1

Aßan aßin li âtin li quixye laj Salomón, li ralal laj David li quicuan chokß rey saß li tenamit Israel.
Cuan xyâlal li âtin li quixye re nak tixtenkßa jalan chic chixtaubal xnaßleb ut chixtaubal li us. Ut re ajcuiß xtenkßanquileb chixtaubal ru li âtin junjûnk li chßaßaj xtaubal ru.
Eb li âtin aßin teßxtenkßaheb li cristian chixnaubal bar cuan li us ut bar cuan li incßaß us. Tixtenkßaheb chi cuânc saß tîquilal ut chi cuânc saß châbilal.
Ut tixtenkßaheb ajcuiß chi cuânc xcßaßuxeb li incßaß nequeßxnau cßoxlac. Ut naxqßue xnaßlebeb li toj sâjeb re nak teßxcßoxla chi us cßaßru teßxbânu.
Li ani cuan xnaßleb ut sêb xchßôl chixqßuehak retal li âtin aßin re nak tixtau xtzßakob lix naßleb.
Ut re ajcuiß nak tixtau ru li âtin li nequeßxye li cuanqueb xnaßleb, li âtin li chßaßaj xtaubal ru.
Li ani târaj tâcuânk xnaßleb, tento nak tixxucua ru li Kâcuaß. Eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxtzßektâna li châbil naßleb ut nequeßxtzßektâna ajcuiß lix kßusbaleb.
Ex cualal incßajol, cheqßuehak saß êchßôl lê kßusbal naxqßue lê yucuaß. Ut mêtzßektâna lê tijbal naxqßue lê naß.
Kßaxal lokß chokß êre nak tex-abînk chiru lê naß êyucuaß. Chanchan nak tâqßuehekß junak êkßol chêcux ut junak corona saß êjolom.
Ex cualal incßajol, cui eb laj mâc teßraj êbalakßinquil, mêcanab êrib chiruheb.
Usta teßxye êre, “Quimkex kiqßuin. Chex-oquênk saß kayânk. Toxic ut takaram saß xbe li mâcßaßeb xmâc ut takacamsiheb nak yôkeb chi numecß.
Chanchan nukßbil takabânu nak takacamsiheb. Chanchan teßnukßekß xban li jul nak takacamsiheb chi mâcßaß saß xchßôleb.
Ut sa chic tocuânk. Tâcanâk chokß ke chixjunil li takelkßa chiruheb ut cuânk chic kabiomal.
Ocankex saß kayânk. Mâre us toêlk êban lâex. Ut saß comonil takayal xsahil li takêchani,” mâre chaßkeb êre.
Abanan lâex, ex cualal incßajol, mexxic saß xyânkeb aßan ut mêbânu li incßaß us li nequeßxbânu eb aßan.
Eb aßan teßraj ru xbânunquil li incßaß us ut teßraj ru camsînc.
¿Cßaßru aj e nak teßxram saß xbeheb li cristian, cui li cristian nequeßxnau nak yôkeb xrambal?
Eb li cuînk aßan nequeßxyîb li raßal re tâtßanekß jalan. Abanan aßaneb ajcuiß nequeßtßaneß chi saß. Incßaß nequeßxqßue retal nak nequeßxqßue rib saß chßaßajquilal.
Joßcaßin nak nequeßosoß eb li cuînk li nequeßxrahi ru li jalan aj e. Nequeßxsach lix yußameb xban li cßaßru nequeßxrahi ru.
Li naßleb aßin yô chi abîc resilal yalak bar saß eb li be joß ajcuiß saß eb li cßayil.
Yôqueb chi cuulac resil saß eb li naßajej bar nequeßchßûtla cuiß nabal li cristian. Ut yô ajcuiß chi abîc saß eb li oquebâl re li tenamit.
Lâex, li mâcßaß ênaßleb, ¿jokße têcanab xbânunquil li tôntil naßleb li mâcßaß na-oc cuiß? Ut lâex li nequekßetkßeti êrib, ¿jokße têcanab xtzßektânanquil li châbil naßleb?
Quixye li Kâcuaß: —Cheqßuehak retal lê kßusbal li ninqßue ut lâin tinqßuehok ênaßleb ut texintenkßa chixtaubal ru lix yâlal.
Lâin xexinbok ut xinye êre nak texchâlk cuiqßuin. Abanan lâex incßaß queßraj rabinquil li cßaßru quinye êre.
Quetzßektâna ban lê naßleb li quinqßue. Incßaß queraj xcßulbal lê kßusbal.
Cuulac re xkßehil nak lâin texinseße xban li raylal tâchâlk saß êbên. Texinseße nak câmkak êre xban êxiu.
Nak tâchâlk saß êbên li xiu ut li chßaßajquilal, incßaß chic têtau cßaßru têbânu xban li raylal li yôkex chixcßulbal. Chanchan nak nachal li ikß li naxsuti rib nak tâchâlk li raylal saß êbên ut tixsach êru.
Saß li cutan aßan tinêyâba raj chic. Abanan lâin incßaß texinsume. Tinêsicß raj chic, abanan incßaß tinêtau,
xban nak xetzßektâna lê naßleb xinqßue êre ut incßaß xeraj xqßuebal inlokßal lâin li Kâcuaß.
Incßaß xeraj xcßulbal lê naßleb xinqßue êre. Xetzßektâna ban lê kßusbal li xinqßue.
Joßcan nak anakcuan cßulumak chixjunil li raylal xchal saß êbên xban li mâusilal xebânu toj retal textitzßk riqßuin li cßaßak re ru incßaß us xebânu.
Eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßcam xban nak incßaß nequeßraj xcßulbal lix naßlebeb. Joßcaneb ajcuiß li jip xchßôleb. Nequeßcam xban nak nequeßxtzßektâna li naßleb naqßueheß reheb.Abanan li ani naxqßue xchßôl chirabinquil li ninye lâin, aßan tâcuânk saß tuktûquil usilal ut incßaß tâxucuak xban li raylal.
Abanan li ani naxqßue xchßôl chirabinquil li ninye lâin, aßan tâcuânk saß tuktûquil usilal ut incßaß tâxucuak xban li raylal.

2

Ex cualal incßajol, cheqßuehak êchßôl chixcßulbal li cuâtin ut checßulak saß lê chßôl lin chakßrab.
Qßuehomak êchßôl chirabinquil li châbil naßleb. Ut qßuehomak êchßôl chixtaubal ru li sêbal chßôlej.
Qßuehomak êchßôl chixsicßbal li châbil naßleb ut sêbak êchßôl chixtaubal ru lix yâlal.
Qßuehomak êchßôl chixtaubal li châbil naßleb. Chesicßak toj retal têtau joß nak nasiqßueß li plata, malaj ut joß nak nasiqßueß li cßaßru terto xtzßak.
Cui têtau li naßleb aßin, tênau chic xxucuanquil ru li Kâcuaß. Ut tênau chic chanru xnaßleb li Dios.
Li Kâcuaß naqßuehoc kanaßleb ut li râtin naxcutanobresi li kacßaßux ut nocoxtenkßa chixtaubal ru lix yâlal.
Li Kâcuaß naxqßue châbil naßleb reheb li tîqueb xchßôl ut naxcoleb li nequeßcuan saß tîquilal chiru.
Aßan na-iloc reheb li ralal xcßajol li nequeßcuan saß tîquilal ut naxcoleb.
Cui tâcuabi li cuâtin lâat, tânau chic bar cuan li us ut bar cuan li tîquilal. Ut cuânk chic ânaßleb chixtaubal ru chanru li cuânc saß châbilal.
Sêbak chic âchßôl xban nak cuânk chic ânaßleb ut sahak chic âchßôl.
Xban nak sêb chic âchßôl tânau chic cßoxlac ut naru tâcol âcuib chiru li cßaßak re ru tâchâlk saß âbên.
Ut tânau chic xcolbal âcuib chiruheb li incßaß useb xnaßleb, li junes mâusilal nequeßxcßoxla.
Eb li cuînk aßan nequeßxcanab xbânunquil li us xban nak nequeßcuulac chiru cuânc saß xkßojyînal ru li mâc.
Nequeßsahoß xchßôl chixbânunquil li incßaß us. Nequeßxkßaxtesi rib chixbânunquil li mâusilal.
Eb aßan incßaß us lix naßlebeb xban nak nequeßxkßaxtesi rib chixbânunquil li incßaß us.
Cui lâat cuan ânaßleb, tânau xcolbal âcuib chiruheb li ixk li incßaß useb xnaßleb li nequeßkßunbesin riqßuin châbil âtin.
Li ixk aßan naxcanab lix bêlom li sumsu cuiß saß xsâjilal ut naxkßet li râtin li quixye nak quisumla chiru li Dios.
Li ani naxic saß li rochoch li ixk aßan, ac chßolchßo nak yô chi xic saß xbehil li câmc.
Li ani nacuulac riqßuin li ixk aßan incßaß chic nequeßraj xbânunquil li us ut incßaß chic nequeßxtau li châbil yußam.
Joßcan nak lâex chebânuhak li us joß nequeßxbânu li cuanqueb saß tîquilal.
Eb li tîqueb xchßôl teßcuânk saß li naßajej qßuebil reheb xban li Dios. Aran teßcuânk chi junelic.Abanan eb li nequeßxbânu li mâusilal teßsachekß ruheb ut teßisîk saß lix naßajeb.
Abanan eb li nequeßxbânu li mâusilal teßsachekß ruheb ut teßisîk saß lix naßajeb.

3

Ex cualal incßajol, misach saß êchßôl lin chakßrab. Chi anchal ban lê chßôl chepâbak lê taklanquil inban.
Cui têbânu li naxye lin chakßrab, tânajtokß ru lê yußam saß ruchichßochß. Ut tâcuânk li tuktûquilal êriqßuin.
Mêcanab xpâbanquil li yâl. Junelic ban cuânk saß êchßôl. Mêcanab li uxtânânc u. Junelic ban cuânkex saß tîquilal re nak tâcßutûnk nak châbil lê naßleb.
Cui têbânu aßin, sahak xchßôl li Dios êriqßuin ut châbilak êresilal chiruheb li cristian.
Cauhak êchßôl riqßuin li Kâcuaß. Mêcßojob êchßôl êjunes êrib yal xban nak cuan ênaßleb.
Junelic julticak êre li Dios riqßuin chixjunil li cßaßru têbânu ut aßan tâberesînk êre.
Mêcßoxla nak kßaxal cuan ênaßleb êjunes êrib. Chexucuâk ban ru li Kâcuaß ut canabomak xbânunquil li incßaß us.
Cui têcanab xbânunquil li mâusilal, kßaxal us chokß êre. Chanchan nak yôkex chixcßulbal lê ban xban nak cuânk chic êmetzßêu ut êcacuilal.
Cheqßuehak xlokßal li Kâcuaß riqßuin li cßaßru cuan êre. Têmayeja li xbên ru lê racuîmk chiru li Kâcuaß.
Cui têmayeja li xbên ru lê racuîmk, kßaxal cuißchic nabal li ru lê racuîmk têxoc ut kßaxal cuißchic nabalak lê vino toj retal tâhoyekß.
Ex cualal incßajol, mêtzßektâna lê kßusbal li naxqßue li Kâcuaß. Chi moco chextitzßk chirabinquil lê tijbal li naxqßue.
Li Kâcuaß naxkßus li ani naxra. Chanchan jun li yucuaßbej naxkßus li ralal xcßajol xban nak naxraheb.
Us xak reheb li nequeßxtau xnaßlebeb. Ut us xak re li ani sêb xchßôl.
Kßaxal us nak cuânk kanaßleb chiru nak cuânk kabiomal. Kßaxal cuißchic lokß nak cuânk kanaßleb chiru nak cuânk katumin xban nak kßaxal cuißchic nacßanjelac ke.
Li naßleb kßaxal cuißchic terto xtzßak chiru li tertôquil pec. Mâcßaß naru xjuntakßêtanquil cuiß.
Cui cuan ênaßleb najtak ru lê yußam saß ruchichßochß. Ut naru ajcuiß nacuan lê biomal ut lê lokßal.
Cui cuan ênaßleb, sahak saß êchßôl junelic. Ut naru ajcuiß nequexcuan saß tuktûquil usilal.
Cui cuan ênaßleb, naru nacuan êyußam chi junelic. Us xak re li ani naxnau xxocbal saß xchßôl li naßleb aßin.
Xban nak cuan xnaßleb li Kâcuaß Dios quixqßue li ruchichßochß saß xnaßaj, ut quixyîb ajcuiß li choxa saß xnaßaj riqßuin lix sêbal xchßôl.
Xban nak cuan xnaßleb quixjach li haß riqßuin li chßochß. Ut quixyîb ajcuiß li chok re nak tixqßue li hab saß ruchichßochß.
Ex cualal incßajol, mêcanab xbânunquil li châbil naßleb. Junelic ban cuânk saß êchßôl li us.
Cui têbânu chi joßcan, tâcuânk lê yußam chi junelic ut sahak saß êchßôl.
Ut cauhak lê chßôl nak texxic yalak bar. Nequenau nak mâcßaß têcßul.
Nak texyoclâk, mâcßaßak lê xiu ut sa texcuârk.
Incßaß texxucuak xban li raylal tâchâlk saß êbên chi mâcßaß saß êchßôl. Chi moco texxucuak xban li raylal li nachal saß xbêneb li incßaß useb xnaßleb.
Incßaß texxucuak xban nak li Kâcuaß tixqßue xcacuilal lê chßôl ut aßan tâcolok êre re nak incßaß textßanekß saß junak raßal.
Mêkßetkßeti êrib chixbânunquil usilal reheb li tenkßâc teßraj, cui cuan chêru li cßaßru têtenkßa cuiß.
Cui naru têqßue re li cßaßru têtenkßa cuiß, qßuehomak re saß li hônal aßan. Mêcanab chokß re cuulaj.
Ut mêcßoxla xbânunquil raylal reheb lê rechcabal, xban nak mâre cßojcßo xchßôl êriqßuin.
Incßaß texpletik chi mâcßaß rajbal riqßuineb li incßaß yôqueb xbânunquil raylal êre.
Mêcakaliheb li nequeßxbânu mâusilal, chi moco chetzol êre li cßaßru nequeßxbânu.
Li Kâcuaß xicß narileb li nequeßxbânu li incßaß us, ut cuan chi sum âtin riqßuineb li cuanqueb saß tîquilal.
Li Kâcuaß naxqßue raylal saß xbêneb lix jun cablal li nequeßxbânu mâusilal. Ut narosobtesiheb lix jun cablal li tîqueb xchßôl.
Li Kâcuaß naxseßeheb li nequeßxnimobresi rib. Abanan naruxtâna ruheb li nequeßxcubsi ribeb.Châbil tâyehekß chirixeb li cuanqueb xnaßleb. Abanan xutânal teßxcßul li incßaß nequeßxtau xnaßleb.
Châbil tâyehekß chirixeb li cuanqueb xnaßleb. Abanan xutânal teßxcßul li incßaß nequeßxtau xnaßleb.

