic tzij chirij Pablo chiwch Festo.
Y xtzˈonajtak tokˈobˈ re Festo chi tijtak jcˈamic Pablo pire tipe Jerusalén. Pero rechak chomorsalchak jwiˈlak chi wi xtaksajch Pablo claˈ, tijchajajtak li bˈe pire tijcamsajtak.
Pero Festo xij rechak chi Pablo wiˈ li cars Cesarea y re chomorsalchak jwiˈl chi pi quibˈ uxibˈ kˈijke tikˈaj chic Cesarea.
Xij rechak: Lajori yak ri wiˈ rekleˈnak chaxoˈlak rajwaxiˈ tibˈetak chwij Cesarea y wi wiˈ jmac winak li bˈanal jwiˈl, tibˈe jbˈijtak chwe claˈ, xcheˈ rechak.
Festo raj waxakibˈ (8) o lajuj (10) kˈij xwaˈx Jerusalén, ajrucˈreˈ xkˈaj chic Cesarea. Laj jcabˈ kˈij xcubˈar li man luwar lamas tibˈan kˈatbˈitzij y xtak jsiqˈuij Pablo.
Y cuando xocbˈi Pablo li kˈatbˈitzij xpetak yak rijajl Israel ri xpetak Jerusalén, xsutajtak rij Pablo y xoctak chi jcojic tzij chirij. Tijbˈijtak chi bˈanaliˈ subˈlaj cˈax jwiˈl, pero taˈ nen quiek laˈ ticwintak chi jcˈutic chi tzˈetiˈn.
Pire colbˈi ribˈ Pablo chiwchak, xij: In taˈ xinmacun chirij jpixbˈak yak rijajl Israel y taˈ nen bˈanal inwiˈl re nimi richoch Kakaj Dios y taˈ ni jono immac bˈanal inwiˈl chiwch César, xcheˈ Pablo re Festo.
Festo jwiˈl riˈ raj tzi tiilsaj jwiˈlak yak rijajl Israel xtzˈonaj re Pablo: ¿Chawajniˈ atbˈe Jerusalén pire tibˈe imbˈaneˈ kˈatbˈitzij chawij claˈ? xcheˈ re.
Y Pablo xij re Festo: Pero lajori winiˈcaˈ chiwch jun kˈatbˈitzij re Roma, rajwaxiˈ neri tibˈan kˈatbˈitzij chwij wi kes tzˈet wiˈ immac, pero at awetamiˈ chi taˈ nen bˈanal inwiˈl rechak yak rijajl Israel.
Pero wi kes tzˈet wiˈ jono immac bˈanal inwiˈl ri quiek jwiˈl incamsaj, in nojeliˈ wanm tanjach wibˈ pi camic. Pero wi mitaˈ tzˈet ri tijbˈijtak mak ri ticojowtak tzij chwij, taˈ tijnaˈ tibˈan kˈatbˈitzij chwij. In tantzˈonaj chi riˈ man jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Roma tibˈanow jkˈatbˈitzij chwij, xcheˈ Pablo re Festo.
Xpe Festo, xtzˈonaj jnoˈj rechak mak ajyeˈltak jnoˈj y ajrucˈreˈ xij chic re Pablo: Jwiˈl xatzˈonaj chi tibˈansaj kˈatbˈitzij chawij jwiˈl man jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Roma, lajori atbˈe riqˈuil, xcheˈ Festo re Pablo.
Cuando xeˈ quibˈ uxibˈ kˈij, man rey Herodes Jcabˈ Agripa pach Berenice xtawtak Cesarea chi jsolaj Festo.
Y quibˈ uxibˈ kˈij jwaˈxicak claˈ, xpe Festo, xyol re man rey Agripa nen xan Pablo, xij re: Wiˈ jun winak canal prexil neri jwiˈl Félix
y cuando ximpe Jerusalén xpetak mak jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios pach yak ri wiˈ rekleˈnak chijxoˈlak yak rijajl Israel, xcojtak tzij chinwch chirij man prex li, riˈ rajak tambˈan inkˈatbˈitzij chirij pire ticamsaj.
Pero in ximbˈij rechak chi jpixbˈak yak aj Roma taˈ tijyeˈ luwar ticamsaj jun cristian wi mitaˈ tiilsaj nabˈe wi tzˈetiˈ jmac chapcaˈ ri tibˈijsaj chirij jwiˈlak mak ri ticojowtak tzij chirij y chiwchak juntir tiyeˈsaj luwar re tijcol ribˈ chiwchak mak ajcojoltak tzij chirij.
Y jwiˈliˈli cuando xyuktak neri, laj jcabˈ kˈij xincubˈar li man luwar lamas tibˈan kˈatbˈitzij y xintak jsiqˈuij Pablo.
Cuando xpetak mak ri xcojowtak tzij chirij, taˈ xintaˈ ni jono jmac chapcaˈ jmac ri xinchomorsaj in.
