1

arra n-tlalit n-yasuɛ lmasiḥ yus n-dawd yus n-ibrahim.
ibrahim yuru isḥaq. isḥaq yuru yaɛqub. yaɛqub yuru yahuda d-aytmas.
yahuda yuru fariṣ d-zaraḥ (tga innatsn tamar). fariṣ yuru ḥaṣrun, ḥaṣrun yuru aram,
aram yuru ɛamminadab, ɛamminadab yuru naḥšun, naḥšun yuru salmun.
salmun yuru buɛaz (tga innas raḥab). buɛaz yuru ɛubid (tga innas raɛut). ɛubid yuru yassa,
yassa yuru dawd agllid. dawd yuru suliman (innas n-suliman tkka-ttin tga tamġart n-urriyya).
suliman yuru raḥbɛam, raḥbɛam yuru abiyya, abiyya yuru asa,
asa yuru yahušafaṭ, yahušafaṭ yuru yuram, yuram yuru ɛuzziyya,
ɛuzziyya yuru yutam, yutam yuru aḥaz, aḥaz yuru ḥazqiyya,
ḥazqiyya yuru manassa, manassa yuru amun, amun yuru yušiyya,
yušiyya yuru yakuniyya d-aytmas ġakud lliġ nkrn ayt-babil awin kullu ayt-yudaya s-tmazirt n-babil.
tigira n-ma-tn-iwin s-babil yakuniyya yuru šaltil, šaltil yuru zarubbabil,
zarubbabil yuru abihuda, abihuda yuru alyaqim, alyaqim yuru ɛazur,
ɛazur yuru ṣaduq, ṣaduq yuru ah̬im, ah̬im yuru alyud.
alyud yuru aliɛazr, aliɛazr yuru mattan, mattan yuru yaɛqub.
yaɛqub yuru yusf argaz n-maryam lli-igan innas n-yasuɛ lli-mi-ttinin lmasiḥ.
kkuẓṭ d-mrawt n-tasut a-illan zġ-ibrahim ar dawd. kkuẓṭ d-mrawt n-tasut a-illan zġ-dawd ar akud lliġ iwin ayt-yudaya s-babil. d-kkuẓṭ d-mrawt n-tasut a-illan zġ-lliġ-tn-iwin s-babil ar akud lliġ ilul lmasiḥ.
ġmkad a-tga-tlalit n-yasuɛ lmasiḥ. innas maryam ttyawḍalab i-yusf, ur-ta-stt-yiwi. taf-n ih̬f-ns is-a-trbbu zġ-tḥkimt n-rruḥ lqudus n-rbbi.
imma yusf lli-stt-in-iḍalbn iga wad bdda iran a-irḍu rbbi. iswangm ad-as-ifru s-tntla, ašku ur-iri a-stt-iššḥššm ġ-lgddam n-mddn.
ar-sul-iswingim ġ-mayan s-as-d-iban yal-lmalak n-sidi rbbi ġ-twargit yini-as: «wa-yusf yus n-dawd, ad-ur-tiksaṭṭ a-tawit maryam a-tg tamġart-nnk, ašku nttat zġ-tḥkimt n-rruḥ lqudus ayn-s-tffuġ ar-trbbu.
ra-taru yan-warraw, tgt-as ism ‹yasuɛ› ašku ra-ijjnjm mddn-ns zġ-ddnub-nsn.»
kullu mayad ijra baš a-yafu maylli inna sidi rbbi f-ils n-nnabi ġayd izrin inna:
«ha-yat-taɛyyalt ra-tffuġ ar-trbbu, taru yan-warraw. rad-as-ttinin ‹ɛimmanuwwil›.» tga lmɛna-ns ‹rbbi didnnġ›.
lliġ-d-ifaq yusf zġ-iṭs iskr ġmklli-as-inna lmalak n-sidi rbbi. yawi maryam a-tg tamġart-ns
walaynni ur-dids-igin aylliġ turu arraw-an. ig-as ġakudan ism ‹yasuɛ›.

2

ilul yasuɛ ġ-uwssan n-ugllid hirudus ġ-tmdint n-bitlaḥm ġ-tmazirt n-yudaya. uškan-d kra n-imajusin zġ-ššrq ġ-uwssan-an s-tmdint n-urušalim
ar-sqsan: «maniġ illa ġwalli-d-iluln a-ig agllid n-ayt-yudaya? nẓra itri-ns ġ-ššrq, našk-id ad-as-nsjd.»
lliġ isfld hirudus i-mayd nnan, ṭiyyr-as bahra ntta d-kullu ayt-urušalim.
issmun-d inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ššrɛ kullutn isqsa-tn: «maniġ ra-ilal lmasiḥ n-rbbi?»
inin-as: «ġ-bitlaḥm ġ-tmazirt n-yudaya, ašku ġmkad a-ityaran f-ufus n-nnabi inna:
‹wa-bitlaḥm ġ-tmazirt n-yudaya, urd kmmin a-iggʷran ġ-tmdinin n-yudaya, ašku zġ-gim a-zġ-ra-d-yašk-unmġur lli-ra-iks mddn-inu n-ayt-yaɛqub.›»
yazn hirudus ġakudan mad-d-itawin imajusin s-dars s-tntla. isqsa-tn: «managu ad-awn-iban itri?»
yazn-tn ilmma s-bitlaḥm yini-asn: «zaydat tsigglm s-warraw-an ġ-kraygatt mani. ġakud nna-ti-tufam tawim-iyi-d lh̬bar baš ad-dduġ ad-as-n-sjdġ ula nkki.»
lliġ sfldn ntni i-mad-asn-inna-ugllid, munn-daġ d-uġaras-nsn. iban-asn-d-daġ itri lli-yadlli-ẓran ġ-ššrq, frḥn bahra s-lfrḥ iggutn. izwur-asn itri aylliġ ilkm iggi n-illiġ illa-uḥšmi, ibidd.
kšmn ntni s-tgmmi, s-ẓran aḥšmi d-innas maryam. ḍrn f-ifaddn-nsn, knun s-wakal ġ-lgddam-ns. rẓmn itlsan-nsn, fkn-as tiwafkiw n-uwrġ d-lbh̬ur d-tujjut l-lmurr.
iml-asn rbbi ġakudan ġ-twargit a-ur-wrrin s-dar hirudus. amẓn ilmma aġaras yaḍni s-tmazirt-nsn.
lliġ ddan ntni iban-d yal-lmalak n-sidi rbbi i-yusf ġ-twargit yini-as: «nkr tawit aḥšmi d-innas trwlm s-tmazirt n-miṣr, tqamam-n ġin ard-ak-iniġ a-di-twrrim, ašku hirudus ra-isiggil s-uḥšmi-ad a-t-inġ.»
inkr yusf ġ-iḍ-an yawi aḥšmi d-innas ftun s-miṣr.
qaman ġin aylliġ immut hirudus. ġmkad a-s-yuwfa maylli inna sidi rbbi f-ils n-nnabi ġayd izrin: «zġ-miṣr a-zġ-d-ġriġ i-iwi.»
imma hirudus, lliġ issn is-t-ġḍrn imajusin, nkrn-d gis iriyn. yazn s-bitlaḥm inġ kullu iḥšmin ġ-tsgiw-an zġ-sin isggʷasn d-ma-ikkan ddawatsn, ašku issn zġ-imajusin managu ad-asn-iban itri.
ġakudan a-yuwfa ma-inna nnabi irmiyya ġayd izrin:
«taġuyyit a-mi-n-nsfld ġ-tmdint n-rama, ar-ssġuyyun ar-tnuwwaḥn. ar-talla raḥil f-tarwa-ns, ur-tẓḍar a-tṣbr ašku ur-sul-llin.»
lliġ immut hirudus iban yal-lmalak n-sidi rbbi ġ-twargit i-yusf ġ-miṣr yini-as:
«nkr tawit aḥšmi d-innas twrrim s-tmazirt n-ayt-rbbi. ašku ġwilli ranin ad-nġn aḥšmi, hatnin mmutn.»
inkr ilmma yawi aḥšmi d-innas s-tmazirt n-ayt-rbbi.
walaynni lliġ isfld yusf is-iwrri arh̬ilaws iġli s-tgldit n-babas hirudus ġ-tsgiw n-yudaya, yiksaḍ ur-iẓḍar a-iddu s-ġin. iml-as rbbi ġ-twargit is-t-id-iqqan a-izri s-tsgiw n-jalil,
iddu izdġ ġ-tmdint n-naṣira. ġmkad a-s-yuwfa maylli nnan lanbiya: «rad-as-ttinin i-lmasiḥ ‹gu-naṣira›.»

3

tiġurdin n-mayan a-d-iban yuḥanna amsddam ġ-lh̬la n-yudaya ar-itbrraḥ ar-ittini:
«flat kullu ma-tskarm yʷh̬šn, ašku takmur-d-tgldit n-ignna.»
ġwad a-f-inna nnabi išaɛya ġayd izrin yini: «ha-yan-wawal ar-itbrraḥ ġ-lh̬la ar-ittini ‹jjujadat aġaras n-siditnnġ, tssnmm tiġarasin-ns.›»
ar-ilssa yuḥanna taḍut n-irɛaman ar-yaggs s-ubkkas n-ilm, ar-ištta tamurġi d-tammnt l-lh̬la.
ffuġn-d dars mddn ggutnin zġ-tmdint n-urušalim ula tamazirt n-yudaya kullutt ula kullu tisgiw n-wasif n-urdun.
ar-tqrran s-ddnub-nsn, ar-tn-issddam ġ-wasif n-urdun.
aškin-d dars mddn ggutnin l-lmdhb n-ifarisin d-win iṣadduqin, irin ula ntni ad-ddmn ġ-waman f-ufus-ns. imma ntta lliġ-tn-iẓra, isawl srsn yini-asn: «wa-tarwa n-ifaġrn, mad-awn-innan izd ġmkad a-s-ra-tanfm i-lɛqubit lli-ra-ittut f-ddunit?
skarat afulki baš a-iban is-tflm ma-yʷh̬šnn.
a-ur-ttinim i-ngratun ‹nkkʷni nga tarwa n-ibrahim,› ašku rad-awn-iniġ, rbbi iẓḍar a-d-issnkr tarwa i-ibrahim ula zġ-iẓran-ad.
hay-aglzim ittrs f-uggja n-usġar. kud tasġart nna-ur-yakkan lġllt imimn, ra-stt-ibbi iluḥ-tt-in ġ-lɛafit.
nkki ar-kʷn-ssddamġ ġ-waman baš a-tmlm is-tflm lh̬ʷšant-nnun, walaynni yugʷr-iyi ġwalli ra-d-yašk tigira-nu, ur-sthllaġ ad-asiġ turẓiyin-ns. ra-kʷn-issddm ntta s-rruḥ lqudus d-lɛafit.
yasi tazzrt a-izuzzr, issmun-d irdn-ns ġ-uḥanu, ijdr alim s-lɛafit lli-ur-sar-ih̬sin.»
ġ-uwssan-an a-ġ-d-yuška yasuɛ zġ-tmazirt n-jalil s-wasif n-urdun baš a-iddm f-ufus n-yuḥanna.
ur-iri yuḥanna a-t-issddm. yini-as: «ma-s-d-dari-tuškit a-k-ssddmġ? nkkin a-iḥtajjan ad-ddmġ f-ufus-nnk.»
imma yasuɛ inna-yas: «a-yili ġilad ġmklli nniġ, ašku ġmkad a-s-ra-nssafu kullu ma-irḍan rbbi.» ġakudan iqbl yuḥanna awal-ns
issddm-t ġ-wasif. ġir inkr-d yasuɛ zġ-waman s-rẓmn ignwan, iẓr rruḥ n-rbbi igguz-d zund yan-utbir ittrs-d fllas.
isawl-d yan-wawal zġ-ignwan yini: «ġwad iga iwi iɛzzan. frḥġ srs bahra.»

4

iddu yasuɛ ġakudan, yawi-t rruḥ lqudus s-lh̬la a-t-itarm iblis.
kkuẓ id-mraw n-wass a-yaẓum ġ-iyḍ ula azal, aylliġ iwrri yaġ-t laẓ bahra.
yašk-id srs ilmma iblis, yini-as: «iġ-tgit yus n-rbbi, ini i-iẓran-ad ad-wrrin gn aġrum.»
irar-as yasuɛ: «han ityara ġ-warra n-rbbi ‹urd aġrum ka-s-a-itddr bnadm, walaynni s-kraygatt awal nna-d-yuškan zġ-dar rbbi.›»
yawi-t ilmma iblis s-tmdint n-urušalim, issbidd-t f-iggi n-ukfaf n-tgmmi n-rbbi
yini-as: «iġ-tgit yus n-rbbi luḥ-n ih̬f-nnk s-iyzdar, ašku ityara ‹ra-d-yazn lmalayka-ns a-k-gabln. ra-k-asin f-ifassn-nsn baš a-ur-ilkm-uḍar-nnk kra n-uẓru.›»
irar-as yasuɛ: «han ityara ‹a-ur-tarmt rbbi sidik.›»
yawi-t ilmma iblis issġli-t s-yan-udrar yattuyn, iml-as kullu tiglday n-ddunit ula lmjd-nsnt,
yini-as: «rad-ak-fkġ kullu mayad iġ-tḍrt f-ifaddn-nnk tsjdt-iyi.»
irar-as yasuɛ: «itti-n zġ-gigi a-šiṭan, ašku ityara ‹rbbi sidik a-mi-ttsjadt, d-nttan waḥdut a-ttɛbadt.›»
ifl-t iblis ġakudan, aškin-d dars lmalayka ar-ti-tɛawann.
lliġ isfld yasuɛ is-ityamaẓ yuḥanna amsddam ġ-lḥbs, iwrri s-tmazirt n-jalil.
lliġ-n-ilkm ur-iqama ġ-naṣira walaynni izri izdġ ġ-tmdint n-kafrnaḥum, tlla ġ-tama n-umda ġ-tsga n-zabulun ula naftali.
ġmkan a-s-yuwfa-wawal n-nnabi išaɛya inna:
«way-akal n-zabulun d-wakal n-naftali lli-iwalan amda ġ-tsga yaḍni n-urdun. wa-tamazirt n-jalil tazdġt n-ibrraniyn.
han ġwin gawrnin ġ-tillas a-iẓran tifawt iggutn. ġwin zdġnin ġ-tmazirt n-umalu l-lmut, ntni a-f-tsfaw tifawt.»
ġakudan a-igra yasuɛ ar-itbrraḥ ar-ittini: «flat kullu ma-tskarm yʷh̬šn, ašku takmur-d-tgldit n-ignna.»
iftu yasuɛ ġ-tama n-umda n-jalil, iẓr sin aytmatn, simɛan lli-mi-ttinin bṭrus d-gʷmas andraws. ingʷmarn n-islman ad-gan, grn-in ššbkt ġ-umda.
isawl srsn yasuɛ yini-asn: «aškad-d munat didi, rarġ-kʷn a-tgm ingʷmarn n-mddn.»
ġakudan fln ššbayk-nsn, munn dids.
izayd iftu yan imikk s-n-iẓra sin aytmatn yaḍni, yaɛqub yus n-zabdi d-gʷmas yuḥanna. llan ġ-tanawt ntni d-babatsn zabdi ar-tɛdaln ššbayk. iġr-asn yasuɛ,
fln-in tanawt ula babatsn ġakudan, munn dids.
izayd yasuɛ ar-itkka tamazirt n-jalil kullutt, ar-isslmad ġ-tgʷmma n-tẓallit, ar-itbrraḥ s-lh̬bar ifulkin n-tgldit n-ignna, ar-ijjujji mddn zġ-kraygatt tamaḍunt ula kraygatt aṭṭan nna-gisn-illan.
sfldn fllas kullu mddn ġ-tmazirt n-suriyya, awin-as-d kullu ma-ihršn s-mknna tga-tmaḍunt ula aṭṭan, gn-iyt ikušamn nġd imjnan nġd ġwilli issṭar-uslay, ijjujji-tn kullutn.
ḍfurn-t mddn ggutnin, uškan-d zġ-tsgiw n-jalil d-tmazirt n-mrawt-tmdinin d-urušalim d-tmazirt n-yudaya ula zġ-tsga yaḍni n-wasif n-urdun.

5

lliġ iẓra yasuɛ mddn ggutnin uškan-d s-dars, iġli s-yan-uwrir iskiws, munn-d fllas imḥḍarn-ns.
ibdu ar-tn-isslmad yini:
«imbarkin ad-gan ġwilli ssḥssanin is-ur-gin yat, ašku ntni a-mi-tlla-tgldit n-ignna.
imbarkin ad-gan ġwilli allanin, ašku ntni a-mi-ra-isfiḍ rbbi imṭṭawn-nsn.
imbarkin ad-gan ġwilli tṣbarnin, ašku ntni a-ra-išškšm rbbi s-kullu timih̬ar-ns.
imbarkin ad-gan ġwilli yaġ laẓ ula irifi i-ma-irḍan rbbi, ašku ntni a-ra-išbɛ.
imbarkin ad-gan ġwilli tḥnnunin ġ-wiyyaḍ, ašku ntni a-f-ra-d-iḥnnu rbbi.
imbarkin ad-gan ġwilli dar ul iġusn, ašku ntni a-ra-iẓr rbbi.
imbarkin ad-gan ġwilli skarnin sslamt, ašku ntni a-ra-ig rbbi d-tarwa-ns.
imbarkin ad-gan ġwilli trfufunnin f-ssibt n-ma-irḍan rbbi, ašku ntni a-mi-tlla-tgldit n-ignna.
imbarkin a-tgam iġ-kʷn-rgmn mddn ssrfufnn-kʷn inin fllawn kullu ma-yʷh̬šnn s-tkrkas f-ssibt n-ma-tgam winu.
thnnayat tfrḥm bahra, ašku tggut lbaraka lli-rad-awn-yili ġ-ignna. han ġmkan ad-ssrfufnn ula lanbiya lli-kʷn-d-zwarnin.
«kunni tgam tisnt n-ddunit. walaynni iġ-tlmus tisnt ma-s-ra-stti-tssmarġm? ur-sul-tgi i-yat. ra-stt-in-luḥn mddn ġ-brra akʷln fllas.
kunni tgam tifawt n-ddunit. tamdint nna-illan f-iggi n-uwrir ur-tẓḍar a-tntl.
ur-a-ssrġan mddn lqndil a-t-in-srsn ġ-ddu lɛbrt, walaynni f-iggi n-mani yattuyn a-f-a-t-in-srasn baš ad-isfiwn kullu ayt-tgmmi.
ġmkad a-s-d-iqqan tifawt-nnun a-tisfiw ġ-lgddam n-mddn, baš ad-ẓrn afulki lli-tskarm alġn babatun lli-illan ġ-ignna.
«ad-ur-tġalm is-d-uškiġ ad-ssittiġ ššrɛ n-musa ula arratn l-lanbiya. ur-d-uškiġ a-tn-ssittiġ. uškiġ-d a-tn-kmmlġ.
lḥqq a-rad-awn-iniġ, kullu mad-qaman ignwan d-wakal ur-ra-yitti kra l-lḥrf nġd kra n-tnqiṭṭ zġ-ššrɛ ard yafu kullu ma-gis-illan.
wanna issunfn kra l-luṣit imẓẓin zġ-luṣiyat-ad n-ššrɛ isslmd i-mddn ad-as-anfn, ra-ig nttan wad kullu imẓẓin ġ-tgldit n-ignna. imma wanna iskarn s-luṣiyat-ad isslmd mddn ad-srsnt-skarn, ra-ig nttan wad imqqurn ġ-tgldit n-ignna.
rad-awn-iniġ, iġ-ur-trḍim rbbi uggʷar n-imslmdn n-ššrɛ d-ifarisin ur-akkʷ-ra-tiẓḍarm a-tkšmm s-tgldit n-ignna.
«tsfldm is-inna musa i-willi zrinin ‹a-ur-tnġt. wanna inġan, ra-fllas-ittut lḥukm.›
imma nkki rad-awn-iniġ, kullu wanna ikurhan gʷmas, illa fllas lḥukm. d-wanna irgmn gʷmas iqqan-t-id a-izri zġ-lmḥkama, d-wanna-yas-innan ‹kiyi wašš a-tgit› isthlla lɛafit n-jhnnama.
iġ-tiwit kra n-twafka s-tgmmi n-rbbi tswangmd-d is-tskrt kra yʷh̬šnn ġ-gʷmak,
fl-n tawafka-nnk ġ-tama n-uẓru n-tġrsi, tddut tṣalḥt d-gʷmak, twrrid-d ilmma tfkt tawafka-nnk i-rbbi.
iġ-ak-iṣrḍ kra n-yan, mšaškad-d dids ġ-uġaras ur-ta-tlkimm lmḥkama, a-ur-k-in-idḥi-umṣraḍ-nnk i-lqaḍi, idḥi-k lqaḍi i-umh̬zni, iluḥ-k-in ġ-lḥbs.
lḥqq a-rad-ak-iniġ, ur-ra-di-tffuġt zġ-ġin ard tfrut taqaritt iggʷran.
«tsfldm is-inna musa ‹a-ur-tznut.›
imma nkki rad-awn-iniġ, wanna issmaqqln ġ-kra n-tmġart išthu-tt, han izna srs ġ-uwl-ns.
iġ-a-k-tssṭar tiṭ-nnk tafasit, ssukf-tt-id tluḥt-stt. yuf a-k-ih̬ṣṣa yan-ugzzum ġ-ddat-nnk ula a-n-kullu-ttyawgar ddat-nnk ġ-jhnnama.
iġ-a-k-issṭar-ufus-nnk afasi, bbi-t tluḥt-t. yuf a-k-ih̬ṣṣa yan-ugzzum ġ-ddat-nnk ula a-kullu-tddu ddat-nnk s-jhnnama.
«inna-daġ musa ‹wanna ifran i-tmġart-ns iqqan-t-id ad-as-ifk tabrat l-lfra.›
imma nkki rad-awn-iniġ, wanna ifran i-tmġart-ns f-kra yaḍni bla zzna, hati irur-tt a-tznu. d-wanna itahln tanna-d-ifran, han zzna ayn iskr.
«tsfldm is-inna musa i-willi zrinin ‹a-ur-tffuġt f-maylli-s-tggullit s-rbbi. illa fllak a-tssafut tagallit-nnk.›
imma nkki rad-awn-iniġ, a-ur-ttgallam, la s-ignna ašku iga lɛrš n-rbbi,
ula s-ddunit ašku tga aẓru lli-f-isrs iḍarn-ns, ula s-urušalim ašku tga tamdint n-ugllid imqqurn.
ula tggullit s-ih̬f-nnk ašku ur-tẓḍart a-trart yan-unẓaḍ a-ig umlil nġd iḍili.
illa fllawn a-ig-wawal-nnun ‹iyah› nġd ‹uhu›. aynna tzuydm i-mayan, han iblis a-d-ikka.
«tsfldm is-inna musa ‹tiṭ s-tiṭ, ula ah̬s s-wah̬s.›
imma nkki rad-awn-iniġ, a-ur-tmmaġm d-yan gigun iskrn ma-yʷh̬šnn. iġ-k-yut yan f-umadl afasi, gllb-as-n aẓlmaḍ.
iġ-ak-iṣrḍ yan yiri ad-ak-yawi aqššab, fk-as ula aslham.
iġ-k-yumr kra n-yan ad-as-tasit taġawsa-ns yan kilimitr, ddu dids sin.
wanna-zgik-iḍalbn, fk-as. d-wanna-d-yuškan ad-as-trḍlt, a-ur-ti-trart bla yat.
«tsfldm is-inna musa ‹a-tḥnnut ġ-umddakkʷl-nnk, tkrhut anuwwaš-nnk.›
imma nkki rad-awn-iniġ, ḥnnwat ġ-inuwwašn-nnun, tḍalbm rbbi a-irḥm ġwilli-kʷn-ssrfufnnin.
ġmkad a-s-ra-tgm zund babatun lli-illan ġ-ignna, ašku ntta ar-d-issaqlay tafukt-ns f-willi ʷh̬šnnin ula f-willi fulkinin, ar-d-yakka anẓar i-willi skarnin s-wawal-ns ula ġwilli ur-srs-skarnin.
iġ-a-ttḥnnum ġir ġ-willi gigun tḥnnunin, mal-lbaraka a-rad-awn-yili? is-urd ġmkan ad-skarn ayt-nkkas ula ntni?
iġd ġir imddukkʷal-nnun a-da-ttnsallamm, man afulki tskrm uggʷar n-mddn yaḍni? is-urd ġmkan ad-skarn ula ġwilli ur-ssinnin rbbi?
imma kunni, illa fllawn a-tfulkim s-ufulki ikmmln, ġmklli kullu ifulki babatun n-ignna.