4

Ex cualal incßajol, cherabihak lê tijbal li yôquin chixyebal êre. Cheqßuehak retal chi us re nak têtau ênaßleb.
Lâin yôquin chixcßutbal li châbil naßleb chêru. Incßaß taxak têcanab xbânunquil.
Lâin ajcuiß alalbej lâin. Ut quincßul ajcuiß chak inkßusbal saß incaßchßinal nak toj cuanquin chiru lin yucuaß. Rarôquin xbaneb lin naß inyucuaß.
Ut lin yucuaß nak quixqßue chak innaßleb quixye cue chi joßcaßin: —Chicanâk taxak saß âchßôl lâ kßusbal li yôquin xqßuebal âcue. Ut chabânuhak taxak li cßaßru yôquin xyebal âcue re nak us tatcuânk saß ruchichßochß.
Chatauhak taxak ânaßleb ut chatauhak taxak xyâlal. Ut incßaß taxak tâsachk saß âchßôl li cßaßru yôquin chixyebal âcue.
Chaqßue taxak âchßôl chixtaubal li châbil naßleb. Incßaß tâcanab xbânunquil, ut aßan tâcolok âcue.
Tento nak tâtau ânaßleb ut tâtau lix yâlal xban nak aßan li kßaxal lokß chiru chixjunil li cßaßru cuan âcue.
Cui tâqßue xcuanquil li châbil naßleb, tâqßuehekß ajcuiß âcuanquil lâat. Ut cui châbil ânaßleb, tâqßuehekß âlokßal.
Cui châbil ânaßleb, tâqßuehekß âlokßal lâat. Chanchan nak tâqßuehekß âkßol yîbanbil riqßuin utzßußuj, ut chanchan tâqßuehekß âcorona saß âjolom nak tâqßuehekß âlokßal.—
Ex cualal incßajol, cheqßuehak taxak saß êchßôl lê tijbal li yôquin chixyebal êre re nak tânajtokß ru lê yußam saß ruchichßochß.
Lâin yôquin chixyebal êre li châbil naßleb. Ut yôquin chixcßutbal li châbil be chêru.
Nak texbêk saß li châbil be incßaß têtich lê rok. Cui cuânkex saß xyâlal, mâcßaß tâchßißchßißînk êre.
Cheqßuehak saß êchßôl lê naßleb li yôquin chixqßuebal. Ut mêcanab xbânunquil li us, xban nak riqßuin aßan nacuan lê yußam chi junelic.
Mêbânu êre joß nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb. Mêtzol êre li cßaßru nequeßxbânu.
Mexxic bar cuanqueb cuiß li incßaß useb xnaßleb. Ut mêbânu li cßaßru nequeßxbânu eb aßan. Bânuhomak ban li us.
Eb aßan incßaß saheb xchßôl cui incßaß nequeßxbânu li mâusilal. Ut incßaß nequeßcuar chixcßoxlanquil li incßaß us.
Li mâusilal li nequeßxbânu chanchan chic lix cua rucßaheb.
Lix yußameb li tîqueb xchßôl, aßan cutan saken. Chanchan nak nasakêu li cutan ekßela. Rajlal cutan yôqueb chixtaubal xyâlal toj retal tâtzßaklok re ru lix yußameb.
Abanan eb li incßaß useb xnaßleb cuanqueb saß xkßojyînal ru li mâc xban li mâusilal nequeßxbânu. Moco teßxnau ta cßaßru tâchâlk saß xbêneb.
Ex cualal incßajol, cheqßuehak retal chi us li yôquin chixyebal êre ut qßuehomak êchßôl chixbânunquil.
Mêcanab xbânunquil li cßaßru ninye. Checanab ban saß êchßôl.
Xban nak li ani naxbânu li cßaßru ninye, aßan tâcuânk xyußam ut tâcuânk xcacuilal.
Cheqßuehak retal chi us li cßaßru têbânu xban nak riqßuin xbânunquil li us tâcuânk êyußam.
Moco yalak chakß ta re ru tex-âtinak. Ut incßaß texyoßobânk ticßtiß.
Junelic chebânuhak li tîquilal ut cheqßuehak retal cßaßru li us.
Cheqßuehak retal chi us chanru nak texcuânk ut chebânuhak li tîquilal.Mêcanab xbânunquil li us. Junelic ban texcuânk saß tîquilal.
Mêcanab xbânunquil li us. Junelic ban texcuânk saß tîquilal.

5

Ex cualal incßajol, cheqßuehak retal li naßleb li yôquin chixyebal êre. Ut chicanâk taxak saß êchßôl lix yâlal li yôquin chixcßutbal chêru xban nak ninnau chanru li cuânc saß ruchichßochß.
Cui têqßue saß êchßôl li cßaßru ninye êre, texcuânk saß xyâlal. Ut riqßuin li cßaßru têye, tâcßutûnk nak cuan lê naßleb.
Li ixk li incßaß us xnaßleb naxnau kßunbesînc riqßuin chßinaßusil âtin. Sa rabinquil. Chanchan xquißal li yaßal cab. Li râtin naxkßunobresi xchßôl li junjûnk, joß li aceite li nakßuntesin.
Li ani tâtßanekß saß rukß li ixk aßan târecßa xcßahil li raylal li tixcßul mokon. Chanchan xcßahil li bakcheß. Ut chanchan xkßesnal li chßîchß li caß pacßal xkßesnal.
Li cßaßru naxbânu li ixk aßan, caßaj cuiß li câmc naxqßue. Ut aßan nacßamoc re saß xbalba.
Li ixk aßan incßaß nacßoxlac chirix lix yußam. Chi moco naxqßue retal ma us naxbânu malaj ut incßaß.
Anakcuan ut, ex cualal incßajol, cherabihak lix yâlal li yôquin chixchßolobanquil chêru. Junelic chebânuhak li cßaßru ninye êre.
Mêcßam êrib riqßuineb li ixk li incßaß useb xnaßleb, chi moco texxic saß li rochocheb.
Mexxic riqßuineb re nak incßaß têmux êrib riqßuineb, chi moco têsach lê yußam chi cuânc riqßuineb.
Incßaß us nak jalan chic teßyalok xsahil li cßaßru êre li ac xecßanjela.
Mâre mokon texyâbak xban li raylal ut li xutânal têcßul nak yôkex chi osocß xban li yajel xetau.
Ut têye: —¿Cßaßut nak incßaß xinqßue saß inchßôl li kßusbal li quiqßueheß cue? ¿Cßaßut nak xintzßektâna?
¿Cßaßut nak incßaß quinqßue xcuanquil lin châbil naßleb li queßxqßue li queßtzoloc cue? Incßaß quicuaj rabinquil lin tijbal li queßxqßue.
Caßchßin chic mâ quinsach cuib chi junaj cua saß li mâc. Xutânal xincßul chiruheb chixjunileb li tenamit, mâre chaßkat.
At cualal, chatcuânk saß tîquilal riqßuin lâ cuixakil ut caßaj cuiß riqßuin aßan teßcuânk lâ cualal âcßajol.
¿Cßaßru aj e nak teßcuânk âcualal âcßajol saß be? ¿Cßaßru aj e nak tâcanabeb chi tzßektzßo yalak bar?
Eb lâ cualal âcßajol tzßakal âcueheb. ¿Cßaßut nak tâcanabeb re nak jalan chic teßxtenkßa?
Kßaxal lokß nak cuânkeb lâ cualal âcßajol. Chisahokß taxak saß âchßôl riqßuin lâ cuixakil li xatsumlâk cuiß saß âsâjilal.
Lâ cuixakil, aßan châbil ut chßinaßus. Chanchan xchßinaßusal li quej. Chisahokß taxak âchßôl riqßuin xban nak junelic tatxra ut tixcßojob âchßôl.
¿Cßaßut nak tâxic âchßôl chirix junak ixk incßaß us xnaßleb? Ut, ¿cßaßut nak tâkßalu cui mâcuaß tzßakal âcuixakil?
Li Kâcuaß yô chirilbal chanru lix naßleb li junjûnk. Ut junelic yô chixqßuebal retal cßaßru nequeßxbânu.
Li incßaß useb xnaßleb, aß ajcuiß li mâusilal li nequeßxbânu nasachoc reheb. Chanchan bacßbôqueb xban li mâc nequeßxbânu.Xban nak mâcßaß xnaßleb naxqßue lix yußam chi sachc. Ut xban nak incßaß naxcuy rib, xjunes naxsach rib.
Xban nak mâcßaß xnaßleb naxqßue lix yußam chi sachc. Ut xban nak incßaß naxcuy rib, xjunes naxsach rib.

6

Ex cualal incßajol, cui lâex xecßûluban saß êbên xtojbal lix cßas lê ras êrîtzßin cui aßan incßaß tixtoj, malaj ut têsume xtojbal lix cßas junak incßaß nequenau ru,
yôquex chixbokbal raylal saß êbên. Êjunes yôquex chixqßuebal êrib saß chßaßajquilal.
Ex cualal incßajol, cui lâex xeqßue êrib saß chßaßajquilal, chenauhak xcolbal êrib chiruheb lê ras êrîtzßin li xesume oquênc chirix. Checubsihak êrib, ut yehomak re nak incßaß tixqßue saß êbên xtojbal lix cßas.
Mêcanab êrib. Yîbomak ru lê chßaßajquilal. Mexcuar. Yîbomak ban ru chi junpât.
Chenauhak xcolbal êrib chiruheb li cristian aßin joß nak naxcol rib li quej chiruheb laj yô. Chenauhak xcolbal êrib joß nak li xul li naxicßan naxcol rib chiru li raßal.
Ilomakeb li sânc, lâex li incßaß nacuulac chêru cßanjelac. Qßuehomak retal li cßaßru nequeßxbânu ut tzolomak êrib riqßuineb.
Eb li sânc mâ ani nataklan reheb chi moco cuan ta junak ani nayehoc reheb cßaßru teßxbânu.
Abanan chiru li sakßehil nequeßxsicß lix tzacaêmk nak yô li kßoloc ut nequeßxchßutub re teßxxoc.
Ut lâex li incßaß nequeraj cßanjelac, ¿jokße têcanab li cuârc? ¿Ma incßaß texcuaclîk? ¿Ma junelic yocyôkex?
Lâex nequeye: —Chocuârk cuan chic junpâtak, chanquex. Ut kßalkßo êrukß saß êrochoch ut yôquex chi hilânc chi mâcßaß êcßaßux.
Mâcßaß saß êchßôl nak tâchâlk li nebaßil saß êbên. Tâchâlk joß nak nachal laj êlkß cuan xchßîchß saß rukß.
Eb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß nequeßoc cuiß. Junes ticßtißic nequeßxbânu.
Nequeßxmutzß lix nakßeb ru re xyebal cßaßru nequeßraj. Ut nequeßrecßasi li rokeb ut li rukßeb re xcßutbal li cßaßru nequeßraj.
Junes mâusilal cuan saß xchßôleb. Junelic yôqueb xcßoxlanquil li mâusilal. Junes ticoc plêt nequeßxbânu.
Joßcan nak tâchâlk raylal saß xbêneb chi mâcßaß saß xchßôleb. Ut saß junpât teßsachekß ruheb. Incßaß chic teßcolekß.
Cuan cuukub li naßleb li incßaß nacuulac chiru li Dios. Aßan eb aßin:
li ani naxnimobresi rib ut li ani naticßtißic, ut li ani naxcamsi ras rîtzßin chi mâcßaß xmâc,
li ani naxcßoxla chanru nak tixbânu li mâusilal, ut li ani nacuulac chiru xbânunquil li incßaß us,
li ani nakßaban ut li ani nayoßoban pletic saß xyânkeb li ras rîtzßin.
Ex cualal incßajol, cheqßuehak saß êchßôl lê kßusbal li nequeßxqßue lê naß êyucuaß. Mêtzßektâna li naßleb nequeßxqßue.
Junelic cuânk saß êchßôl lê chakßrabinquil ut mêcanab xbânunquil.
Aßan tâberesînk êre nak yôkex chi bêc. Ut aßan tâcolok êre nak yôkex chi cuârc. Ut nak texcuaclîk, aßan tixcßut chêru cßaßru têbânu.
Relic chi yâl nak li kachakßrabinquil ut li katijbal aßan naxcutanobresi li kacßaßux. Li kakßusbal naxqßue kanaßleb re nak takanau chanru nak tocuânk.
Cui nequeqßue saß êchßôl lê kßusbal, tênau xcolbal êrib chiruheb li ixk li incßaß useb xnaßleb, li nequeßkßunbesin riqßuin châbil âtin.
Mêra ruheb li ixk aßan yal xban lix chßinaßusaleb. Ut mêqßue êrib chixbalakßiheb yal xban li rilobâleb.
Li cuînk li naxic chixsicßbaleb li ixk li nequeßxcßayi rib, naxsach chixjunil lix tumin xban. Ut li cuînk li naxchßic rib riqßuin junak li sumsûquil ixk naxsach lix yußam.
¿Ma târûk ta biß tixqßue xam chire xchßôl li cuînk chi incßaß tâcßatk li rakß?
¿Ma târûk ta biß tâbêk saß xbên li ru xam chi incßaß tixcßat li rok?
Joßcan ajcuiß li cuînk li tixchßic rib riqßuin rixakil li ras rîtzßin. Ac chßolchßo nak tixtoj xmâc.
Li ani na-elkßac xban xtzßocajic incßaß natzßektânâc.
Abanan cui tâtaßekß chi elkßac tento nak tixkßaxtesi rêkaj. Cuukub sut chic xqßuial li rêkaj tixqßue, usta tento nak tixkßaxtesi chixjunil li cßaßru cuan re.
Li ani naxchßic rib riqßuin junak sumsu, aßan mâcßaß xnaßleb. Li jun aßan naxsach rib xjunes.
Kßaxal ra tixcßul. Mâ ani târahok re ut xutânal tixcßul chi junelic.
Li cuînk li yô xjoskßil xban xcakal xchßôl, mâ jokße târil xtokßobâl ru li tâmâcobk chiru.Incßaß tâcßojlâk xchßôl usta li cuînk li cuan xmâc târaj tixyîb ru li chßaßajquilal. Chi moco tâcßojlâk xchßôl cui tâsihîk nabalak cßaßru re.
Incßaß tâcßojlâk xchßôl usta li cuînk li cuan xmâc târaj tixyîb ru li chßaßajquilal. Chi moco tâcßojlâk xchßôl cui tâsihîk nabalak cßaßru re.