Ri jmac ri xijtak, chirijke ri jcojoncak re jdiosak y chirijke jun winak ri jbˈij Jesús ri rechak tijbˈijtak chi xcamiˈn, pero Pablo tijbˈij chi yoˈliˈn.
Jwiˈliˈli in taˈ tantaˈ nen tambˈan re, xike xintzˈonaj re Pablo wi raj tibˈe Jerusalén pire tibˈe imbˈaneˈ kˈatbˈitzij chirij claˈ, chirij juntir ri tibˈijsaj chirij.
Pero re xtzˈonaj chi riˈ man jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Roma tibˈanow kˈatbˈitzij chirij, jwiˈliˈli in xintak chic jcojic li cars asta cuando tantakbˈi aacˈl, xcheˈ Festo re Herodes Jcabˈ Agripa.
Y Agripa xij re Festo: In chwaj tanta nen tijbˈij winak li, xcheˈ re. Festo xij chic re Agripa: Chwekˈ tata nen tijbˈij, xcheˈ re.
Laj jcabˈ kˈij xtawtak Herodes Jcabˈ Agripa pach Berenice claˈ, rechak subˈlaj xcojsaj jkˈijak cuando xoctakbˈi li kˈatbˈitzij pach mak jbˈabˈalak mak soldad y mak ri mas cojol jkˈijak li tilmit. Xpe Festo, xtak jcˈamic Pablo.
Ajrucˈreˈ Festo xij rechak: At Kaj rey Agripa y atak juntir ri watak kiqˈuil neri, coˈ winak ri, ri tijbˈijtak juntir yak rijajl Israel ri tipetak Jerusalén pach yak ri wiˈtak neri Cesarea chi wiˈ jmac y tichˈejejtak chi jbˈij chwe chi tantak jcamsajc.
Pero twil in taˈ ni jono jmac pire ticamsaj y jwiˈl riˈ re xin chi tibˈan kˈatbˈitzij chirij jwiˈl man jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Roma, jwiˈliˈli xinchomorsaj chi tantakbˈi Roma.
Jwiˈl taˈ tantaˈ nen tambˈan chi jtzˈibˈaj man wuj pire tantakbˈi riqˈui man jbˈabˈal kˈatbˈitzij re Roma jwiˈliˈli xincˈam chicch chawchak atak juntir y chawch at kaj rey Agripa pire tatatak nen jmac y pire wiˈ nen tantzˈibˈajbˈi li man wuj.
Taˈ jcholajl twil tantakbˈi jun cristian pire tibˈan kˈatbˈitzij chirij cuando taˈ naˈl nen jmac ri tibˈe li wuj, xcheˈ Festo rechak.

26

Herodes Jcabˈ Agripa xij re Pablo: Tijnaˈ tabˈij nen chawaj tabˈij pire colbˈi aybˈ, xcheˈ re. Pablo xbˈit jkˈabˈ xoc chi yoloj y xij:
Kaj Agripa ri at rey, lajori subˈlaj inquiˈcot win chawch jwiˈl wetamiˈ chi tijnaˈ inchˈaˈw chi jcolic wibˈ laj jkˈabˈ subˈlaj tzij ri cojol chwij jwiˈlak yak rijajl Israel.
Y wetamiˈ chi at awetamiˈ juntir mak jcˈutuˈnak y mak chomorsaˈn ri taˈ tijcˈul jwichak yak rijajl Israel y tantzˈonaj tokˈobˈ chawe chi tata chi usil jcholajl inyolj.
Juntir yak rijajl Israel retamakiˈ nen mo inqˈuiyicch. Y retamakiˈ nen ximbˈan laj incˈaslemal cuando xinwaˈx laj intilmit y cuando xinwaˈx Jerusalén.
Y rechak retamakiˈn y wi rajak, tijnaˈ tijbˈijtak chawe chi tzˈetiˈ iniˈ fariseo. Mak fariseo riˈtakaˈ jun kˈat ri subˈlaj tioctak il chi jbˈanic juntir ri tijbˈij kacˈutuˈn chirij Kakaj Dios.
Y lajori waˈlquin chawch pire tibˈansaj kˈatbˈitzij chwij jwiˈl cubˈul inchˈol chirij juntir ri bˈilch jwiˈl Kakaj Dios rechak kamam.
Yak cabˈlajuj (12) kˈat rijajl Israel tijin trulbˈejtak tibˈan ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina ranna, jwiˈliˈli rechak mas tioctak il chi jnimirsaj jkˈij Kakaj Dios chi lakˈj chi lakˈabˈ chapcaˈ in. In cubˈuliˈ inchˈol chirij ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios. Kaj rey Agripa, lajori tijin tijtzˈonajtak kˈatbˈitzij yak rijajl Israel chwij jwiˈlke tancoj juntir li.
In taˈ wetam nen chac atak taˈ tacojtak chi ticˈastasajiˈ jwichak camnakibˈ laj jcamnaklak jwiˈl Kakaj Dios, xcheˈ rechak.
Pablo xij chic re Herodes Jcabˈ Agripa: In ojr xinchomorsaj chi tambˈan cˈax rechak yak ajtakeltak re Kakaj Jesús aj Nazaret.