6

«rarat lɛaql a-ur-ttirim a-tskarm ifulkitn-nnun ġ-lgddam n-mddn baš a-kʷn-ẓrn. ašku iġ-a-tskarm ġmkan ur-rad-awn-tili kra l-lbaraka dar babatun lli-illan ġ-ignna.
iġ-tfkit i-kra n-umẓluḍ, a-ur-tutt nnaqus baš a-k-ẓrn mddn. han ġmkan ad-skarn ayt-sin-uwdmawn ġ-tgʷmma n-tẓallit ula ġ-tswak baš a-tn-alġn wiyyaḍ. lḥqq a-rad-awn-iniġ, mayan ka-rad-asn-yili.
imma kiyi ġakud nna-ra-tfkt i-imẓlaḍ, a-ur-yissan-ufus-nnk aẓlmaḍ ma-iskr-ufasi.
akka ġ-tntla, tili-ak lbaraka dar babak lli-itmnadn kullu ma-intln.
«iġ-ra-tẓẓallm a-ur-tgm zund ayt-sin-uwdmawn lli-dar-iɛzza ad-tbddadn ar-tẓallan ġ-tgʷmma n-tẓallit ula ġ-gr-tswak baš a-tn-ẓrn mddn. lḥqq a-rad-awn-iniġ, mayan ka-rad-asn-yili.
imma kiyi ġakud nna-trit a-tẓẓallt, kšm s-tḥanut-nnk tqqnt tiflut tẓẓallt i-babak lli-intln, ra-k-ibark babak lli-iẓrran ma-intln.
ġakud nna-ttẓallam a-ur-tssigatm iwaliwn h̬wanin ġmklli skarn ġwilli tẓallanin i-ilahat yaḍni, ġaln izd s-tuggt n-iwaliwn a-s-rad-asn-sfldn.
a-ur-tgm zund ntni, ašku babatun issn ma-kʷn-ih̬ṣṣan ur-ta-yas-ti-tḍalbm.
«imma kunni tẓallayat ġmkad: ‹wa-babatnnġ lli-illan ġ-ignna, a-yili luqr i-ism-nnk,
tašk-id-tgldit-nnk, yili ma-k-irḍan ġ-ddunit ġmklli illa ġ-ignna.
fk-aġ-d ġassad aġrum i-wass-ad,
tṣamḥt-aġ f-lh̬ʷšant lli-nskr, ġmklli nṣamḥ i-willi ginnġ skrnin ma-yʷh̬šnn.
ssanf-aġ i-ma-rad-aġ-ijllu, tjjnjmt-aġ zġ-iblis.›
«iġ-a-ttṣamaḥm i-mddn f-ddnub lli-gigun-skarn, rad-awn-iṣamḥ babatun n-ignna.
walaynni iġ-ur-a-ttṣamaḥm i-wiyyaḍ f-ddnub lli-gigun-skarn, ur-rad-awn-iṣamḥ babatun f-ddnub-nnun.
«iġ-a-ttaẓumm a-ur-tskarm zund ayt-sin-uwdmawn lli-kkrsnin ignzi-nsn baš ad-ssbayynn i-mddn is-aẓumn. lḥqq a-rad-awn-iniġ, mayan ka-rad-asn-yili.
imma kiyi ġakud nna-ttaẓumt sird udm-nnk tsrft azzar-nnk
a-ur-yissan yan is-taẓumt abla babak lli-intln. ra-k-ibark babak lli-itmnadn kullu ma-intln.
«a-ur-tssmunum ayda ġ-ddunit-ad illiġ ra-ti-tšš-twukka tġwi-t tanigt ġzn-in srs imh̬h̬arn a-t-akʷrn.
walaynni ssmunwat-n ayda ġ-ignna illiġ ur-ra-ti-tšš-twukka ula tġwi-t tanigt ula ġzan srs imh̬h̬arn a-t-akʷrn.
ašku innaġ illa-wayda-nnk a-ġ-ra-yili-uwl-nnk.
«tiṭ n-bnadm a-igan lqndil n-ddat-ns. iġ-tsfaw tiṭ, ra-tili ddat kullutt ġ-tifawt.
iġ-ur-tsfaw tiṭ, ra-tili ddat kullutt ġ-tillas. walaynni iġ-th̬si tifawt lli-gik-illan, mnšk a-s-rad-igatnt tillas-nnk.
«ur-ra-yiẓḍar yan a-iqasa sin id-sidis. imma ra-ikrhu yan yiri wayyaḍ, nġd ra-ituqqar yan iḥgr wayyaḍ. ur-ra-tiẓḍarm a-tgm ismgan n-rbbi d-win-wayda.
«rad-awn-iniġ, a-ur-tasim taġuft i-tudrt-nnun f-ma-ra-tššm ula ma-ra-tsum, ula i-ddat-nnun f-ma-rad-as-tlsm. is-ur-tuf tudrt amššu? is-ur-tuf ddat timlsit?
ẓrat igḍaḍ n-ignwan, ur-a-kkrzn ula-da-mggrn ula-da-ssmunun ṣṣabt ġ-iḥuna, walaynni babatun n-ignna ar-asn-yakka amššu lli-ḥtajjan. imma kunni is-ur-dars-tɛzzam uggʷar n-igḍaḍ?
ma-iẓḍarn a-izayd tasaɛt i-tudrt-ns s-taġuft lli-yusi?
mah̬ aylliġ a-ttasim taġuft f-malssa? ẓrat ijddign n-tagant mamnk a-di-tmġayn. ur-a-kkatn tammara ula-da-ẓṭṭan,
walaynni rad-awn-iniġ, suliman s-lhibt n-tgldit-ns ur-jju-ilsi zund yan zġ-ijddign-ad.
ar-isslsa rbbi tuga n-tagant lli-itmġayn ġassad ttyawgar-n azkka ġ-takat. is-ur-ra-kʷn-issls ula kunni s-uggʷar? is-ur-tuminm s-rbbi?
a-ur-tasim taġuft ula-da-ttinim ‹ma-ra-nšš?› ula ‹ma-ra-nsu?› ula ‹ma-ra-nls?›
han ġwilli ur-ssinnin rbbi, tiġawsiwin-an a-s-lhan. imma kunni, babatun n-ignna issn is-tnti-tḥtajjam kullutnt.
lhwat zwar s-tgldit n-rbbi ula s-ma-t-irḍan s-awn-izuyd kullu tiġawsiwin-an yaḍni.
a-ur-ttasim taġuft i-uzkka, ašku azkka iẓḍar i-taġuft-ns. tqadda-tmmara n-ġassad bla-di-tzuydm tin-uzkka.

7

«a-ur-tinim f-yan is-yʷh̬šn, a-ur-fllawn-yini rbbi is-tʷh̬šnm.
ašku ġaylli ttinim f-wiyyaḍ a-ra-fllawn-ityawnna, ula lɛbrt lli-s-a-ttɛbbarm i-wiyyaḍ a-s-rad-awn-ityawɛbbar.
mah̬ a-n-ttmnadt arftus imẓẓin lli-n-illan ġ-tiṭ n-gʷmak, ur-tt-akkʷ-tiwit ġ-tggjdit lli-illan ġ-tiṭ-nnk?
mamnk a-trit a-tinit i-gʷmak ‹adj-iyi ad-ak-d-ssittiġ arftus-an a-k-illan ġ-tiṭ,› imma kiyi tlla-yak-tggjdit ġ-tiṭ?
wa-bu-sin-uwdmawn, ssitti zwar taggjdit zġ-tiṭ-nnk, baš a-tẓrt mamnk a-di-tssittit arftus zġ-tiṭ n-gʷmak.
«a-ur-takkam i-iḍan ma-igan win rbbi, a-ur-nkrn akʷin-d fllawn. a-ur-ttluḥm ljuhr-nnun ġ-lgddam n-walfan, a-ur-t-aḍḍrn s-iḍarn-nsn.
«ḍalbat rbbi rad-awn-ifk, sigglat dars ra-tafm, ssḍuqqrat-n srs rad-awn-irẓm.
ašku kullu wanna-t-iḍalbn rad-as-ifk, d-wanna dars isiggiln ra-dars-yaf, d-wanna-n-issḍuqqurn rad-as-irẓm.
is-gigun-illa ma-mi-iḍalb yus aġrum ifk-as aẓru?
nġd iḍalb-as aslm ifk-as algmmaḍ?
ẓrat kunni, wah̬h̬a da-tskarm ma-yʷh̬šnn tissanm a-tfkm timih̬ar fulkinin i-tarwa-nnun. uggʷar n-mayan a-ra-yakka babatun n-ignna ma-ifulkin i-willi-ti-tḍalabnin.
skarat d-kullu mddn ġmknna tram a-t-didun-skarn. awal-ad a-issmunn kullu ma-ityaran ġ-ššrɛ ula lanbiya.
«kšmat ġ-imi inukman. han yusɛa imi yaḍni lli-itawin s-lhalak, irh̬u-uġaras-ns, iggut ma-gis-ikššmn.
walaynni inukma imi lli-itawin s-tudrt, išqu-uġaras-ns, idrus ma-t-itafan.
«rarat lɛaql ašku rad-d-darun-aškin kra n-mddn ar-ttinin is-gan lanbiya walaynni ar-sskirkisn. uššann ad-gan, lsn-d srun timlsit n-uwlli baš a-kʷn-ġwin.
imma ntni zġ-lġllt-nsn a-zġ-ra-tn-ttissanm, ašku ur-a-yakka-uzggʷar aḍil, ula-da-takka-tskra ikuzarn.
tasġart ifulkin ar-tskar lġllt ifulkin. tasġart yʷh̬šnn ar-tskar lġllt yʷh̬šnn.
ur-tẓḍar-tsġart ifulkin a-tfk lġllt yʷh̬šnn, ula tẓḍar-tsġart yʷh̬šnn a-tfk lġllt ifulkin.
walaynni kraygatt tasġart nna-ur-yakkan lġllt ifulkin, ra-stt-ibbi-ufllaḥ iluḥ-tt-in ġ-lɛafit.
ġmkan a-rad-gn ula ntni, zġ-lġllt-nsn a-zġ-ra-tn-ttissanm.
«han urd kullu wanna-yyi-ittinin ‹wa-sidi, wa-sidi› a-ra-ikšm s-tgldit n-ignna. ur-ra-srs-ikšm abla ġwilli skarnin ma-ittiri baba lli-illan ġ-ignna.
iggut ma-rad-iyi-yini ġ-wass l-lḥsab ‹wa-sidi wa-sidi, ha-yaġ s-ism-nnk a-s-nsawl s-iwaliwn n-rbbi. s-ism-nnk a-s-nssufġ ljnun. s-ism-nnk a-s-nskr kigan d-lmɛjizat.›
ġakudan rad-asn-iniġ ‹ur-akkʷ-kʷn-ssinġ. ittiyat-n zġ-gigi kunni lli-iskarn lh̬ʷšant.›
«kullu wanna isfldn i-iwaliwn-ad-inu ar-srsn-iskar, irwas argaz iṭṭafn lɛaql, ibna tigmmi-ns f-isli.
ar-iṣwaḍ-waḍu ar-iṭṭar-unẓar ingi-d-wasif ar-kkatn tigmmi, walaynni ur-tt-ssḍirn ašku izga llsas-ns f-isli.
imma kullu wanna isfldn i-iwaliwn-ad-inu ur-a-srsn-iskar, irwas argaz inufln, ibna tigmmi-ns f-umlal.
iṣuḍ-waḍu iḍr-unẓar ingi-d-wasif utn tigmmi tḍr-d, th̬lu kullutt.»
lliġ ikmml yasuɛ iwaliwn-ad, ar-bahra-tɛjjabn mddn ġ-ulmmud-ns,
ašku ar-srsn-isawal ġmklli dars lḥqq ad-asn-ittini ma-tn-d-iqqann a-t-skarn. ur-igi ntta zund imslmdn-nsn n-ššrɛ.

8

lliġ-d-igguz yasuɛ zġ-uwrir, ḍfurn-t mddn ggutnin.
yašk-id dars yan-unjdam iḍr-d ġ-lgddam-ns yini-as: «wa-sidi, tẓḍart a-yyi-tssġust iġ-trit.»
iggr-as yasuɛ s-ufus-ns yini-as: «riġ nkki. ġus.» yitti zġ-gis ljdam ġakudan iġus.
izayd yasuɛ yini-as: «ad-ur-tinit yat i-yan, walaynni ddu tmlt ih̬f-nnk i-unmġur n-tgmmi n-rbbi, tfkt-as tiġrsi lli-f-yuṣṣa musa a-tg tugga i-mddn.»
ikšm yasuɛ s-tmdint n-kafrnaḥum. yašk-id dars yal-lqbṭan n-iɛskrin n-rruman, iḍalb-t bahra
yini-as: «wa-sidi, ikušm-uh̬ddam-inu, ign ġ-tgmmi ityawmrrat bahra.»
yini-as yasuɛ: «ra-n-aškġ jjujjiġ-t.»
imma lqbṭan isawl-d yini-as: «wa-sidi, ur-sthllaġ a-tkšmt s-tgmmi-nu, walaynni ini ġir yan-wawal s-ijji-uh̬ddam-inu.
ha-yyi ula nkki ar-skarġ s-wawal n-ma-yyi-yugʷrn, ilin iɛskrin ġ-ddu-ufus-inu. iġ-nniġ i-yan ‹ddu› iddu. iġ-nniġ i-wayyaḍ ‹ašk-id› yašk-id. iġ-nniġ i-uh̬ddam-inu ‹skr tawuri-ad› iskr-tt.»
lliġ isfld yasuɛ i-mayad itɛjjb, yini i-willi dids munnin: «lḥqq a-rad-awn-iniġ, ur-jju-ufiġ kra n-yan yumnn zund ġwad, ula ġ-gr ayt-rbbi.
rad-awn-iniġ, ggutn ibrraniyn lli-ra-d-yašk zġ-ššrq ula lġrb munn-d d-ibrahim d-isḥaq d-yaɛqub f-imnsi imqqurn n-tgldit n-ignna.
imma ġwilli-f-iqṣad rbbi ġayd izrin ad-gn ayt-tgldit-ns, ra-tn-iluḥ ġ-tillas aggugnin. ġin a-ġ-rad-allan ar-tgẓaẓn uh̬san-nsn.»
yini ilmma yasuɛ i-lqbṭan: «zayd s-tgmmi. rad-ak-yili ġmklli tumnt.» ġakudan a-ijji-uh̬ddam-ns.
iftu yasuɛ s-tgmmi n-bṭrus, yaf-n taḍggʷalt n-bṭrus tgn, tuḍn s-tawla.
iggr-as i-ufus, titti zgis tawla, tnkr ar-fllas-ttsh̬h̬ar.
lliġ-di-truḥ-tdggʷat awin-d i-yasuɛ mddn ggutnin lli-ġ-llan ljnun. ar-zgisn-issufuġ ljnun s-yan-wawal, ijjujji kullu willi uḍnnin.
ġmkan a-s-yuwfa-wawal n-nnabi išaɛya inna «nttan a-issittin timuḍan-nnġ, yasi aṭṭan-nnġ.»
iẓr yasuɛ mddn ggutnin munn-d fllas, yini i-imḥḍarn-ns f-ad-skrn ad-dids-ssudun s-tsga yaḍni n-umda,
s-d-dars-yuška yan-umslmd n-ššrɛ yini-as: «way-amslmd, rad-didk-munġ s-innas ra-tddut.»
irar-as yasuɛ yini-as: «ibuġaġ darsn tansiwin-nsn, ula igḍaḍ n-ignwan darsn usudn-nsn, imma yus n-bnadm ur-dars maniġ a-isras agayyu-ns.»
isawl-d ilmma yan yaḍni zġ-gr willi dids itmunun yini-as: «wa-sidi, adj-iyi zwar ad-wrriġ ard-n-mḍlġ baba.»
imma yasuɛ inna-yas: «ašk-id mun didi. fl ġwilli ur-ṭṭafnin tudrt a-n-mḍln winna-yasn-mmutnin.»
ikšm yasuɛ s-tanawt, ssudun dids imḥḍarn-ns.
ġakudan inkr-d-waḍu itjhhdn, attuynt taḍangiwin ar-kkatnt tanawt aylliġ a-ttɛmmar s-waman. imma yasuɛ ign.
ddun imḥḍarn ssfaqn-t inin-as: «jjnjm-aġ a-sidi. ha-yaġ ra-nhlk.»
yini-asn yasuɛ: «mah̬ aylliġ tksuḍm? is-ur-tuminm?» inkr yamr aḍu ula taḍangiwin ad-zgan, s-iwrri-umda ihnna bahra.
iḍr-asn lɛjb ar-ttinin: «ma-iga-urgaz-ad aylliġ a-srs-isflid-waḍu ula amda?»
lliġ ilkm yasuɛ tamazirt n-gadara ġ-tsga yaḍni n-umda, ffuġn-d dars sin irgazn zġ-gr ismḍal. llan gisn ljnun, šqun bahra. ur-iẓḍar yan a-ik aġaras-an.
ġuwwtn s-jjhd inin-as-d: «wa-yus n-rbbi, ma-illan ġ-gratnnġ didk? is-di-tuškit ad-aġ-tssrfufnt ur-ta-d-ilkim-uzmz?»
ttyawksa ġin yat-tuwrut iggutn n-walfan, ur-n-bahra-taggug.
ḍalbn-t ljnun bahra inin-as: «iġ-aġ-tssufġt, taznt-aġ a-nkšm s-walfan-an.»
irar-asn: «zaydat.» ffuġn zġ-irgazn, kšmn s-walfan. tazzl-tuwrut ġakudan s-jjhd zġ-ujarif s-umda, h̬sin-in kullu ġ-waman.
rwln imksawn, wrrin s-tmdint, awin lh̬bar f-kullu mayan ula f-ma-ijran i-imjnan.
aškin-d kullu ayt-tmdint ad-ẓrn yasuɛ. lliġ-t-in-mnaggarn ḍalbn-t bahra a-iffuġ tamazirt-nsn.

9

ikšm yasuɛ s-tanawt iwrri-d s-tsga-yad n-umda, iruḥ-d tamdint lli-ġ-izdġ.
aškin-d dars kra n-mddn awin-as-d yan-urgaz ikušmn ign f-imjdin-ns. yasuɛ iẓra mamnk ad-bahra-srs-umnn, isawl s-ukušam yini-as: «thnna a-iwi, ittin fllak ddnub-nnk.»
ilin ġin kra n-imslmdn n-ššrɛ, inin d-ih̬f-nsn: «ġwad, awal l-lkufr ayd inna.»
imma yasuɛ issn mad-swangmn, yini-asn: «mah̬ aylliġ tudjam iswingimn ʷh̬šnnin ad-kšmn s-ih̬fawn-nnun?
ma-gisn-irh̬an, ad-iniġ ‹ittin fllak ddnub-nnk› nġd ad-iniġ ‹nkr ar-ttidut›?
imma ġilad rad-awn-mlġ is-dari taẓḍḍart ġ-ddunit ad-ssittiġ ddnub, nkki lli-igan yus n-bnadm.» isawl ilmma s-ukušam yini-as: «nkr, tasit imjdin-nnk, tddut s-tgmmi.»
inkr ġakudan iddu s-tgmmi-ns.
lliġ-t-ẓran, ġuwḍn mddn-an kullutn ar-talġn rbbi lli-ifkan taẓḍḍart-ad iggutn i-bnadm.
iftu yasuɛ zġ-ġin, s-iẓra yan bu-nkkas ism-ns matta, iskiws ġ-illiġ a-tamẓn iqaridn n-nkkas. yini-as yasuɛ: «ašk-id mun didi.» inkr ġakudan imun dids.
igawr yasuɛ ġ-tgmmi n-matta, aškin-d id-bu-nkkas ggutnin d-wiyyaḍ ʷh̬šnnin, drun d-yasuɛ d-imḥḍarn-ns.
lliġ-t-ẓran ifarisin, sqsan imḥḍarn-ns: «mah̬ aylliġ a-ištta-umslmd-nnun d-ayt-nkkas d-wiyyaḍ ʷh̬šnnin?»
imma yasuɛ, lliġ isfld i-mad-nnan irar-asn: «urd ġwilli dusnin a-iḥtajjan aṭbib walaynni ġwilli uḍnnin.
zaydat tswangmm ġ-warra n-rbbi lli-innan ‹riġ darun lḥnant, urd tiġrsi.› imma nkki, ur-d-uškiġ a-n-ġrġ i-willi ġalnin is-fulkin, walaynni uškiġ-d a-n-ġrġ i-willi ʷh̬šnnin.»
aškin-d imḥḍarn n-yuḥanna amsddam s-dar yasuɛ inin-as: «ar-ntaẓum nkkʷni d-ifarisin. mah̬ aylliġ ur-a-taẓumn imḥḍarn-nnk?»
yini-asn: «is-ra-ṭiyyr i-ayt-tmġra d-usli didsn? walaynni rad-d-aškin-uwssan lli-ġ-ra-fllasn-yitti-usli. ġakudan a-rad-taẓumn.
ur-illi ma-itggan tadġart n-ttub l-ljdid i-tmlsit taqdimt, ašku ra-tkkis-tdġart l-ljdid zġ-tqdimt, tbbi s-uggʷar.
ur-illi ma-itggan aman n-waḍil iktin l-ljdid ġ-ilmawn iqdimn, ašku rad-stġn ilmawn iqdimn, ffin-waman h̬srn ilmawn. walaynni ar-tggan aman n-waḍil l-ljdid ġ-ilmawn l-ljdid. ġmkan a-s-rad-qaman fulkin s-sin.»
sul a-isawal yasuɛ s-d-yuška yan-umġar, iḍr-d ġ-dar iḍarn-ns yini-as: «tasaɛt-ad tmmut illi imẓẓin. walaynni ašk-id tgt fllas afus-nnk tddr.»
inkr yasuɛ imun dids ntta d-imḥḍarn-ns.
tlla ġin yat-tmġart tuḍn, yili-bdda-gis-usggʷrd n-idammn sin d-mraw n-usggʷas. truḥ-d tiġurdin n-yasuɛ tggr i-tama n-tmlsit-ns,
tini d-ih̬f-ns: «iġ-n-ggrġ ġir i-tmlsit-ns rad-jjiġ.»
igrawl yasuɛ issmaqql gis yini-as: «thnna a-illi, tjjit ġilad ašku tumnt.» ġakudan a-tjji-tmġart.
lliġ ilkm yasuɛ tigmmi n-umġar yaf-n ġwilli kkatnin taɛuwwatt d-mddn ggutnin ar-ssġuyyun.
yini-asn: «ittiyat. han tafruh̬t ur-tmmut. ġir tgn.» imma ntni ar-gis-ḍṣṣan.
lliġ ssufġn mddn-an kullutn, ikšm yasuɛ s-dar-tfruh̬t. yamẓ-as ġ-ufus, tnkr-d.
awin ilmma lh̬bar-ns s-tmazirt-an kullutt.
iftu yasuɛ zġ-ġin, ḍfurn-t sin ibukaḍn ar-tġuwwatn ar-ttinin: «ḥnnu ginnġ a-yus n-dawd.»
lliġ ikšm yasuɛ s-yat-tgmmi ruḥn-t-id ibukaḍn-lli. isqsa-tn: «is-tumnm is-ẓḍarġ ad-skrġ mayad?» inin-as: «numn a-sidi.»
iggr i-walln-nsn yini-asn: «ad-awn-yili ma-s-tumnm.»
wrrin sfawn ġakudan. yuṣṣa-tn ilmma s-lmɛqul yini-asn: «rarat lɛaql, a-ur-tinim i-yan f-mayad.»
imma ntni ddan ar-sawaln f-yasuɛ ġ-tmazirt-an kullutt.
ġir ddan ntni s-d-uškan kra n-mddn yaḍni, awin-as-d yan-urgaz aẓnẓum, yili gis yal-ljnn.
lliġ-zgis-iffuġ ljnn iwrri-uẓnẓum ar-isawal. ar-tɛjjabn mddn kullutn ar-ttinin: «ur-jju-illi zund mayad ġ-dar ayt-rbbi.»
imma ifarisin ar-ttinin: «nttan s-tḥkimt n-ugllid l-ljnun a-s-a-issufuġ ljnun.»
ar-itkka yasuɛ kullu timdinin ula iduran, ar-isslmad ġ-tgʷmma n-tẓallit ar-itbrraḥ s-lh̬bar ifulkin n-tgldit n-ignna, ar-ijjujji mddn zġ-kraygatt tamaḍunt ula kraygatt aṭṭan nna-gisn-illan.
lliġ imnad ġ-mddn-an ggutnin, qaman gis bahra, ašku iẓra tammara d-taġuft lli-ġ-llan zund ulli bla amksa.
yini ilmma i-imḥḍarn-ns: «tggut-tmgra walaynni drusn ih̬ddamn.
ḍalbat bu-tmgra a-yazn ih̬ddamn ad-ssmunn tamgra-ns.»