7

Ex cualal incßajol, checßûla taxak saß lê chßôl li cuâtin ut chebânu li naxye lin chakßrab.
Checßûla saß lê chßôl lê chakßrabinquil li nequexintakla cuiß re nak us texcuânk saß lê yußam. Cherahak lin chakßrab joß nak nequera li xnakß êru.
Chebacß chiru lê rukß re nak junelic yôkex chirilbal. Ut junelic cuânk saß lê chßôl.
Cheqßue xlokßal li châbil naßleb joß nak nequeqßue xlokßal lê ranab. Qßue saß âchßôl li sêbal chßôlej joß nak nacaqßue saß âchßôl lâ cuechßalal.
Cui cuan ênaßleb tênau xcolbal êrib chiruheb li ixk li nequeßmuxuc caxâr. Cui sêb êchßôl tênau xcolbal êrib chiruheb li ixk li nequeßkßunbesin.
Saß jun li cutan yôquin chi iloc saß li ventana re li cuochoch.
Ut queßcuil jun chßûtaleb li sâj al incßaß nequeßxnau cßoxlac. Ut quinqßue retal saß xyânkeb jun li sâj al toj mâjiß naxtau xnaßleb.
Nak quicuulac saß xâla li be, cô saß li be li naxic cuan cuiß li rochoch jun li ixk incßaß us xnaßleb.
Aßin quicßulman ecuu. Ac oc re li kßojyîn.
Ut li ixk qui-el chak chixcßulbal li al. Li xtikibanquil joß nak nequeßxtikib ribeb li ixk li nequeßxcßayi ribeb. Ut sêb xchßôl chi kßunbesînc.
Li ixk incßaß us xnaßleb sêb xchßôl chixbânunquil li cßaßru naraj. Ut incßaß nacuan saß li rochoch.
Nacuulac chiru cuânc saß eb li be ut saß eb li cßayil. Ut naxxakab rib saß xxâla be chi ramoc.
Nak quiril ru li al li ixk aßin, quixkßalu ut quirutzß ru. Chi mâcßaß xxutân quixye re:
—Lâin quinyechißi nak tinqßue inmayej re xcßambal cuib saß usilal riqßuin li Dios. Ut anakcuan xinqßue lin mayej xinyechißi.
Joßcan nak xin-el chak châcßulbal. Kßaxal tincuaj rilbal âcuu ut anakcuan xatintau.
Xinyîb lin cuarib chi châbil. Xinqßue jun li châbil tßicr lino saß lin cuarib. Chßinaßus xbonol ut chalenak chak Egipto.
Ut xinqßue ajcuiß li sununquil ban chiru yîbanbil riqßuin mirra, áloes, ut canela.
Quim. Kayalak xsahil li cuânc saß cuibal. Kanumsihak li kßojyîn saß cuibal ut takara kib.
Lin bêlom mâ ani saß cab anakcuan. Xcô chi najt saß xviâj.
Nabal li tumin xcßam nak xcô. Toj mâjiß sukßîc chak re. Ac chßolchßo jokße tâcßulûnk, chan li ixk re li al.
Li ixk aßan quirêchani li al riqßuin li âtin quixkßunbesi cuiß. Quixpuersi toj retal quixqßue chi tßanecß.
Ut saß junpât cô li al saß rochoch li ixk. Chanchan li bôyx yô chi cßamecß re camsîc. Malaj ut chanchan li quej li oc re chi tßanecß saß li raßal.
Incßaß naxnau nak yô chixsachbal lix yußam. Chanchan li xul narupupic. Naxic saß junpât chi tßanecß saß li raßal ut moco naxnau ta nak tâsachekß ru xban li naxbânu.
Joßcan ut, ex cualal incßajol, cherabihak li cßaßru tinye êre. Canabomak êrib chirabinquil lê naßleb tinqßue.
Mêjal êcßaßux ut mexxic riqßuin li ixk aßan. Mêtzßek êrib yal xban li ixk aßan.
Nabaleb li ac xeßxsach xyußam xban li ixk aßan. Cauheb raj rib, abanan xqßueheb chi câmc.Li rochoch li ixk aßan, chanchan lix naßajeb li camenak. Cui lâex texxic aran, chanchan yôquex chi xic saß xbehil li câmc.
Li rochoch li ixk aßan, chanchan lix naßajeb li camenak. Cui lâex texxic aran, chanchan yôquex chi xic saß xbehil li câmc.

8

¿Ma incßaß ta biß yô chi abîc resil li naßleb aßin yalak bar? Ut, ¿ma incßaß ta biß yô chi abîc resil li sêbal chßôlej?
Yalak bar yô chi abîc resil saß eb li be, saß eb li xâla be, joß ajcuiß saß xbên bol.
Ut yô ajcuiß chi abîc resil saß eb li oquebâl re li tenamit.
Li Jun li cuan xnaßleb naxye: Chêjunilex lâex li cuanquex saß ruchichßochß, êriqßuin oc cue chi âtinac.
Lâex li incßaß nequetau ênaßleb, chetauhak ênaßleb. Ut lâex li incßaß nequetau xyâlal, chetzolak êrib.
Abihomak li oc cue chixyebal xban nak oc cue chi âtinac chirix li naßleb kßaxal lokß ut tîc.
Lâin junelic yâl ninâtinac. Incßaß nacuulac chicuu li mâusilal.
Chixjunil li ninye tîc. Lâin incßaß ninbalakßic.
Chixjunileb li cuanqueb xnaßleb nequeßxtau ru li ninye, ut nequeßxnau nak yâl ut cuan xyâlal.
Mêsicß li châbil plata chi moco li oro. Chesicß ban li châbil naßleb ut lê tijbal.
Kßaxal us xsicßbal li châbil naßleb chiru li tertôquil pec li chßinaßus. Li châbil naßleb mâ jokße naru xjuntakßêtanquil riqßuin li cßaßru nakara ru arin saß ruchichßochß.
Lâin li cuan innaßleb nintau xyâlal ut ninnau qßuehoc châbil naßleb.
Li ani naxxucua ru li Dios, xicß naril li mâusilal. Lâin xicß nacuil li kßetkßetil ut li nimobresînc ib ut li ticßtißic.
Lâin ninnau cßoxlac chi us. Lâin ninqßuehoc naßleb ut lâin ninxakaban reheb saß xcuanquil. Ut lâin ajcuiß ninqßuehoc sêbal chßôlej.
Riqßuin li naßleb li ninqßue, eb li rey nequeßtaklan saß xyâlal ut nequeßrakoc âtin saß tîquilal.
Riqßuin li naßleb li ninqßue, eb li rey cuanqueb saß xcuanquil saß tîquilal. Riqßuin lin naßleb nintenkßaneb chi rakoc âtin.
Lâin nequebinra li nequeßcuulac chiruheb xbânunquil li châbil naßleb. Eb li nequeßxqßue xchßôl chixsicßbal nequeßxtau ajcuiß.
Riqßuin li naßleb li ninqßue natauman li biomal ut li lokßal. Li naßleb li ninqßue natenkßan reheb re nak us nequeßel.
Li châbil naßleb li ninqßue lâin, aßan kßaxal us chiru li oro li numsinbil saß xam. Li châbil naßleb li ninyechißi lâin, kßaxal us chiru li tzßakal plata.
Li châbil naßleb li ninqßue, aßan naxcßut chanru nak texcuânk saß xyâlal ut saß tîquilal.
Eb li nequeßcuulac chiruheb xbânunquil li châbil naßleb nequeßxcßul xmâtaneb ut xbiomaleb.
Li châbil naßleb ac cuan riqßuin li Dios nak toj mâjiß naxyîb chak li ruchichßochß. Ac cuan ajcuiß chak saß xticlajic li ruchichßochß.
Li châbil naßleb ac cuan ajcuiß chak nak toj mâjiß naxyîb chak li ruchichßochß li Dios.
Li châbil naßleb ac cuan ajcuiß chak nak toj mâjiß nayîbâc chak li xnînkal ru palau. Ac cuan ajcuiß chak nak toj mâjiß nequeßyîbâc chak li nimaß ut li yußam haß.
Nak toj mâjiß nequeßyîbâc chak li tzûl, ac cuan ajcuiß chak li châbil naßleb. Nak toj mâjiß queßqßueheß saß xnaßajeb li tzûl ac cuan ajcuiß chak.
Toj mâjiß nayoßobtesîc chak li ruchichßochß, li châbil naßleb ac cuan ajcuiß chak. Nak toj mâcßaßakeb li cßalebâl chi moco li chßochß ac cuan ajcuiß chak.
Li châbil naßleb ac cuan ajcuiß chak nak toj mâjiß queßyîbâc li choxa li cuan takekß saß xbên li ruchichßochß ut li palau.
Ac cuan ajcuiß chak nak quiyîbâc li chok saß choxa. Ut ac cuan ajcuiß chak nak quiyîbâc li chamal palau.
Ac cuan ajcuiß chak li châbil naßleb nak li Dios quixye re li palau bar tânumekß ut quixye re lix cau ok nak incßaß tânumekß jun pacßal. Ac cuan ajcuiß chak nak quixxakab saß xnaßaj li ruchichßochß.
Riqßuin lix châbil naßleb li Kâcuaß quixyîb li ruchichßochß ut junelic sa saß xchßôl riqßuin. Li Kâcuaß quisahoß saß xchßôl riqßuin li châbil naßleb.
Nasahoß inchßôl chirilbal li ruchichßochß li quixyîb. Ut nasahoß ajcuiß saß inchßôl riqßuineb li cristian li quixyoßobtesiheb.
Joßcan ut, ex cualal incßajol, cherabihak li cßaßru ninye êre. Us xak êre cui têbânu li cßaßru ninye.
Cheqßuehak retal li cßaßru ninye ut mêtzßektâna. Chicuânk ban ênaßleb.
Us xak reheb li nequeßabin re li châbil naßleb. Us xak reheb li nequeßoybenin riqßuin ut eb li nequeßsicßoc re rajlal.
Li ani nasicßoc re li châbil naßleb naxtau li junelic yußam. Ut li ani nasicßoc re naxtau li rusilal li Kâcuaß.Li ani natzßektânan re li châbil naßleb, raylal nachal saß xbên. Ut chixjunileb li xicß nequeßiloc re, aß li câmc nequeßxbok saß xbêneb.
Li ani natzßektânan re li châbil naßleb, raylal nachal saß xbên. Ut chixjunileb li xicß nequeßiloc re, aß li câmc nequeßxbok saß xbêneb.

9

Li ixk li cuan xnaßleb quixyîb li rochoch ut quixyîb ajcuiß cuukub li rokechal li nacûtun re.
Quixcamsiheb li xul nak quixbânu lix ninkße saß li rochoch. Quixyîb li châbil vino ut quixqßue xtzacaêmk saß mêx.
Ut quixtaklaheb lix môs ixk chixyebal resil reheb li tenamit.
Queßoc chixyebal reheb li toj sâjeb: —Quimkex lâex li mâcßaß ênaßleb. Lâex li incßaß nequetau xyâlal, châlkex.
Châlkex. Cuaßinkex cuiqßuin. Ucßumak li vino li xinyîb.
Chetauhak lê naßleb ut chesicßak li us. Canabomak li tôntil naßleb re nak cuânk êyußam, chanquex.
Cui tâkßus junak li kßetkßet li incßaß us xnaßleb, mâcßaß târaj re xban nak aßan tatxseße ut tatxhob.
Mâqßue xnaßleb li ani naxhob ras rîtzßin xban xkßetkßetil xban nak aßan xicß chic tatril. Abanan cui tâqßue xnaßleb li naxnau cßoxlac, aßan tatxra.
Cui tâqßue xnaßleb junak li naxnau cßoxlac, aßan kßaxal cuißchic tixtau xnaßleb. Chßolob xyâlal chiru li ani châbil ut aßan tixtzol rib chi us.
Riqßuin xxucuanquil ru li Dios natauman li châbil naßleb. Li ani naxnau ru li Dios Santo naxtau xyâlal.
Cui châbil lâ naßleb tânajtokß ru lâ yußam saß ruchichßochß.
Cui lâat cuan ânaßleb, âcue ajcuiß li us. Ut cui lâat aj hobonel, lâat ajcuiß tatcßuluk re li raylal.
Li ixk li mâcßaß xnaßleb incßaß naraj kßusecß ut incßaß naxtau xyâlal.
Nacuulac chiru xchunubanquil rib chiru li rochoch malaj ut saß junak naßajej bar cuanqueb cuiß nabal li cristian.
Ut naxbokeb li yôqueb chi numecß aran, li tîqueb xchßôl.
Naxbokeb riqßuin li mâcßaßeb xnaßleb ut li incßaß nequeßxtau xyâlal, ut naxye reheb:
—Us xyalbal xsahil li jalan aj e. Us xyalbal xsahil xbânunquil li cßaßak re ru chi mukmu, chan.Ut eb aßan incßaß nequeßxnau nak li yôqueb cuiß chi bokecß aßan xnaßajeb li camenak. Incßaß nequeßxqßue retal nak yôqueb chi xic saß xbehil li câmc.
Ut eb aßan incßaß nequeßxnau nak li yôqueb cuiß chi bokecß aßan xnaßajeb li camenak. Incßaß nequeßxqßue retal nak yôqueb chi xic saß xbehil li câmc.

10

Aßaneb aßin li proverbios li quixye laj Salomón: Li alalbej li cuan xnaßleb naxqßue xsahil xchßôl lix naß xyucuaß. Abanan li alalbej li incßaß naxtau xnaßleb naxqßue xrahil xchßôl lix naß xyucuaß.
Li ani naxtau xbiomal riqßuin balakßic, mâcßaß na-oc cuiß lix biomal. Abanan li ani nacuan saß tîquilal naxcol rix lix yußam.
Li Kâcuaß incßaß tixcanab li tîc xchßôl chixcuybal xtzßocajic xban nebaßil. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß tixqßue reheb re risinquil lix tzßocajiqueb.
Li ani cau nacßanjelac cuan xbiomal. Ut li ani incßaß nacßanjelac junelic nebaß.
Li ani cuan xnaßleb nakßoloc saß li sakßehil. Ut li ani incßaß nacßanjelac saß xkßehil li kßoloc, aßan xutânal naxcßul.
Li ani tîc xchßôl na-osobtesîc xban li Dios. Ut eb li incßaß useb xnaßleb mem teßcanâk xban li raylal li tâchâlk saß xbêneb.
Li châbileb xnaßleb junelic teßjulticâk. Abanan li incßaß useb xnaßleb, mâ ani tâjulticânk reheb.
Li ani cuan xnaßleb naxcßûluban lix tijbal. Ut li ani nacuulac chiru âtinac chi mâcßaß rajbal tâosokß.
Li ani cuan saß tîquilal mâcßaß naxxucua. Ut li ani naxbânu li incßaß us, incßaß ajcuiß us na-el.
Li ani naxmutzß li xnakß ru re xmukbal li mâusilal, nabal raylal tâchâlk saß xbên. Ut li ani naâtinac chi incßaß naxqßue retal li cßaßru naxye, xjunes naxsach rib.
Li âtin li naxye li tîc xchßôl, aßan natenkßan re li junjûnk chixtaubal li châbil yußam. Abanan li incßaß useb xnaßleb mem teßcanâk nak tâchâlk li raylal saß xbêneb.
Li ani xicß na-iloc nayoßoban plêt. Abanan li ani narahoc, aßan nacuyuc mâc.
Li ani cuan xnaßleb naxnau âtinac saß xyâlal. Abanan li ani incßaß naxtau xnaßleb, naqßueheß xlob.
Li ani cuan xnaßleb naxqßue xlokßal li châbil naßleb. Ut nak nequeßâtinac li incßaß nequeßxtau xyâlal, nachal nabal li raylal.
Li biom naru naxcol rib riqßuin lix biomal. Abanan li nebaß mâcßaß naru naxcol cuiß rib xban nak mâcßaß cuan re.
Li tîc xchßôl naxmâtani lix yußam. Abanan li naxbânu mâusilal naxmâtani li tojba mâc.
Li ani naxqßue saß xchßôl lix tijbal tixtau li châbil yußam. Ut li ani incßaß naxqßue saß xchßôl lix tijbal tâsachk.
Li ani xicß na-iloc chi mukmu, aßan aj ticßtiß. Ut li ani nacuulac chiru moloc ticßtiß, aßan mâcßaß xnaßleb.
Li ani nacuulac chiru âtinac chi nabal naru namâcob riqßuin li cßaßru naxye. Abanan li ani cuan xnaßleb incßaß naâtinac chi mâcßaß rajbal.
Li cßaßru nequeßxye li tîqueb xchßôl cuan xlokßal. Chanchan li châbil plata. Abanan lix cßaßuxeb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß na-oc cuiß.
Li châbil âtin nequeßxye li tîqueb xchßôl naxtenkßa nabal. Abanan eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßcam xban nak incßaß nequeßxtau xyâlal.
Li ani na-osobtesîc xban li Dios, aßan cuan xbiomal, ut incßaß naxqßue rahil chßôlej.
Eb li incßaß nequeßxnau cßoxlac nequeßxcßoxla nak li mâusilal nequeßxbânu, aßan re rajsinquil ruheb. Abanan li ani cuan xnaßleb nasahoß xchßôl xban nak cuan xnaßleb.
Li cßaßru nequeßxxucua li incßaß useb xnaßleb, aßan ajcuiß li nachal saß xbêneb. Abanan eb li tîqueb xchßôl nequeßxcßul li cßaßru nequeßraj.
Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßosoß joß nak nanumeß li câk-sut-ikß. Abanan eb li tîqueb xchßôl cuânkeb chi junelic.
Junak môs incßaß naraj trabajic, ra tixcßul lix patrón riqßuin. Chanchan nak narahoß li ruch re xban li vinagre malaj ut chanchan xrahil li sib na-oc saß xnakß ru.
Li ani naxxucua ru li Dios tânajtokß ru lix yußam saß ruchichßochß. Abanan li nequeßxbânu mâusilal incßaß najt teßcuânk saß ruchichßochß.
Eb li tîqueb xchßôl sahil chßôlej nequeßroybeni. Abanan eb li nequeßxbânu mâusilal, mâcßaß nequeßroybeni.
Li Kâcuaß Dios naxcoleb li nequeßxbânu li us ut naxsach ruheb li nequeßxbânu li incßaß us.
Li tîqueb xchßôl junelic us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb incßaß najt teßcuânk saß ruchichßochß.
Li tîc xchßôl naqßuehoc naßleb riqßuin li châbil âtin naxye. Abanan li incßaß nequeßâtinac châbil âtin, incßaß chic teßâtinak.Eb li tîqueb xchßôl nequeßxnau âtinac riqßuin châbil âtin. Abanan eb li nequeßxbânu li mâusilal junes yibru âtin nequeßâtinac.
Eb li tîqueb xchßôl nequeßxnau âtinac riqßuin châbil âtin. Abanan eb li nequeßxbânu li mâusilal junes yibru âtin nequeßâtinac.