Y jilon ximbˈan Jerusalén. Xyeˈsajiˈ kˈatbˈitzij laj inkˈbˈ jwiˈlak mak jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios pire tancojtak subˈlaj ajtakeltak re Kakaj Jesucristo li cars y cuando ticamsajtak, iniˈ jun tzi twil.
Y qˈuilaj bˈwelt ximbˈan cˈax rechak, riˈ chwaj tican jyeˈtak jcojic jkˈij Kakaj Jesús y tiyokˈontak chirij. Jilonli ximbˈan lak juntir sinagog. Xeˈ imbˈaneˈ cˈax rechak yak ri wiˈtak lak jaljojtak tilmit.
Riˈ li quiek jwiˈl ximbˈe Damasco, yeˈlbˈi kˈatbˈitzij laj inkˈbˈ y takalquimbˈi jwiˈlak mak jbˈabˈalak yak ajcˈamaltak jbˈeak cristian riqˈui Kakaj Dios.
Pero kaj rey Agripa, cuando bˈesalquin li bˈe, riˈchak xwil jun kˈakˈ re lecj, xrepajch ribˈ jkˈakˈal chwij y chirijak yak ri bˈesaltak chwij. Y man kˈakˈ li masna tikopopon chiwch kˈij.
Y oj juntir xojtzaak lak ulew jwiˈl y xinta jun chˈaˈwem ri xaanch li tzijbˈal hebreo, xtzˈonaj chwe: Saulo, Saulo, ¿nen chac chawaj tabˈan cˈax chwe? At tijin tabˈan cˈax aybˈ awicˈan chapcaˈ tijin takˈosaj abˈ wich xeˈ ja, xcheˈ chwe.
Y in xintzˈonaj re: ¿Nencˈu at li, Kaj? xincheˈ. Y re xij chic chwe: Iniˈ ri Jesús ri chawaj tabˈan cˈax re.
Bˈiiten, waˈren. In xinwabˈaˈ wibˈ chawch jwiˈl chaˈlcat inwiˈl pire atincoj pi intakoˈn y tabˈij chi tzˈetiˈ ri nen mo ri xawil lajori y nen ri tina incˈutna chawch.
Atintakbˈi riqˈuilak yak maˈ rijajl taˈ Israel y riqˈuilak yak rijajl Israel y atincolaˈ laj jkˈabˈak cuando rajak trantak cˈax chawe.
Atintakbˈi chijxoˈlak pire tibˈe atebˈaˈ bˈakˈ jwichak pire maˈ tiwaˈxtak li ukuˈmal pire tieltak chi sak y pire tieltak laj jkˈabˈ man jbˈabˈal etzl y tioctak laj jkˈabˈ Kakaj Dios. Y jilonli ticuysajiˈ jmacak y tiyeˈsajiˈ utzil rechak pi jqˈuexwach jun textament nicˈ pachak yak ri tosoltak pire Kakaj Dios wi ticubˈar jchˈolak chwij, xcheˈ Kakaj Jesús chwe.
Y jilonli ximbˈan, kaj rey Agripa, xincojoniˈ chiwch Kakaj Jesús ri xinchˈabˈench lecj chapcaˈ li ichicˈ.
Nabˈe ximbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo rechak yak cristian ri wiˈtak Damasco y ajrucˈreˈ ximbˈe Jerusalén y lak luwar re Judea y rechak yak maˈ rijajl taˈ Israel. Juntir rechak li ximbˈij rechak chi jqˈuexeˈ jnoˈjak pire tioctak laj jkˈabˈ Kakaj Dios y raneˈtak utzil pire ticˈutun chi xqˈuexaˈ jnoˈjak.
Y jwiˈliˈli xinchapsaj jwiˈlak yak rijajl Israel ri taˈ jachem ribˈak laj jkˈabˈ Kakaj Jesucristo cuando xinwaˈx li nimi richoch Kakaj Dios y rajak roj injcamsajtak.
Kakaj Dios xintˈoˈwch asta lajori y taˈ xinquibˈaj wanm chi jbˈij tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo rechak cristian, chi jiˈ rechak yak nimak jkˈijak pach yak ri taˈ nimak jkˈijak tambˈijwiˈ. Pero ni jun bˈwelt tanyeˈ mas jbˈa tzij, xike tambˈij ri bˈil jwiˈlak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojrtaktzij pach ri xij Moisés
chirij ri tibˈansaj re Kakaj Jesús ri bˈil jwiˈl Kakaj Dios chi tina jtaknach wich ulew y tina jtijna subˈlaj cˈax, tina camsajna, pero ticˈastasajiˈ jwich laj jcamnakl xoˈlak camnakibˈ. Riˈ re tiesan chi sakil chiwchak yak rijajl Israel y chiwchak juntir yak maˈ rijajl taˈ Israel nen mo ticolmajtak laj jkˈabˈ jmacak, xcheˈ Pablo re Agripa.