10

iġr-d yasuɛ i-imḥḍarn-ns s-sin d-mraw s-dars, ifk-asn taẓḍḍart ad-ssufuġn ljnun ʷh̬šnnin ar-jjujjin kraygatt tamaḍunt ula aṭṭan.
ġmkad ad-gan ismawn n-irqqasn s-sin d-mraw: amzwaru simɛan lli-mi-ttinin bṭrus, ntta d-gʷmas andraws, d-yaɛqub yus n-zabdi, ntta d-gʷmas yuḥanna,
d-filibbus, d-bartulamaws, d-tuma, d-matta lli-sttin-ikkan iga bu-nkkas, d-yaɛqub yus n-ḥalfa, d-taddaws,
d-simɛan awaṭani, ntni d-yahuda ish̬aryuṭ lli-ra-izznz yasuɛ tigira.
ġakudan a-yuzn yasuɛ irqqasn-ns s-sin d-mraw yuṣṣa-tn: «a-ur-tddum s-tmizar yaḍni ula tkšmm s-tmdinin n-samira.
walaynni ddwat dar-uwlli n-tuwrut ijlan lli-igan ayt-rbbi,
ar-ttbrraḥm ġ-uġaras ar-ttinim ‹takmur-d-tgldit n-ignna.›
jjujjiyat imuḍan-nsn, ar-tssnkarm ġwilli mmutnin, ar-tssġusm injdamn, ar-tssufuġm ljnun. akkayat bla-da-ttamẓm yat, ašku tumẓm bla tfkam yat.
a-ur-tawim urġ ula nnuqrt ula anas ġ-ubkkas-nnun.
a-ur-tasim aqʷrab i-uġaras nġd sin iqšban nġd turẓiyin nġd aɛmud, ašku ah̬ddam isthlla amššu-ns.
tamdint nna-tlkmm nġd aduwwar, sigglat gis s-manwa gis isthllan, tgawrm dars ar akud nna-ra-tmuddum zġ-ġin.
tigmmi nna-s-tkšmm iniyat-asn ‹ad-awn-tili sslamt.›
iġ-tt-sthllan ayt-tgmmi-an rad-asn-tili sslamt lli-s-tnnam. iġ-ur-tt-sthllan ur-ra-n-ġin-tqama sslamt-nnun.
walaynni innaġ-kʷn-ur-rin mddn ula sfldn s-wawal-nnun, ffuġat zġ-tgmmi-an ula tamdint-an tssusm agdrur n-iḍarn-nnun.
lḥqq a-rad-awn-iniġ, ra-išqu ġ-wass l-lḥsab f-ayt-tmdint-an uggʷar n-ayt-sadum ula ayt-ɛamura.
«uznġ-kʷn ġilad zund ilqqaġn ġ-gr-uwššann. rarat lɛaql zund algmmaḍ, tzrim s-sslamt zund atbir.
rarat lɛaql-nnun zġ-bnadm, ašku ra-kʷn-in-dḥayn s-lmḥkamat, ssġuršn-kʷn ġ-tgʷmma n-tẓallit,
jurrn-kʷn s-lgddam l-lḥukkam d-igldan f-ssibt-inu, baš a-flla-takkam tugga i-mddn-an ula i-ayt-tmizar yaḍni.
iġ-kʷn-dḥin s-lmḥkama, ad-ur-tasim taġuft f-ma-ra-tinim ula ma-f-ra-tsawlm, ašku rbbi a-rad-awn-iml ġ-tasaɛt-an ma-ra-tinim.
urd kunni a-ra-isawal walaynni ra-d-zgigun-isawal rruḥ n-rbbi babatun.
ra-yili ma-ra-n-idḥi gʷmas i-lmut, yili ma-ra-n-idḥi yus, nkrn-d tarwa f-ayt-darsn nġn-tn.
ra-kʷn-tkrhun kullu mddn f-ssibt n-ma-tgam winu, walaynni wanna ibiddn izga ar isiggʷra ra-injm.
iġ-kʷn-ssrfufnn ġ-yat-tmdint, rwlat s-tayyaḍ. lḥqq a-rad-awn-iniġ, ur-ta-ra-tkmmlm tabrraḥt ġ-tmdinin n-ayt-rbbi ard-d-wrriġ nkki lli-igan yus n-bnadm.
«amḥḍar ur-yugʷr amslmd-ns. ah̬ddam ur-yugʷr sidis.
ra-iqnɛu-umḥḍar iġ-irwas amslmd-ns, iqnɛu-uh̬ddam iġ-irwas sidis. walaynni iġ-a-ttinin mddn f-bu-tgmmi ‹bɛl-zabul› (šiṭan), ur-rad-ḥšmn a-t-inin f-ayt-tgmmi-ns.
«a-ur-zgisn-tiksaḍm, ašku kullu ma-irgsn ra-d-iban, d-kullu ma-intln ra-ityawssan.
aynna-yawn-nniġ ġ-griyi didun, iniyat-t i-kullu mddn. aynna mi tsfldm ġ-tntla, brrḥat srs f-iggi n-tgʷmma.
a-ur-tiksaḍm zġ-willi nqqanin ddat, ašku ur-ẓḍarn ad-hlkn rruḥ. walaynni iksaḍat zġ-ġwalli iẓḍarn a-ihlk rruḥ ula ddat ġ-jhnnama.
is-ur-a-nzzan sin-waÿÿawÿn s-yat-tqaritt? walaynni ur-ra-gisn-iḍr yan s-wakal iġ-ur-t-yudji rbbi babatun.
imma kunni, zġ-inẓaḍn n-ih̬f-nnun iḥasb-tn babatun.
a-ur-tiksaḍm, ašku tɛzzam dars uggʷar n-waÿÿawÿn ggutnin.
«wanna ittinin is-iga winu ġ-gr mddn, ula nkki ra-ttiniġ iga winu ġ-dar baba rbbi ġ-ignna.
imma wanna ittinin ur-igi winu ġ-gr mddn, ra-ttiniġ ula nkki ur-igi winu ġ-dar baba rbbi ġ-ignna.
«a-ur-tġalm is-d-uškiġ ad-skrġ lhna ġ-ddunit. urd lhna a-rad-skrġ walaynni tibḍit.
uškiġ-d ad-bḍuġ afruh̬ d-babas, bḍuġ tafruh̬t d-innas, bḍuġ tamġart d-tḍggʷalt-ns.
han ayt-tgmmi-nnun a-ra-ig inuwwašn-nnun.
wanna ittirin babas nġd innas uggʷar-inu ur-isthlla a-ig winu. wanna ittirin iwis nġd illis uggʷar-inu ur-isthlla a-ig winu.
wanna ur-yusin aggjdi-ns imun didi, ur-isthlla a-ig winu.
wanna iġwin ġ-tudrt-ns ra-stt-ijlu. imma wanna ijlan tudrt-ns f-ssibt-inu ra-stt-yaf.
«wanna-kʷn-iqbln, iqbl-iyi. d-wanna-yyi-iqbln, iqbl ġwalli-yyi-d-yuznn.
wanna issbrrkn s-kra n-nnabi f-ssibt n-ma-iga nnabi, lbaraka n-nnabi a-rad-as-yili. d-wanna issbrrkn s-yan irḍan rbbi f-ssibt n-ma-irḍa rbbi, lbaraka n-yan irḍan rbbi a-rad-as-yili.
lḥqq a-rad-awn-iniġ, wanna ifkan i-yan ġ-imẓẓiyn-ad a-isu f-ssibt n-ma-iga amḥḍar-inu, wah̬h̬a-yas-ifka ġir yal-lkas n-waman smmiḍnin, rad-as-tili lbaraka-ns.»

11

lliġ ikmml yasuɛ iwaliwn-an lli-s-yuṣṣa imḥḍarn-ns s-sin d-mraw, iddu ar-itbrraḥ ar-isslmad ġ-tmdinin n-tmazirt-an.
imma yuḥanna amsddam illa ġ-lḥbs. lliġ isfld f-ma-iskar lmasiḥ, yazn kra n-imḥḍarn-ns a-t-sqsan:
«izd kiyin a-igan ġwalli ra-d-yašk, nġd a-sul-ntql s-yan yaḍni?»
isawl yasuɛ yini-asn: «zaydat tinim i-yuḥanna f-ma-mi-tsfldm ula ma-tẓram.
ha-ibukaḍn ar-ttisfiwn, ikušamn ar-fttun, injdamn ar-tġusn, iḍrḍar ar-sflidn, ġwilli mmutnin ar-d-nkkrn ula imẓlaḍ ar-tn-ilkkm lh̬bar ifulkin.
ambarki a-iga wanna ur-gigi-yufin ma-f-a-yas-ṭiyyar.»
lliġ ftan ntni, isawl yasuɛ f-yuḥanna i-mddn ggutnin lli-d-fllas-munnin. isqsa-tn: «ġakud lliġ a-ttidum s-lh̬la ma-tram a-tẓrm? izd kra n-taẓẓmayt ar-tt-issmussu-waḍu?
ma-s-a-ttidum? izd a-tẓrm kra n-urgaz ilsan ibrdan šwanin? han ġwilli dar ibrdan šwanin, ġ-tgʷmma n-igldan a-ġ-llan.
walaynni ma-s-a-ttidum? is-urd yan-nnabi a-ttirim a-ti-tẓrm? rad-awn-iniġ, iga yan imqqurn ġ-lanbiya.
ašku yuḥanna a-f-ityara ġ-warra n-rbbi ‹hati rad-aznġ arqqas-inu ad-ak-izwur, ijjujad-ak aġaras-nnk.›
lḥqq a-rad-awn-iniġ, ur-illi ġ-tarwa n-tmġarin yan yugʷrn yuḥanna amsddam. imma wad kullu imẓẓin ġ-tgldit n-ignna, yugʷr yuḥanna.
«zġ-uwssan n-yuḥanna amsddam sul s-ġassad mmaġn mddn ad-kšmn s-tgldit n-ignna, ar-ttirin ayt-imiġ a-stt-ġwin s-jjhd.
kkan-ttin lanbiya ula ššrɛ n-musa ar-kullu-malan awal n-rbbi i-mddn aylliġ-d-yuška yuḥanna.
walaynni iġ-tram a-tamnm awal-nsn, tissanm izd yuḥanna a-igan ‹nnabi iliyya› lli-s-nnan ra-d-yašk.
wanna dar imzgan a-srsn-isflid, illa fllas a-isfld.
«walaynni ma-s-rad-awn-ssrwasġ tasut-ad? trwas tarwa lli-skiwsnin ġ-ssuq ar-n-aqran i-imddukkʷal-nsn ar-ttinin
‹nut-awn taɛuwwatt ur-a-ttḥušm, nasi-awn amarg ur-a-tallam.›
yuška-d yuḥanna ur-a-ištta ula-da-issa, ar-fllas-ttinin ‹illa gis yal-ljnn.›
aškġ-d nkki lli-igan yus n-bnadm ar-šttaġ ar-ssaġ, ar-flla-ttinin ‹ġwad iga bu-udis ig askayri, ig amddakkʷl n-ayt-nkkas d-wiyyaḍ ʷh̬šnnin.› walaynni taḥkimt n-rbbi, kullu willi srs skarnin ar-tt-in-tafan tʷġẓan.»
ġakudan ar-itẓi yasuɛ ayt-tmdinin lli-ġ-iskr kigan d-lmɛjizat-ns, ašku ur-rin ad-fln kullu mad-skarn yʷh̬šn.
yini-asn: «taguḍi a-rad-awn-yili ay-ayt-kurazin. taguḍi a-rad-awn-yili ay-ayt-bitṣayda. han lmɛjizat lli-skrġ ġ-darun, mrad is-tnt-skrġ ġ-tmdinin n-ṣur d-ṣayda, ikun lsan lh̬iš ġakudan, gn iġd f-ih̬fawn-nsn, fln kullu mad-skarn yʷh̬šn.
rad-awn-iniġ, ra-fllawn-išqu-wass l-lḥsab uggʷar n-ayt-ṣur d-ayt-ṣayda.
imma kunni ay-ayt-kafrnaḥum, is-tram a-tlkm ignwan? han ra-kʷn-in-iluḥ rbbi ġ-tdrut n-wakal. han lmɛjizat lli-skrġ ġ-darun, mrad is-tnt-skrġ ġ-tmdint n-sadum, ikun tqama sul s-ġassad.
rad-awn-iniġ, ra-fllawn-išqu-wass l-lḥsab uggʷar n-ayt-sadum.»
iẓẓall yasuɛ ġ-tasaɛt-an yini: «wa-baba, sidis n-ignna d-wakal, ulġġ-k ašku tssntlt tiġawsiwin-ad f-ayt-lɛaql d-lfhmt tssmlt-tnt i-ibujadiyn.
ašku ġmkad a-s-trḍit a-baba.»
yini ilmma: «ġ-ddu-ufus-inu a-ġ-iga baba kullu ma-illan. ur-illi ma-issnn yus n-rbbi abla babas, ula illa ma-issnn baba abla nkki lli-igan yus d-willi qṣadġ ad-asn-t-mlġ.
aškad-d sri, a-kullu willi kkatnin tammara asin taẓayt išqan, ssunfuġ-awn.
gat-n fllawn iḥlasn-inu ar-zgigi-ttlmadm, ašku ihnna-uwl-inu iɛmmr s-ṣṣbr, tafm gigi asunfu i-ih̬f-nnun.
hati rh̬an iḥlasn-inu, ifssus-usitti lli-rad-flawn-srsġ.»

12

yan-wass ġ-uwssan-an, iga ass n-usunfu, ifta yasuɛ ġ-igran ġ-gr imndi. inġ laẓ imḥḍarn-ns, bdun ar-tkkisn tizlfin ar-šttan.
ẓrn-tn kra n-ifarisin inin-as-d: «ẓr imḥḍarn-nnk, ar-skarn ġ-wass n-usunfu ġaylli ur-gis-iḥllan.»
isawl yasuɛ yini-asn: «is-ur-tġrim f-dawd ma-iskr lliġ-t-bahra-inġa laẓ, ntta d-willi dids munnin?
ikšm s-tgmmi n-rbbi išš aġrum lli-ityawfkan i-rbbi, ur-iḥlla a-t-išš ntta ula asmun-ns. ġir inmġurn n-tgmmi n-rbbi a-mi-iḥlla.
is-ur-tġrim ġ-ššrɛ n-musa f-mamnk a-th̬damn inmġurn n-tgmmi n-rbbi ġ-wass n-usunfu? walaynni ur-tn-iẓi rbbi f-mayan.
imma ġilad rad-awn-iniġ, illa ġid ma-yugʷrn tigmmi n-rbbi.
ityara ġ-warra n-rbbi ‹riġ darun lḥnant, urd tiġrsi.› mrad is-tssnm lmɛna n-wawal-an, ikun ur-tḥkamm f-ġwid ur-skirnin kra yʷh̬šnn.
imma nkki lli-igan yus n-bnadm, giġ sidis n-wass n-usunfu.»
iftu yasuɛ ikšm s-tgmmi n-tẓallit.
illa ġin yan-urgaz immut-as-ufus. ilin ula kra n-mddn ran ad-afn ġ-yasuɛ ma-s-a-yas-ṣraḍn. sqsan-t: «is-iḥlla a-tjjujjit ġ-wass n-usunfu?»
isawl yasuɛ yini-asn: «is-gigun-illa ma-iṭṭafn alqqaġ iḍr-as-n ġ-ugḍi ġ-wass n-usunfu ifl-t ġin? is-ur-ra-t-id-iġwi yasi-t-id?
walaynni iɛzza bnadm dar rbbi uggʷar n-ulqqaġ. hati iḥlla a-nskar afulki ġ-wass n-usunfu.»
isawl ilmma s-urgaz-lli yini-as: «mdi-d afus-nnk.» imdi-as-t-id s-ijji idus zund wayyaḍ.
ffuġn ifarisin ġakudan, ar-tmšawarn i-ngratsn f-mamnk a-rad-nġn yasuɛ.
issn yasuɛ mad-qṣadn, iftu zġ-ġin. ḍfurn-t mddn ggutnin, ijjujji kullu ma-ġ-llant-tmuḍan,
yini-asn a-ur-fllas-sawaln.
ġmkad a-s-yuwfa ma-inna rbbi ġayd izrin f-imi n-nnabi išaɛya inna:
«hay-ah̬ddam-inu lli-ẓliġ. nttan a-dari-iɛzzan, frḥġ srs bahra. ra-t-ɛmmrġ s-rruḥ-inu, ar-itbrraḥ i-kullu ayt-tmizar s-lḥqq lli-rad-asn-yili.
ur-ra-itjaḥad ula-da-itġuwwat. ur-ra-itall awal-ns ġ-tswak.
taẓẓmayt nna-ibrin, ur-ra-stt-ibbi. ula tiftilt nna-iskarn aggu, ur-ra-stt-issh̬si, ard izzga lḥqq ġ-kraygatt mani.
ġ-ism-ns a-ġ-ra-n-rjun kullu ayt-tmizar.»
uškan-d kra n-mddn ġ-uwssan-an, awin-as-d yan-urgaz ibukḍn, ig aẓnẓum yili gis yal-ljnn. ijjujji-t yasuɛ, iwrri-uẓnẓum ar-isawal yisfiw.
ggutn ġwilli-t-ẓranin, iḍr-asn lɛjb kullutn ar-ssmqsan i-ngratsn ar-ttinin: «izd ġwad a-igan yus n-dawd lli-s-a-ntql?»
imma ifarisin, lliġ sfldn f-ma-iskr ar-ttinin: «ġwad, ġir s-tḥkimt n-bɛl-zabul agllid l-ljnun a-s-a-issufuġ ljnun.»
imma yasuɛ issn iswingimn-nsn yini-asn: «tagldit nna-itmmaġn d-ih̬f-ns ra-th̬lu. tamdint nġd tigmmi nna-itmmaġn d-ih̬f-ns ur-tẓḍar a-tqama.
ula šiṭan, iġ-a-issufuġ šiṭan, hati ar-itmmaġ d-ih̬f-ns. mamnk a-ra-tqama-tgldit-ns?
walaynni iġd s-tḥkimt n-bɛl-zabul a-s-a-ssufuġġ ljnun, iniyat-iyi ma-s-a-tn-ssufuġn ayt-darun? ntni a-rad-awn-iml is-tjlam.
walaynni iġd s-rruḥ n-rbbi a-s-a-ssufuġġ ljnun, issanat is-d-darun-tuška-tgldit n-rbbi.
«ma-iẓḍarn a-ikšm s-tgmmi n-yan idusn a-d-yakʷr ayda-ns iġ-ur-zwar-ikrs ġwalli idusn? iġ-t-ikrs, ġakudan a-rad-as-d-yakʷr ayda-ns.
han wanna ur-didi-illin, iga ḍiḍḍ-inu. d-wanna ur-didi-issmunun, ar-izzmzar.
f-mayad a-f-rad-awn-iniġ, kullu ddnub n-bnadm ula kullu tirggam nna-s-rgmn rbbi, iẓḍar ad-asn-iṣamḥ fllasn, walaynni yan irggmn rruḥ lqudus ur-sar-as-fllas-iṣamḥ.
wanna isawln ġ-yus n-bnadm, iẓḍar rbbi ad-as-iṣamḥ. walaynni yan irggmn rruḥ lqudus, ur-rad-as-iṣamḥ, la ġ-ddunit ula ġ-lih̬rt.
«iġ-tfulki lġllt, tissanm is-tfulki-tsġart. iġ-tʷh̬šn lġllt, tissanm is-tʷh̬šn-tsġart. ašku zġ-lġllt-ns a-zġ-a-ttyawssan-tsġart.
wa-tarwa n-ifaġrn, mamnk a-ra-tiẓḍarm a-tsawalm s-ufulki d-kunni tʷh̬šnm? hati aynna-s-iɛmmr-uwl a-s-a-d-isawal imi.
yan ifulkin, ar-d-issufuġ ma-ifulkin zġ-lh̬zin n-ufulki-ns. imma yan yʷh̬šnn, ar-d-issufuġ ma-yʷh̬šnn zġ-lh̬zin l-lh̬ʷšant-ns.
rad-awn-iniġ, rad-rarn mddn lḥsab ġ-wass l-lḥukm f-kraygatt awal ih̬wan lli-s-nnan.
f-iwaliwn-nnun a-f-rad-awn-yili rrḍa. f-iwaliwn-nnun a-f-rad-awn-yili lhalak.»
sawln-d ilmma kra n-imslmdn n-ššrɛ d-ifarisin inin-as: «way-amslmd, nra a-dark-nẓr kra l-lmɛjizt ad-aġ-tg tamatart n-izd rbbi a-k-id-yuznn.»
imma ntta irur-asn: «tasut yʷh̬šnn ifsadn ayad, tḍalb tamatart. ur-rad-as-ttyawfka kra n-tmatart abla tamatart n-nnabi yuna.
ġmklli-n-ikka yuna kraḍ-uwssan d-kraḍ-waḍan ġ-waḥlig n-uslm imqqurn, ġmkan a-rad-iyi-ijru ula nkki lli-igan yus n-bnadm. ra-n-kġ kraḍ-uwssan d-kraḍ-waḍan ġ-tdrut n-wakal.
walaynni rad-nkrn ayt-ninwa ġ-wass l-lḥsab ġ-gr mddn n-tasut-ad, aštkkan srsn, ašku fln ntni kullu mad-skarn yʷh̬šn ġakud lliġ sfldn i-tbrraḥt n-yuna. imma ġilad illa ġid ma-yugʷrn yuna.
ra-tnkr-tgllitt l-ljanub ġ-wass l-lḥsab ġ-gr mddn n-tasut-ad, taštkka srsn, ašku tuška-d nttat zġ-ttmi n-ddunit a-tsfld i-tḥkimt n-suliman. imma ġilad illa ġid ma-yugʷrn suliman.
«iġ-iffuġ ljnn zġ-kra n-bnadm, ra-izray ġ-lh̬la ġ-ur-llin-waman, ar-isiggil s-maniġ a-izddġ. iġ-ur-yufi man,
ra-yini d-ih̬f-ns: ‹rad-wrriġ s-tgmmi lli-ġ-ttin-kkiġ.› yašk-id yaf-d tigmmi th̬wa ttyaras tngadda.
iddu ilmma yawi-d dids ssa l-ljnun yaḍni lli-t-yugʷrn ġ-lh̬ʷšant, kšmn kullutn zdġn ġ-urgaz-an ard iwrri isiggʷra-ns yʷh̬šn f-isizwar-ns. ġmkad a-ra-yili i-tasut-ad yʷh̬šnn.»
ar-sul-isawal yasuɛ s-di-tuška innas d-aytmas, biddn-d ġ-brra ḍalbn a-dids-sawln.
yini-as-d yan zġ-gr willi-as-sflidnin: «ha-innak d-aytmak biddn-in ġ-brra, ḍalbn a-didk-sawln.»
imma ntta inna-yasn: «ma-igan inna ula aytma?»
imdi afus-ns s-dar imḥḍarn-ns yini-asn: «ha-inna d-aytma.
ašku wanna iskarn ma-ira baba rbbi n-ignna, nttan a-igan gʷma, ig ulltma, ig inna.»