11

Li Kâcuaß sa xchßôl riqßuin li ani nabisoc chi tzßakal. Abanan xicß narileb li ani incßaß nequeßbisoc chi tzßakal.
Li ani naxnimobresi rib tâcßutekß xxutân. Abanan li ani naxcubsi rib, aßan cuan xnaßleb.
Li ani châbil xnaßleb, naxbânu li us xban xtîquilal xchßôl. Abanan eb li nequeßxbânu li incßaß us, aßan ajcuiß lix mâqueb nasachoc reheb.
Li biomal incßaß naru nacoloc saß xkßehil li rakba âtin. Abanan li tîquilal nacoloc chiru li câmc.
Li ani châbil nacoleß xban xtîquilal xchßôl. Abanan li nequeßxbânu mâusilal aß ajcuiß li mâusilal nequeßxbânu naqßuehoc reheb chi sachc.
Li tîquilal nacoloc re li ani tîc xchßôl. Abanan eb laj mâc nachal raylal saß xbêneb xban li mâc nequeßxbânu.
Nak nequeßcam li nequeßxbânu mâusilal, na-osoß ajcuiß li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil. Ut li cßaßru xcßoxla raj xbânunquil incßaß chic tixbânu.
Li tîc xchßôl nacoleß chiru li chßaßajquilal. Aß eb chic li incßaß useb xnaßleb nequeßcßuluc re li chßaßajquilal.
Eb laj caß pacßal u nequeßxbânu raylal reheb li ras rîtzßin riqßuin li âtin nequeßxye. Abanan li tîc xchßôl naxcoleb li ras rîtzßin xban nak cuan xnaßleb.
Nak eb li tîqueb xchßôl us nequeßel, eb li tenamit nequeßsahoß saß xchßôleb. Ut nak nequeßcam li incßaß useb xnaßleb, li tenamit kßaxal cuißchic nequeßsahoß saß xchßôleb.
Nak eb li tîqueb xchßôl nequeßosobtesîc, na-osobtesîc ajcuiß li tenamit. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb naru nequeßxpoß li tenamit riqßuin li cßaßru nequeßxye.
Li ani mâcßaß xnaßleb naxhob li ras rîtzßin. Ut li ani cuan xnaßleb incßaß naxhob li ras rîtzßin.
Li ani nacuulac chiru moloc âtin naxserakßi chixjunil li cßaßru mukmu. Abanan li ani cuan xnaßleb incßaß naâtinac chirix li cßaßru narabi.
Cui mâ ani naqßuehoc xnaßleb li cuanqueb saß xcuanquil, li tenamit incßaß us na-el. Li tenamit naru na-el chi us cui li cuanqueb saß xcuanquil cuan nabal li nequeßqßuehoc xnaßlebeb.
Li ani naxsume xtojbal xcßas junak incßaß naxnau ru, incßaß us na-el. Aßut li incßaß naxsume tojoc cßas, aßan naru nacuan chi mâcßaß xcßaßux.
Junak ixk châbil xnaßleb naqßueheß xlokßal. Ut junak cuînk sêb xchßôl nabiomoß.
Li ani naxbânu usilal re li ras rîtzßin, chokß re ajcuiß aßan naxbânu li us. Ut li ani incßaß naxbânu usilal, chokß re ajcuiß aßan naxsicß li incßaß us.
Li mâtan li nequeßxcßul li incßaß useb xnaßleb nalaj na-osoß. Abanan li mâtan li nequeßxcßul li cuanqueb saß tîquilal, aßan mâcßaß rosoßjic.
Li ani cuan saß tîquilal cuan xyußam chi junelic. Aßut eb li nequeßxbânu li mâusilal yôqueb chixbokbal li câmc saß xbêneb.
Li Kâcuaß Dios xicß narileb li incßaß useb xnaßleb. Aßut li nequeßxbânu li us sa xchßôl riqßuineb.
Relic chi yâl nak eb li incßaß useb xnaßleb tento nak teßxcßul lix tojbal xmâc. Abanan eb li tîqueb xchßôl teßcolekß chiru li tojba mâc.
Lix chßinaßusal li ixk li mâcßaß xnaßleb, aßan chanchan jun li argolla oro li qßuebil chi rußuj junak li âk.
Li tîqueb xchßôl junes li us nequeßraj xbânunquil. Abanan li cßaßru nequeßroybeni li incßaß useb xnaßleb, aßan lix joskßil li Dios.
Cuanqueb cristian nequeßsihin ut kßaxal cuißchic nabal li nequeßxcßul. Ut cuanqueb ajcuiß li cristian caßchßin ajcuiß nequeßsihin ut nequeßcana saß nebaßil xban nak caßchßin ajcuiß nequeßxsi.
Li ani nacuulac chiru sihînc, nabal chic tâqßuehekß re. Li ani naxtenkßa li ras rîtzßin, tâtenkßâk ajcuiß aßan.
Li ani naxxoc nabal li trigo chokß re namajecuâc xbaneb li tenamit. Abanan eb li tenamit nequeßxtzßâma rusilal li Dios saß xbêneb li nequeßxcßayi li trigo.
Li ani naxsicß li us, us ajcuiß naxcßul. Ut li ani naxsicß li incßaß us, aßan ajcuiß tixcßul.
Li ani naxcßojob xchßôl saß xbên lix biomal tâosokß joß nak na-osoß li chaki kßên. Abanan li tîqueb xchßôl châbil cuânkeb. Chanchanakeb jun tôn li cheß rax rax ru.
Li ani incßaß naril lix jun cablal mâcßaß chic cuan re nacana. Ut li mâcßaß xnaßleb nacana chokß xmôs li cuan xnaßleb.
Li tîquilal naqßuehoc yußam. Li ani cuan xnaßleb naxchßolob xyâlal re nak jalaneb chic teßxtau li junelic yußam.Relic chi yâl nak li tîqueb xchßôl nequeßxcßul lix kßajcâmunquil arin saß ruchichßochß. ¿Ma tojaß ta chic eb laj mâc ut eb li incßaß useb xnaßleb incßaß teßxcßul xtojbal lix mâqueb?
Relic chi yâl nak li tîqueb xchßôl nequeßxcßul lix kßajcâmunquil arin saß ruchichßochß. ¿Ma tojaß ta chic eb laj mâc ut eb li incßaß useb xnaßleb incßaß teßxcßul xtojbal lix mâqueb?

12

Li ani naxqßue saß xchßôl li xtijbal, aßan cuan xnaßleb. Ut li ani naxtzßektâna lix kßusbal, aßan mâcßaß xnaßleb.
Li ani châbil xnaßleb na-uxtânâc ru xban li Dios. Ut li ani sêb xchßôl chixbânunquil li incßaß us tâqßuehekß chixtojbal xmâc xban li Dios.
Mâ ani naru naxcßojob xchßôl saß xbên li mâusilal. Abanan li tîqueb xchßôl cßojcßôqueb xchßôl saß xbên li tîquilal.
Junak li bêlomej naqßueheß xlokßal xban nak châbil xnaßleb li rixakil. Abanan li ixakilbej li incßaß us xnaßleb naxsach xcuanquil lix bêlom.
Eb li tîqueb xchßôl junes li us nequeßxcßoxla. Abanan li incßaß useb xnaßleb junes balakßic nequeßxcßoxla.
Li âtin li nequeßxye li incßaß useb xnaßleb, aßan chanchan jun li raßal re camsînc. Abanan li âtin li nequeßxye li tîqueb xchßôl, aßan nacoloc.
Eb li incßaß useb xnaßleb teßsachekß ruheb ut teßosokß chi junaj cua. Abanan eb li tîqueb xchßôl cuânkeb chi junelic, joß eb ajcuiß li ralal xcßajol.
Li ani cuan xnaßleb naqßueheß xlokßal. Abanan li incßaß useb xnaßleb nequeßtzßektânâc.
Kßaxal us nak tocßanjelak re nak cuânk cßaßru ke usta totzßektânâk, chiru nak takanimobresi kib ut mâcßaßak katzacaêmk.
Li ani tîc xchßôl naxnau xrabaleb lix xul. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß nequeßril xtokßobâl ru.
Li ani naxqßue xchßôl chi âuc tâcuânk nabal lix tzacaêmk. Abanan li ani nequeßxic xchßôl chirix li mâcßaß na-oc cuiß mâcßaßeb xnaßleb.
Li tîqueb xchßôl cßojcßôqueb xchßôl saß xbên li tîquilal. Abanan li incßaß useb xnaßleb junes li incßaß us nequeßxrahi ru xbânunquil.
Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxbok raylal saß xbêneb riqßuin li ticßtißic nequeßxbânu. Abanan eb li tîqueb xchßôl nequeßxnau xcolbal ribeb chiru li raylal.
Li junjûnk tixcßul xkßajcâmunquil aß yal chanru lix yehom xbânuhom. Ut tixcßul lix tojbal aß yal chanru lix naßleb.
Li ani mâcßaß xnaßleb naxcßoxla nak us yô chixbânunquil. Abanan li cuan xnaßleb naxqßue saß xchßôl li naßleb naqßueheß re.
Li ani mâcßaß xnaßleb saß junpât najoskßoß. Abanan li ani cuan xnaßleb mâcßaß naraj re usta nahobeß.
Li ani tîc xchßôl naxye li yâl nak naxic chi âtinac chirix li ras rîtzßin. Abanan eb li incßaß tîqueb xchßôl incßaß nequeßxye li yâl nak nequeßxic chi âtinac chirixeb li ras rîtzßin.
Cuanqueb li nequeßâtinac chi incßaß nequeßxcßoxla li cßaßru nequeßxye. Ut li âtin li nequeßxye ra nanak cuiß. Abanan li âtin li nequeßxye li cuanqueb xnaßleb, aßan naxcßojob xchßôl li ani ra saß xchßôl.
Li ani naxye li yâl tâcuânk chi junelic. Abanan li ani naticßtißic incßaß najt tâcuânk.
Eb li incßaß useb xnaßleb, junes balakßic nequeßxcßoxla. Abanan li châbileb xnaßleb junelic saheb saß xchßôl chixtenkßanquil li ras rîtzßin chi cuânc saß usilal.
Mâ jun chßaßajquilal teßxcßul li tîqueb xchßôl. Abanan li incßaß useb xnaßleb tâchâlk chixjunil li chßaßajquilal saß xbêneb.
Li Kâcuaß xicß narileb li nequeßticßtißic. Abanan nasahoß riqßuineb li nequeßxye li yâl.
Li ani cuan xnaßleb incßaß naxnimobresi rib xban nak cuan xnaßleb: Abanan li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxcßutbesi nak mâcßaß xnaßleb.
Li ani nacuulac chiru trabajic, aßan chic tâtaklânk. Abanan li ani incßaß nacuulac chiru trabajic, aßan tâcanâk rubel xcuanquil li ani nataklan.
Li rahil chßôlej natacuasin, abanan li châbil âtin naxqßue sahil chßôlej.
Li ani tîc xchßôl naxtenkßa li ras rîtzßin chixtaubal li us. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxqßue li ras rîtzßin chi tßanecß.
Li ani nacuulac chiru cßanjelac tâcuânk cßaßru re. Ut li ani incßaß nacuulac chiru cßanjelac incßaß tâcuânk cßaßru re.Li ani nacuan saß tîquilal tâcuânk xyußam. Ut li ani incßaß us xnaßleb, aßan tâcâmk.
Li ani nacuan saß tîquilal tâcuânk xyußam. Ut li ani incßaß us xnaßleb, aßan tâcâmk.