Cuando xijmaj jwiˈl Pablo jilonli pire colbˈi ribˈ, xpe Festo, subˈlaj cow xchˈejejc, xij: ¡At Pablo, atiˈ chˈuˈj! ¡Xatranaˈ chˈuˈj jwiˈl jtijoj aybˈ! xcheˈ re.
Y Pablo xij re: Maˈ in taˈ chˈuˈj, kaj Festo. Tzˈetel tzˈetiˈ ri tijin tambˈij chawechak y pi jcholajliˈn, xcheˈ re.
Y coˈ kakaj rey Agripa ri, re retamiˈ juntir ri tijin tambˈij chawechak, jwiˈliˈli in taˈ titzaak inchˈol chi jbˈij chawechak chiwch, jwiˈl wetamiˈ chi re retamiˈ jcholajl juntir ri tambˈij, jwiˈl maˈ chi mukukil taˈ xansaj.
Kaj rey Agripa, ¿ton acojaˈ ri xijtak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojr? In wetamiˈ chi tacojaˈn, xcheˈ Pablo re man rey.
Xpe Agripa, xij re Pablo: Riˈ chachˈol at laj orke atcwin chwij pire inoc pi ajtakel re Kakaj Jesucristo, xcheˈ re.
Pablo xij chic: Wi lajori o nen or atoc pi ajtakel re Kakaj Jesucristo, in tantzˈonaj re Kakaj Dios chi at pach juntir yak ri wiˈtak neri ri tijin tijtatak inyolj tiniqˈuibˈ awchak wiqˈuil chi jtakej Kakaj Jesucristo. Pero in taˈ chwaj atximsajtak laˈ caden chapcaˈ xansaj chwe in, xcheˈ Pablo re.
Ajrucˈreˈ xbˈiit man rey Agripa y xwaˈr pach Festo, Berenice y juntir mak ri cubˈultak claˈ.
Xeltakbˈic, xtosbˈi ribˈak chiwch Pablo xoctak chi jchomorsaj chiribˈil ribˈak chirij ri xij Pablo rechak y xijtak: Winak li taˈ ni jono jmac bˈanal jwiˈl. Taˈ nen quiek jwiˈl ticamsaj y tiwaˈx li cars, xcheˈtak.
Agripa xij re Festo: Winak li tijnaˈ titaksajbˈi miti riˈ re xtzˈonin chi tibˈansaj kˈatbˈitzij chirij jwiˈl César, xcheˈ.

27

Cuando xchomorsajtak, xojjtaktakbˈi Italia y xjachtakbˈi Pablo pach mak nicˈj prexbˈ chic laj jkˈabˈ jun jbˈabˈalak mak soldad re Roma ri tibˈijsaj Julio re.
Xojjawbˈi li man barc Cesarea ri tipe Adramitio ri bˈenam rechak lak luwar re Asia ri wiˈtak chiˈ mar. Xojbˈe xilj y bˈesal Aristarco kiqˈuil, re jiˈ tipe Tesalónica ri jun tilmit re Macedonia.
Laj jcabˈ kˈij xojtaw Sidón ri wiˈ chiˈ mar. Xpe Julio, xril cˈur jwich Pablo, xyeˈ luwar re tibˈe chi jsolajcak yak richcˈulchiˈ y xyeˈ luwar tiyeˈsaj kelen re jwiˈlak yak richcˈulchiˈ.
Xojelbˈi Sidón y cuando bˈesalcoj bˈa mar xpe subˈlaj tew, taˈ chiquiˈ xnaˈ xojbˈe sucˈul, jwiˈliˈli jiˈchak xojkˈax laj jxuct Chipre ri wiˈ li mar lamas taˈ mas jchokˈbˈ tew.
Ajrucˈreˈ xojkˈax chiwch jun luwar re Cilicia ri wiˈ chiˈ mar y re Panfilia y jilonli xojtaw Mira ri wiˈ chiˈ mar ri jun tilmit re Licia.
Y man jbˈabˈalak mak soldad xtaˈ chicbˈi jun barc claˈ ri tipe Alejandría bˈenam re Italia y xojkˈasaj chicbˈi xilj, xojbˈec.
Qˈuilaj kˈij xojbˈen chi usil bˈa mar. Subˈlaj cˈax xkatij chi kˈaxem chijcˈulel man tilmit Gnido ri wiˈ chiˈ mar. Y jwiˈl aj tijiniˈ jkˈatic kawch jwiˈl tew, jwiˈliˈli xojkˈax chiwch Creta ri wiˈ li mar. Y xojkˈax chijcˈulel Salmón ri jun luwar re Creta.
Subˈlaj cˈax xkatij xojkˈax chiwch Creta, ajrucˈreˈ xojtaw li man luwar ri jbˈij Buenos Puertos ri wiˈ chijcˈulel Lasea ri jun luwar re Creta.