13

ġassan iffuġ yasuɛ zġ-tgmmi, iftu igawr ġ-tama n-umda.
munn-d fllas mddn ggutnin aylliġ-t-id-iqqan a-ikšm s-yat tanawt. iskiws gis, biddn mddn-an kullutn ġ-tama n-waman.
ibdu ar-tn-isslmad s-lmɛni f-kigan d-tġawsiwin. yini-asn: «hay-afllaḥ iffuġ a-n-iluḥ amud.
lliġ-t-iluḥ iḍr-n kra ġ-uġaras aškin-d igḍaḍ grun-t.
iḍr-n kra ġ-gr iẓran ġ-illiġ idrus-wakal, imġi-d ḥayna ašku ur-t-bahra-idil-wakal.
walaynni lliġ-di-tġli tafukt tjdr-t, yiqar ašku ur dars iẓuran.
iḍr-n kra ġ-uzggʷar, iġli d-uzggʷar iššqajji-t.
iḍr-n kra ġ-wakal ifulkin ifk ṣṣabt. ifk yan miyya, ifk yan sḍiṣ id-mraw, ifk yan kraḍ id-mraw.
wanna dar imzgan a-srsn-isflid, illa fllas a-isfld.»
aškin-d dars imḥḍarn-ns sqsan-t: «mah̬ aylliġ a-srsn-tsawalt s-lmɛni?»
yini-asn yasuɛ: «kunni ityawfka-yawn a-tissanm f-tgldit n-rbbi ma-intln, imma ntni ur-asn-ityawfka.
ašku wanna dar illa, rad-as-izayd rbbi, yili-as uggʷar. imma wanna ur-dar-illi, rad-as-ikkis ula maylli dars illan.
mayad a-f-a-srsn-sawalġ s-lmɛni. ašku ar-tmnadn ur-a-ẓrran yat, ar-sflidn ur-a-tsllan i-yat ula-da-tfhamn yat.
illa gisn ġaylli-f-inna rbbi f-imi n-nnabi išaɛya inna: ‹rad-bahra-tsflidm walaynni ur-ra-tfhmm ma-mi-tsfldm. rad-bahra-ttmnadm walaynni ur-ra-tissanm ma-tmnadm.
wrrin mddn-an iqqur ih̬f-nsn, ẓẓayn imzgan-nsn, qqnnt-walln-nsn. ur-rin ad-ẓrnt-walln-nsn ula sfldn imzgan-nsn ula fhmn ġ-ih̬f-nsn. ur-rin ad-d-sri-wrrin a-tn-jjujjiġ.›
imma kunni, timbarkiyin ad-gant-walln-nnun ašku ar-ẓrrant. imbarkin ad-gan imzgan-nnun ašku ar-sflidn.
lḥqq a-rad-awn-iniġ, ggutn lanbiya d-mddn rḍanin rbbi ẓuẓḍn ad-ẓrn mayd tẓrram walaynni ur-t-ẓrin, ẓuẓḍn ad-sfldn i-mayd mi tsflidm walaynni ur-as-sfldn.
«ġmkad a-tga lmɛna n-ufllaḥ.
amud lli-iḍrn ġ-uġaras, iga ntta zund yan isfldn i-wawal n-tgldit n-ignna ur-t-ifhim. yašk-id iblis ikkis-as awal lli-illan ġ-ih̬f-ns.
imma amud lli-iḍrn ġ-gr iẓran, iga ntta zund yan isfldn i-wawal yamẓ-t ḥayna ifrḥ srs,
walaynni ur-ikšim-wawal-an s-uwl-ns. iqama ġir kra n-uwssan ard tili tassast nġd tarfufnt f-ssibt n-wawal s-iknuki.
imma amud lli-iḍrn ġ-uzggʷar, iga ntta zund yan isfldn i-wawal, walaynni idda yasi tiġufiwin n-ddunit ilhu s-wayda. ġayan a-iššqajjin awal aylliġ ur-d-yiwi ṣṣabt.
walaynni amud lli-iḍrn ġ-wakal ifulkin, iga ntta zund yan isfldn i-wawal ifhm-t, ifk ṣṣabt. ra-yili ma-ifkan miyya, yili ma-ifkan sḍiṣ id-mraw, yili ma-ifkan kraḍ id-mraw.»
izayd yasuɛ yut-asn lmɛna-yad yaḍni yini-asn: «tagldit n-ignna tga zund yan-urgaz ifta iluḥ-n amud ifulkin ġ-igr-ns.
lliġ ign ġ-iyḍ yašk-id yan-unuwwaš-ns, iluḥ-n wazkkun ġ-gr irdn, iddu ifl-t.
lliġ-d-mġin irdn ssufġn tizlfin, imġi didsn wazkkun.
aškin-d ih̬ddamn s-dar bab n-igr inin-as: ‹wa-sidi, is-urd amud ifulkin a-tgit ġ-igr-nnk? mani-d-ikka wazkkun-ad?›
yini-asn: ‹kra n-unuwwaš a-iskrn ġayad.› inin-as ih̬ddamn: ‹is-trit a-nddu nsussi nssukf wazkkun-an?›
irar-asn: ‹uhu, a-ur-tssukfm wazkkun a-ur-imil tssukfm dids irdn.
adjat-tn ad-kullu-mqqurn ard truḥ-tmgra. ġakudan rad-iniġ i-išuwwaln: ssmunat-zwar wazkkun tgm-t d-taggʷatin baš a-ijdr, tzaydm ilmma tmgrm irdn tssmunm-tn-d ġ-uḥanu-nu.›»
yut-asn lmɛna-yad yaḍni yini-asn: «tagldit n-ignna tga zund yat taqqayt l-lh̬rdl, yiwi-tt yan-urgaz iẓẓu-tt ġ-wakal-ns.
nttat tmẓẓi f-kullu taqqayin lli-llanin, walaynni iġ-di-tmġi ra-tagʷr išddran kullutn, twrri tg tasġart. ar-di-ttaškin igḍaḍ n-ignwan ar-zddġn ġ-gr-tṣṭṭwin-ns.»
yut-asn-daġ lmɛna-yad yaḍni yini-asn: «tagldit n-ignna tga zund tah̬mirt lli-di-tusi yat-tmġart tg-tt-in ġ-kraṭṭ lɛbrat mqqurnin n-uggurn, tsskti lɛjin kullut.»
kullu mayad, s-lmɛni a-s-t-inna yasuɛ i-mddn ggutnin lli-d-fllas-munnin. ur-a-srsn-isawal abla s-lmɛni.
ġmkad a-s-yuwfa-wawal n-nnabi lli-innan: «s-lmɛni a-s-rad-asn-sawlġ, mlġ-asn ma-intln zġ-isizwar n-ddunit.»
ġakudan ifl yasuɛ mddn-an ikšm s-tgmmi, aškin-d dars imḥḍarn-ns inin-as: «ml-aġ ma-tqṣadt s-lmɛna n-wazkkun ġ-igr.»
isawl yasuɛ yini-asn: «ġwalli iluḥn amud ifulkin iga-t yus n-bnadm,
igr tga-t ddunit. aqqayn n-wamud ifulkin gan-tn ayt-tgldit n-ignna, imma aqqayn n-wazkkun gan-tn ayt-iblis.
anuwwaš lli-tn-in-iluḥn iga-t iblis. tamgra tga isiggʷra n-ddunit, išuwwaln gan lmalayka.
ġmklli ssmunn wazkkun a-ijdr ġ-lɛafit, ġmkan a-ra-ijru ġ-isiggʷra n-ddunit.
ašku yus n-bnadm ra-yazn lmalayka-ns, ssittin zġ-tgldit-ns kullu ma-issṭarn mddn ula kullu ma-iskarn lh̬ʷšant,
luḥn-tn-in ġ-ufarnu l-lɛafit. ġin a-ġ-rad-allan ar-tgẓaẓn uh̬san-nsn.
imma ġwilli-f-irḍa rbbi, ġakudan a-rad-isfiwn zund tafukt ġ-tgldit n-babatsn. wanna dar imzgan a-srsn-isflid, illa fllas a-isfld.
«tagldit n-ignna tga zund lknz ityawmḍaln ġ-igr, yaf-t-in yan-urgaz iḥḍu-t-daġ. iddu ifrḥ bahra, izznz kullu ma-dars-illan, isġ igr-an.
«tagldit n-ignna tga zund ttajr ar-isiggil s-ljuhr iġʷlan.
lliġ yufa yat taljuhrt iggut-bahra-watig-ns, iddu izznz kullu ma-dars-illan isġ taljuhrt-an.
«tagldit n-ignna tga zund ššbkt, luḥn-tt-in ingʷmarn ġ-umda ssmunn-d gis kraygatt rrhḍ n-islman.
lliġ tɛmmr ššbkt awin-tt-id s-wakal, gawrn ar-ẓlayn ġwilli šwanin ar-tn-tgan ġ-tislla, imma ġwilli ʷh̬šnnin luḥn-tn-in.
ġmkan a-ra-ijru ġ-isiggʷra n-ddunit. rad-ddun lmalayka ẓlin mddn ʷh̬šnnin zġ-gr willi rḍanin rbbi,
luḥn-tn-in ġ-ufarnu l-lɛafit. ġin a-ġ-rad-allan ar-tgẓaẓn uh̬san-nsn.»
yini-asn yasuɛ: «is-tfhmm kullu tiġawsiwin-ad ġila?» inin-as: «nfhm-tnt.»
izayd yini-asn: «kraygatt amslmd lli-ilmdn f-tgldit n-ignna, iga zund bu-tgmmi lli-d-issufuġn zġ-lh̬zin-ns ma-igan l-ljdid ula ma-igan aqdim.»
lliġ ikmml yasuɛ kullu lmɛni-ad, iftu zġ-ġin,
iwrri-d s-tmazirt-ns. ar-isslmad ġ-tgmmi n-tẓallit, ar-gis-tɛjjabn mddn ar-ttinin: «argaz-ad, mani-d-kullu-srs-tkka-tḥkimt-ad ula lmɛjizat-ad iskar?
is-urd yus n-unjjar ayad? is-urd maryam a-igan innas? is-urd yaɛqub d-yusf d-simɛan d-yahuda a-igan aytmas?
is-urd istmas kullutnt ayd-didnnġ-illan ġid? imma kullu mayad, mani-d-srs-ikka?»
ntni bzgn fllas. imma yasuɛ inna-yasn: «nnabi nna-illan ar-ti-tuqqarn mddn, walaynni ur-a-ti-tuqqarn ayt-tmazirt-ns d-ayt-tgmmi-ns.»
ur-ġin-iskir kra l-lmɛjizat ggutnin, ašku ur-rin ad-srs-amnn.

14

ġ-uwssan-an isfld-ugllid hirudus f-kullu ma-iskar yasuɛ.
yini fllas i-ih̬ddamn-ns: «yuḥanna amsddam ayad, inkr-d zġ-lmut. mayan a-f-gis-llant lquwwat-ad.»
ašku hirudus a-yuznn ad-amẓn yuḥanna krsn-t luḥn-t-in ġ-lḥbs f-ssibt n-hirudiyya tamġart n-gʷmas filibbus.
ašku yuḥanna ikka-ttin ar-ittini i-hirudus: «ur-ak-iḥlla a-tawit tamġart n-gʷmak.»
yiri hirudus a-inġ yuḥanna walaynni iksuḍ zġ-mddn ašku ar-kullu-ttinin izd yuḥanna yan-nnabi a-iga.
walaynni lliġ-d-iruḥ-wass lli-ġ-ilul hirudus, tkšm-n illis n-hirudiyya ar-ttḥuš ġ-lgddam n-hirudus d-willi dids gawrnin, tssfraḥ-t.
isawl s-tfruh̬t iggall-as ard-as-ifk aynna tḍalb.
tffuġ nttat tsqsa-n innas, twrri-d tini-as: «fk-iyi-d ġ-yat-tqṣriyt ih̬f n-yuḥanna amsddam.»
ṭiyyr-as i-ugllid bahra, walaynni f-ssibt n-tgallit lli-s-iggulla ġ-lgddam n-inbgiwn-ns yuṣṣa ad-as-ityawfka.
yazn ad-bbin ih̬f n-yuḥanna ġ-lḥbs.
awin-d ih̬f-ns ġ-yat-tqṣriyt, ifk-t i-tfruh̬t tawi-t-tfruh̬t i-innas.
aškin-d ilmma imḥḍarn n-yuḥanna, awin ddat-ns mḍln-tt-in. ddun inin-t i-yasuɛ.
lliġ isfld yasuɛ f-mayd ijran, iftu issudu ġ-yat tanawt s-yan-udġar ġ-ur-illi yan. sfldn mddn is-idda, ftun f-uḍar zġ-iduran-an ḍfurn-t.
lliġ iffuġ zġ-tanawt iẓr-n kigan d-mddn, qaman gis bahra, ijjujji-asn imuḍan-nsn.
lliġ takmur takʷya n-tafukt aškin-d dars imḥḍarn-ns inin-as: «yaġ-uzal, ur-illi yat ġ-lh̬la-yad. azn mddn ad-ddun s-iduran-an ad-d-sġn mad-šttan.»
isawl yasuɛ yini-asn: «ur-tn-d-iqqan ad-ddun. fkat-asn kunni mad-šttan.»
inin-as: «ur-darnnġ ġir smmust-tngʷal d-snat-tslmin.»
yini-asn: «awiyat-tnd-d s-dari.»
yuṣṣa mddn-an ggutnin ad-gawrn ġ-tuga. yasi smmust-tngʷal-lli d-tslmin-lli s-snat, yall alln-ns s-ignwan iškr rbbi. ibbi tingʷal ifk-tnt i-imḥḍarn-ns. bḍun-tnt imḥḍarn f-mddn-an ggutnin.
ššn kullu aylliġ šbɛan. ssmunn-d tuffaẓ lli-d-qamanin, ɛmmrn snat d-mrawt n-tasllit.
ġwilli ššanin rad-gn ma-itggan smmus id-walf n-urgaz, ilint ula timġarin d-tarwa mẓẓinin.
yini yasuɛ ilmma i-imḥḍarn-ns ad-kšmn s-tanawt zwurn-t s-tsga yaḍni n-umda. imma ntta iqama ġin a-imsafaḍ d-mddn.
tiġurdin n-ma-imsafaḍ yasuɛ d-mddn-an, iġli s-yan-uwrir waḥdut a-ġin-iẓẓall. ḍrnd-d tillas, sul illa ġin waḥdut.
imma imḥḍarn-ns ġ-tasaɛt-an, taggug-n tanawt-nsn f-wakal. ar-tt-kkatnt taḍangiwin, ar-tt-itrara-waḍu tiġurdin.
ġakudan ġ-ṭuẓẓunt n-iyḍ yašk-id darsn yasuɛ iftu f-iggi n-waman.
lliġ-t-ẓran imḥḍarn-ns ifta f-iggi n-waman iksaḍn bahra, gn taġuyyit inin: «kra n-waġʷẓn ayad.»
ġakudan isawl-d yasuɛ yini-asn: «ad-ur-tiksaḍm. thnnayat, nkkin aya.»
yini-as bṭrus: «wa-sidi, iġd kiyi ayan, amr-iyi a-n-dark-ftuġ f-iggi n-waman.»
yini-as-d: «ašk-id.» iffuġ bṭrus zġ-tanawt iftu f-iggi n-waman s-dar yasuɛ.
walaynni iẓra aḍu itjhhd yiksaḍ, s-a-itddm ġ-waman. iġr i-yasuɛ yini-as: «wa-sidi, jjnjm-iyi.»
ġakudan imdi-as-n yasuɛ afus-ns, yamẓ gis yini-as: «is-ur-tumint? mah̬ aylliġ tškkat?»
ġlin ilmma s-tanawt, ibbi-n-waḍu.
sjdn-as ġwilli llanin ġ-tanawt ar-ttinin: «s-ṣṣaḥt kiyi tgit yus n-rbbi.»
lliġ bbin amda lkmn tamazirt n-ganisaraṭ.
akʷzn-t mddn n-ġin, ssufġn lh̬bar s-kullu tisgiw n-tmazirt-an. ar-as-di-tawin kullu ma-ġ-llant-tmuḍan.
ar-zgis-tḍalabn bahra a-yadj imuḍan-nsn ad-as-ggrn, wah̬h̬a ġir i-tama n-tmlsit-ns. kullu mad-as-iggrn ijji.

15

aškin-d kra n-ifarisin d-imslmdn n-ššrɛ zġ-tmdint n-urušalim s-dar yasuɛ. sqsan-t:
«mah̬ aylliġ a-tffuġn imḥḍarn-nnk zġ-lɛada n-imzwura-nnġ lli-zrinin? ha-ntni ar-šttan bla-da-ssġusn ifassn-nsn s-isirid lli-tn-d-iqqann.»
isawl yasuɛ yini-asn: «imma kunni, mah̬ aylliġ a-ttffuġm zġ-luṣit n-rbbi baš a-tskarm s-lɛada-nnun?
han rbbi a-innan ‹awi-tt ġ-babak d-innak.› yini-daġ ‹wanna irgmn babas nġd innas illa fllas a-immt.›
imma kunni, iġ-inna kra n-yan i-babas nġd innas ‹fkiġ i-rbbi maylli tram ad-awn-t-fkġ,›
iġ-inna awal-ad ar-as-ttinim ur-sul-t-ih̬ṣṣa a-stt-itawi ġ-babas. ġmkad a-s-tunfm i-wawal n-rbbi s-lɛada-nnun.
wa-id-bu-sin-uwdmawn, s-lḥqq a-s-fllawn-inna rbbi f-imi n-nnabi išaɛya, inna
‹mddn-ad ar-iyi-talġn s-ils-nsn, imma ul-nsn yaggug-n flla.
bla lfaytt a-yyi-tɛbadn ašku ur-a-sslmadn ġ-ulmmud-nsn abla tinbaḍin n-bnadm.›»
iġr-d yasuɛ i-mddn s-dars yini-asn: «sfldat-iyi a-tissanm.
urd maylli ikššmn zġ-imi n-bnadm a-t-issḥramn. walaynni ġaylli-d-itffuġn zġ-imi-ns, nttan a-t-issḥramn.»
aškin-d dars ilmma imḥḍarn-ns inin-as: «is-ur-tssint is-tti-tssṭiyyrt i-ifarisin s-wawal-ad?»
isawl yasuɛ yini-asn: «ra-yakuf kud asġar nna-ur-iẓẓi baba rbbi n-ignna.
ġir thnnayat zġ-gisn. ntni gan ibukaḍn ar-zggurun i-ibukaḍn. iġ-izwar-ubukaḍ i-wayyaḍ ra-n-ḍrn s-sin ġ-ugḍi.»
yini-as bṭrus: «ml-aġ ma-tqṣadt s-lmɛna-yad.»
irar-asn yasuɛ: «izd ula kunni ur-ta-tfhimm?
is-ur-tssinm izd kullu ma-ikššmn zġ-imi n-bnadm ar-izray zġ-waḥlig-ns s-lh̬la?
imma ġaylli-d-itffuġn zġ-imi, ul-ns a-d-itkka. nttan a-issḥramn bnadm.
ašku zġ-uwl-ns a-zġ-a-di-tffuġn iswingimn ʷh̬šnnin ula tanaġa d-zzna d-lfsad d-tmh̬h̬art d-tugga n-tkrkas d-trggam.
ġwid a-issḥramn bnadm. imma yan iššan ur-isird ifassn-ns, ur-ra-t-issḥrm mayan.»
inkr yasuɛ iffuġ zġ-tmazirt n-ayt-rbbi iftu s-tsga n-ṣur d-ṣayda.
tašk-id dars yat-tmġart ullt-tmazirt-an n-kanɛan, ar-as-di-taqra ar-ttini: «ḥnnu zġ-gigi a-yus n-dawd. ha-illi illa gis yal-ljnn, tmrrt bahra.»
imma yasuɛ ifssa, ur-as-inni yat. munn-d ilmma imḥḍarn-ns inin-as: «ssmsr-tt a-sidi, ašku sul-aġ-tḍfar ar-tssġuyyu.»
isawl srs yasuɛ yini-as: «ġir ulli n-tuwrut ijlan lli-igan ayt-rbbi a-f-di-tyazanġ.»
imma nttat tuška-d tḍr-d ġ-lgddam-ns tini-as: «wa-sidi, ɛawn-iyi.»
yini-as: «ur-išwi a-namẓ aġrum n-tarwa, nluḥ-t-in i-iyḍan.»
tini-as: «wa-sidi, ula iḍan ar-šttan ibruziyn lli-ṭṭarnin zġ-lmida n-siditsn.»
isawl yasuɛ yini-as: «wa-tamġart, tumnt bahra. ad-am-yili ġmklli trit.» tjji illis ġakudan.
iftu yasuɛ zġ-ġin izri zġ-tama n-umda n-jalil, iġli s-yan-uwrir igawr gis.
munn-d fllas mddn ggutnin, awin-as-d ikušamn d-ibiḍarn d-ibukaḍn d-iẓnẓam d-wiyyaḍ ggutnin, srsn-tn-d ġ-dar iḍarn-ns ijjujji-tn.
ar-kullu-tɛjjabn mddn-an lliġ ẓran iẓnẓam ar-sawaln, d-ikušamn ar-tdusn, d-ibiḍarn ar-fttun, d-ibukaḍn ar-ttisfiwn. ar-kullu-talġn rbbi n-ayt-yudaya.
iġr-d yasuɛ ilmma i-imḥḍarn-ns s-dars, yini-asn: «ha-mddn-ad qaman gigi bahra, ašku kraḍ-uwssan ayd didi llan, ur-darsn mad-šttan. ur-riġ a-tn-aznġ d-ntni inġa-tn laẓ a-ur-tġašan ġ-uġaras.»
inin-as imḥḍarn-ns: «ġir lh̬la ayad. maniġ ra-naf aġrum ma-s-a-nššbaɛ kullu mddn-ad ggutnin?»
isqsa-tn yasuɛ: «mnnawt-tngʷal ad-darun?» inin-as: «ssa n-tngʷal d-kra n-tslmin mẓẓinin.»
yuṣṣa mddn ad-skiwsn s-wakal
yasi ssa n-tngʷal d-tslmin, iškr rbbi ibbi-tnt ifk i-imḥḍarn-ns, bḍun-tnt f-mddn.
ššn kullu mddn-an aylliġ šbɛan. ssmunn-d tuffaẓ lli-d-qamanin, ɛmmrn ssa n-tryalin.
ġwilli ššanin, kkuẓ id-walf n-urgaz ad-gan, ilint ula timġarin d-tarwa mẓẓinin.
inkr yasuɛ ilmma, imsafaḍ d-mddn. ikšm s-tanawt issudu ġ-umda s-tsgiw n-magadan.