13

Li alalbej li cuan xnaßleb naxqßue saß xchßôl lix kßusbal naqßueheß xban lix yucuaß. Abanan li alalbej li incßaß naraj kßusecß incßaß naxqßue saß xchßôl lix kßusbal.
Eb li châbileb xnaßleb usilal teßxcßul xban li us nequeßxye. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb teßraj ru xbânunquil li mâusilal.
Li ani naxbânu cuênt riqßuin li âtinac yô chixcolbal rix lix yußam. Ut li ani nacuulac chiru âtinac xjunes naxsach rib.
Li incßaß nacuulac chiru trabajic yal naxrahi ru li cßaßak re ru ut incßaß naxtau. Abanan li ani natrabajic nacuan cßaßru re.
Li ani tîc xchßôl xicß naril li ticßtiß. Ut eb li incßaß useb xnaßleb xicß chic nequeßileß ut xutânal nequeßel.
Li châbileb xnaßleb nequeßcoleß xban nak tîqueb xchßôl. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb, aß ajcuiß li mâc li nequeßxbânu, aßan tâsachok reheb.
Cuanqueb li cristian nacßutun nak biomeb, usta mâcßaß cuan reheb. Ut cuanqueb ajcuiß li cristian nacßutun nak nebaßeb usta biomeb.
Cuanqueb li cristian naru nequeßxcol rix lix yußameb riqßuin lix biomal. Abanan eb li nebaß mâcßaß nachßißchßißin reheb.
Li tîqueb xchßôl cuanqueb xyußam chi junelic. Chanchan li saken. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb incßaß teßcuânk xyußam. Teßsachekß ban. Chanchan nak nachup lix xameb.
Eb li nequeßxnimobresi rib junes chßaßajquilal nachal saß xbêneb. Abanan eb li cuanqueb xnaßleb nequeßrabi li naßleb li naqßueheß reheb.
Li ani cuan xbiomal chi incßaß xcßanjelac saß junpât tâosokß chiru. Abanan li ani cau nacßanjelac naxchßutub chi caßchßinkil lix tumin toj retal nabiomoß.
Li ani incßaß naxcßul li cßaßru naroybeni narahoß xchßôl. Abanan eb li nequeßxcßul li cßaßru nequeßroybeni nasahoß saß xchßôleb.
Li ani naxtzßektâna li chakßrab tâsachk. Abanan li ani naxqßue xcuanquil li chakßrab, aßan tixcßul xkßajcâmunquil.
Li ani cuan xnaßleb naxqßue châbil naßleb ut li âtin li naxye naxqßue xyußam li ani naqßueheß xnaßleb. Ut li ani naqßueheß xnaßleb nacoleß chiru lix cuanquil li câmc.
Li ani naxnau cßoxlac tâqßuehekß xlokßal. Ut eb li nequeßxbânu li mâusilal incßaß us nequeßel.
Li ani cuan xnaßleb toj naxcßoxla chi us li cßaßru naxbânu. Abanan li mâcßaß xnaßleb naxbânu li cßaßru naraj xjunes ut naxcßut nak incßaß naxnau cßoxlac.
Junak aj yehol esil incßaß us xnaßleb naxqßue chßaßajquilal. Abanan junak aj yehol esil châbil xnaßleb naxqßue usilal.
Li ani incßaß naxqßue saß xchßôl lix kßusbal tixcßut xxutân ut tâcanâk saß nebaßil. Abanan li ani tixqßue saß xchßôl lix kßusbal, tâqßuehekß xlokßal.
Eb li us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxcßoxla xbânunquil nasahoß saß xchßôleb. Abanan eb li mâcßaßeb xnaßleb incßaß nequeßxcuy cuânc chi incßaß teßxbânu li mâusilal.
Li ani naxcßam rib riqßuineb li cuanqueb xnaßleb tâcuânk xnaßleb. Ut li ani tixcßam rib riqßuineb li mâcßaßeb xnaßleb tâsachk.
Eb laj mâc tâchâlk raylal saß xbêneb. Abanan eb li tîqueb xchßôl teßkßajcâmûk riqßuin usilal.
Li ani châbil xnaßleb naxcanab li cßaßru re chokß reheb li ralal xcßajol. Abanan laj mâc, aßaneb chic li tîqueb xchßôl teßêchanînk re li cßaßru re.
Junak li nebaß naru nacuan nabal cßaßru re cui tixcßanjela lix chßochß. Abanan naru tâmakßekß chiru xbaneb li incßaß nequeßxbânu li tîquilal.
Li ani incßaß naxtij li ralal xcßajol incßaß naxraheb. Aßut li ani naxra li ralal xcßajol naxtijeb chalen saß xcaßchßinal.Eb li tîqueb xchßôl nequeßcuaßac toj nequeßcßojla xchßôleb. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb toj teßtzßocâk ajcuiß nequeßcana.
Eb li tîqueb xchßôl nequeßcuaßac toj nequeßcßojla xchßôleb. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb toj teßtzßocâk ajcuiß nequeßcana.

14

Li ixk li cuan xnaßleb naxnau rilbal lix jun cablal. Ut li ixk li mâcßaß xnaßleb, aßan ajcuiß nasachoc re lix jun cablal.
Li ani tîc xyußam naxxucua ru li Kâcuaß. Ut eb li incßaß tîqueb xchßôl nequeßxtzßektâna li Kâcuaß.
Li ani mâcßaß xnaßleb naxbok raylal saß xbên xban nak naxnimobresi rib riqßuin li cßaßru naxye. Abanan li cuan xnaßleb naxcol rix lix yußam xban nak naxcßoxla chi us li cßaßru naxye.
Cui mâcßaßeb li bôyx re teßcßanjelak mâcßaßak ajcuiß li acuîmk xban nak riqßuin lix metzßêuheb li bôyx nacßanjelaman li chßochß ut nabal li acuîmk na-el.
Li ani châbil naxye li yâl chirix li ras rîtzßin. Abanan li incßaß châbil incßaß naxye li yâl. Naxye ban li ticßtiß.
Li ani incßaß naxtau xyâlal naxsicß lix naßleb, abanan incßaß naxtau. Li ani sêb xchßôl moco chßaßaj ta chokß re xtaubal xnaßleb.
Isihomak êrib riqßuineb li mâcßaßeb xnaßleb xban nak riqßuineb aßan incßaß têtau li châbil naßleb.
Li ani sêb xchßôl cuan xnaßleb chixqßuebal retal chanru lix yußam. Abanan li mâcßaßeb xnaßleb incßaß nequeßxnau xqßuebal retal chanru lix yußameb. Xjuneseb nequeßxbalakßi rib.
Li mâcßaßeb xnaßleb mâcßaß nequeßraj re nak nequeßxbânu li mâusilal. Abanan eb li châbileb nasahoß saß xchßôleb chixbânunquil li us.
Li junjûnk naxnau li rahil chßôlej li cuan saß xchßôl. Ut mâ ani tâtzßakônk riqßuin xsahil xchßôl li ani sa saß xchßôl.
Eb li incßaß useb xnaßleb teßsachekß ru lix jun cablaleb. Abanan lix jun cablaleb li châbileb, us tâêlk.
Cuanqueb li nequeßxcßoxla nak us li nequeßxbânu xjuneseb, abanan li cßaßru nequeßxbânu, aßan ajcuiß li nacßamoc chak re li câmc saß xbêneb.
Cuanqueb li nequeßseßec usta raheb saß xchßôleb. Ut cuan nak li sahil chßôlej nasukßi chokß rahil chßôlej chokß reheb.
Li mâcßaßeb xnaßleb cßojcßôqueb xchßôl riqßuin li incßaß us nequeßxbânu. Ut li châbileb saheb saß xchßôl riqßuin li us nequeßxbânu.
Li incßaß naxnau cßoxlac naxpâb chixjunil li nayeheß re. Abanan li naxnau cßoxlac naxqßue retal chi us li cßaßru naxbânu.
Li ani cuan xnaßleb naxucuac. Joßcan nak incßaß naxbânu li mâusilal. Abanan li mâcßaß xnaßleb nabal li mâusilal naxbânu ut incßaß naxucuac.
Li ani najoskßoß saß junpât incßaß naxcßoxla chi us li cßaßru naxbânu. Ut li ani incßaß us xnaßleb xicß tâilekß.
Eb li mâcßaßeb xnaßleb junelic mâcßaßakeb xnaßleb. Ut li nequeßxnau cßoxlac teßxcßul xtzßakob lix naßlebeb.
Eb li incßaß useb xnaßleb teßxcubsi ribeb chiruheb li châbileb xnaßleb ut teßxtzßâma usilal chiruheb.
Eb li nebaß tzßektânanbileb xbaneb li ramîg, usta ramîgueb. Abanan eb li biom nabal li ramîgueb.
Li ani naxtzßektâna li ras rîtzßin namâcob. Us xak re li ani naril xtokßobâl ru li nebaß.
Li ani junes li mâusilal naxcßoxla xbânunquil naxsach rib xjunes. Abanan eb li nequeßxbânu li us, teßrahekß ut teßuxtânâk ruheb.
Li ani nacßanjelac naru nacuan cßaßru re. Abanan li ani junes âtinac naxbânu cuan saß nebaßil.
Lix lokßaleb li sêbeb xchßôl, aßan lix naßlebeb. Ut eb li mâcßaßeb xnaßleb, naßnôqueb ru xban lix tôntileb.
Li ani châbil naxye li yâl chirixeb li ras rîtzßin ut naxcol rix lix yußameb. Abanan li ani nabalakßic incßaß naxye li yâl.
Li ani naxxucua ru li Kâcuaß Dios cau xchßôl ut eb li ralal xcßajol cuan cßaßru nequeßroybeni.
Li ani naxxucua ru li Dios naxtau xyußam chi junelic ut nacoleß chiru lix cuanquil li câmc.
Junak li rey li nataklan saß xbên nabal chi tenamit naqßueheß xlokßal. Abanan cui incßaß qßui li tenamit li nataklan cuiß moco nim ta xcuanquil.
Li ani cuan xnaßleb incßaß najoskßoß chi junpât. Ut li ani incßaß nacuyuc naxcßutbesi nak mâcßaß xnaßleb.
Li ani mâcßaß naxcßoxla sa cuan lix yußam ut cuan xcacuilal. Abanan li ani nacakalin incßaß nacuan chi sa saß xchßôl. Ut naxqßue ajcuiß xyajel lix tibel.
Li ani naxbânu raylal re li nebaß, xicß naril li Dios li quiyîban re. Abanan li ani natokßoban ru li nebaß, aßan naxqßue xlokßal li Dios.
Li ani incßaß useb xnaßleb, aß ajcuiß lix mâusilaleb nasachoc reheb. Ut eb li tîc xchßôleb incßaß nequeßxxucua ru li câmc xban nak cuan li cßaßru nequeßroybeni.
Li ani nequeßxnau cßoxlac cuan xnaßlebeb. Ut eb li incßaß nequeßxnau cßoxlac mâcßaß li châbil naßleb riqßuineb.
Junak li tenamit li cuan saß tîquilal cuan xlokßal. Ut li tenamit li incßaß nacuan saß tîquilal xutânal na-el.Junak li rey nasahoß xchßôl riqßuin li môs li châbil xnaßleb. Abanan najoskßoß riqßuin li môs li yibru xnaßleb.
Junak li rey nasahoß xchßôl riqßuin li môs li châbil xnaßleb. Abanan najoskßoß riqßuin li môs li yibru xnaßleb.

15

Li ani nasumen riqßuin kßunil âtin naxcubsi xjoskßil li ani yô chi âtinac saß joskßil. Aßut li ani nasumen saß joskßil, kßaxal cuißchic naxnimobresi ru li chßaßajquilal.
Li âtin li naxye li cuan xnaßleb naxqßue xnaßleb li ani na-abin re. Abanan li âtin li nequeßxye li mâcßaßeb xnaßleb, aßan yal tôntil âtin nequeßxye.
Li Kâcuaß cuan yalak bar ut yô chixqßuebal retal li cßaßru yôqueb li châbileb xnaßleb joß ajcuiß li incßaß useb xnaßleb.
Li ani naâtinac saß tûlanil chanchan li cheß re junelic yußam xban nak naxtenkßa saß lix yußam li ani na-abin re. Abanan li incßaß us naâtinac naxqßue chi rahocß xchßôl li na-abin re li cßaßru naxye.
Li ani mâcßaß xnaßleb naxtzßektâna lix kßusbal naqßueheß xban lix yucuaß. Abanan li sêb xchßôl naxqßue saß xchßôl lix kßusbal.
Li ani tîc xchßôl cuan nabal cßaßru re saß rochoch. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb incßaß nequeßxyal xsahil li cßaßruheb re.
Eb li cuanqueb xnaßleb nequeßxqßue xnaßlebeb nabal. Ut eb li mâcßaßeb xnaßleb moco joßcan ta nequeßxbânu.
Li Kâcuaß xicß naril lix mayejeb li incßaß useb xnaßleb. Abanan lix tijeb li tîqueb xchßôl li Kâcuaß naxcßul chi sa saß xchßôl.
Li Kâcuaß xicß naril li cßaßru nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb. Abanan naxraheb li nequeßxbânu li tîquilal.
Li nequeßxcanab xbânunquil li us tento xkßusbaleb chi cau. Li ani xicß naril lix kßusbal tâcâmk.
Li Kâcuaß naxnau chixjunil li cßaßru cuan saß lix naßajeb li camenak ut li xbalba. ¿Ma tojaß ta chic incßaß tixnau li cßaßru cuan saß xchßôl li junjûnk?
Li incßaß naxtau xyâlal incßaß naxra li ani naqßuehoc naßleb, chi moco nacuulac chiru cuânc saß xyânkeb li cuanqueb xnaßleb.
Li sa saß xchßôl seßse na-iloc. Li ani ra saß xchßôl saß xnakß ru nacßutun nak ra saß xchßôl.
Li ani naxtau xyâlal naxsicß li châbil naßleb. Abanan li mâcßaßeb xnaßleb junes li tôntil naßleb nequeßxsicß.
Li rahobtesinbileb, chixjunil incßaß na-el chi us chiruheb. Abanan eb li saheb saß xchßôl chixjunil us na-el chiruheb.
Kßaxal us xxucuanquil ru li Dios, usta nebaßo, chiru nak cuânk kabiomal ut cuânk karaylal.
Kßaxal us nak takatzaca li tzacaêmk li cubenak xtzßak ut takara kib chiru nak takatzaca li châbil tzacaêmk terto xtzßak ut xicß takil kib.
Li ani chßinpoß naxnimobresi ru li chßaßajquilal. Abanan li ani incßaß najoskßoß saß junpât, aßan naxyîb ru li chßaßajquilal saß usilal.
Chixjunil chßaßaj xbânunquil chiru li ani incßaß nacuulac chiru cßanjelac. Abanan chiru li ani nacuulac chiru cßanjelac, mâcßaß chßaßaj xbânunquil.
Li alalbej cuan xnaßleb naxqßue xsahil xchßôl lix naß xyucuaß. Abanan li alalbej incßaß naxtau xnaßleb naxtzßektâna lix naß xyucuaß.
Li ani mâcßaß xnaßlebeb saheb saß xchßôl nak mâcßaßeb xnaßleb. Abanan li sêb xchßôleb nequeßxqßue retal chi us li cßaßru nequeßxbânu.
Li ani incßaß naxpatzß xnaßleb incßaß us na-el riqßuin li cßaßru naxbânu. Abanan na-el chi us cui tâqßuehekß xnaßleb xbaneb nabal.
Li ani naxnau xsumenquil junak li patzßoc nasahoß saß xchßôl. Ut kßaxal cuißchic us nak teßxye junak âtin nak tâajekß ru.
Li ani naxnau cßoxlac tâxic saß choxa xban nak cuan saß tîquilal. Ut tixcol rib chiru lix naßajeb li camenak.
Li Kâcuaß naxsach ru lix jun cablaleb li nequeßxkßetkßeti ribeb. Ut naxcol rix li cßaßru cuan reheb li xmâlcaßan.
Li Kâcuaß xicß naril li cßaßru nequeßxcßoxla li incßaß useb xnaßleb. Abanan nacuulac chiru li cßaßru nequeßxcßoxla li tîqueb xchßôl.
Li ani naxrahi ru chixjunil naxqßue saß raylal lix jun cablal. Abanan li ani incßaß naxcßûluban nak tâtuminâk ru, aßan sa tâcuânk.
Li ani tîc xchßôl toj naxcßoxla chi us cßaßru tâsumênk cuiß. Abanan li incßaß useb xnaßleb yibru nequeßsumen cuiß xban nak incßaß nequeßxcßoxla cßaßru nequeßxye.
Li Kâcuaß incßaß narabi lix tijeb li incßaß useb xnaßleb. Abanan eb li tîqueb xchßôl, li Kâcuaß narabi lix tijeb.
Li ani seßse na-iloc naxqßue sahil chßôlej. Ut li châbil esilal naqßuehoc cacuilal.
Li ani narabi lix kßusbal châbil tâcuânk. Ut tâcuânk xnaßaj saß xyânkeb li cuanqueb xnaßleb.
Li ani incßaß naxqßue saß xchßôl lix kßusbal, aßan xjunes naxtzßektâna rib. Abanan li ani naxqßue saß xchßôl lix kßusbal naxtau xnaßleb.Li ani naxxucua ru li Kâcuaß naxtau xnaßleb. Ut li ani târaj tâqßuehekß xlokßal tento tixcubsi rib.
Li ani naxxucua ru li Kâcuaß naxtau xnaßleb. Ut li ani târaj tâqßuehekß xlokßal tento tixcubsi rib.