Qˈuilaj kˈij xojbˈaymaj y maschak cˈax bˈenam bˈa mar jwiˈl tawem tran mak riqˈuil jabˈ jwiˈl xkˈaxiˈ man kˈij re ayun. Jwiˈliˈli Pablo xij rechak:
Atak kaj, twil in lajori maschak cˈax tikatijtak laj kabˈe. In tambˈij chi pent tibˈe raneˈ cˈax man barc bˈa mar. Y maˈ xitaˈke man barc tran cˈax, jilon rikaˈn y jilon oj pent ojbˈe camok, xcheˈ rechak.
Pero man jbˈabˈalak mak soldad taˈ xcojon chiwch Pablo, riˈ mas xcojon chiwch man ajcˈamal re man barc y chiwch man rajw man barc.
Y jwiˈl li man luwar li, mas cˈax waˈxem laˈ mak riqˈuil jabˈ, jqˈuiyalak xchomorsantak chi mas tzi tieltakbˈi claˈ y tibˈetak Fenice ri jun tilmit re Creta ri wiˈ chiˈ mar ri tinaˈtun sudoeste y nordeste.
Cuando xchol jun raquitz tew bˈa mar ri tipe li sur, xchomorsajtak rechak chi tijnaˈ tijtakej jbˈeak. Xjawtak chicbˈi li barc xeˈtak, xkˈaxtak chijcˈulel chiˈ mar re Creta.
Quibˈ uxibˈ kˈij kabˈic cuando xpe jun nimlaj quiekˈekˈ tew ri tipe li nordeste tikˈax chibˈ Creta. Xojjtucˈbˈi mas li mar.
Cuando xcˈamsajbˈi man barc jwiˈl quiekˈekˈ tew, taˈ chiquiˈ xnaˈ xojbˈe sucˈul lamas chikaj roj xojbˈeˈw. Xkayeˈchak kibˈ pire xojcˈamsajbˈic.
Xojkˈax chirij jun ra luwar ri wiˈ li mar ri jbˈij Cauda. Claˈ taˈ mas tijubˈubˈ tew y subˈlaj cˈax xkatij chi jawsaj li barc man nuchˈ barc re colbˈi ibˈ.
Y cuando xantaj jawsaj man nuchˈ barc li barc, tzi jximic man nuchˈ barc xantak laˈ colobˈ jwiˈl pent tran cˈax wi titucˈsaj jwiˈl tew lak sanebˈ ri jbˈij Sirte. Jwiˈl xtzaak jchˈolak, xkesajtak man nimlaj itzˈik ri cojol chibˈ man barc ri tiubˈej jwiˈl tew pire tibˈen man barc. Jilonli xyeˈtak luwar ticˈamsajbˈi man barc jwiˈl tew lamas raj tijcˈambˈic.
Y laj jcabˈ kˈij xriltak chi man quiekˈekˈ tew tijin jpetic mas jchokˈbˈ bˈa mar, xoctak chi jtˈojic mak rikaˈn man barc li mar.
Y laj jrox kˈij rucˈ jkˈabˈak xcan jtˈojeˈtak chic li mar mak kelen ri tichocon li barc.
Y qˈuilaj kˈij taˈ xkil jwich kˈij ni chˈumil y subˈlaj quiekˈekˈ tew tijin. Oj xkachomorsaj laj kanm chi taˈ chiquiˈ ojyoˈrc.
Qˈuilaj kˈijchak taˈ tijil wa jwiˈlak mak cristian li, xpe Pablo, xwaˈr chijxoˈlak y xij rechak: Atak kaj, riˈ mas tzi witi chawajaktaj ri ximbˈij chawechak, miti xojelch Creta taˈ roj xkatij cˈax y taˈ roj xkatˈojbˈi mak kelen li mar.
Pero lajori coj jcowil awanmak, taˈ ni jono chike ticamc, xike man barc tran cˈax.
Lakˈabˈ mir xwabˈaˈ ribˈ jun anjl chinwch takalch jwiˈl Kakaj Dios ri quiek laj jkˈabˈ win y tambˈan nen raj tambˈan.
Y anjl li xij chwe: Mi tzaak achˈol Pablo, atna tawna riqˈui man César. Y awiˈlke at Kakaj Dios tijcolaˈ juntir yak ri bˈesaltak aacˈl li barc, xcheˈ anjl chwe.
Y lajori atak kaj, mi tzaak achˈolak, coj jcowil awanmak jwiˈl in cubˈuliˈ inchˈol chirij Kakaj Dios y wetamiˈ chi tranaˈ chapcaˈ xijsaj chwe jwiˈl anjl.
Pero ojna cˈamsajnabˈi jwiˈl quiekˈekˈ tew li jono luwar ri wiˈ li mar, xcheˈ Pablo rechak.
Jorok kˈaxiˈ cajlajuj (14) kˈij kabˈic bˈa mar, xcˈamsajbˈi man barc jwiˈl tew li mar ri jbˈij Adriático. Xcˈamsajbˈi man barc jwiˈl tew lamas raj tijcˈambˈic. Cuando xtaw nicˈaj akˈabˈ mak ajchacbˈ li man barc xricˈajtak chi taˈ chiquiˈ naj wiˈtak bˈa ulew.