16

aškin-d kra n-ifarisin d-kra n-mddn l-lmdhb n-iṣadduqin, irin ad-armn yasuɛ. ḍalbn zġ-gis a-iskr kra l-lmɛjizt ad-asn-tg tamatart n-izd rbbi a-t-id-yuznn.
imma ntta isawl yini-asn: «ha-kunni ġ-tdggʷat ar-ttinim ‹ra-iṣfu lḥal azkka ašku ẓggʷaġn ignwan.›
ula zikk ṣbaḥ ar-ttinim ‹ra-yili-unẓar ġassad ašku ẓggʷaġn imdla ġ-ignwan.› kunni tssnm lmɛni n-ignwan, walaynni ur-akkʷ-tssinm lmɛna n-kullu mayd darun ijran ġ-uwssan-ad.
tasut yʷh̬šnn ifsadn ayad, tḍalb tamatart. ur-rad-as-ttyawfka kra n-tmatart abla tamatart n-nnabi yuna.» ifl-tn ilmma iddu.
lliġ lkmn tasga yaḍni n-umda ktin-d imḥḍarn ur-didsn-iwin aġrum.
yini-asn yasuɛ: «awiyat-stt ġ-ih̬f-nnun, trarm lɛaql zġ-th̬mirt n-ifarisin d-iṣadduqin.»
imma ntni ar-ssmqsan i-ngratsn ar-ttinin: «ur-d-niwi aġrum, mayan a-f-inna awal-ad.»
issn yasuɛ ma-ttinin, yini-asn: «mah̬ aylliġ a-tssmqsam ġmkad f-uġrum ur-darun-illi? is-ur-tuminm?
is-ur-ta-tfhimm? is-ur-di-tswangmm smmust-tngʷal lli-bbiġ i-smmus id-walf, ula mnšk n-tasllit a-tusim n-tuffaẓ?
nġd ssa n-tngʷal lli-bbiġ i-kkuẓ id-walf, ula mnšk n-tryalt a-tusim n-tuffaẓ?
mah̬ ur-tssinm is-urd aġrum a-f-a-sawalġ lliġ-awn-nniġ ‹rarat lɛaql-nnun zġ-th̬mirt n-ifarisin d-iṣadduqin›?»
fhmn imḥḍarn ġakudan is-urd tah̬mirt n-uġrum a-f-asn-inna a-zgis-traran lɛaql walaynni almmud n-ifarisin d-iṣadduqin.
izayd yasuɛ iddu s-tsgiw n-qayṣriyya filibbi. isqsa imḥḍarn-ns: «ma-ttinin mddn f-yus n-bnadm? mad-giġ nkki?»
sawln imḥḍarn inin-as: «kra ar-ittini tgit yuḥanna amsddam. kra ar-ittini tgit nnabi iliyya. kra ar-ittini tgit irmiyya nġd kra n-yan zġ-lanbiya n-zman.»
yini-asn yasuɛ: «imma kunni, ma-flla-ttinim? mad-giġ nkki?»
isawl simɛan bṭrus yini-as: «tgit lmasiḥ yus n-rbbi lli-iddrn.»
yini-as yasuɛ: «ambarki a-tgit a-simɛan yus n-yuna, ašku urd bnadm ad-ak-imlan mayad, walaynni imla-yak-t baba rbbi lli-illan ġ-ignna.
rad-ak-iniġ, kiyi tgit ‹bṭrus›, tgt aẓru lli-f-rad-bnuġ amnaggar-inu, d-ur-sar-t-nrint lquwwat l-lmut.
rad-ak-fkġ tisura n-tgldit n-ignna. aynna tkrst ġ-ddunit ityawkras ġ-ignna, d-aynna tfsit ġ-ddunit ityawfsay ġ-ignna.»
yuṣṣa imḥḍarn-ns ilmma yini-asn s-lmɛqul: «a-ur-tinim i-yan izd nkkin a-igan lmasiḥ lli-s-a-tqln.»
zġ-ġassan a-ibda yasuɛ ar-imala i-imḥḍarn-ns ma-rad-as-ijru, yini-asn: «iqqan-iyi-d ad-dduġ s-tmdint n-urušalim, rfufnġ bahra f-ufus n-imġarn n-tmazirt d-inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ššrɛ. ra-yyi-nġn, walaynni wis kraḍ-uwssan ra-d-nkrġ zġ-lmut.»
yawi-t ilmma bṭrus a-t-iẓi f-wawal-ad yini-as: «ad-ak-yili lh̬ir a-sidi, ula ijra-yak ġayan.»
igrawl-d gis yasuɛ yini-as: «itti-n zġ-gigi a-šiṭan. tabayḍḍrt ad-iyi-tgit. ašku ur-a-tskart s-ma-ira rbbi, walaynni s-ma-ira bnadm ka-s-a-tskart.»
izayd yasuɛ isawl s-imḥḍarn-ns yini-asn: «wanna iran a-didi-yili, iqqan-t-id a-ittu ih̬f-ns, yasi aggjdi-ns, imun didi.
wanna iran a-ijjnjm tudrt-ns ra-stt-ijlu. imma wanna ijlan tudrt-ns f-ssibt-inu, ra-stt-yaf.
ma-ra-yili i-bnadm iġ-iwrri iṭṭaf ddunit kullutt ih̬sr ih̬f-ns? ma-ra-ifk bnadm baš a-ijjnjm ih̬f-ns?
imma nkki lli-igan yus n-bnadm rad-d-aškġ s-lmjd n-baba rbbi d-lmalayka-nu, baš ad-rarġ i-kraygatt yan f-ma-iskr.
lḥqq a-rad-awn-iniġ, illa ġ-ġwid biddnin ġid ma-ur-ra-immt ard iẓr yus n-bnadm yuška-d ġ-tgldit-ns.»

17

zrin sḍiṣ-uwssan, iddu yasuɛ yawi dids bṭrus d-yaɛqub d-gʷmas yuḥanna, ġlin waḥdutn s-yan-uwrir yattuyn.
tbddl ssift n-yasuɛ ġ-lgddam-nsn, ar-issmrqiqiy-uwdm-ns zund tafukt, wrrint-tmlsa-ns mllulnt bahra zund tifawt n-wass.
ġakudan ẓran nnabi musa ula nnabi iliyya ar-sawaln d-yasuɛ.
inkr bṭrus yini-as: «wa-siditnnġ, ifulki a-nili ġid. is-trit ad-awn-nskr kraḍ iḥšaš, yan-nnk d-yan n-musa d-yan n-iliyya?»
sul a-isawal s-d-fllasn-tgguz yat-tmdlut issmrġan tdl-tn. isawl-d yan-wawal zġ-tmdlut yini: «ġwad iga iwi iɛzzan. nttan a-s-bahra-frḥġ. sflidat srs.»
lliġ sllan imḥḍarn i-mayan ḍrn s-wakal f-uwdmawn-nsn, ggʷdn bahra.
imma yasuɛ ifta-d s-darsn isrs fllasn afus-ns yini-asn: «nkrat. ad-ur-tiksaḍm.»
lliġ ssmaqqln ur-ẓrin yan, abla yasuɛ waḥdut.
lliġ-d-ftan ġ-ugsar n-uwrir, yuṣṣa-tn yasuɛ: «ad-ur-tinim i-yan f-ma-tẓram ard-d-inkr yus n-bnadm zġ-lmut.»
sqsan-t imḥḍarn-ns: «mah̬ aylliġ a-ttinin imslmdn n-ššrɛ iqqan-d nnabi iliyya a-d-yašk izwur-d ġwalli igan lmasiḥ?»
yini-asn: «s-ṣṣaḥt iliyya a-d-izwarn a-ijjujad kraygatt kra.
walaynni rad-awn-iniġ, yuška-d-yad iliyya, ur-t-ukʷzn mddn. skrn srs kullu ġaylli ran. ġmkan a-s-rad-rfufnġ ula nkki lli-igan yus n-bnadm f-ufus-nsn.»
ssnn imḥḍarn ġakudan izd yuḥanna amsddam a-f-a-yasn-isawal.
lliġ wrrin s-dar mddn yaḍni, yašk-id yan-urgaz iḍr-d ġ-lgddam n-yasuɛ yini-as:
«wa-sidi, ḥnnu ġ-iwi. han illa-gis-uslay ar-bahra-itrfufun. mnnawt-twal a-n-iṭṭar ġ-lɛafit ula ġ-waman.
iwiġ-t-id i-imḥḍarn-nnk walaynni ur-ẓḍarn ntni a-t-jjujjin.»
isawl yasuɛ yini-asn: «wa-tasut-ad ijlan, ur-akkʷ-trit a-tamnt. mnšk a-ra-sul-didun-qamaġ? mnšk a-rad-didun-ṣbrġ? awiyat-t-id s-dari.»
yamr ljnn, iffuġ zġ-gis s-ijji-ufruh̬ ḥayna.
aškin-d imḥḍarn s-dar yasuɛ waḥdutn sqsan-t: «mah̬ aylliġ ur-nẓḍar nkkʷni a-t-nssufġ?»
yini-asn: «ašku idrus liman-nnun. lḥqq a-rad-awn-iniġ, iġ-gigun-illa liman unšk n-taqqayt imẓẓin l-lh̬rdl, ra-tinim i-uwrir-ad ‹itti zġ-ġid s-ġin› ra-iskr s-mad-as-tnnam. ur-ra-yili kra mi ur-tẓḍarm.
walaynni wan ljnn-an, ur-ra-itffuġ abla iġ-taẓumm ar-ttḍalabm rbbi.»
munn-daġ imḥḍarn d-yasuɛ ġ-tmazirt n-jalil, isawl srsn yini-asn: «nkki lli-igan yus n-bnadm ra-yyi-n-dḥin s-gr ifassn n-mddn
nġn-iyi, nkrġ-d ilmma ġ-wis kraḍ-uwssan.» imma ntni ṭiyyr-asn bahra f-ma-inna.
ddun ilmma s-tmdint n-kafrnaḥum. aškin-d ġwilli tamẓnin ššrd n-tgmmi n-rbbi, lkmn-d bṭrus inin-as: «is-ur-a-yakka-umslmd-nnun ššrd n-tgmmi n-rbbi?»
yini-asn: «ar-t-yakka.» lliġ-d-iruḥ bṭrus tigmmi isawl srs yasuɛ, izwur-as ġ-wawal isqsa-t: «manwi tġalt a-simɛan, ar-zgisn-tamẓn igldan n-ddunit ššrd ula ḍabiyt? izd zġ-tarwa-nsn nġd zġ-wiyyaḍ?»
yini-as bṭrus: «zġ-wiyyaḍ.» izayd yasuɛ yini-as: «ula ġmkan ur-illi f-tarwa n-tgldit.
walaynni a-stt-ur-nssṭiyyar i-mddn-an. zayd s-umda, tluḥt-n yat tukṭṭ ġ-waman. taslmt tamzwarut nna-di-tumẓt, trẓmt imi-ns ra-n-taft yan-uqarid. awi-t tfrut srs mad-aġ-ḍfarn nkki ula kiyi.»

18

aškin-d imḥḍarn s-dar yasuɛ ġ-tasaɛt-an sqsan-t: «ma-ra-ig anmġur ġ-tgldit n-ignna?»
iġr-d yasuɛ i-yan-warraw imẓẓin s-dars, yawi-t-id s-wammas-nsn
yini-asn: «lḥqq a-rad-awn-iniġ, iġ-ur-tbddilm twrrim tgm zund tarwa mẓẓinin, ur-sar-tkšimm s-tgldit n-ignna.
wanna iẓẓimẓin ih̬f-ns zund arraw-ad, nttan a-imqqurn ġ-tgldit n-ignna.
d-wanna iqbln yan-warraw imẓẓin zund ġwad s-ism-inu, hati iqbl-iyi.
«walaynni wanna issḍrn yan zġ-imẓẓiyn-ad lli-sri-umnnin, yuf-as mrad is-as-ityaggal-uẓru n-uzrg imqqurn ġ-umggrḍ-ns ih̬si-n ġ-tdrut n-umda.
taguḍi a-ra-yili i-ddunit f-ssibt n-kullu ma-gis-issṭarn bnadm. iqqan-d-nnit a-yili ma-issṭarn mddn, walaynni taguḍi a-ra-yili i-willi-tn-ssḍrnin.
iġ-a-k-issṭar-ufus-nnk nġd aḍar-nnk, bbi-t tluḥt-t-in. yuf-ak a-tkšmt s-tudrt tgit abiḍar nġd bla n-yan-ufus, ula a-dark-ilin sin ifassn d-sin iḍarn ttyawgart-n ġ-lɛafit lli-ur-sar-ih̬sin.
iġ-a-k-tssṭar tiṭ-nnk ssukf-tt-id tluḥt-stt-in. yuf-ak a-tkšmt s-tudrt tgit abukaḍ, ula a-dark-ilint snat-walln ttyawgart-n ġ-lɛafit n-jhnnama.
awiyat-stt ġ-ih̬f-nnun a-ur-tḥgrm yan ġ-imẓẓiyn-ad. ašku rad-awn-iniġ, lmalayka-nsn ar-n-bdda-tmunun d-baba rbbi lli-illan ġ-ignna.
«uškiġ-d nkki lli-igan yus n-bnadm baš ad-jjnjamġ ġwilli jlanin.
ma-ra-tinim? ma-ra-iskr yan dar miyya n-ih̬f n-uwlli iġ-as-tjla yat gisnt? is-ur-ra-ifl tẓa n-id-mraw d-tẓa (99) frdnt ġ-iwrar, iddu ar-isiggil s-talli ijlan?
rad-awn-iniġ, ġakud nna-stt-yufa ra-srs-ifrḥ uggʷar n-tẓa n-id-mraw d-tẓa lli-ur-jlinin.
ġmkad a-ira babatun lli-illan ġ-ignna a-ur-ityawhlak yan ġ-imẓẓiyn-ad.
«iġ-gik-iskr gʷmak kra yʷh̬šnn, ddu s-dars tinit-as ma-iskr ġ-grak dids waḥdukn. iġ-srk-isfld, hati trurd-d gʷmak.
walaynni iġ-yagʷi a-srk-isfld, ddu dars tis snat-twal, tawit didk yan nġd sin mddn yaḍni ġmklli ityaran baš ‹a-tzga-tġawsa nna-illan s-tugga n-sin nġd kraḍ inagan.›
iġ-yagʷi a-srsn-isfld ula ntni, ini-t i-umnaggar n-aytmatn. iġ-yagʷi a-isfld s-umnaggar, ig-iyt dark zund yan ur-akkʷ-yuminn nġd zund yan itamẓn nkkas.
«lḥqq a-rad-awn-iniġ, aynna tkrsm ġ-ddunit ityawkras ġ-ignna, d-aynna tfsim ġ-ddunit ityawfsay ġ-ignna.
rad-awn-iniġ kra yaḍni, iġ-d-mšaškan sin gigun ġ-ddunit f-kra ḍalbn i-baba rbbi n-ignna, rad-asn-yili.
ašku innaġ-d-munn sin nġd kraḍ s-ism-inu, rad-iliġ nkki ġ-wammas-nsn.»
yašk-id bṭrus isqsa-t: «wa-sidi, iġ-a-bahra-gigi-iskar gʷma kra yʷh̬šnn, mnnawt-twal a-yyi-d-iqqann ad-as-ṣamḥġ? izd ar ssa n-twal?»
isawl yasuɛ yini-as: «urd ssa n-twal a-s-rad-ak-iniġ walaynni ssa n-id-mraw f-ssa n-twal.
ašku tagldit n-ignna tga zund yan-ugllid ira a-inḥasab d-ih̬ddamn-ns.
lliġ ibda ar-didsn-itnḥasab awin-as-d yan iḍfar-as-ugllid mraw id-walf n-uqarid n-uwrġ.
lliġ ur-dars-illi ma-s-a-yas-itrara ġunškan, yamr-ugllid a-inz ntta d-tmġart-ns d-tarwa-ns ula kullu mad-dars-illan, a-zgis-yamẓ ġunšk lli-as-iḍfar.
ġakudan iḍr-uh̬ddam-lli ġ-lgddam n-ugllid iḍalb-t bahra yini-as ‹wa-sidi, ṣbr didi, rad-ak-t-id-rarġ kullut.›
iḥnnu-gis-ugllid yut f-lḥsab-ns irẓm-as.
imma ah̬ddam-an, iffuġ imnaggar yan-uh̬ddam yaḍni, d-nttan iḍfar i-uh̬ddam-an yaḍni miyya n-tqaritt. yamẓ-t zġ-uqrjuḍ yini-as ‹rar-iyi-d mad-ak-ḍfarġ.›
iḍr-d-uh̬ddam-an yaḍni ġ-lgddam-ns iḍalb-t bahra yini-as ‹ṣbr didi, rad-ak-t-id-rarġ.›
imma ntta yagʷi ad-as-iṣamḥ, iddu iluḥ-t-in ġ-lḥbs ar-d-ifru kullu mad-as-iḍfar.
imma ih̬ddamn yaḍni, lliġ ẓran ma-iskr ṭiyyr-asn bahra, ddun s-dar-ugllid inin-as f-kullu ma-ijran.
iġr-d-ugllid i-uh̬ddam-lli s-dars yini-as ‹way-ah̬ddam yʷh̬šnn. utġ f-lḥsab-nnk kullut ašku tḍalbt-iyi bahra.
is-ur-fllak-illi ula kiyi a-tḥnnut zġ-gʷmak ġmklli zgik ḥnnaġ nkki?›
ibzg-fllas-ugllid idḥi-t-in a-irfufn ġ-lḥbs ar-d-ifru kullu mad-as-iḍfar.
ġmkan a-ra-iskr baba rbbi n-ignna i-kullu wanna gigun ur-iṣamḥn i-gʷmas s-nnit n-uwl-ns.»

19

lliġ ikmml yasuɛ ma-ittini i-mddn-an, iffuġ jalil iddu s-tmazirt n-yudaya s-tsga yaḍni n-wasif n-urdun.
ḍfurn-t mddn ggutnin ar-ġin-ijjujji imuḍan.
aškin-d kra n-ifarisin irin a-t-armn, inin-as: «is-iḥlla a-ifru-urgaz i-tmġart-ns f-ssibt nna-dars-illan?»
irar-asn yasuɛ: «is-ur-tġrim f-rbbi mamnk a-ih̬lq bnadm ġ-isizwar? iskr awtm d-tawtmt,
yini fllasn ‹mayad a-f-ra-ifl-urgaz babas d-innas imun d-tmġart-ns. hatnin sin rad-wrrin gn yat ddat.›
ur-sul-gin sin walaynni yat ddat ad-gan. f-mayan a-f-rad-awn-iniġ, aynna issmun rbbi, a-t-ur-ibḍu bnadm.»
sqsan-t ilmma inin-as: «iġ-iga ġmkad, mah̬ aylliġ yuṣṣa musa f-tbrat l-lfra, a-stt-yara-urgaz ifru i-tmġart-ns?»
irar-asn yasuɛ: «yudj-kʷn musa a-tfrum i-tmġart-nnun ašku qqurn-uwlawn-nnun, walaynni ur-igi ġmkan ġ-isizwar.
rad-awn-iniġ, wanna ifran i-tmġart-ns f-kra yaḍni bla zzna itahl tayyaḍ, hatin izna.»
inin-as imḥḍarn: «iġ-iga ġmkad ġ-gr-urgaz d-tmġart-ns, yuf-as a-ur-akkʷ-itahl.»
irar-asn yasuɛ: «awal-ad, ur-ra-t-irin abla ġwilli mi ifka rbbi a-t-irin.
llan lasbab lli-ur-ra-yadj mddn ad-tahln. kra gisn ilul ġmkan. kra skrn-as mddn ġmkan. kra yagʷi a-itahl ašku ira a-ilhu d-ih̬f-ns ġir s-tgldit n-ignna. wanna iẓḍarn a-iqbl awal-ad, iqbl-t.»
aškin-d kra n-mddn ġ-tasaɛt-an awin-d tarwa mẓẓinin, irin yasuɛ a-n-fllasn-isrs ifassn-ns ibark-tn. nkrn imḥḍarn-ns rarn-tn inin-asn: «a-tn-d-ur-tawim.»
imma yasuɛ inna-yasn: «adjat tarwa mẓẓinin a-d-dari-aškin. a-tn-ur-tḥṣarm, ašku zund ġwid a-mi-tlla-tgldit n-ignna.»
isrs fllasn ifassn-ns. ifl-tn ġakudan iddu s-mani yaḍni.
yašk-id yan-uɛyyal s-dar yasuɛ yini-as: «way-amslmd, man afulki a-rad-skrġ baš ad-ṭṭafġ tudrt l-lih̬rt?»
isawl yasuɛ yini-as: «mah̬ a-yyi-tsqsat f-ufulki? yan waḥdut a-igan afulki. iġ-trit a-tkšmt s-tudrt, skar s-luṣiyat-ns.»
isqsa-t-uɛyyal: «mal-luṣiyat?» yini-as yasuɛ: «‹a-ur-tnġt. a-ur-tznut. a-ur-takʷrt, a-ur-tfkt tugga n-tkrkas.›
‹awi-tt ġ-babak d-innak.› ‹tirit adjar-nnk zund ih̬f-nnk.›»
isawl-uɛyyal yini-as: «mayad ar-t-skarġ kullut. ma-yyi-sul-ih̬ṣṣan?»
yini-as yasuɛ: «iġ-trit a-tgt wad ikmmln, zayd tzznzt kullu mad-dark-illan, tfkt-t i-imẓlaḍ yili-ak-wayda ġ-ignna. taškid-d ilmma tmunt didi.»
lliġ isfld-uɛyyal i-mayad, iddu ṭiyyr-as ašku iggut-wayda-ns.
isawl yasuɛ s-imḥḍarn-ns yini-asn: «lḥqq a-rad-awn-iniġ, rad-bahra-išqu i-yan dar iggut-wayda a-ikšm s-tgldit n-ignna.
iniġ-awn, ra-irh̬u f-urɛam a-ikšm zġ-tiṭ n-tasmi ula ikšm yan dar ayda iggutn s-tgldit n-rbbi.»
lliġ sfldn imḥḍarn i-mayad, ggʷdn bahra, ar-ttinin i-ngratsn: «iġ-iga ġmkad ma-ra-yiẓḍar a-injm?»
issmaqql gisn yasuɛ yini-asn: «ġ-dar bnadm ur-iẓḍar a-yili. imma rbbi, ur-illi kra mi ur-iẓḍar a-t-iskr ntta.»
isawl bṭrus yini-as: «ha-nkkʷni nfl-n kullu ma-darnnġ-illan, našk-id nmun didk. ma-rad-aġ-yili nkkʷni?»
yini-asn yasuɛ: «lḥqq a-rad-awn-iniġ, ġakud lliġ rad-gawrġ nkki lli-igan yus n-bnadm f-lɛrš l-lmjd-inu ġ-ddunit l-ljdid, ra-tgawrm ula kunni lli-didi-itmunun f-sin d-mraw l-lɛrš ar-ttḥkamm f-kullu ayt-rbbi.
kullu wanna-n-ifln tigmmi-ns nġd aytmas nġd istmas nġd babas nġd innas nġd tarwa-ns nġd igran-ns f-ssibt-inu, rad-as-yili ma-yugʷrn mayan f-miyya n-twal, iṭṭaf tudrt idumn.
walaynni kigan d-imzwura a-ra-iggʷru, d-kigan d-imggura a-ra-izwur.»