16

Eb li cristian nequeßxcßûb ru cßaßru nequeßxbânu, abanan li Kâcuaß, aßan yal re ma teßxbânu li cßaßru nequeßxcßûb ru malaj ut incßaß.
Eb li cristian nequeßxcßoxla nak us chixjunil li nequeßxbânu. Abanan, li Kâcuaß naxnau ma us malaj ut incßaß us li cuan saß lix cßaßuxeb.
Canab saß rukß li Dios chixjunil li cßaßru nacacßoxla xbânunquil. Ut aßan tâtenkßânk âcue re nak us tat-êlk riqßuin li cßaßru tâbânu.
Cuan xyâlal nak quixyîb li cßaßak re ru li Dios. Ut quixyîbeb ajcuiß li incßaß useb xnaßleb re nak teßroybeni lix tojbal lix mâqueb.
Li Kâcuaß xicß narileb li nequeßxkßetkßeti ribeb. Relic chi yâl nak incßaß teßcanâk chi incßaß teßxtoj rix lix mâqueb.
Riqßuin xbânunquil li yâl ut li châbilal naru nacuyeß li mâc. Ut riqßuin xqßuebal xlokßal li Kâcuaß naru xcanabanquil li mâusilal.
Nak li Kâcuaß nacuulac chiru li cßaßru nequeßxbânu li cristian, aßan ajcuiß naqßuehoc reheb chixcßambaleb rib saß usilal riqßuineb li xicß nequeßiloc reheb.
Kßaxal us nak cuânk cßaßru âcue saß tîquilal, usta caßchßin ajcuiß, chiru nak cuânk nabal cßaßru âcue riqßuin balakßic.
Eb li cristian nequeßxcßoxla li cßaßru nequeßxbânu. Abanan li Kâcuaß yal re ma teßxbânu malaj ut incßaß.
Li rey moco xjunes ta naâtinac. Li Dios ban nayehoc re cßaßru naxbânu. Ut aßan narakoc âtin saß xyâlal.
Li ani nabisoc chi tzßakal re ru, aßan naxbânu joß naraj li Kâcuaß. Ut li Kâcuaß naraj nak li cristian teßbisok chi tzßakal re ru.
Incßaß us chokß reheb li rey xbânunquil li incßaß us xban nak riqßuin xbânunquil li tîquilal xakxôqueb lix cuanquileb.
Eb li rey nequeßxra li ani nequeßxye li yâl ut nequeßsahoß saß xchßôleb riqßuineb li cuanqueb saß xyâlal.
Li ani cuan xnaßleb incßaß tixchikß xjoskßil li rey xban nak cui teßxchikß xjoskßil, li rey naru naxtakla xcamsinquileb.
Li rey naxbânu usilal reheb li nequeßxbânu li cßaßru naraj aßan. Chanchan li hab li naqßuehoc re li acuîmk chi kßanoc.
Kßaxal us nak cuânk ânaßleb chiru nak cuânk nabal lâ biomal. Kßaxal us nak tâtau xyâlal chiru nak cuânk nabal lâ tumin.
Li cßaßru nequeßxbânu li tîqueb xchßôl, aßan xcanabanquil li mâusilal. Ut nequeßxqßue retal chi us li cßaßru nequeßxbânu re nak teßxcol rix lix yußameb.
Li ani naxkßetkßeti rib tâosokß. Ut li ani naxnimobresi rib tâcubsîk xcuanquil.
Kßaxal us nak takacubsi kib saß xyânkeb li nebaß chiru nak takanimobresi kib saß xyânkeb li cuanqueb xbiomal.
Li ani naxqßue saß xchßôl li naßleb li naqßueheß re, us tâêlk riqßuin li cßaßru naxbânu. Us xak re li ani naxcßojob xchßôl riqßuin li Kâcuaß.
Li ani naxnau cßoxlac, “cuan xnaßleb” chanqueb re. Ut nequeßabin chiru xban nak naxnau âtinac chi châbil.
Li ani cuan xnaßleb naxtau xyußam chi junelic. Ut xqßuebal xnaßlebeb li incßaß nequeßxtau xyâlal, aßan mâcßaß aj e.
Li ani cuan xnaßleb naxcßoxla chi us li cßaßru naxye. Ut li âtin li naxye na-abîc.
Li châbil âtin, aßan chanchan li xyaßal cab. Sa xtzacanquil ut naxqßue xcacuilal li katibel.
Cuanqueb li cuînk nequeßxcßoxla nak us li nequeßxbânu xjuneseb. Abanan li cßaßru nequeßxbânu, aßan ajcuiß li nacßamoc chak re li câmc saß xbêneb.
Li ani natrabajic, natrabajic xban nak tzacânc naraj. Xban nak cuaßac naraj, cau nacßanjelac.
Eb li incßaß useb xnaßleb junes mâusilal nequeßxcßoxla xbânunquil. Ra nanak cuiß li râtineb. Chanchan li xam.
Li incßaß useb xnaßleb nequeßyoßoban plêt. Ut li ani namoloc âtin nequeßxqßueheb saß chßaßajquilal li ramîgueb rib.
Li ani najoskßoß saß junpât naxbalakßiheb li ras rîtzßin, ut naxcßameb chixbânunquil li incßaß us.
Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxmutzß li ru nak nequeßoc chixcßoxlanquil chanru nak teßxbânu li mâusilal. Ut nequeßxcßux li reheb nak nequeßxbânu li mâusilal.
Li ani natîx chi us, kßaxal lokß chokß re. Natîx chi us xban nak cuan saß tîquilal.
Kßaxal us nak cuânk âcuyum chiru nak cauhak âcuib. Ut kßaxal us nak tânau xcuybal âcuib chiru nak tâcuêchani junak tenamit.Eb li cuînk nequeßxsicß cßaßru teßxbânu riqßuin bûlic. Abanan li Dios, aßan yal re saß xbên chixjunil.
Eb li cuînk nequeßxsicß cßaßru teßxbânu riqßuin bûlic. Abanan li Dios, aßan yal re saß xbên chixjunil.

17

Kßaxal us li tzacânc saß nebaßil chi sa saß kachßôl chiru nak yôko chi ninkßeîc rajlal ut yôko chi pletic.
Junak môs cuan xnaßleb, aßan tâcuânk xcuanquil saß xbên li alalbej mâcßaß xnaßleb ut aßan tâtzßakônk riqßuin li cßaßru cuan re lix patrón saß xyânkeb li ralal xcßajol lix patrón.
Li oro ut li plata isinbil lix tzßajnil riqßuin xam. Abanan li Kâcuaß narisi li mâusilal saß xchßôleb li cristian.
Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxpâb chixjunil li incßaß us nequeßrabi. Ut eb laj ticßtiß nequeßxpâb li moco yâl ta li nayeheß reheb.
Li ani nequeßhoboc reheb li nebaß, aß li Dios li quiyîban reheb nequeßxhob. Ut li ani nasahoß saß xchßôl chirilbal li raylal nequeßxcßul, aßan incßaß tâcanâk chi incßaß teßxtoj xmâc.
Lix lokßaleb li ac tîxeb, aßaneb li ri. Ut lix lokßaleb li alalbej cßajolbej, aßaneb lix naß xyucuaßeb.
Incßaß us chokß reheb li mâcßaß xnaßleb nak teßxnimobresi ribeb chi âtinac. Joßcan ajcuiß li cuînk li cuan xcuanquil, incßaß us cui naticßtißic.
Li tuminânc u kßaxal terto xtzßak chiruheb li cßaynakeb chi tuminac u xban nak riqßuin aßan us nequeßel riqßuin chixjunil li nequeßxbânu.
Li ani incßaß naâtinac chirix lix paltil li ramîg nacßutun nak naxra li ramîg. Ut li ani naâtinac chirix lix paltil naxqßue chßaßajquilal saß xyânkeb li ramîg.
Li ani cuan xnaßleb naxqßue retal lix kßusbal. Aßut li mâcßaß xnaßleb usta tâqßue jun cientak lix lôb incßaß naxtau xyâlal.
Li incßaß useb xnaßleb junes sicßoc plêt nequeßxbânu. Kßaxal ra li tojba mâc tâchâlk saß xbêneb.
Kßaxal us nak tâcßul jun li oso yô xjoskßil li qui-elkßâc li ral, chiru nak tâchßic âcuib riqßuin jun li incßaß naxnau xyâlal xban nak kßaxal ra cuißchic tâcßul.
Junelic cuânk li mâusilal saß lix jun cablal li ani naxbânu mâusilal re li nabânun usilal re.
Li xtiquibanquil jun li plêt chanchan xtebal jun rok li haß xban nak junpât naniman ru. Joßcan nak kßaxal us chokß êre nak incßaß têchßic êrib saß li plêt.
Incßaß us xyebal nak mâcßaßeb xmâc li nequeßxbânu li incßaß us. Ut incßaß ajcuiß us nak teßxye nak cuanqueb xmâc li mâcßaßeb xmâc. Li cuib chi naßleb aßin xicß naril li Kâcuaß.
¿Cßaßru aj e nak cuânk xtumin li mâcßaß xnaßleb? Mâcßaß aj e xban nak moco naru ta tixlokß xnaßleb riqßuin lix tumin.
Li châbil amigo junelic narahoc, ut tixcßojob âchßôl nak yôkat chi cßuluc raylal joß junak tzßakal asbej.
Li ani mâcßaß xnaßleb saß junpât naxcßûluban saß xbên xtojbal xcßas li ramîg chi incßaß naxcßoxla chi us.
Li ani nacuulac chiru pletic naxra li mâc. Li ani naxnimobresi rib yô chixbokbal raylal saß xbên.
Li incßaß useb xnaßleb mâ jokße teßxtau li us. Ut li ani nacuulac chiru balakßic riqßuin li cßaßru naxye naxbok chßaßajquilal saß xbên.
Junak cuînk cuan ralal mâcßaß xnaßleb junelic ra saß xchßôl. Mâcßaß sahil chßôlej chokß re junak li yucuaßbej cuan junak ralal incßaß naxtau xyâlal.
Junak cristian sa saß xchßôl, aßan naxqßue sahil chßôlej joß li châbil ban. Abanan junak cristian ra saß xchßôl, aßan naxqßue xrahil xchßôl li ras rîtzßin joß junak yajel.
Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßtuminâc ru chi mukmu re xsachbal xcuanquil li tîquilal.
Li cuan xnaßleb junelic yô chixcßoxlanquil chanru nak tixtau xtzßakob lix naßleb. Abanan li incßaß naxtau xnaßleb moco chßolchßo ta ru li cßaßru naxbânu.
Li alalbej li incßaß naxtau xnaßleb, aßan naxqßue xjoskßileb ut xrahil xchßôleb lix naß xyucuaß.
Relic chi yâl nak incßaß us nak teßxye nak cuan xmâc li mâcßaß xmâc. Ut incßaß ajcuiß us nak teßxqßue saß raylal li nequeßtaklan saß xyâlal.
Eb li cuan xnaßlebeb incßaß nequeßcuulac chiruheb âtinac. Ut li ani naxnau cßoxlac incßaß najoskßoß saß junpât.Nequeßxye nak li incßaß naxtau xyâlal cuan xnaßleb cui incßaß naâtinac. Nequeßxye nak naxnau cßoxlac cui mâcßaß naxye.
Nequeßxye nak li incßaß naxtau xyâlal cuan xnaßleb cui incßaß naâtinac. Nequeßxye nak naxnau cßoxlac cui mâcßaß naxye.

18

Li ani naxsicß li us chokß re xjunes rib, incßaß naxcßûluban li châbil naßleb naqßueheß re.
Li mâcßaß xnaßleb incßaß naraj xtzolbal rib. Li cßaßru nacuulac chiru, aßan xserakßinquil li cßaßru naxcßoxla xjunes.
Li ani naxbânu mâusilal naxcßut xxutân. Ut li ani naxnimobresi rib narisi xlokßal xjunes rib.
Li châbil âtin li naxye li cuînk li cuan xnaßleb, aßan chanchan li yußam haß li nabêc rok ut incßaß nachakic.
Incßaß us xyebal nak mâcßaßeb xmâc li incßaß useb xnaßleb. Incßaß us xqßuebal li mâc saß xbêneb li mâcßaß xmâc.
Li mâcßaß xnaßleb naxchßic rib saß raylal riqßuin li cßaßru naxye. Ut riqßuin li âtin li naxye naxtzßâma xlob.
Li âtin li naxye li mâcßaß xnaßleb, aßan li nasachoc re. Li âtin li naxye, aßan chanchan jun raßal chokß re.
Li ticßtiß, aßan chanchan li cocß cab chiruheb li nequeßcuulac chiru ticßtißic chirix li ras rîtzßin. Abanan ra nanak cuiß li cßaßru nequeßxye.
Li incßaß naraj trabajic, aßan juntakßêt riqßuin li nasachoc.
Kßaxal lokß xcßabaß li Kâcuaß ut kßaxal nim xcuanquil. Caßaj cuiß riqßuin aßan nequeßxic chixsicßbal lix colbaleb li tîqueb xchßôl.
Eb li biom nequeßxcßoxla nak lix biomaleb naru nacoloc reheb. Nequeßxcßoxla nak lix biomaleb, aßan chanchan jun li tzßac li najt xteram re teßxcol cuiß ribeb.
Li ani naxnimobresi rib xjunes naxsach rib. Ut li ani naxcubsi rib naqßueheß xlokßal.
Xutânal na-el li mâcßaß xnaßleb nak naxsume li âtin chi toj mâjiß narabi li cßaßru tâyehekß re.
Li ani yaj tixcacuubresi xchßôl. Aßan tâtenkßânk re chi cacuûc. Abanan junak li yaj incßaß cau xchßôl, ¿ani târûk tâtenkßânk re chi cacuûc?
Li cuanqueb xnaßleb ut li sêbeb xchßôl nequeßxsicß xtzßakob lix naßleb ut nequeßxtau.
Riqßuin junak li mâtan li tâsi, naru naqßueheß âcue li cßaßru tâtzßâma. Ut naru nacat-oc chi âtinac riqßuineb li cuanqueb saß xcuanquil.
Li ani nacuulac xbên cua chixyebal nak mâcßaß xmâc, nacßutun nak mâcßaß xmâc toj nak nacuulac li jun chic li yô chi jitoc re. Aßan nayehoc re nak cuan xmâc.
Riqßuin bûlic naru teßxyîb ru lix chßaßajquilal li yôqueb chi pletic. Aßan naru tixrak li plêt usta cuanqueb xcuanquil li yôqueb chi pletic.
Junak asbej tâhobekß, aßan li kßaxal cuißchic tâjoskßok. Tâcacuûk xchßôl joß junak li tenamit cau rib. Mâ ani târûk tâtenkßânk re xban nak kßaxal cau lix chßôl joß li chßîchß li natzßapoc re li puerta.
Li ani tââtinak châbil, châbil ajcuiß tixcßul. Li ani incßaß us tââtinak, incßaß ajcuiß us li cßaßru tixcßul.
Li ani châbil naâtinac, cuânk xyußam. Ut li ani incßaß us tââtinak tixbok li câmc saß xbên. Li ani nequeßcuulac chiru âtinac chi nabal, teßxcßul lix tojbal rix.
Li ani naxtau rixakil naxtau li us. Ut naxtau ajcuiß rusilal li Dios.
Li nebaß naâtinac riqßuin kßunil âtin re nak tâilekß xtokßobâl ru. Abanan li biom saß kßetkßetil nachakßoc.Cuan amigo incßaß chßaßaj nak nequeßxyôb junak chßaßajquilal. Abanan cuan li tzßakal amigo kßaxal cuißchic châbil chiru junak asbej.
Cuan amigo incßaß chßaßaj nak nequeßxyôb junak chßaßajquilal. Abanan cuan li tzßakal amigo kßaxal cuißchic châbil chiru junak asbej.