Xpajtak nen jnajtil jkejebˈ man jaˈ, xriltak junwinak wuklajuj (37) metro jkejebˈ. Cuando xjutuntak chicbˈi junquitz, xpajtak chic junwinak wukubˈ (27) metrochak jkejebˈ.
Y jwiˈl jtzakic jchˈolak wi tibˈe jkˈosaj ribˈ man barc wiˈchak abˈaj ri wiˈ chiˈ mar, jwiˈliˈli xtˈojtakbˈi quejabˈ al laj chˈiˈchˈ li mar ri ximil chirij man barc pire tiwaˈr man barc. Y rechak rajti ranmak tisakarsanc.
Pero mak ajchacbˈ li man barc xchomorsajtak chi tieltakbˈic y tican jyeˈtak man barc. Xresajtak man nuchˈ barc re colbˈi ibˈ li man barc, xoctak chi jkesaj bˈa jaˈ. Xantak chapcaˈ jximic trantak chiwch man barc mak al laj chˈiˈchˈ ri tiwabˈan re man barc, pero taˈ tzˈet.
Cuando Pablo xril chi jilonli, xij re man jbˈabˈalak mak soldad y rechak mak soldad: Wi mitaˈ tiwaˈxtak yak nicˈj li, li barc taˈ atcolmajtak, xcheˈ rechak.
Ajrucˈreˈ xpetak mak soldad xkˈatztak mak ximbˈire man nuchˈ barc re colbˈi ibˈ pire titzaakbˈi li jaˈ.
Cuando xsakarsanc, xpe Pablo, xij rechak juntir chi tiwiˈntak y xij rechak: Xanaˈ cajlajuj (14) kˈij taˈ wa tijil awiˈlak chi rulbˈej nen tikataˈw.
Lajori tantzˈonaj tokˈobˈ chawechak chi atwiˈntak. Rajwaxiˈ atwiˈntak pire atyoˈrtak. Mi tzaak achˈolak, taˈ ni jun ra bˈakˈ jwich rusumal ábˈak tican tzakok, xcheˈ Pablo rechak.
Cuando xijmaj jilonli jwiˈl Pablo, xcˈam jun cuxlanwa y xcˈomowaj re Kakaj Dios chiwchak juntir cristian, ajrucˈreˈ xqˈuer y xoc chi jtijic.
Juntir ribˈilak xcowin ranmak y xoctak chi jtijic jwaak.
Juntir kibˈil ri bˈesalcoj li barc ojiˈ quibˈ cient riqˈui oxcˈal wuklajuj (267) chi cristian.
Y xwiˈntak asta xnojtak. Cuando xcolajtak, rechak riˈ rajak tikˈobˈ rikaˈn man barc, xcan jtˈojeˈtak man trig li mar.
Y cuando xsakarsanc, mak ajchacbˈ li barc taˈ tijchˈobˈtak lamas wiˈtakwiˈ. Pero xriltak jun luwar ri lamas tiqˈuilke jaˈ. Rechak xchomorsajtak pent tijnaˈ tijwabˈaˈtak man barc claˈ.
Xpetak, xkˈatztak lamas ximil mak al laj chˈiˈchˈ ri tiwabˈan re man barc, xcan jtˈojeˈtak li mar y xquirtak man ximbˈire mak timón re man barc y xcojtak man nimlaj itzˈik chibˈ man barc pire titucˈsajtakbˈi jwiˈl tew lamas rajak titawtak chiˈ mar.
Cuando tawem tran man barc chiˈ mar, xtzˈoc ribˈ man jtzam li sanebˈ ralaj jaˈ y taˈ chiquiˈ nen tisilibˈsan re y man chirij xchol tikˈipmaj jwiˈl jchokˈbˈ mak retumb re mar ri tiyuk jkˈosaj ribˈ chiwch.
Y mak soldad xchomorsajtak chi tijcamsajtak mak prexbˈ pire maˈ tijtˈojbˈi ribˈak bˈa jaˈ y tielmajtakbˈic.
Pero man jbˈabˈalak mak soldad jwiˈl riˈ raj tijcol Pablo, taˈ xyeˈ luwar rechak mak jsoldad tijcamsajtak mak prexbˈ. Jwiˈliˈli xij rechak mak ri retamak tiitintak li jaˈ tijnaˈ tijtˈojbˈi ribˈak li jaˈ y tieltakbˈi asta chiˈ mar.
Y xij rechak mak nicˈj ri taˈ retamak tiitintak li jaˈ, tibˈetak chibˈ mak tzˈalam y chibˈ mak qˈuereˈltak cheˈ re man barc pire titawtak chiˈ mar. Y jilonli xcolmajtak, xtawtak juntir ribˈilak chiˈ mar.

28

Cuando jorok ojcolmajiˈbˈi li jaˈ, ajrucˈreˈ xkata jtaquil chi man luwar li ri wiˈ li mar ri jbˈij Malta.