20

«tagldit n-ignna tga zund yan-urgaz bab n-igr, iffuġ zikk ṣbaḥ a-d-ikru ih̬ddamn i-igr-ns n-waḍil.
imšaška-d d-ih̬ddamn ad-asn-ifk yan-uqarid i-wass, yazn-tn ilmma s-igr-ns.
iffuġ-daġ ġ-tasaɛt tis tẓa, iẓr wiyyaḍ biddn ġ-tasuqt ur-a-skarn yat.
yini-asn: ‹aškad-d th̬dmm ula kunni ġ-igr n-waḍil, rad-awn-fkġ tiġrad nna-yawn-igan.› ddun ula ntni s-igr.
iffuġ-daġ ġ-tasaɛt tis snat d-mrawt, ula ġ-tis kraṭṭ n-tdggʷat, iskr-daġ ġmkan.
ma-d-yad-truḥ tasaɛt tis smmust n-tdggʷat iddu-daġ s-tasuqt, iẓr kra n-mddn sul biddn ġin. yini-asn: ‹mah̬ aylliġ tbiddm ġid ass kullut ur-a-tskarm yat?›
inin-as: ‹ur-aġ-yiwi yan.› yini-asn: ‹wah̬h̬a, aškad-d ula kunni th̬dmm ġ-igr-inu n-waḍil.›
lliġ-n-tḍr tafukt isawl bab n-igr s-ungabal-ns yini-as: ‹ġr-d i-ih̬ddamn tfkt-asn tiġrad-nsn, tbdut zġ-willi ggʷranin ġ-twuri ard tlkmt ġwilli zwarnin.›
ġakudan uškan-d dars imggura lli-ur-kšimnin ar tis smmust n-tdggʷat, ifk i-kraygatt yan gisn yan-uqarid.
aškin-d ilmma ġwilli zwarnin, ġaln is-rad-asn-ifk uggʷar, walaynni ifka-yasn yan-uqarid i-yan zund wiyyaḍ.
bdun ar-tngmugn f-bab n-igr
inin-as: ‹ġwid ggʷranin ur-h̬dimn ġir yat tasaɛt, walaynni tfkit-asn ġunšk lli-aġ-tfkit nkkʷni lli-iklan ar-nkkat tammara ass kullut ġ-tafukt-ad iḥrran.›
irar-asn bab n-igr, yini i-yan gisn: ‹wa-gʷma, ur-ak-ukʷiġ f-yat. is-urd yan-uqarid a-f-d-didi-tmšaškat?
amẓ ma-igan winnk tddut. ašku riġ ad-fkġ i-ġwad iggʷran zund kiyi.
is-ur-izri ad-skarġ mad-riġ s-ma-igan winu? is-tusit tanuwwašt f-ssibt n-mad-skrġ afulki?›»
yini-asn yasuɛ: «ġmkad a-s-rad-zwurn imggura, ggʷrun imzwura.»
imun yasuɛ d-uġaras n-tmdint n-urušalim. yawi sin d-mraw n-umḥḍar-ns waḥdutn, isawl srsn ġ-uġaras yini-asn:
«sfldat, ra-nddu s-urušalim. imma nkki lli-igan yus n-bnadm, ra-yyi-dḥin s-gr ifassn n-inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ššrɛ. rad-flla-ḥkamn s-lmut,
fkn-iyi i-ibrraniyn a-gigi-tṭnaẓn ssġuršn-iyi agʷln-iyi f-uggjdi ard mmtġ. walaynni ġ-wis kraḍ-uwssan rad-d-nkrġ zġ-lmut.»
tašk-id innas n-tarwa n-zabdi s-dar yasuɛ, nttat d-tarwa-ns s-sin. tknu s-wakal ġ-lgddam-ns tḍalb-t ad-as-ifk kra.
irar-as: «ma-trit ad-am-t-fkġ?» tini-as: «fk i-sin tarwa-yad-inu ad-skiwsn yan f-ufasiy-nnk d-yan f-uẓlmaḍ-nnk ġakud lliġ ra-tkšmt s-tgldit-nnk.»
isawl yasuɛ yini-asn: «ur-tssinm mayd tḍalbm. is-tẓḍarm a-tsum lkas n-urfufn lli-rad-suġ nkki?» inin-as: «nẓḍar-as.»
irar-asn yasuɛ: «s-ṣṣaḥt, lkas lli-rad-suġ nkki ra-ti-tsum kunni, walaynni askiws f-ufasiy-inu ula f-uẓlmaḍ-inu ur-igi winu baš a-t-fkġ abla i-willi-mi-t-iskr baba rbbi.»
lliġ sfldn mraw yaḍni i-mayd nnan sin aytmatn-an, bzgn fllasn.
imma yasuɛ iġra-yasn-d kullutn yini-asn: «tssnm igldan n-ddunit-ad ar-tḥkamn f-ayt-tmizar-nsn, tissanm inmġurn-nsn ar-tamrn mddn ad-skarn s-iwaliwn-nsn.
imma kunni a-ur-yili ġmkan ġ-gratun. wanna iran a-gigun-yimġur, illa fllas a-ig ah̬ddam-nnun.
d-wanna gigun iran a-izwur, illa fllas a-ig ismg i-wiyyaḍ.
ula nkki lli-igan yus n-bnadm, ur-d-uškiġ ad-flla-th̬damn mddn. uškiġ-d ad-th̬damġ, fkġ tudrt-inu ad-fukkuġ ma-iggutn.»
zrin ilmma zġ-tmdint n-ariḥa, ḍfurn-t mddn ggutn.
ilin ġin sin ibukaḍn gawrn ġ-tama n-uġaras. lliġ sfldn izd yasuɛ ayd izrin, ar-tġuwwatn ar-ttinin: «wa-yus n-dawd, ḥnnu ginnġ.»
akʷin gisn mddn inin-asn ad-fssan. imma ntni zuydn ar-tġuwwatn s-uggʷar ar-ttinin: «wa-sidi, ḥnnu ginnġ a-yus n-dawd.»
ibidd yasuɛ iġr-asn-d s-dars yini-asn: «ma-tram ad-awn-t-skrġ?»
inin-as: «wa-sidi, a-nisfiw.»
qaman ġ-yasuɛ bahra. iggr i-walln-nsn, isfiwn ġakudan. nkrn ḍfurn-t ġ-uġaras.

21

akmurn-in s-tmdint n-urušalim. lliġ lkmn awrir n-zzitun ġ-tsga n-bitfaji, yazn yasuɛ sin zġ-imḥḍarn-ns
yini-asn: «zaydat s-uduwwar-an l-lgddam-nnun. ra-n-tafm yat-tġiyyult tqqn nttat d-usnus-ns. fsiyat-asn tawim-tn-d s-dari.
iġ-kʷn-isqsa kra n-yan, tinim-as ‹ira-tn siditnnġ,› ra-kʷn-yadj a-tn-di-tawim.»
ijra kullu mayad baš a-yafu ma-inna rbbi f-ils n-nnabi ġayd izrin inna:
«iniyat i-tmdint n-ayt-rbbi, hay-agllid-nnm yuška-d srm. yudr i-ih̬f-ns, ini f-uġiyyul ula f-usnus n-tġiyyult.»
ddun imḥḍarn skrn ġmklli-s-asn-inna yasuɛ.
awin-d taġiyyult d-usnus, grn-in fllasn islhamn-nsn, ini fllasn yasuɛ.
munn-d mddn ggutnin, ar-sswan islhamn-nsn ġ-uġaras. kra gisn ar-d-itbbi tiṣṭṭwin zġ-isġarn, ar-tnt-sswan ġ-uġaras.
frḥn bahra ġwilli zwarnin i-yasuɛ ġ-uġaras ula ġwilli-as-ggʷranin, ar-talln awal-nsn ar-ttinin: «huṣanna i-yus n-dawd. ambarki a-iga ġwad-d-yuškan s-ism n-sidi rbbi. huṣanna ġ-ignna yattuyn.»
lliġ-n-ilkm yasuɛ urušalim, tqrbl-tmdint kullutt. ar-ssmqsan mddn i-ngratsn: «ma-iga ġwad?»
sawln-d kullu willi dids munnin ar-ttinin: «ġwad iga nnabi yasuɛ gu-naṣira ġ-jalil.»
ikšm yasuɛ s-tgmmi n-rbbi, inkr ar-zgis-iṭṭay ġwilli gis zznzanin ar-gis-saġn. igllb lmyadi n-willi tṣrrafnin iqaridn, igllb lkʷrasa n-willi zznzanin itbirn.
yini-asn: «han ityara ġ-warra n-rbbi ‹tigmmi-nu rad-as-ttinim tigmmi n-tẓallit.› imma kunni, hati trurm-tt tga ifri n-imh̬h̬arn.»
aškin-d dars ibukaḍn d-ikušamn ġ-tgmmi n-rbbi, ijjujji-tn.
imma inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ššrɛ, ṭiyyr-asn bahra lliġ ẓran lmɛjizat lli-iskr, ẓrn tarwa mẓẓinin ar-talln awal-nsn ġ-tgmmi n-rbbi ar-ttinin: «huṣanna i-yus n-dawd.»
sawln ilmma s-yasuɛ inin-as: «is-ur-tsfldt i-mayd ttinin mddn-ad?» irar-asn yasuɛ: «sfldġ-asn. imma kunni is-ur-tġrim arra n-rbbi lli-innan ‹tfkit i-iḥšmay d-wazzann a-ki-talġn s-nniyt d-lḥqq›?»
ifl-tn ġakudan iffuġ tamdint, iddu s-uduwwar n-bitɛanya ins ġin.
zikk ṣbaḥ iwrri-d yasuɛ s-tmdint, yaġ-t laẓ.
iẓr-n yat tazart ġ-tama n-uġaras, iftu srs walaynni ur-n-gis-yufi ġir ifrawn. yini-as: «zayd a-ur-sar-gim-tili lġllt.» tiqar tazart ġakudan.
lliġ ẓran imḥḍarn-ns mayan, iḍr-asn lɛjb inin: «mamnk a-s-tqqur tazart-ad ḥayna?»
isawl yasuɛ yini-asn: «lḥqq a-rad-awn-iniġ, iġ-tumnm bla tškkam ra-tskrm zund mad-skrġ i-tazart-ad, rad-nnit-tskarm uggʷar n-mayad. iġ-tnnam i-uwrir-ad ‹itti zġ-ġid tḍrt-n ġ-umda› rad-as-yili mad-as-tnnam.
ġakud nna-ttẓallam rad-awn-yili kullu ma-tḍalbm iġ-nnit-tumnm.»
ikšm-daġ yasuɛ s-tgmmi n-rbbi ar-gis-isslmad. aškin-d inmġurn d-imġarn n-tmazirt-an sqsan-t: «ma-k-id-yuznn a-tskart kullu ġayad? awal n-mi ayd-s-a-ti-tskart?»
isawl yasuɛ yini-asn: «ula nkki ra-kʷn-sqsaġ yan-usqsi. rarat-iyi-d iniġ-awn ma-yyi-d-yuznn ad-skarġ mayad.
yuḥanna, ma-t-id-yuznn a-issddam mddn? izd rbbi nġd bnadm?» bdun ntni ar-ssmqsan i-ngratsn ar-ttinin: «iġ-nenna ‹rbbi a-t-id-yuznn› rad-aġ-yini ‹mah̬ aylliġ ur-tuminm mad-awn-inna?›
walaynni iġ-nenna ‹bnadm a-t-id-yuznn› ra-niksaḍ zġ-mddn-an ggutnin, ašku ar-kullu-ttinin izd yuḥanna yan-nnabi a-iga.»
sawln ilmma inin-as: «ur-nssin ma-t-id-yuznn.» irar-asn yasuɛ: «ula nkki ur-rad-awn-iniġ ma-yyi-d-yuznn ad-skarġ kullu mayad.»
izayd yini-asn: «ma-ra-tinim? ha-yan-urgaz, dars sin tarwa. iftu dar-umzwaru yini-as: ‹zayd a-iwi, th̬dmt ġassad ġ-igr n-waḍil.›
imma ntta irur-as: ‹ur-riġ.› ik imikk tʷgraẓ-t f-wawal-an iddu ih̬dm.
iftu-urgaz ilmma dar wis sin tarwa-ns, yini-as ġmklli inna i-umzwaru. irar-as yus-lli wis sin: ‹ha-yyi ddiġ a-sidi,› walaynni ur-iddi.»
isqsa-tn yasuɛ: «manwa ġ-sin-ad a-iskrn ma-ira babas?» inin-as: «amzwaru.» irar-asn yasuɛ: «lḥqq a-rad-awn-iniġ, ar-kʷn-zggurunt-tmgganin d-ayt-nkkas s-tgldit n-rbbi.
yuška-d darun yuḥanna iml-awn aġaras n-ufulki, ur-ti-tuminm. imma ayt-nkkas d-tmgganin, ntni umnn yuḥanna. tẓrm-tn ar-ti-tamnn, sul ur-trim a-ti-tamnm kunni twrrim-d s-uġaras.»
yini-asn yasuɛ: «sfldat i-yat lmɛna yaḍni. ha-yan-urgaz iẓẓa aḍil ġ-igr-ns, isslulli-as ifrig iġza agʷḍi i-lmɛṣṣrt ibnu yal-lbrj, ifl-t i-ih̬ʷmmaṣn iftu imuddu.
lliġ-d-iruḥ-uzmz l-lġllt, yazn kra n-ih̬ddamn-ns s-dar ih̬ʷmmaṣn ad-as-d-awin ma-t-id-yuškan ġ-lġllt.
walaynni ih̬ʷmmaṣn ġwin ih̬ddamn-an, ssġuršn yan gisn, nġn yan, utn yan s-iẓran.
yazn-asn ilmma kra n-ih̬ddamn yaḍni uggʷar n-willi zwarnin, skrn-asn ula ntni ġmklli skrn i-imzwura.
ġ-isiggʷra yazn-asn yus, yini d-ih̬f-ns ‹rad-uqqrn iwi.›
walaynni ih̬ʷmmaṣn-an, lliġ ẓran yus mšawarn i-ngratsn inin ‹ġwad a-ra-iwrt igr. aškad-d a-t-nnġ ig lwrt winnġ.›
ġwin-t luḥn-t-in s-brra n-igr nġn-t.»
isqsa-tn yasuɛ: «ma-ra-iskr bab n-igr i-ih̬ʷmmaṣn-an ġakud nna-d-iwrri.»
inin-as: «ra-ihlk mddn-an ʷh̬šnnin s-yat lmut yʷh̬šnn, ifk igr i-ih̬ʷmmaṣn yaḍni lli-rad-as-yakka lġllt ġ-uzmz-ns.»
irar-asn yasuɛ: «is-ur-tġrim ma-ityaran ġ-warra n-rbbi? ‹aẓru lli-n-luḥn ibnnayn, nttan a-iwrrin iga ih̬f n-uġẓu. mayad, sidi rbbi a-t-iskrn. nẓra-t ar-gis-ntɛjjab.›
f-mayan a-f-rad-awn-iniġ, ra-kʷn-issufġ rbbi zġ-tgldit-ns, ifk-tt i-mddn yaḍni lli-ra-yakka lġllt-ns.
imma aẓru-ad, wanna fllas iḍrn ra-irẓ, d-wanna-f-iḍr ra-t-ilbj d-wakal.»
lliġ sfldn inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-ifarisin i-lmɛni-ad, issann izd fllasn a-f-isawl yasuɛ.
irin a-t-amẓn walaynni ksuḍn zġ-mddn, ašku ar-kullu-ttinin izd yan-nnabi a-iga.

22

isawl-daġ yasuɛ s-lmɛni yini-asn:
«tagldit n-ignna tga zund yan-ugllid iskr tamġra i-yus.
yazn ih̬ddamn-ns ad-d-ġrn i-willi tyawɛraḍnin, imma ntni ur-rin ad-d-aškin s-tmġra.
yazn ilmma kra n-ih̬ddamn yaḍni yuṣṣa-tn ad-inin i-willi tyawɛraḍnin ‹ha-tirmt tujad, ġrsġ i-imugayn ula i-igayzn ḍninin. yujad kullu, aškad-d s-tmġra.›
imma ntni rẓmn i-ih̬f-nsn ur-d-uškin, iddu kra s-igran-ns, iddu kra s-twuri-ns,
nkrn wiyyaḍ amẓn ih̬ddamn-an ssrfufnn-tn nġn-tn.
ṭiyyr-as i-ugllid bahra, yazn imh̬zniyn-ns hlkn imnġan-an, jdrn tamdint-nsn.
yini ilmma i-ih̬ddamn-ns ‹tamġra tujad, walaynni ur-tt-sthllan ġwilli mi ɛrḍġ.
zaydat ġilad s-iswak, tɛrḍm i-kullu wanna-n-tufam, tawim-tn-d s-tmġra.›
ġakudan ffuġn ih̬ddamn s-tswak ssmunn-d kullu ma-n-ufan, gn-iyt wid ʷh̬šnnin ula wid šwanin, aylliġ tɛmmr-tgmmi n-tmġra s-inbgiwn.
ikka ma-ikka, ikšm-ugllid a-issmaqql ayt-tmġra, s-n-iẓra yan-urgaz ġ-gratsn ur-ilsi timlsit n-tmġra.
isqsa-t-ugllid: ‹wa-gu-darnnġ, mamnk a-di-tkšmt s-ġid bla timlsit n-tmġra?› imma ntta ġir ifssa.
yini-ugllid i-ih̬ddamn-ns ‹krfat-t zġ-ifassn ula iḍarn, tluḥm-t-in ġ-tillas aggugnin. ġin a-ġ-rad-allan ar-tgẓaẓn uh̬san-nsn.›
han iggut ma-mi-iɛrḍ rbbi, yidrus ma-iẓli ad-gn wins.»
ddun ilmma ifarisin ar-tmšawarn i-ngratsn f-mamnk a-rad-ssmuttln yasuɛ f-wawal-ns.
aznn-d dars kra n-mddn-nsn d-kra n-imddukkʷal n-ugllid hirudus inin-as: «way-amslmd, nssn izd lḥqq ayd ttinit, ar-tsslmadt aġaras n-rbbi ġmklli iga. ur-a-tskart f-mad-swingimn mddn, ašku ur-a-ttmnadt udmawn n-mddn.
imma ġilad ma-ra-tinit? is-iḥlla a-nakka ḍabiyt i-qayṣr nġd uhu?»
imma yasuɛ issn tanuwwašt lli-gisn-illan, yini-asn: «wa-id-bu-sin-uwdmawn, mah̬ a-yyi-ttarmm?
mlat-iyi-d yan-uqarid n-ḍabiyt.» fkn-as-d yan-uqarid.
yini-asn: «win-mit a-iga-uwdm-ad d-ism-ad gis illan?»
inin-as: «win qayṣr.» irar-asn yasuɛ: «fkat i-qayṣr ma-igan win qayṣr, tfkm i-rbbi ma-igan win rbbi.»
lliġ sfldn i-mayad ar-gis-tɛjjabn, ddun fln-t.
aškin-d dars ġassan kra n-iṣadduqin. ntni ġ-lmdhb-nsn ar-ttinin «ur-illi ma-ra-d-inkr zġ-lmut.» sqsan-t:
«way-amslmd, inna musa ‹iġ-immut kra n-yan ifl-d tamġart-ns bla tarwa, illa f-gʷmas n-urgaz-an a-stt-itahl a-dids-iskr tarwa f-ism n-gʷmas lli-immutn.›
llan darnnġ ssa n-aytmatn. yiwi-umzwaru tamġart immt bla tarwa, ifl tamġart-ns i-gʷmas.
immt wis sin bla tarwa ula ntta d-wis kraḍ, aylliġ-tt-iwin kullutn s-ssa ur-d-filn tarwa.
ġ-isiggʷra tmmt-tmġart.
ini-aġ ġilad, ġ-tnkra lli-ġ-rad-nkrn kullutn, tamġart n-manwa ġ-ssa-yad a-ra-tg? hatti tkka-ttin tga tamġart-nsn kullutn.»
isawl yasuɛ yini-asn: «ġayad a-f-tjlam, ašku ur-tssinm arratn n-rbbi ula tssnm taẓḍḍart n-rbbi.
ġakud lliġ rad-nkrn ur-ra-tahaln ula-da-tahalnt, walaynni zund lmalayka n-ignna a-rad-gn.
imma tankra n-willi mmutnin, is-ur-tġrim ma-fllas-inna rbbi?
inna ‹nkki giġ rbbi n-ibrahim, gġ rbbi n-isḥaq, gġ rbbi n-yaɛqub.› awal-an imla-yaġ is-ddrn ntni ġ-lgddam n-rbbi, wah̬h̬a mmutn.»
lliġ sfldn mddn-an ggutnin i-mayd inna yasuɛ, tɛjjbn ġ-ulmmud-ns.
munn-d fllas ifarisin lliġ sfldn f-mamnk a-issfssa iṣadduqin.
inkr yan-umslmd n-ššrɛ zġ-gisn, yiri a-yarm yasuɛ ġ-wawal-ns. isqsa-t:
«way-amslmd, mal-luṣit a-kullu-ihiyyan ġ-ššrɛ n-rbbi?»
isawl yasuɛ yini-as: «‹a-ttirit rbbi sidik zġ-ttmi n-ih̬f-nnk d-ttmi n-uwl-nnk d-ttmi l-lɛaql-nnk.›
h̬tad a-igan luṣit imqqurn ihiyyan.
trwas-tt tis snat, ‹a-ttirit adjar-nnk zund ih̬f-nnk.›
snat luṣiyat-ad a-igan llsas n-kullu ma-illan ġ-ššrɛ d-warratn l-lanbiya.»
ġakudan sul dars qaman ifarisin, isqsa-tn yasuɛ:
«ma-ttinim kunni f-walli igan lmasiḥ? tasut n-mi a-zġ-ra-ig?» inin-as: «zġ-tasut n-ugllid dawd.»
irar-asn yasuɛ: «imma dawd, lliġ-t-iguwwd rruḥ lqudus a-isawl f-lmasiḥ, ig-t d-sidis
inna ‹ha-sidi rbbi inna i-sidi, skiws f-ufasiy-inu ard gġ inuwwašn-nnk ġ-ddu iḍarn-nnk.›
ha-dawd s-ih̬f-ns ibdr ġwalli igan lmasiḥ, ig-t d-sidis. mamnk a-ra-ig ġir yan zġ-tasut-ns?»
ur-iẓḍar yan ad-as-d-irar awal. zġ-ġassan ur-sul-izɛm yan a-t-isqsa.

23

isawl-daġ yasuɛ s-mddn-an ggutnin, ntni d-imḥḍarn-ns yini-asn:
«imslmdn n-ššrɛ d-ifarisin, ntni a-dar awal n-musa ar-t-sslmadn.
sflidat s-iwaliwn-nsn ar-tskarm s-ma-ttinin, walaynni a-ur-tskarm mad-skarn ašku iskkirn-nsn ur-a-di-tmšaškan d-iwaliwn-nsn.
ar-tassn taggʷatin ẓẓaynin ar-tnt-in-srasn f-tġʷraḍ n-mddn. mnšk a-bahra-ẓẓaynt, walaynni imslmdn-an ur-rin a-n-gn ula yan-uḍaḍ ad-asn-ɛawnn.
kullu iskkirn-nsn ar-tn-skarn baš a-tn-ẓrn wiyyaḍ. ar-ssimġurn lḥruz n-ignzi-nsn, ar-ssiġzzifn tamiw n-islhamn-nsn.
iɛzza darsn ad-tgawarn f-lkʷrasa mqqurnin ġ-imnsiwn, iɛzzu darsn ad-zggurun s-lgddam ġ-tgʷmma n-tẓallit.
iɛzzu darsn a-fllasn-tsllamn mddn ġ-laswaq ar-asn-ttinin ‹amslmd›.
imma kunni, a-ur-tadjm yan ad-awn-ittini ‹amslmd›, ašku yan-umslmd kad-darun-illan, d-kunni aytmatn a-tgam.
a-ur-ttinim i-yan ġ-ddunit-ad ‹baba›, ašku yan babatun kad-darun-illan, a-t-igan d-babatun n-ignna.
a-ur-tadjm yan ad-awn-ittini ‹anmġur›, ašku yan-unmġur kad-darun-illan, a-t-igan d-lmasiḥ.
wanna gigun imqqurn, nttan a-ra-ig ah̬ddam-nnun.
wanna issimġurn ih̬f-ns ra-t-iẓẓimẓay rbbi, imma wanna iẓẓimẓayn ih̬f-ns ra-t-issimġur.
«taguḍi a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ššrɛ d-ifarisin. ayt-sin-uwdmawn a-tgam. ar-tqqnm imi n-tgldit n-ignna f-mddn, ur-a-di-tkššmm kunni ula-da-ttadjm ġwilli ranin ad-d-kšmn.
wa-id-bu-sin-uwdmawn, taguḍi a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ššrɛ d-ifarisin. ar-tšttam tigʷmma n-thjjalin, ar-tssiġzzifm tiẓulla-nnun baš a-tssbayynm ih̬fawn-nnun is-tfulkim. f-ġayan a-s-ra-fllawn-ittut lḥukm s-uggʷar.
wa-id-bu-sin-uwdmawn, taguḍi a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ššrɛ d-ifarisin. ar-ttbbim imdwan d-ikalln baš a-trarm ġir yan s-uġaras-nnun, d-ntta iġ-ti-trurm tsswrrim-t iga yus n-jhnnama uggʷar-nnun s-snat-twal.
«taguḍi a-rad-awn-yili a-iguwwadn bukḍnin. ar-ttinim ‹yan iggullan s-tgmmi n-rbbi ur-fllas-illi yat, walaynni yan iggullan s-uwrġ lli-illan ġ-tgmmi n-rbbi iqqan-t-id a-issafu tagallit-ns.›
way-inafaln, wa-ibukaḍn, iniyat-iyi ma-yugʷrn, izd urġ nġd tigmmi n-rbbi lli-irurn urġ-an a-ig win rbbi?
ar-ttinim ‹yan iggullan s-uẓru n-tġrsi, ur-fllas-illi yat, walaynni yan iggullan s-twafka lli-ittrsn f-uẓru iqqan-t-id a-issafu tagallit-ns.›
way-ibukaḍn, ma-yugʷrn, izd tawafka nġd aẓru lli-irurn tawafka-yan a-tg tin rbbi?
wanna iggullan s-uẓru n-tġrsi, s-uẓru a-s-iggulla ula s-kullu ma-fllas-illan.
d-wanna iggullan s-tgmmi n-rbbi, s-tgmmi a-s-iggulla ula s-rbbi lli-gis-illan.
d-wanna iggullan s-ignna, s-lɛrš n-rbbi a-s-iggulla ula s-walli fllas igawrn.
«taguḍi a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ššrɛ d-ifarisin. ayt-sin-uwdmawn a-tgam. ar-takkam i-rbbi yat zġ-kraygatt mrawt l-liqamt d-lbsbas d-lkmmun, walaynni ar-tettum tinbaḍin timzwura n-ššrɛ zund lḥqq ula laman ula lḥnant. ha-tiġawsiwin-ad a-fllawn-illan a-srsnti-tskarm, bla tflm tiyyaḍ.
wa-iguwwadn bukḍnin, ha-kunni ar-tstaym tizit zġ-waman, ar-tṣratm arɛam.
wa-id-bu-sin-uwdmawn, taguḍi a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ššrɛ d-ifarisin. ar-tssġusm lkas d-tmkilt zġ-brra, imma agʷns iɛmmr s-tmh̬h̬art d-lbaḍl.
way-afarisi abukaḍ, ssġus zwar lkas ula timkilt zġ-ugʷns, iġus ilmma ula brra.
wa-id-bu-sin-uwdmawn, taguḍi a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ššrɛ d-ifarisin. tgam zund imḍḍaln mllulnin s-ljir, ar-tbann zġ-brra is-fulkin, imma agʷns-nsn iɛmmr s-ih̬san n-willi mmutnin d-kullu ma-ijlh̬n.
ha-kunni tbanm zġ-brra is-tfulkim, imma agʷns-nnun iɛmmr s-ddnub d-lh̬ʷšant lli-gigun-irgsn.
«taguḍi a-rad-awn-yili a-imslmdn n-ššrɛ d-ifarisin. ayt-sin-uwdmawn a-tgam. ar-tbnnum imḍḍaln šwanin i-lanbiya lli-zrinin, ar-tkllum lqubbat n-willi skrnin afulki.
ar-ttinim ‹mrad is-nlla nkkʷni ġ-uwssan-an n-imzwura-nnġ, ur-akkʷ-ra-nskr ġmklli skarn ntni, ar-nqqan lanbiya.›
walaynni s-wawal-ad a-s-a-takkam tugga f-ih̬fawn-nnun n-is-tgam tarwa n-willi nġanin lanbiya.
zaydat tkmmlm ġaylli bdan imzwura-nnun.
wa-ilgmmaḍn, wa-tarwa n-ifaġrn, mamnk a-ra-tnjmm zġ-lhalak n-jhnnama?
rad-awn-d-aznġ lanbiya d-ayt-lfhmt d-imslmdn, tnġm gisn kra, tagʷlm kra f-uggjdi, tssġuršm kra ġ-tgʷmma n-tẓallit, ar-tn-teṭṭaym zġ-tmdint s-tmdint.
kunni a-f-ra-d-tettut lɛqubit f-ssibt n-kullu idammn ġusnin lli-ffinin ġ-ddunit-ad, zġ-idammn n-habil lli-irḍan rbbi ar idammn n-zakariyya yus n-barah̬iyya lli-tnġam ġ-gr-tḥanut tamẓlayt d-udġar n-tġrsi.
lḥqq ayd-awn-nniġ, tasut-ad a-f-ra-d-kullu-tettut lɛqubit-an.
«wa-urušalim, wa-urušalim, wa-talli inqqan lanbiya n-rbbi ar-tkkatt s-iẓran ġwilli-d-srm-yuzn. mnnawt-twal ad-riġ ad-d-ssmunġ tarwa-nnm ġmklli-di-tssmunu-tfullust ikiyyawn ġ-ddu ifrawn-ns, imma kunni ur-trim.
han tigmmi n-rbbi ġ-wammas-nnun rad-kullu-th̬lu.
rad-awn-iniġ, ur-ra-yyi-tẓrm-daġ ard tinim ‹ambarki a-iga ġwad-d-yuškan s-ism n-sidi rbbi.›»