19

Kßaxal us li cuânc saß tîquilal usta nebaßako chiru nak incßaß takatau kanaßleb ut tâcuulak chiku ticßtißic.
Junak cristian mâcßaß xnaßleb incßaß naxcßoxla chi us li cßaßru naxbânu. Xban nak naxbânu saß junpât aßan naqßuehoc re chi mâcobc.
Eb li cristian nequeßxtzßek rib xjuneseb rib xban li mâusilal nequeßxbânu. Abanan eb aßan nequeßxye nak aß li Kâcuaß cuan re nak joßcan nequeßxcßul.
Li ani cuan xbiomal cuan nabal li ramîg. Abanan li nebaß incßaß nacuan ramîg xban nak mâcßaß cuan re.
Li ani naxic chi yehoc ticßtiß chiru laj rakol âtin tixcßul xtojbal xmâc. Ut mâcßaß naru tixcol cuiß rib.
Nabaleb nequeßraj nak teßuxk usilal reheb xbaneb li cuanqueb xcuanquil xban nak nasihin. Nabaleb nequeßxcßam rib saß amiguil riqßuin li ani nasihin.
Eb li nebaß nequeßtzßektânâc xbaneb li rechßalal. ¿Ma tojaß ta chic li ramîg incßaß teßtzßektânânk reheb? Usta nequeßxtzßâma usilal chiruheb, abanan eb aßan mâcßaß nequeßraj re.
Li ani naxtau xnaßleb naxbânu li us xban nak naxra rib. Li ani naxqßue xlokßal li naßleb li naxtzol, us na-el riqßuin li naxbânu.
Li ani naxic chi yehoc ticßtiß chiru laj rakol âtin tixcßul xtojbal xmâc. Li ani naticßtißic, aß li câmc naroybeni.
Eb li mâcßaßeb xnaßleb moco xcßulubeb ta nak tâcuânk xbiomaleb. Joßcan ajcuiß eb li môs. Moco xcßulubeb ta nak teßtaklânk saß xbêneb li cuanqueb xcuanquil.
Li ani naxnau cßoxlac, naxnau xcuybal rib ut incßaß najoskßoß saß junpât. Ut lix lokßal, aßan nak incßaß naxqßue saß xchßôl nak nabânûc mâusilal re.
Nak najoskßoß li rey, chanchan nak najoskßoß li cakcoj. Abanan nak naxbânu junak usil aßan chanchan li hab li naxtßakresi li acuîmk.
Junak li alalbej incßaß naxtau xyâlal, aßan jun rahil chßôlej chokß re lix yucuaß. Ut junak li ixakilbej junes chßilânc naxbânu, aßan chanchan li oques li na-oc saß cab rajlal.
Riqßuineb li naßbej yucuaßbej naru nakacßul kajun cablal ut kabiomal. Abanan junak li châbil ixakilbej, caßaj cuiß li Dios naru naqßuehoc re.
Li ani incßaß nacuulac chiru trabajic, junes cuârc naraj. Ut li ani incßaß nacßanjelac, naxcuy xtzßocajic xban nak mâcßaß xcua.
Li ani naxbânu li naxye saß lix chakßrab li Dios, aßan naxcol rix lix yußam. Ut li ani naxtzßektâna lix chakßrab li Dios, aßan tâcâmk.
Li ani naxbânu usilal reheb li nebaß, chanchan ajcuiß re li Kâcuaß yô chixbânunquil. Ut li Kâcuaß tâqßuehok rêkaj re.
Nak toj naru xkßusbaleb li cocßal, us xkßusbaleb xban nak cui incßaß nacakßuseb naru nequeßxic saß xbehil li câmc.
Li ani kßaxal cuißchic najoskßoß, tento tixcßul li raylal naxbok saß xbên. Incßaß us xcolbal rix xban nak cui tâcol rix, tâcßâyk xbânunquil.
Kßaxal us nak têcßûluban lê naßleb li tâqßuehekß êre ut têqßue saß êchßôl lê kßusbal. Chi joßcan cuânk ênaßleb toj saß êtîxilal.
Eb li cristian nabal li cßaßak re ru nequeßxcßûb ru. Abanan caßaj cuiß li Dios yal re ma tâuxmânk chixjunil li nequeßxcßûb ru.
Cuan xsahil xchßôleb li nequeßuxtânan u. Joßcan nak kßaxal us li nebaßil chiru li balakßic.
Li ani naxxucua ru li Kâcuaß cuan xyußam. Junelic sa saß xchßôl ut incßaß nachal li chßaßajquilal saß xbên.
Li incßaß nacuulac chiru cßanjelac naxchßic li rukß saß li plato. Abanan chi moco li tzacaêmk naraj xqßuebal saß re.
Riqßuin lix kßusbal li incßaß us xnaßleb, nequeßxtzol ribeb li cubenakeb xcuanquil, usta mâcuaß aßan li yô xkßusbal. Joßcan ajcuiß li cuan xnaßleb. Naxqßue saß xchßôl lix kßusbal.
Junak li alalbej narelkßa cßaßru re lix yucuaß ut narâlina lix naß, aßan kßaxal yibru ut xutânal tâêlk.
Ex cualal incßajol, canabomak rabinquil li naßleb incßaß us, li na-isin êre riqßuin li châbil naßleb.
Li naxic chi yehoc ticßtiß chiru laj rakol âtin, aßan incßaß naxqßue xcuanquil li tîquilal. Ut li incßaß useb xnaßleb junes mâusilal nequeßcuulac chiru xbânunquil.Ac cauresinbil chak li rakba âtin chokß reheb li nequeßhoboc. Ut ac cauresinbil ajcuiß li tzßûm chokß reheb li incßaß nequeßraj xtaubal xnaßleb.
Ac cauresinbil chak li rakba âtin chokß reheb li nequeßhoboc. Ut ac cauresinbil ajcuiß li tzßûm chokß reheb li incßaß nequeßraj xtaubal xnaßleb.

20

Li na-ucßac vino nayiboß ru lix naßleb. Ut li na-ucßac re li haß li nacaltesin nasach xnaßleb. Li ani nabânun re chi joßcan, aßan mâcßaß xnaßleb.
Nak najoskßoß li rey, aßan chanchan nak najoskßoß li cakcoj. Li ani naxchikß xjoskßil li rey naxqßue xyußam saß xiu.
Li ani incßaß napletic, aßan jun lokßal chokß re. Abanan li ani mâcßaß xnaßleb, junes ticoc plêt naxbânu.
Li ani incßaß nacuulac chiru cßanjelac incßaß na-au saß xkßehil li âuc. Abanan nak nacuulac xkßehil li kßoloc naxic chi kßoloc. Mâcßaß naxtau xban nak incßaß nacßanjelac.
Li châbil naßleb li cuan riqßuin junak cuînk incßaß nacßutun. Chanchan li haß cham cuan chßaßaj risinquil. Abanan li ani sêb xchßôl tixnau xqßuebal retal li châbil naßleb cuan riqßuin.
Nabaleb li cristian nequeßxye nak châbileb. Abanan junak li châbil cristian, chßaßaj xtaubal.
Us xak reheb li alal cßajolbej li xeßcuan xnaß xyucuaß saß tîquilal ut saß châbilal.
Nak junak li rey nachunla saß li raklebâl âtin, yal riqßuin rilbal li junjûnk naxqßue retal ani cuan xmâc.
Mâ ani naru nayehoc re nak tzßakal re ru li râm. Incßaß naru naxye nak mâcßaß chic li mâc riqßuin.
Li Dios xicß naril li ani nabisoc chi incßaß tzßakal re ru.
Usta toj sâj junak, abanan nacßutun chanru lix naßleb riqßuin lix yehom xbânuhom.
Li Kâcuaß quixqßue li kaxic re nak to-abînk ut quixqßue ajcuiß li xnakß ku re nak to-ilok.
Mênumsi li cutan chi cuârc xban nak naru texcanâk saß nebaßil. Aj-ajak ban êru chi cßanjelac re nak cuânk nabal lê tzacaêmk.
Laj lokßonel naxye: “Incßaß us lâ cßay.” Abanan nak ac x-el riqßuin laj cßay naxye nak us li xlokß.
Li ani naxnau xqßuebal châbil naßleb kßaxal cuißchic lokß chiru li oro ut li tertôquil pec.
Li ani tixsume xtojbal xcßas junak incßaß naxnau ru, isihomak li rakß ut têqßue chokß prenda.
Li ani natzacan riqßuin balakßic, sa nak naxtzaca. Abanan mokon raylal tâchâlk saß xbên. Chanchan yô chi tzacânc chßochß.
Li cßaßru naxcßûb ru junak, us na-el xban nak naxqßue saß xchßôl li châbil naßleb qßuebil re. Joßcan nak têcßoxla chi us nak têtiquib junak plêt.
Li ani nacuulac chiru moloc âtin naxye resil li cßaßru cuan chi mukmu. Joßcan nak mêjunaji êrib riqßuineb li nequeßcuulac chiru jaloc âtin.
Li ani naxtzßektâna lix naß xyucuaß kßaxal ra tixcßul nak tâcâmk. Chanchan nak nachup li xam saß kßojyîn.
Li ani naxtau lix biomal saß junpât chi incßaß xraylal, mokon incßaß tâosobtesîk.
Mâ jun sut têcßoxla xqßuebal rêkaj li raylal na-ux êre. Canabomak ban saß rukß li Kâcuaß ut aßan tâtenkßânk êre.
Li bisleb incßaß tzßakal moco us ta. Li Kâcuaß xicß naril nak junak incßaß tzßakal nabisoc.
Li Kâcuaß, aßan naberesin re li junjûnk. Ut mâ ani nanaßoc re cßaßru nachal saß xbên.
Xiu xiu chokß re junak cristian xyechißinquil li cßaßak re ru re li Dios cui incßaß tixcßoxla chi us xbên cua. Mâre mokon tixqßue retal nak incßaß târûk chixbânunquil.
Li rey li cuan xnaßleb narakoc âtin saß xbêneb li incßaß useb xnaßleb ut naxqßueheb chixtojbal lix mâqueb.
Li musikß li quiqßueheß reheb li cristian xban li Dios, aßan nacutanobresin re lix cßaßux li junjûnk. Chanchan jun li lámpara.
Junak li rey xakxôk saß xnaßaj lix cuanquil cui narahoc ut cui nataklan saß xyâlal.
Eb li toj sâjeb cuanqueb xlokßal xban nak cuan xmetzßêuheb. Abanan li ac chêqueb cuanqueb xlokßal xban nak cuanqueb xnaßleb.Li mâusilal naru xbanbal riqßuin xcßulbal li raylal. Ut riqßuin xcßulbal li tzßûm naru xjalbal li cßaßux.
Li mâusilal naru xbanbal riqßuin xcßulbal li raylal. Ut riqßuin xcßulbal li tzßûm naru xjalbal li cßaßux.

21

Joß nak li Kâcuaß naxberesi li nimaß, joßcan ajcuiß nak naxberesi lix cßaßuxeb li rey.
Eb li cristian nequeßxcßoxla nak us chixjunil li nequeßxbânu. Abanan li Kâcuaß naxnau ma us malaj ut incßaß us li cuan saß lix cßaßuxeb.
Chexcuânk saß châbilal ut saß tîquilal xban nak aßan li kßaxal lokß chiru li Dios chiru li cßatbil mayej.
Li kßetkßetil ut li nimobresînc ib, aßan mâc. Joßcan ajcuiß lix cßaßuxeb li incßaß useb xnaßleb.
Li ani nequeßxcßoxla chi us li cßaßru nequeßxbânu, us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu. Abanan li ani incßaß nequeßxcßoxla chi us li cßaßru nequeßxbânu, eb aßan incßaß us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu.
Mâcßaß na-oc cuiß li biomal sicßbil riqßuin balakßic. Yal nanumeß. Xban li balakßic nequeßxbânu yôqueb chixbokbal li câmc saß xbêneb.
Li mâusilal nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb, aßan ajcuiß tâsachok reheb xban nak incßaß nequeßraj cuânc saß tîquilal.
Li incßaß useb xnaßleb junes mâusilal nequeßxbânu. Abanan li châbileb xnaßleb nequeßxbânu li tîquilal.
Kßaxal us li cuânc saß junak cab nebaß chiru li cuânc saß junak xnimal ru cab riqßuin junak ixakilbej junes pletic naxbânu.
Li incßaß useb xnaßleb junes mâusilal nequeßxcßoxla xbânunquil. Ut incßaß nequeßril xtokßobâl ruheb li ras rîtzßin.
Riqßuin lix kßusbal li incßaß useb xnaßleb nequeßxtzol ribeb li cubenak xcuanquil, usta mâcuaß aßan li yô xkßusbal. Joßcan ajcuiß li cuan xnaßleb. Naxqßue saß xchßôl lix kßusbal.
Li Dios, aßan tîc xchßôl ut naxnau cßaßru yô chi cßulmânc saß rochocheb li incßaß useb xnaßleb. Joßcan nak naxcanabeb chi osocß.
Li ani incßaß narabi nak yô chixtzßâmanquil xtenkßanquil li nebaß, joßcan ajcuiß tixcßul aßan. Incßaß tâsumêk nak tixtzßâma xtenkßanquil.
Li ani nasihin chi mukmu, aßan narisi xjoskßil li yô xjoskßil.
Li tîquilal naxqßue xsahil xchßôl li tîc xchßôl. Abanan eb li nequeßxbânu mâusilal, nachal li sachecß saß xbêneb.
Li ani naxcanab xbânunquil li châbil naßleb, tâchâlk li câmc saß xbên.
Li ani nequeßxcßoxla chirix junes li naxqßue xsahil xchßôleb teßnebaßokß. Joßcan ajcuiß eb li nequeßcuulac chiru rucßbal li vino ut xqßuebal li sununquil ban incßaß teßbiomokß.
Li tîqueb xchßôl incßaß teßqßuehekß chi cßuluc raylal. Eb li incßaß useb xnaßleb teßqßuehekß chi cßuluc raylal.
Kßaxal us li cuânc saß chaki chßochß bar mâcßaß cuan chiru li cuânc riqßuin junak ixakilbej junes pletic naxbânu.
Li ani cuan xnaßleb cuan xbiomal saß li rochoch ut cuan ajcuiß li sununquil ban. Abanan, li mâcßaß xnaßleb yal naxsach lix tumin chi mâcßaß rajbal.
Li ani naraj cuânc saß tîquilal ut saß châbilal naxtau lix yußam ut lix lokßal.
Li ani cuan xnaßleb narêchani jun li tenamit cau rib ut naxpoßi li tzßac li sutsu cuiß, li cßojcßôqueb cuiß raj xchßôleb li tenamit.
Li ani incßaß naâtinac nabal, aßan yô chixcolbal rib chiru li raylal.
Kßetkßet ut aj hobonel nayeheß reheb li ani nequeßxnimobresi rib, li incßaß nequeßrâtina ras rîtzßin saß xyâlal.
Li ani incßaß nequeßcßanjelac nequeßcam. Xban nak incßaß nequeßcßanjelac, incßaß nequeßxtzaca li cßaßru nequeßxrahi ru.
Nequeßxnumsi li cutan chixrabal ru li cßaßak re ru. Abanan li tîqueb xchßôl nequeßsihin. Moco pixeb ta.
Li Kâcuaß xicß naril lix mayejeb li incßaß useb xnaßleb. ¿Ma tojaß ta chic tixcßul nak teßxqßue chi incßaß useb lix cßaßuxeb?
Li ani naticßtißic chiru laj rakol âtin tâsachekß ru. Abanan li ani naxye li yâl, xakxo saß xnaßaj li râtin.
Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßxye nak cauheb rib. Abanan li tîqueb xchßôl nequeßxnau cuânc saß tîquilal.
Chiru li Kâcuaß mâcßaß na-oc cuiß li naßleb re li ruchichßochß.Eb li cuînk nequeßxcauresiheb lix cacuây re nak teßxic chi pletic. Abanan, aß li Kâcuaß, aßan li naqßuehoc reheb chi numtâc saß xbêneb li tenamit.
Eb li cuînk nequeßxcauresiheb lix cacuây re nak teßxic chi pletic. Abanan, aß li Kâcuaß, aßan li naqßuehoc reheb chi numtâc saß xbêneb li tenamit.