Y mak cristian re man luwar li, jor tzi kacˈulic xantak oj juntir y jwiˈl tijiniˈ jabˈ y subˈlaj sic tew, xcojtak jun nimlaj kˈakˈ y xijtak chike chi tibˈe kamikˈeˈ kibˈ riqˈuilak.
Y Pablo xmol jun kˈaluˈn siˈ, tijin tijyeˈ li kˈakˈ cuando xelch jun cumatz li kˈakˈ ri ticamsanc. Man cumatz xelmajch jwiˈl jcˈatol kˈakˈ y xnacˈaj ribˈ laˈ jkˈabˈ Pablo chi jtiˈic.
Y mak cristian re man luwar li, cuando xriltak chi nacˈalchak man cumatz laˈ jkˈabˈ Pablo, xoctak chi jbˈij chiribˈil ribˈak: Man winak ri, ajcamsanliˈn. Xcolmajch laj jkˈabˈ cˈax li mar, pero jwiˈl jmac taˈ tiyeˈsaj luwar re tiyoˈrc, xcheˈtak.
Pero Pablo xtotoj jkˈabˈ bˈa kˈakˈ, man cumatz xtzaak li kˈakˈ y taˈ xcˈaxcˈobˈ lamas xtiˈsaj re jwiˈl man cumatz.
Rechak chajalchak jwiˈlak nen or tisipoj lamas xtiˈsaj re Pablo o nen or titzaak lak ulew cuando tipe jcamic. Subˈlaj naj xchajajtak, pero cuando xriltak chi taˈ nen xtaˈ Pablo, xsaach jchˈolak chi rilic, xoctak chi jbˈij chiribˈil ribˈak chi Pablo jun diosiˈn.
Y chijcˈulel lamas xojtaw, wiˈ rulew Publio ri man jbˈabˈalak mak cristian ri wiˈtak laˈ man luwar li. Re subˈlaj tzi kacˈulic xan y jor tzi kalokˈaj xan laˈ mak uxibˈ kˈij ri xkabˈan kaposad riqˈuil.
Y jkaj Publio yajiˈn, kesal laj jsoc jwiˈl kˈakˈ chirij y centeriy re. Pablo xeˈ rileˈ y xchˈaˈw riqˈui Kakaj Dios chirij. Ajrucˈreˈ xyeˈ jkˈabˈ laj jbˈa y jilonli xtzibˈc.
Cuando xtatak mak cristian ri wiˈtak li man luwar li chi xtzibˈsajiˈ winak li jwiˈl Pablo, xpetak juntir ri yajtak riqˈui Pablo y re xtzibˈsajtakaˈn.
Jilonli rechak subˈlaj tichak quiˈcottak chikij y subˈlaj kelen ke xsipajtak. Y cuando xojjaw chicbˈi li barc xojbˈec, xyeˈtak juntir kelen ke ri rajwax chike laj kabˈe.
Uxibˈ icˈ xkabˈan li man luwar ri wiˈ li mar ri jbˈij Malta. Ajrucˈreˈ xojel chicbˈi claˈ. Xojbˈe xilj jun barc chic re Alejandría ri xeˈ waˈxok li man luwar li laˈ mak riqˈuil jabˈ. Y chiwch man barc li bˈanal richbˈal mak dios cwach ri jbˈijak Cástor y Pólux.
Ajrucˈreˈ xojtaw Siracusa ri wiˈ chiˈ mar y xojwaˈx uxibˈ kˈij claˈ.
Ajrucˈreˈ xojel chicbˈi claˈ li barc xojtaw Regio ri wiˈ chiˈ mar. Y laj jcabˈ kˈij xpe jun nimlaj tew li sur, subˈlaj tijubˈubˈc y laj jcabˈ kˈij chic xojtaw Puteoli ri wiˈ chiˈ mar.
Y claˈ xeˈ kateˈ nicˈj ajtakeltak re Kakaj Jesucristo y xijtak chike chi ojwaˈx wukubˈ (7) kˈij riqˈuilak. Y jilonli xkabˈan laj juntir kabˈe asta xojtaw Roma.
Y yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo ri wiˈtak Roma xtatak jtaquil chi bˈesalcojiˈ lak bˈe, xpetak chi kacˈulic. Jiˈ xojyuk jcˈuleˈtak laˈ man luwar ri jbˈij Foro de Apio y nicˈj chic jiˈ xojyuk jcˈuleˈtak laˈ jun luwar ri jbˈij Tres Tabernas. Cuando xril Pablo chi xojyuk cˈulsajok, xcˈomowaj re Kakaj Dios y xyuk mas jcowil ranm.
Y cuando xojtaw Roma, xyeˈsaj luwar re Pablo xcan ricˈan li jun ja y xike jun soldad tichajin re.
Pablo uxibˈ kˈij jtawic Roma, xtak jsiqˈuij mak jbˈabˈalak yak rijajl Israel ri wiˈtak claˈ. Cuando mulbˈemchak ribˈak juntir, xij rechak: Atak inwinak, in taˈ nen bˈanal inwiˈl chirijak yak rijajl Israel ni chirij jcˈutuˈnak kamam. Pero cuando win Jerusalén, xpetak yak rijajl Israel, xinjchaptak y ximbˈe jacheˈtak laj jkˈabˈak mak kˈatbˈitzij re Roma.