24

iffuġ yasuɛ zġ-tgmmi n-rbbi iftu. munn dids imḥḍarn-ns, mln-as iġurban mqqurnin n-tgmmi n-rbbi.
imma ntta inna-yasn: «kullu mayd ttmnadm, lḥqq a-rad-awn-iniġ, rad-kullu-ityawgar s-wakal. ur-ra-gis-iqama-uẓru f-uẓru.»
lliġ iskiws yasuɛ ġ-uwrir n-zzitun aškin-d dars imḥḍarn-ns waḥdutn sqsan-t: «ini-aġ managu a-ra-yili ġayd-s-tnnit? ma-ra-ig tamatart n-is-d-yakmur-wass lli-ġ-ra-di-twrrit kiyi ula isiggʷra n-ddunit?»
isawl yasuɛ yini-asn: «awiyat-stt ġ-ih̬f-nnun a-kʷn-ur-ijlu yan.
ašku ggutn ġwilli ra-d-yašk asin-d ism-inu, kud yan ar-ittini izd nttan a-igan lmasiḥ. ntni rad-jllun mddn ggutnin.
ra-tsfldm f-imaġn ula lh̬barat n-imaġn. rarat lɛaql a-ur-tġuwḍm, ašku iqqan-d a-yili ġayan, walaynni ur-ta-d-iruḥ isiggʷra.
ra-di-tnkr-tqbilt s-tqbilt tnkr-d-tgldit s-tgldit, yili-uġni ilint zznzalat ġ-kra n-tmizar.
walaynni kullu ġayan iga ġir azbbar amzwaru n-tlalit.
«ġakudan ra-kʷn-dḥayn s-lmḥkamat ar-kʷn-ssrfufunn nġn-kʷn. ra-kʷn-tkrhun ġ-kullu timizar n-ddunit f-ssibt n-ma-tgam winu.
iggut gigun ma-ra-tut-tbayḍḍrt iḍr ġ-uwssan-an. ra-n-idḥay kra kra, ar-itkrhu kra kra.
ggutn id-bu-tkrkas lli-ra-d-yašk ar-ttinin is-gan lanbiya, ar-jllun kigan d-mddn.
rad-bahra-ttigat lh̬ʷšant ard idrusn ġwilli dar tqama lḥnant ġ-uwl-nsn.
imma wanna ibiddn izga ar isiggʷra ra-injm.
ra-ttbrraḥm ġ-kullu ddunit s-lh̬bar ifulkin n-tgldit n-ignna ard lkmnt tugga-nnun kraygatt tamazirt. ġakudan a-ra-d-iruḥ isiggʷra.
«ra-tẓrm tajlh̬it lli-ifnnun tnkr ġ-udġar amẓlay n-rbbi, ġmklli inna nnabi danyal ġayd izrin. wanna yaqran, illa fllas a-yissan lmɛna.
ġakudan winna llanin ġ-tmazirt n-yudaya, iqqan-tn-d ad-rwln s-idrarn.
wanna illan ġ-iggi n-tgmmi, iqqan-t-id a-ur-ikšm a-d-yasi kra.
wanna-n-illan ġ-igran, iqqan-t-id a-ur-iwrri tiġurdin a-d-yawi timlsit-ns.
rad-bahra-šqun-uwssan-an f-tilli gisn rbbunin ula tilli gisn ssngaynin.
ḍalbat i-rbbi a-ur-awn-di-tašk-trula-yan ġ-tgrst ula ġ-wass n-usunfu.
ašku ra-tili-tnukmut ġ-uwssan-an, ur-jju-tlli zund nttat zġ-isizwar n-ddunit sul s-ġilad, ula rad-daġ-tili zund nttat.
mrad is-ur-issidrus rbbi ussan-an ur-ra-injm yan. walaynni f-ssibt n-mddn-ns lli-iẓli, hati issidrus ussan-an f-ssibt-nsn.
«ġakudan iġ-awn-inna kra n-yan ‹ha-lmasiḥ illa ġid› nġd ‹hatin illa ġin› a-t-ur-tamnm.
ašku rad-d-nkrn kra n-mddn, kud yan ar-ittini f-ih̬f-ns izd lmasiḥ a-iga nġd kra n-nnabi, walaynni ar-sskirkisn. rad-skarn timitar mqqurnin d-lmɛjizat iġ-ufan ad-jllun ula ġwilli ganin win rbbi.
hati nniġ-awn-t ur-ta-ijri.
ġakudan iġ-awn-nnan ‹hatin ġ-lh̬la› a-ur-tffuġm s-ġin. iġ-awn-nnan ‹hati ġ-ugʷns n-tgmmi› a-tn-ur-tamnm.
ašku ġmklli kkatn-uwsmann ġ-ššrq ar-n-ttisfiwn i-lġrb, ġmkan a-rad-d-aškġ nkki lli-igan yus n-bnadm.
innaġ illa miḍrus, a-ġ-a-n-tmunun igadrn.
«ġakudan tigira n-tnukmut n-uwssan-an, ra-tllas tafukt, ur-ra-ifaw-wayyur. rad-ḍrn itran zġ-ignwan, tyattaynt tifawin n-ignwan.
ġakudan a-ra-di-tban-tmatart n-yus n-bnadm ġ-ignwan, ar-allan kullu imzdġn n-ddunit, ẓrn-iyi ftiġ-d ġ-gr imdla n-ignwan s-lquwwa d-lmjd iggutn.
ra-ittut nnffar itjhhdn, aznġ lmalayka-nu ad-ssmunn ġwilli ganin winu zġ-kraygatt tasga, zġ-ttmi n-ddunit ar ttmi yaḍni.
«hati tazart a-zġ-ra-tissanm lmɛna. iġ-lggʷiġnt-tṣṭṭwin-ns tssufġ-d tifrawin-ns tissanm is-d-yakmur ṣṣif.
ġmkan a-ra-yili. iġ-tẓram kullu timitar-ad s-awn-nniġ, tissanm is-d-yakmur, hatin ġ-imi.
lḥqq a-rad-awn-iniġ, ur-ra-tzri tasut-ad ard kullu ijru mayad.
rad-ittin ignwan d-wakal, walaynni ur-sar-ittin iwaliwn-inu.
walaynni ass-an ula tasaɛt-an, ur-tn-issin yan, la lmalayka n-ignna ula yus n-bnadm. ġir baba lli-illan ġ-ignna, nttan waḥdut a-issnn.
«zund ġaylli illan ġ-uwssan n-nuḥ a-ra-yili ġ-uwssan-an ġ-rad-d-aškġ nkki lli-igan yus n-bnadm.
ġ-uwssan n-nuḥ, ur-ta-d-ġlin-waman f-ddunit, ar-šttan ar-ssan ar-ttahaln ar-ttahalnt, ar ass lli-ġ-ikšm nuḥ s-wanaw.
mddn-an ur-tt-gis-iwin aylliġ ġlin-waman tyawhlakn kullutn. ġmkan a-ra-ijru ġ-wass-an ġ-rad-d-aškġ nkki lli-igan yus n-bnadm.
ġakudan rad-ilin sin irgazn ġ-igr, ra-yitti yan iqama yan.
rad-ilint snat-tmġarin ar-ẓẓaḍnt s-uzrg, ra-titti yat tqama yat.
ḍufat ašku ur-tssinm man ass a-ra-d-yašk siditun.
rad-awn-iniġ, mrad is-issn bu-tgmmi man tasaɛt ġ-iyḍ a-ra-d-yašk-umh̬h̬ar, rad-bahra-iḍuf. ur-ra-t-yadj a-inqb tigmmi-ns.
ula kunni illa fllawn a-bdda-tujadm, ašku ra-d-yašk yus n-bnadm ġ-kra n-tasaɛt lli-ur-tġalm.
«manwa igan ah̬ddam ifulkin bab-lɛaql? nttan a-mi-ra-ifl sidis tigmmi ġ-ddu-ufus-ns, baš a-yakka i-ih̬ddamn yaḍni ad-šttan kraygatt yan ġ-tasaɛt-ns.
ambarki a-iga-uh̬ddam nna-mi-d-iwrri sidis yaf-t-id ar-iskar mayan.
lḥqq a-rad-awn-iniġ, rad-as-ifl sidis ayda-ns kullut ġ-ddu-ufus-ns.
walaynni iġ-yʷh̬šn-uh̬ddam-an yini d-ih̬f-ns ‹imaṭl-n sidi›
ar-ikkat ih̬ddamn yaḍni ar-ištta ar-issa d-willi ssnufulnin ih̬fawn-nsn s-tissi,
han ra-d-iwrri sidis ġ-yan-wass lli-f-ur-iskir ula yat tasaɛt lli-ur-iġal.
ġakudan ra-t-ibri sidis, ig-t-in d-ayt-sin-uwdmawn ġ-illiġ allan ar-tgẓaẓn uh̬san-nsn.»

25

«ġ-uwssan-an ra-tg-tgldit n-ignna zund mrawt-tfrh̬in, usint lqnadl ffuġnt a-n-mnaggarnt asli.
smmust gisnt gant ist-lɛaql, smmust ur-swangmnt ġ-ma-ra-tnd-d-iqqan.
ist-lɛaql, lliġ usint lqnadl-nsnt awint didsnt tabuqqalt n-zzit. imma h̬tilli ur-swangmnin ur-didsnt-iwint zzit.
lliġ-n-imaṭl-usli, yawi-tnt iṭs kullutnt gnnt.
ġ-ṭuẓẓunt n-iyḍ sfldnt i-kra n-yan yull awal-ns inna ‹hay-asli yuška-d, ffuġamd-d a-t-in-tmnaggarmt.›
nkrnt-tfrh̬in kullutnt, ssngaddant tiftilin i-lqnadl-nsnt.
inint ilmma h̬tilli ur-swangmnin i-tiyyaḍ ‹fkamt-aġ imikk zġ-zzit-nnunt ašku rad-aġ-h̬sin lqnadl-nnġ.›
imma ist-lɛaql nnant-asnt ‹is-rad-aġ-kullu-tuwdu zzit-ad nkkʷninti ula kunninti? zaydamt s-dar id-bu-zzit tsġmd-d ma-kʷnt-ih̬ṣṣan.›
ddunt ntnti, s-d-iruḥ-usli. nkrnt h̬tilli ujadnin munnt dids s-tmġra. iqqn-d imi n-tgmmi.
aškind-d-tfrh̬in-lli yaḍni ar-aqrant ar-ttinint ‹wa-sidi, wa-sidi, rẓm-aġ.›
imma ntta irur-asnd-d ‹lḥqq a-rad-awnt-iniġ, ur-kʷnt-ssinġ.›»
izayd yasuɛ yini-asn: «ḍufat ašku ur-tssinm man ass ula man tasaɛt a-rad-d-aškġ.
«ra-tg-tgldit n-ignna zund yan-urgaz ira a-imuddu, iġr-d i-ih̬ddamn-ns s-dars, ifl kullu ayda-ns ġ-ifassn-nsn.
ifk i-yan smmust luznat n-nnuqrt, ifk i-wayyaḍ snat, ifk i-wayyaḍ yat, kraygatt yan d-ġunšk nna-mi-iẓḍar, iffuġ ilmma imuddu.
iddu ġwalli mi ifka smmust luznat n-nnuqrt ar-srsnt-isaġ ar-izznza aylliġ-d-srsnt-irur smmust luznat yaḍni.
ġmkad a-iskr ula ġwalli dar snat luznat, irar-d srsnt snat yaḍni.
imma ġwalli dar yat luznt idda iġza ġ-wakal iḥḍu nnuqrt n-sidis.
izri ma-izrin s-d-iwrri siditsn, inḥasab d-ih̬ddamn-ns.
yašk-id ġwalli mi ifka smmust luznat, yasi-d didsnt smmust yaḍni yini-as ‹wa-sidi, ha-smmust luznat lli-dari-tflt, rurġ-d srsnt smmust yaḍni nnigatsnt.›
yini-as sidis ‹išwa mayad, ay-ah̬ddam ifulkin iṣlḥn. tskrt ma-k-id-iqqann s-maylli idrusn. imma ġilad rad-flġ ġ-ufus-nnk ma-iggutn. kšm-d tfrḥt d-sidik.›
yašk-id ilmma ġwalli dar snat luznat yini-as ‹wa-sidi, ha-snat luznat lli-dari-tflt, rurġ-d srsnt snat yaḍni nnigatsnt.›
yini-as sidis ‹išwa mayad, ay-ah̬ddam ifulkin iṣlḥn. tskrt ma-k-id-iqqann s-maylli idrusn. imma ġilad rad-flġ ġ-ufus-nnk ma-iggutn. kšm-d tfrḥt d-sidik.›
yašk-id ilmma ġwalli mi ifka yat luznt yini-as ‹wa-sidi ssnġ izd argaz išqan a-tgit, ar-tmggrt ma-ur-tkrzt, ar-tssmunut ma-ur-tluḥt.
ksuḍġ ġakudan, dduġ ḥḍuġ luznt-nnk ġ-ddu-wakal. ha-lamant-nnk iwiġ-ak-tt-id.›
irar-as sidis ‹way-ah̬ddam yʷh̬šnn iddullan, is-tssnt is-a-d-mggrġ ma-ur-krzġ, ar-d-ssmunuġ ma-ur-n-luḥġ?
lliġ tssnt mayad, illa fllak a-n-tsrst nnuqrt-inu ġ-dar iṣrrarfin, akud nna-d-wrriġ amẓġ-d lamant-inu nttat d-ma-di-trur ikka nnigas.›
yini ilmma: ‹kkissat-as luznt-an, tfkm-tt i-walli dar mrawt luznat.
ašku wanna dar illa, rad-as-ityawfka uggʷar, yili-as ma-iggutn. imma wanna ur-dar-illi, rad-as-ityawkkas ula ma-dars-illan.
imma ah̬ddam-ad ur-iskirn yat, luḥat-t-in ġ-tuggugt n-tillas. ġin a-ġ-rad-allan ar-tgẓaẓn uh̬san-nsn.›»
izayd yasuɛ yini-asn: «ġakud lliġ rad-d-wrriġ s-ddunit-ad, munn-d didi kullu lmalayka s-lmjd iggutn, rad-skiwsġ nkki lli-igan yus n-bnadm f-lɛrš n-tgldit-inu,
aškin-d s-lgddam-inu kullu ayt-tmizar n-ddunit. ra-tn-aṭṭuġ i-ngratsn ġmklli yaṭṭu-umksa ihray zġ-waġaḍn.
rad-gġ ihray f-ufasiy-inu, gġ aġaḍn f-uẓlmaḍ-inu,
sawlġ ilmma, nkki lli-igan agllid, s-willi llanin f-ufasi iniġ-asn ‹aškad-d a-imbarkin n-baba rbbi, kšmat s-tgldit lli-awn-ijjujad zġ-isizwar n-ddunit.
ašku yaġ-iyi laẓ tfkm-iyi ad-ššġ, yaġ-iyi irifi tfkm-iyi ad-suġ, giġ aġrib tšškšmm-iyi s-darun,
yaġ-iyi-usmmiḍ tfkm-iyi mad-lssaġ, uḍnġ tgablm-iyi, lliġ-n ġ-lḥbs taškim-n s-dari.›
ġakudan ra-yyi-sqsan ġwilli f-irḍa rbbi ‹managu a-sidi, a-k-nẓra yaġ-k laẓ nfk-ak a-tššt, nġd yaġ-k irifi nfk-ak a-tsut?
managu a-k-nẓra tgit aġrib nšškšm-k-id s-darnnġ, nġd yaġ-k-usmmiḍ nfk-ak ma-tlssat?
managu a-k-nẓra tuḍnt nġd tllit ġ-lḥbs našk-in dark?›
rad-asn-rarġ, nkki lli-igan agllid, ‹lḥqq a-rad-awn-iniġ, ġakud nna-ti-tskrm ġ-yan zġ-aytma-yad mẓẓinin, hati tskrm-t gigi nkki.›
iniġ ilmma i-willi llanin f-uẓlmaḍ ‹ittyat-n zġ-gigi a-willi ih̬za rbbi, tddum s-lɛafit lli-ur-ra-sar-ih̬si, ttyawskar i-iblis d-lmalayka-ns.
ašku yaġ-iyi laẓ ur-iyi-tfkim ad-ššġ, yaġ-iyi irifi ur-iyi-tfkim ad-suġ,
giġ aġrib ur-iyi-tšškšimm s-darun, yaġ-iyi-usmmiḍ ur-iyi-tfkim mad-lssaġ, uḍnġ iliġ-n ġ-lḥbs ur-iyi-tgablm.›
ġakudan ra-yyi-sqsan ula ntni ‹managu a-sidi a-k-nẓra yaġ-k laẓ nġd irifi, nġd tgit aġrib nġd yaġ-k-usmmiḍ nġd tuḍnt nġd tllit ġ-lḥbs ur-n-dark-nuški a-k-nɛawn?›
rad-asn-rarġ ‹lḥqq a-rad-awn-iniġ, lliġ ur-ti-tskirm ġ-yan ġ-imẓẓiyn-ad, ur-t-gigi-tskirm nkki.›
rad-ddun ntni s-lɛqubit l-lih̬rt. imma ġwilli-f-irḍa rbbi rad-d-kšmn s-tudrt idumn.»

26

lliġ ikmml yasuɛ iwaliwn-ad kullutn, yini i-imḥḍarn-ns:
«tssnm izd sin-uwssan a-iqaman i-lɛid n-usurf. ġakudan a-ra-yyi-n-dḥin nkki lli-igan yus n-bnadm a-yyi-nġn f-uggjdi.»
munn-d inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imġarn n-tmazirt-an ġ-tgmmi n-qayafa lli-igan anmġur ihiyyan n-tgmmi n-rbbi.
mšawarn f-mamnk a-s-rad-amẓn yasuɛ s-lḥilt a-t-nġn.
walaynni nnan i-ngratsn: «urd ġ-uwssan l-lɛid baš a-ur-duyn mddn.»
illa yasuɛ ġ-uduwwar n-bitɛanya ġ-tgmmi n-simɛan lli-sttin-ikkan iga anjdam,
iskiws ar-ištta. tkšm-d dars yat-tmġart tusi-d yat-tbuqqalt n-uẓru tili gis tujjut iṣfan, iggut-bahra-watig-ns. tffi-tt-id f-ih̬f n-yasuɛ.
lliġ ẓran imḥḍarn ma-tskr, bzgn fllas, inin i-ngratsn: «mah̬ a-stti-tjla?
mrad is-tnza tujjut-ad ra-di-tawi kigan, nfk-t i-imẓlaḍ.»
imma yasuɛ issn mad-swangmn yini-asn: «mah̬ aylliġ tšqam d-tmġart-ad? hatti tskr gigi afulki.
imẓlaḍ rad-bdda-didun-ilin, imma nkki ur-rad-bdda-didun-iliġ.
hatti tujjut-ad flla tffi, tẓġur srs ddat-inu i-umḍḍal.
lḥqq a-rad-awn-iniġ, innaġ a-tbrraḥn mddn s-lh̬bar-ad ifulkin ġ-kullu ddunit, ra-ttinin f-mayd tskr h̬tad, ar-tt-id-srs-kttin.»
ġakudan a-inkr yan zġ-gr sin d-mraw n-umḥḍar, ism-ns yahuda ish̬aryuṭ, iddu s-dar inmġurn n-tgmmi n-rbbi.
yini-asn: «mnšk a-rad-iyi-tfkm ad-awn-t-zznzġ?» fkn-as kraḍ id-mraw n-uqarid n-nnuqrt.
ġakudan a-iwrri ar-iswingim mamnk a-ra-tn-iɛawn ad-amẓn yasuɛ.
ilkm-d-wass amzwaru ġ-uwssan n-urh̬ṣiṣ. aškin-d imḥḍarn s-dar yasuɛ sqsan-t: «mani trit ad-ak-n-gis-njjujad imnsi l-lɛid n-usurf?»
yini-asn: «zaydat s-dar flan ġ-tmdint tinim-as ‹hati inna-yak-d-umslmd: tlkm-d tasaɛt-inu. rad-ššġ imnsi n-usurf ġ-tgmmi-nnk, nkki d-imḥḍarn-inu.›»
skrn imḥḍarn s-ma-f-tn-yuṣṣa yasuɛ, jjujadn imnsi n-usurf.
truḥ-d-tdggʷat iskiws yasuɛ a-išš d-imḥḍarn-ns s-sin d-mraw.
lliġ a-šttan yini-asn: «lḥqq a-rad-awn-iniġ, ra-yyi-izznz yan ġ-gratun.»
ṭiyyr-asn bahra, bdun ar-t-sqsan kullutn, kud yan ar-ittini: «yak, urd nkki a-sidi?»
yini-asn: «yan zġ-willi didi dranin ġ-uruku-ad a-ra-yyi-izznz.
ha-yus n-bnadm ra-immt ġmklli fllas ityaran, walaynni taguḍi a-ra-yili i-urgaz lli-izznzan yus n-bnadm. yuf-as i-urgaz-an mrad is-ur-akkʷ-ilul.»
isawl yahuda lli-ra-t-izznz yini-as: «izd nkki a-sidi?» irar-as: «kiyi a-t-innan.»
lliġ a-šttan yasi yasuɛ tangult, iškr rbbi ibbi-tt, ifk-tt i-imḥḍarn-ns yini-asn: «amẓat tššm. h̬tad tga ddat-inu.»
yasi lkas, iškr rbbi ifk-asn-t yini-asn: «swat zġ-gis kullukn.
ġwid gan idammn-inu lli-ra-iffi f-ssibt n-mddn ggutnin baš ad-gn lɛhd l-ljdid ġ-gratun d-rbbi ma-s-a-fllawn-issitti ddnub-nnun.
rad-awn-iniġ, ur-sul-rad-suġ zġ-lġllt n-waḍil ar ass lli-ġ-ra-t-didun-suġ zġ-ljdid ġ-tgldit n-baba rbbi.»
asin ilmma yan-umarg zġ-imurign n-rbbi, ffuġn s-uwrir n-zzitun.
yini-asn yasuɛ: «ha-kunni ġ-iḍ-ad ra-yyi-kullu-tflm, ašku ityara ‹rad-utġ amksa, tmzr-tuwrut n-uwlli.›
walaynni tigira n-mad-d-nkrġ zġ-lmut ra-kʷn-zwurġ s-tmazirt n-jalil.»
isawl bṭrus yini-as: «wah̬h̬a-k-kullu-fln, ur-sar-k-filġ nkki.»
imma yasuɛ irur-as: «lḥqq a-rad-ak-iniġ, ġ-iḍ-ad ur-ra-iġr-ufullus ard tinit kraṭṭ-twal ur-iyi-tssint.»
yini-as bṭrus: «wah̬h̬a rad-didk-mmtġ, ur-rad-iniġ ur-k-ssinġ.» ġmkad ad-nnan imḥḍarn kullutn.
ġakudan idda didsn yasuɛ s-yan-udġar lli-mi-ttinin ‹gatsimani›, yini i-imḥḍarn-ns: «gawrat ġid. rad-ftuġ yan imikk ad-ẓẓallġ.»
yawi dids bṭrus d-sin tarwa n-zabdi. iġuwḍ yasuɛ ġ-tasaɛt-an, mmaġn iswingimn bahra ġ-uwl-ns.
yini-asn: «tẓẓay flla taġuft-ad ar lmut. gawrat ġid tawzm didi.»
izayd iftu yan imikk iḍr f-uwdm-ns s-wakal iẓẓall yini: «wa-baba, ssitti flla lkas-ad n-urfufn iġ-iẓḍar a-yitti. walaynni a-yili ma-trit, urd mad-riġ nkki.»
iwrri s-dar imḥḍarn yaf-tn-in ṭṭasn. isawl s-bṭrus yini-as: «is-ur-tẓḍarm a-didi-tawzm yat tasaɛt?
awzat tḍalbm rbbi a-kʷn-issanf i-kullu ma-ra-kʷn-ijllu. hati ul n-bnadm ar-ittiri a-iskar afulki, imma ddat-ns tḍɛf.»
iddu tis snat-twal iẓẓall yini: «wa-baba, iġ-ur-iẓḍar ad-iyi-yanf lkas-ad bla-t-swiġ, a-yili ma-trit kiyi.»
iwrri-daġ yaf-tn-in ṭṭasn, inra-tn iṭs.
ifl-tn iddu tis kraṭṭ-twal iẓẓall yini ġmklli inna tiwaliw timzwura.
iwrri ilmma s-dar imḥḍarn-ns yini-asn: «ṭṭasat ġila tsunfum. hati tlkm-d tasaɛt. inza yus n-bnadm s-gr ifassn n-mddn ʷh̬šnnin.
nkrat a-nddu. ha-walli-yyi-izznzan yuška-d.»
sul a-isawal s-d-iruḥ yahuda lli-igan yan zġ-sin d-mraw n-umḥḍar. munn-d dids kigan d-mddn asin-d lkmami d-iɛmad. uznn-tn-d inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imġarn n-tmazirt-an.
ġwalli izznzan yasuɛ imla-yasn-yad tamatart-ad yini-asn «wanna ssudnġ, ġwan a-t-igan. amẓat-t.»
yašk-id yahuda iftu s-dar yasuɛ yini-as: «sslam ay-amslmd,» issudn-t.
isawl yasuɛ yini-as: «way-amddakkʷl-inu, izd mayad a-f-di-tuškit s-ġid?» lkmn-t-in wiyyaḍ, grn-in ifassn fllas amẓn-t.
inkr ilmma yan zġ-willi llanin d-yasuɛ ildi-d lkummit-ns, yut ah̬ddam n-unmġur n-tgmmi n-rbbi ibbi-as amẓẓuġ.
imma yasuɛ inna-yas: «rar lkummit-an s-uġlaf-ns. han kullu wanna yusin lkummit, s-lkummit a-s-ra-immt.
is-ur-tssinm is-ẓḍarġ ad-ḍalbġ baba rbbi, yazn-iyi-d uggʷar n-sin d-mraw n-ukabar l-lmalayka?
walaynni iġ-skrġ mayan, mamnk a-rad-afun-warratn n-rbbi lli-mlanin is-d-iqqan a-ijru kullu mayad?»
isawl yasuɛ ġakudan s-mddn-an ggutnin yini-asn: «ma-s-di-tffuġm s-lkmami d-iɛmad a-yyi-tġwim zund iġ-giġ amh̬h̬ar? gawrġ-n-bdda ġ-tgmmi n-rbbi kraygatt ass ar-sslmadġ, ur-iyi-tumẓm ġ-uwssan-an.
walaynni ijra kullu mayad baš a-yafu ma-ityaran ġ-warratn l-lanbiya.» ġakudan rwln kullu imḥḍarn-ns fln-t.
ġwilli umẓnin yasuɛ iwin-t s-dar qayafa anmġur n-tgmmi n-rbbi, munn-d imslmdn n-ššrɛ d-imġarn n-tmazirt kullutn.
iḍfur-t bṭrus zġ-tuggugt ar ammas n-tgmmi n-unmġur, ikšm ula ntta iskiws d-imh̬zniyn a-iẓr ma-ra-ijru.
imma inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imġarn l-lmḥkama kullutn ar-siggiln s-kra n-tugga n-tkrkas f-yasuɛ ma-f-a-t-nqqan.
nkrn kigan d-mddn ar-fllas-sskirkisn, walaynni ur-gisn-ufin kra n-tugga izgan. ġ-isiggʷra nkrn sin inagan
inin: «argaz-ad nsfld-as inna ‹nkki ẓḍarġ ad-h̬luġ tigmmi n-rbbi bnuġ-tt-daġ ġ-kraḍ-uwssan.›»
ibidd-unmġur n-tgmmi n-rbbi isqsa yasuɛ: «is-ur-ra-d-fllasn-trart s-yat? mayd-fllak-ttinin ġwid ġ-tugga-nsn?»
imma yasuɛ ġir ifssa. isawl-daġ-unmġur yini-as: «giġ-n srk rbbi lli-iddrn. ini-aġ, izd kiyi a-igan lmasiḥ yus n-rbbi?»
irar-as yasuɛ: «kiyi a-t-innan. walaynni rad-awn-iniġ, yan imikk ra-tẓrm yus n-bnadm iskiws f-ufasi n-rbbi itjhhdn, iftu-d ġ-gr imdla n-ignwan.»
lliġ isfld-unmġur n-tgmmi n-rbbi i-mayad, ibbi timlsa-ns yini-asn: «lkufr ayad. ma-sul-nra inagan? kunni tsfldm ġilad i-wawal-ns l-lkufr.
ma-fllas-tnnam?» rarn-as: «iqqan-t-id a-immt.»
ssufsn ġ-uwdm-ns ar-t-kkatn. kra yut-t s-ibariqn
ar-as-ttinin: «wa-kiyi-ad igan lmasiḥ, iġ-tgit nnabi ml-aġ manwa-k-yutn.»
imma bṭrus sul igawr ġ-brra ġ-wammas n-tgmmi. tašk-id yat-th̬ddamt tini-as: «ula kiyi tllit d-yasuɛ gu-jalil.»
irar-as ntta ġ-lgddam n-willi-d-illa: «ur-ssinġ ma-s-tnnit.»
iffuġ s-uġgʷmmi. tẓr-t yat-th̬ddamt yaḍni, tini i-willi biddnin ġin: «ġwad illa d-yasuɛ gu-naṣira.»
irar-daġ bṭrus s-tgallit: «ur-ssinġ argaz-an.»
yan imikk s-as-nnan ġwilli biddnin ġin: «s-ṣṣaḥt tgit kiyi zġ-gisn, ašku ar-tsawalt ġmklli sawaln ayt-jalil.»
inkr bṭrus ar-itgalla ar-ittini s-jjhd: «nkki ur-ssinġ argaz-an f-a-tsawalm.» iġr-ufullus ġakudan.
ikti-d bṭrus maylli-s-as-inna yasuɛ: «ur-ra-iġr-ufullus ard tinit kraṭṭ-twal ur-iyi-tssint.» iffuġ ar-yalla bahra.

27

lliġ ifaw zzman munn-d inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imġarn n-tmazirt-an kullutn, mšawarn f-mamnk a-rad-nġn yasuɛ.
krfn-t awin-t dḥin-t-in i-bilaṭus lḥakm n-rruman.
imma yahuda lli-izznzan yasuɛ, lliġ isfld is-fllas-ḥkamn s-lmut tʷgraẓ-t. yawi kraḍ id-mraw n-uqarid-lli n-nnuqrt, irar-tn i-inmġurn d-imġarn
yini-asn: «hati ddnub ayd skrġ. zznziġ i-lmut yan ur-iskirn kra yʷh̬šnn.» rarn-as: «mad-aġ-gis-illan nkkʷni? dbbr i-ih̬f-nnk.»
iddu yahuda iluḥ-n iqaridn ġ-tgmmi n-rbbi, iffuġ yagʷl ih̬f-ns s-yan-izikr immt.
asin inmġurn iqaridn-an inin: «ur-ḥllan a-tn-in-ng ġ-ṣṣnduq n-tgmmi n-rbbi ašku atig n-idammn ad-gan.»
mšawarn-daġ i-ngratsn, sġn srsn ‹igr n-ufh̬h̬ar› a-gis-tmḍaln iġribn.
sul s-ġassad ar-ttinin mddn i-igr-an ‹akal n-idammn›.
ġmkad a-s-yuwfa-wawal n-nnabi irmiyya lli-innan: «rad-d-mšaškan mddn-an n-ayt-rbbi a-d-fllas-fkn atig n-kraḍ id-mraw n-uqarid n-nnuqrt, awin-tn ilmma
sġn srsn igr n-ufh̬h̬ar. ġmkad a-yyi-yuṣṣa sidi rbbi.»
ibidd yasuɛ ġ-lgddam l-lḥakm bilaṭus. isqsa-t lḥakm yini-as: «is-tgit agllid n-ayt-yudaya?» irar-as yasuɛ: «kiyi a-t-innan.»
nkrn inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imġarn n-tmazirt ar-srs-taštkkan s-kigan d-tġawsiwin, imma ntta ur-asn-irur s-yat.
yini-as bilaṭus: «is-ur-tsfldt i-mnnawt-tġawsiwin ayd-fllak-ttinin?»
imma ntta ifssa ur-asn-irur s-yat aylliġ itɛjjb bilaṭus bahra.
ikka-ttin lḥakm ġ-kraygatt lɛid n-usurf ar-asn-gis-irẓẓm i-yan-uḥbbas nna-ran.
illa yan ġ-lḥbs ġ-uwssan-an ism-ns barabbas, ityawssan bahra.
lliġ-d-munn mddn ggutnin, isqsa-tn bilaṭus: «manwa tram ad-awn-as-rẓmġ, izd barabbas nġd yasuɛ lli-mi-ttinim lmasiḥ?»
ašku bilaṭus issn inmġurn-nsn is-ḥsadn yasuɛ, ġayan ka-f-t-id-dḥin.
walaynni ġ-tasaɛt-an sul iskiws bilaṭus ġ-lkursi l-lḥukm s-d-srs-tuzn-tmġart-ns tini-as-d: «ad-ur-tkšmt ssuq n-urgaz-an ifulkin, ašku tuška-yyi-d taġuft iggutn ġassad f-ssibt-ns ġ-yat-twargit.»
imma inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imġarn n-tmazirt-an zuydn sshiyysn mddn baš a-t-ḍalbn ad-asn-d-irẓm i-barabbas idḥi-n yasuɛ s-lmut.
isqsa-tn-daġ lḥakm: «manwa tram ġ-sin-ad ad-awn-as-rẓmġ?» rarn-as: «barabbas.»
yini-asn bilaṭus: «ma-tram a-t-skrġ i-yasuɛ lli-mi-ttinim lmasiḥ?» rarn-as kullutn: «a-ityaggal f-uggjdi.»
yini-asn: «mah̬? ma-iskr yʷh̬šnn?» imma ntni ar-ssġuyyun s-uggʷar ar-ttinin: «a-ityaggal f-uggjdi a-immt.»
iẓr bilaṭus is-ur-isugir yat, ġir zuydn mddn duyn s-uggʷar. yasi-d aman isird ifassn-ns ġ-lgddam-nsn yini-asn: «ha-nkki ur-flla-llin idammn n-urgaz-ad. ẓrat kunni ma-ra-tskrm.»
rarn-as kullutn: «a-fllannġ-ilin idammn-ns nkkʷni d-tarwa-nnġ.»
irẓm-asn ġakudan i-barabbas. imma yasuɛ, issġurš-t issufġ-t a-immt f-uggjdi.
nkrn iɛskrin l-lḥakm awin yasuɛ s-ṭuẓẓunt l-lqṣr, ssmunn-d kullu lɛskr lli-illan ġin.
kkisn-as timlsit-ns sslsn-as yan-uslham iẓggʷaġn,
skrn yan-ttaj zġ-uzggʷar gn-as-t f-ih̬f, gn-as yat-tġanimt ġ-ufus-ns afasi. ar-ṭṭarn f-ifaddn-nsn ġ-lgddam-ns ar-gis-ḍṣṣan ar-ttinin: «sslam fllak ay-agllid n-ayt-yudaya.»
ar-fllas-ssufusn, asin taġanimt-lli ar-t-in-srs-kkatn f-ih̬f.
lliġ gis šbɛan taḍṣa, kkisn-as aslham sslsn-as timlsit-ns, awin-t a-t-nġn f-uggjdi.
lliġ ffuġn ntni, mnaggarn yan-urgaz gu-kurini ism-ns simɛan, amrn-t a-yasi aggjdi n-yasuɛ.
lkmn adġar lli-mi-ttinin ‹gulguta›. tga lmɛna-ns ‹adġar n-tʷh̬šašt n-ih̬f›.
irin ad-fkn i-yasuɛ aman n-waḍil iktin lli-ġ-illa-usafar ismmumn, imma ntta lliġ-t-imḍi yagʷi a-t-isu.
qqnn-t f-uggjdi alln-t. bḍun timlsa-ns i-ngratsn grn-d fllasnt asġar.
gawrn ġin ḍufn-t.
gn yat talluḥt ġ-nnig ih̬f-ns a-tml aṣraḍ lli-s-as-ṣrḍn, ityara gis: «ġwad iga yasuɛ agllid n-ayt-yudaya.»
awin-d sin imh̬h̬arn agʷln-tn f-iggjda, yan f-ufasi n-yasuɛ d-yan f-uẓlmaḍ-ns.
ar-t-rggmn mddn lli-zraynin, ar-ssmussun ih̬fawn-nsn ar-as-ttinin:
«wa-kiyi lli-ra-ih̬lu tigmmi n-rbbi tbnut-stt ġ-kraḍ-uwssan, jjnjm ih̬f-nnk. gguz-d zġ-uggjdi iġ-tgit yus n-rbbi.»
ġmkad-daġ a-s-a-gis-tṭnaẓn inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-imslmdn n-ššrɛ d-imġarn n-tmazirt ar-ttinin:
«hati ijjnjm wiyyaḍ walaynni ur-iẓḍar a-ijjnjm ih̬f-ns. izd agllid n-ayt-rbbi a-iga? iniyat-as a-d-igguz zġ-uggjdi ġilad baš a-srs-namn.
hatin isstamn ġ-rbbi, ig ih̬f-ns d-yus n-rbbi. iniyat-as a-t-ijjnjm rbbi ġilad iġ-fllas-irḍa.»
ula imh̬h̬arn lli-dids-tyaggalnin f-iggjda ar-t-rggmn ula ntni.
lliġ tlkm tasaɛt tis snat d-mrawt, ḍrnd-d tillas f-tmazirt-an kullutt ar tasaɛt tis kraṭṭ n-tdggʷat.
tasaɛt tis kraṭṭ yut yasuɛ s-yat-tġuyyit itjhhdn yini: «aluy, aluy, lama šabaqtani?» tga lmɛna-ns «wa-rbbi-nu, wa-rbbi-nu, mah̬ a-yyi-tflt?»
kra zġ-willi biddnin ġin, lliġ-as-sfldn inin: «hati ar-yaqra i-nnabi iliyya.»
yazzl yan gisn yasi-d yan-ušrwiḍ iɛmmr-t s-waman l-lh̬ll ig-t ġ-yat-tġanimt imdi-t-in i-yasuɛ a-isu.
inin wiyyaḍ: «zgayat, a-nẓr is-ra-d-yašk iliyya a-t-ijjnjm.»
imma yasuɛ yut-daġ s-yat-tġuyyit itjhhdn idḥi rruḥ-ns.
ġakudan yut-ušrrig lh̬amiya n-tḥanut tamẓlayt ġ-tgmmi n-rbbi, tbḍu f-sin zġ-uflla ar izdar. immass-wakal stġn ijarifn,
rẓmn ismḍal nkrn kigan d-imẓlayn n-rbbi lli-mmutnin.
ntni, lliġ-d-inkr yasuɛ zġ-lmut, ffuġn-d zġ-ismḍal kšmn-d s-tmdint n-urušalim, ẓrn-tn mddn ggutnin.
imma lqbṭan n-iɛskrin d-willi dids ḍufnin yasuɛ, lliġ ẓran akal ar-itmussu ula kullu mayd ijran, iksaḍn bahra ar-ttinin: «s-ṣṣaḥt iga ġwad yus n-rbbi.»
ilint-ġin-tmġarin ggutnin, biddnt ġ-tuggugt ar-tmnadnt kullu ma-ijran. munnd-d ntnti d-yasuɛ zġ-tmazirt n-jalil ar-ti-tɛawannt.
tlla gisnt maryam ullt-magdala, d-maryam innas n-aytmatn yaɛqub d-yusf, tili ula innas n-tarwa n-zabdi.
lliġ-di-truḥ-tdggʷat yašk-id yan-urgaz ism-ns yusf. iga gu-rama, iggut dars lh̬ir, ig ula ntta amḥḍar n-yasuɛ.
ikšm s-dar bilaṭus iḍalb zġ-gis ddat n-yasuɛ, yamr bilaṭus ad-as-tt-fkn.
iddu yusf yawi ddat issmuttl-tt ġ-lkttan išwan iġusn,
isrs-tt-in ġ-umḍḍal-ns l-ljdid ityawġza ġ-ujarif. issknuki-d yan-ifir imqqurn iqqn srs imi n-umḍḍal iddu.
tili ġin maryam ullt-magdala d-maryam-lli yaḍni, gawrnt ġ-lgddam n-umḍḍal.
izri-wass-an ġ-ujadn i-lɛid. munn-d inmġurn n-tgmmi n-rbbi d-ifarisin, ddun s-dar bilaṭus
inin-as: «a-sidi, ur-nttu ma-inna bu-tkrkas-an lliġ sul iddr, inna ‹ġ-wis kraḍ-uwssan rad-d-nkrġ zġ-lmut.›
nḍalb-k ġilad a-taznt iɛskrin a-n-ḍufn amḍḍal-ns ard izri wis kraḍ-uwssan, a-ur-imil ddun imḥḍarn-ns akʷrn ddat inin is-d-inkr zġ-lmut, jlun mddn uggʷar n-ġmklli jlan.»
irar-asn bilaṭus: «hatin darun imh̬zniyn. zaydat tḍufm kunni ġmknna tram.»
ddun ilmma, ġwin tiḍaf f-umḍḍal, ɛllmn ifir baš ad-issann is-illa ma-t-irẓẓmn, ssbiddn imh̬zniyn ġ-lgddam-ns.

28

lliġ izri-wass n-usunfu, zikk ṣbaḥ n-wass l-lḥdd, tnkr maryam ullt-magdala d-maryam-lli yaḍni ddunt ad-ẓrnt amḍḍal.
s-immussa-wakal ġ-tasaɛt-an s-jjhd, igguz-d yal-lmalak n-sidi rbbi zġ-ignwan, issknuki ifir zġ-imi n-umḍḍal, igawr fllas.
ar-issmrqiqiy lmalak zund usmann tmllul-tmlsit-ns zund adfl.
ggʷdn imh̬zniyn lli-ḍufnin amḍḍal ar-trgigiyn s-tawda, ḍrn s-wakal zund iġ-mmutn.
isawl lmalak s-tmġarin yini-asnt: «ad-ur-tiksaḍmt. ssnġ is-a-tsiggilmt yasuɛ lli-immutn f-uggjdi.
ur-sul-illi ġid ašku inkr-n ġmklli-s-inna. aškamd-d a-tẓrmt illiġ-t-id-srsn.»
yini-asnt ilmma: «ddwamt ġilad s-dar imḥḍarn-ns, tinimt-asn is-d-inkr zġ-lmut. ra-kʷn-izwur s-tmazirt n-jalil. ġin a-ġ-ra-ti-tẓrm. ha-yyi nniġ-awnt-t.»
ffuġnd-d-tmġarin ḥayna zġ-dar-umḍḍal, ggʷdnt s-lfrḥ iggutn. ddunt ar-tazzalnt ad-awint lh̬bar i-imḥḍarn-ns.
sul llant ġ-uġaras s-asnt-iban yasuɛ yini-asnt: «ad-awnt-tili sslamt.» ruḥnt-in ḍrnt-as-n f-iḍarn sjdnt-as.
yini-asnt yasuɛ: «ad-ur-tiksaḍmt. zaydamt tinimt i-aytma ad-ddun s-jalil. ġin a-ġ-ra-yyi-ẓrn.»
lliġ ddant-tmġarin, iwrri kra zġ-imh̬zniyn lli-ḍufnin amḍḍal s-tmdint, inin i-inmġurn n-tgmmi n-rbbi f-ma-ijran.
munn-d ntni d-imġarn n-tmazirt mšawarn i-ngratsn, fkn i-imh̬zniyn iqaridn
uṣṣan-tn inin-asn: «iniyat i-mddn ‹uškan-d imḥḍarn-ns ġ-iyḍ, afn-aġ-d ngn, akʷrn ddat-ns.›
a-ur-tiksaḍm zġ-lḥakm. iġ-iffuġ isfld i-ġayan, ra-t-nssfhm is-ur-fllawn-illi yat.»
amẓn iqaridn, skrn ġmklli-tn-uṣṣan. ilin iwaliwn-ad ġ-dar ayt-yudaya sul s-ġassad.
nkrn ilmma imḥḍarn s-yan d-mraw, ddun s-tmazirt n-jalil s-uwrir lli-s-asn-inna yasuɛ.
ẓrn-t ġin ḍrn s-wakal sjdn-as, walaynni illa sul gisn ma-iškkan.
imma yasuɛ iruḥ-tn yini-asn: «hati ġ-ufus-inu a-ġ-ityawfka kullu ma-illan ġ-ignwan ula ġ-wakal.
ddwat ġilad s-kraygatt tamazirt, trarm mddn ad-gn imḥḍarn-inu, tssddmm-tn ġ-waman s-ism n-baba d-yus d-rruḥ lqudus,
ar-tn-tsslmadm ad-skarn kullu ma-f-kʷn-uṣṣaġ. ha-yyi bdda didun ar isiggʷra n-ddunit.»

Holder of rights
Multilingual Bible Corpus

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Tachelhit Collection. Matthew (Tachelhit). Matthew (Tachelhit). Multilingual Parallel Bible Corpus. Multilingual Bible Corpus. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-BBA2-E