Mak kˈatbˈitzij re Roma xcˈottak ínchiˈ y cuando xriltak chi taˈ xtaˈtak jono immac pire incamsaj, rechak rajak roj xinjtakeˈtak.
Pero yak rijajl Israel taˈ xyeˈtak luwar xintaksaj, jwiˈliˈli ximbˈij chi tran jkˈatbˈitzij César chwij. Pero maˈ jwiˈl taˈ chwaj tancoj tzij chirijak yak rijajl Israel ri inwinak, jilonli ximbˈij.
Y jwiˈliˈli xintak asiqˈuijcak pire twil awchak y pire inyolow aacˈlak. Chwaj tambˈij chawechak chi in ximilquin laˈ caden, pero jwiˈlke cubˈul inchˈol chirij ri ajcolonl ri tijin trulbˈejtak juntir yak rijajl Israel, xcheˈ Pablo.
Rechak xijtak re Pablo: Oj ni jono wuj cˈulan kawiˈl chawij ri tipe Judea y ni jono rechak kawinak, yolowinak chike chi taˈ tzi tijin tabˈan.
Oj ketamiˈ chi lak juntir luwar masiˈ jcontrak yak ajtakeltak re Kakaj Jesucristo. Jwiˈliˈli oj chikaj tikata nen tabˈij at chirijak, xcheˈtak re Pablo mak jbˈabˈalak yak rijajl Israel ri wiˈtak Roma.
Y rechak xchaˈtak jun kˈij chic pire tijmol ribˈak. Laˈ man kˈij li subˈlaj cristian xmol ribˈak la ja lamas wiˈ Pablo chi jtaic jyolj. Pablo xchol jtijoj cristian akˈabˈ asta xbˈesan kˈij chi jbˈij rechak nen tran Kakaj Dios chi takon chibˈak juntir cristian ri raj tijcojtak tzilaj jtaquil chirij Kakaj Jesucristo. Y xij rechak lamas tijbˈijwiˈ Jpixbˈ Kakaj Dios pach lak wuj ri xcan jtzˈibˈajtak yak ajkˈasaltak Jyolj Kakaj Dios ojrtaktzij chirij Kakaj Jesús.
Nicˈj xcojaˈtakaˈ nen xij Pablo, pero nicˈj chic taˈ xcojtak.
Jwiˈl taˈ nicˈ jwichak juntir ribˈilak, xcholtak bˈenam y pi qˈuisbˈi jyolj Pablo xij rechak: Tzˈetel tzˈetiˈ ri xij Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios re Isaías ri ajkˈasal Jyolj Kakaj Dios ojrtaktzij cuando xij jilonri:
Jat, bˈijta rechak yak rijajl Israel chi rechak titontakaˈn, pero taˈ tijtatak jcholajl. Tinaˈtuntakaˈn, pero taˈ tijmajtak jcholajl nen tijin triltak.
Jwiˈl mak cristian li pur abˈaj ranmak, nic riqˈuil tzˈapiliˈ jxicnak y nicˈ riquil tzˈapiliˈ bˈakˈ jwichak. Taˈ triltak jcholajl nen ticˈutsaj chiwchak y taˈ tijtatak jcholajl nen tibˈijsaj rechak. Jilonli taˈ tijqˈuex jnoˈjak pire tancuy jmacak, xcheˈ Lokˈlaj Jsantil Kakaj Dios re Isaías.
Lajori chwaj tawetemajtak chi Kakaj Dios xtakch Kakaj Jesucristo chi resaj cristian laj jkˈabˈ jmacak. Lajori titawiˈ jtaquil riqˈuilak yak maˈ rijajl taˈ Israel nen mo ticolmajtak laj jkˈabˈ jmacak y rechak tijtatakaˈn, xcheˈ Pablo rechak mak jbˈabˈalak yak rijajl Israel.
Y cuando xijmaj jilonli jwiˈl Pablo, mak jbˈabˈalak yak rijajl Israel xeˈtak. Xoctak chi jtzˈonaj chiribˈil ribˈak nen mo tielwiˈ ri xij Pablo rechak.
Pablo xwaˈx quibˈ junabˈ li jun ja ri xkej y claˈ xcˈulwiˈ yak cristian nen rajak xtawtak riqˈuil.
Y wiˈ jcowil ranm xij rechak nen tran Kakaj Dios chi takon chibˈak juntir cristian y xij rechak nen xan Kakaj Jesucristo ri Kajawl. Y taˈ chiquiˈ nen jonok xcoj ribˈ chi jkˈatic jwich jyolj Pablo.

Holder of rights
Multilingual Bible Corpus

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Uspanteco Collection. Acts (Uspanteco). Acts (Uspanteco). Multilingual Parallel Bible Corpus. Multilingual Bible Corpus. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-C173-C