22

Kßaxal us nak tâabîk resil nak châbil xnaßleb junak chiru nak cuânk nabal lix biomal. Kßaxal us nak tâqßuehekß xlokßal chiru nak cuânk nabal lix oro ut lix plata.
Li biom ut li nebaß juntakßêteb xban nak li Dios quiyîban reheb.
Eb li cuanqueb xnaßleb nequeßxqßue retal li mâusilal ut nequeßxcol ribeb chiru. Abanan eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxcßul li raylal nachal saß xbêneb xban nak incßaß nequeßxnau xqßuebal retal.
Li ani naxcubsi rib ut naxxucua ru li Kâcuaß, aßan tixcßul chokß xkßajcâmunquil lix yußam, lix biomal ut lix lokßal.
Junes raylal nequeßxcßul li incßaß useb xnaßleb. Abanan li nequeßxbânu cuênt riqßuin lix yußameb incßaß nequeßxcßul chi joßcan.
Nak toj coqßueb li cocßal, us xcßutbal chiruheb chanru li cuânc saß tîquilal ut nak ac xeßnînkan incßaß teßxcanab xbânunquil.
Eb li biom nequeßnumta saß xbêneb li nebaß. Ut li ani natoßonin riqßuin li cuan xtumin, chanchan chic xmôs nacana cuiß.
Li ani naxbânu mâusilal, mâusilal ajcuiß tixcßul. Ut tâcuulak xkßehil nak incßaß chic târûk tixcßutbesi lix joskßil.
Li ani natokßoban u tâosobtesîk xban nak tixqßueheb xtzacaêmk li mâcßaß cuan reheb.
Isihomakeb saß êyânk li nequeßhoboc. Chi joßcan mâcßaßak chic pletic ut hoboc saß êyânk.
Li ani nacuan saß tîquilal ut châbil naâtinac, li rey tixcßam rib saß amiguil riqßuin.
Li Kâcuaß junelic na-iloc reheb li cuanqueb xnaßleb. Ut naxcßut nak moco yâl ta li nequeßxye li nequeßticßtißic.
Li ani incßaß naraj trabajic naxsicß xyâlal chanru nak incßaß nacßanjelac. Naxye nak incßaß naru naxic chi trabajic xban nak cuan jun li cakcoj saß be naru nacamsîc xban.
Li cßaßru naxye li ixk incßaß us xnaßleb, aßan chanchan jun li jul cham ut aran nequeßtßaneß li nequeßtzßektânâc xban li Kâcuaß.
Eb li cocßal nequeßxbânu li incßaß us xban nak mâcßaßeb xnaßleb. Abanan cui teßqßuehekß chi tzßûm teßxtau xnaßleb.
Tâcuulak xkßehil nak tânebaßokß li ani nabiomoß xban xrahobtesinquil li nebaß. Ut li ani naxqßue xtumin re li biom tâcanâk saß nebaßil.
Cheqßuehak retal li nequeßxye li cuanqueb xnaßleb. Ut cheqßuehak retal chi us li cßaßru nincßut chêru.
Kßaxal us nak tâcanâk saß lê chßôl li cßaßru têtzol. Chi joßcan naru têye re jalan li cßaßru xetzol.
Nacuaj xqßuebal ênaßleb anakcuan re nak tênau ut re ajcuiß nak têcacuubresi êchßôl riqßuin li Kâcuaß.
Lâin xintzßîba lajêb xcaßcßâl chi naßleb re nak têtzol êrib ut têtau ênaßleb.
Aßin yôquin chixyebal êre re nak tênau xyâlal ut re ajcuiß nak tênau xsumenquil li cßaßru tâpatzßekß êre.
Li xbên naßleb, aßan aßin: Mêrelkßa li cßaßru reheb li nebaß yal xban nak nebaßeb. Chi moco têrahobtesiheb nak yôk chi rakecß âtin saß xbêneb yal xban nak incßaß naru teßxcol ribeb.
Li Kâcuaß, aßan tâcolok reheb li nebaß ut tixrahobtesiheb li nequeßrahobtesin reheb li nebaß.
Li xcab li naßleb, aßan aßin: Incßaß têcßam êrib saß amiguil riqßuineb laj plêt, chi moco têcßam êrib riqßuineb li chßinpoßeb.
Mâre têtzol êre lix naßlebeb aßan ut incßaß chic usak lê naßleb.
Li rox li naßleb, aßan aßin: Mêcßuluban saß êbên xtojbal xcßas jalan cristian.
Cui lâex incßaß naru têtoj li cßas, naru nequeßxcßam lê cuarib re xtojbal li cßas.
Li xcâ li naßleb, aßan aßin: Mêjal xnaßaj li nubâl li ac qßuebil xbaneb lê xeßtônil yucuaß.Li roß li naßleb, aßan aßin: Li ani naxnau cßanjelac chi châbil, aßan tâcßanjelak riqßuineb li rey. Moco riqßuin ta yalak ani tâtrabajik.
Li roß li naßleb, aßan aßin: Li ani naxnau cßanjelac chi châbil, aßan tâcßanjelak riqßuineb li rey. Moco riqßuin ta yalak ani tâtrabajik.

23

Li xcuak li naßleb, aßan aßin: Nak tatbokekß chi cuaßac riqßuin junak cuînk nim xcuanquil, tâcßoxla chi us ani aj iqßuin yôcat chi cuaßac.
Matcuaßac chi nabal usta kßaxal tattzßocâk.
Mâra ru li châbil tzacaêmk cuan saß lix mêx, xban nak mâre re âbalakßinquil nak xqßue.
Li xcuuk li naßleb, aßan aßin: Mêtacuasi êrib chixsicßbal lê biomal chi moco chi xic êchßôl chirix li cßaßru cuan êre.
Lâex têqßue retal nak li biomal mâcßaß na-oc cuiß. Saß junpât na-osoß. Chanchan nak narupupic li cßuch.
Li xcuakxak li naßleb, aßan aßin: Incßaß texxic chi cuaßac riqßuineb li pixeb, chi moco têra ru lix châbil tzacaêmk.
Eb aßan nequeßxbok chi cuaßac ut nequeßxye êre “Ocankex, cuaßinkex”. Abanan moco yâl ta li nequeßxye. Incßaß nequenau cßaßru cuan saß xchßôleb.
Têxaßcua li cßaßru xetzaca ut mâcßaß aj e nak xeye châbil âtin reheb.
Li xbele li naßleb, aßan aßin: Incßaß têqßue xnaßleb li incßaß nequeßxtau xyâlal, xban nak teßxseße li châbil naßleb li tâqßuehekß reheb.
Li xlaje li naßleb, aßan aßin: Incßaß têjal xnaßaj li nubâl li ac qßuebil najter, chi moco têchap xchßochßeb li mâcßaßeb xnaß xyucuaß,
xban nak eb aßan cuan Jun cau rib nacoloc reheb. Ut Aßan târakok âtin saß êbên.
Li xjunlaju li naßleb, aßan aßin: Qßuehomak êchßôl chixqßuebal retal lê tijbal ut têrabi li naßleb li tâqßuehekß êre.
Li xcablaju li naßleb, aßan aßin: Junelic têkßus li sâj al. Cui têqßue cuib oxibak lix tzßûm, aßan incßaß tâcâmk xban.
Têqßue chi tzßûm. Chi joßcan yôkex chixcolbal chiru li sachc.
Ex cualal incßajol, nak têtau lê naßleb, kßaxal cuißchic tâsahokß inchßôl lâin.
Cßajoß nak tâsahokß saß inchßôl nak tincuabi nak yôkex chi âtinac saß tîquilal.
Mêra ru li mâusilal li nequeßxbânu eb laj mâc. Junelic ban chexucua ru li Dios.
Cui têbânu aßan, us tex-êlk riqßuin li cßaßru têbânu ut têcßul li cßaßru yôquex chiroybeninquil.
Abihomak, ex cualal incßajol. Chicuânk ênaßleb ut qßuehomak êchßôl chi cuânc saß tîquilal.
Incßaß têcßam êrib riqßuineb li nequeßcala. Ut mêbânu êre joß nequeßxbânu li nequeßnum-ucßac ut nequeßnumcuaßac.
Eb li nequeßcala ut eb li nequeßnum-ucßac nequeßnumcuaßac teßcanâk chi mâcßaß cuanqueb re. Ut eb li incßaß nequeßraj cßanjelac, teßcanâk chi mâcßaß rakßeb.
Chex-abînk chiru lê yucuaß xban nak cui ta mâcßaß aßan, mâcßaßex ajcuiß raj lâex. Mêtzßektâna lê naß nak ac xchecoß. Cheqßue ban xlokßal.
Li naßleb ut lix yâlal ut li kßusecß kßaxal terto xtzßak. Mêcanab chi numecß yal chi joßcan.
Cßajoß nak tâsahokß saß xchßôl junak yucuaßbej nak cuânk junak ralal châbil ut cuânk xnaßleb. Cuan cßaßut nak sahak saß xchßôl riqßuin.
Cheqßuehak biß chi sahocß saß xchßôleb lê naß êyucuaß. Junelic cheßsahokß saß xchßôleb êriqßuin.
Ex cualal incßajol, cheqßuehak êchßôl chirabinquil li cßaßru tinye êre. Ut chebânuhak li us joß ninbânu lâin.
Mêqßue êrib chixbalakßi li ixk li incßaß us xnaßleb. Ut mêqßue êrib chixbalakßi li ixk li naxcßayi rib xban nak eb li ixk aßan chanchaneb li chamal jul li naru textßanekß cuiß.
Eb li ixk aßan chanchaneb laj êlkß yôqueb chixqßuebal retal jokße naru teßxqßue chi tßanecß li cuînk. Ut nabaleb li cuînk nequeßxqßue chi sachc.
¿Aniheb li teßcßuluk re li raylal? ¿Aniheb li teßcßuluk re li chßaßajquilal? ¿Aniheb li nequeßpletic? Ut, ¿aniheb li nequeßyâbac? ¿Aniheb li nequeßtochßeß chi mâcßaß rajbal? Ut, ¿aniheb li cak cak nequeßiloc?
Aßan eb li junelic yôqueb chi calâc, li incßaß nequeßxcanab ucßac vino. Junelic yôqueb chixsicßbal jalan chic haß re teßcalâk.
Abanan lâex, ex cualal incßajol, mêqßue êrib chi âlêc xban li vino, usta cak cak ru nak na-oc saß li secß. Usta sa rucßbal, mêra ru.
Cui têrucß li vino, aßan naqßuehoc raylal. Chanchan natißoc li cßantiß.
Nak ac xerucß li vino, texqßue chi rilbal cßaßak re ru incßaß us ut tex-oc chi âtinac yibru aj âtin xban nak incßaß chic jultic êre.
Têrecßa nak chanchan nak yocyôquex saß junak jucub saß xbên li palau. Malaj ut têrecßa nak chanchan nak cuanquex chak saß rußuj junak li cheß najt xteram.Ut têye: —Xineßxsacß ut incßaß xcuecßa. Xineßxsacß ut incßaß xinqßue retal jokße xineßxsacß. Nak tâaj cuu, tinxic cuißchic chi ucßac, chaßkex.
Ut têye: —Xineßxsacß ut incßaß xcuecßa. Xineßxsacß ut incßaß xinqßue retal jokße xineßxsacß. Nak tâaj cuu, tinxic cuißchic chi ucßac, chaßkex.

24

Mêra ru li mâusilal li nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb. Ut mêrahi ru cuânc saß xyânkeb.
Xban nak eb aßan junes elkßac nequeßxcßoxla. Ut junes yibru aj âtin nequeßâtinac.
Li ani cuan xnaßleb naxcßoxla chi us chanru nak tixyîb li rochoch. Xban nak sêb xchßôl naxxakab lix cimiento saß xnaßaj.
Xban nak cuan xnaßleb naxqßue nabal li cßaßak re ru chßinaßuseb ut li terto xtzßak saß li rochoch.
Kßaxal us nak cuânk xnaßleb chiru nak cuânk xcuanquil.
Li ani naxic chi pletic toj naxcßûb ru chanru tixbânu. Cui cuan li cßaßru târêchani, aßan xban nak quixcßuluban li naßleb li quiqßueheß re xbaneb nabal laj qßuehol naßleb.
Li incßaß naxtau xyâlal incßaß naxnau cßaßru tixsume cuiß nak cuan chiru laj rakol âtin xban nak mâcßaß xnaßleb.
Li ani junes li incßaß us naxcßoxla xbânunquil, “aßan incßaß us xnaßleb” tâyehekß re.
Lix cßaßux li mâcßaß xnaßleb, aßan mâc. Xicß na-ileß xbaneb li cristian li nahoboc.
Cui nachßinan âchßôl nak cuancat saß chßaßajquilal, aßan naraj naxye nak mâcßaß xcacuilal âchßôl.
Chetenkßaheb li mâcßaßeb xmâc re nak naru teßxcol rib li ac tenebanbil câmc saß xbêneb. Checoleb rix li ac oc re xcamsinquileb.
Usta tâye nak mâcßaß nacanau, abanan li Dios naxnau cßaßru cuan saß âchßôl. Li Dios na-iloc âcue ut naxnau cßaßru yôcat. Aßan tâkßajcâmûnk âcue aß yal chanru lâ yehom âbânuhom.
Ex cualal incßajol, chetzaca li xyaßal cab xban nak châbil ut sa xtzacanquil.
Joß xquißal li xyaßal cab, joßcan ajcuiß li châbil naßleb nak têcßul. Cui têtau ênaßleb us tex-êlk riqßuin li nequecßoxla xbânunquil ut têcßul li cßaßru yôquex chiroybeninquil.
Mêcßûb junak naßleb incßaß us xbânunquil re têbânu raylal reheb li châbileb. Chi moco tex-oc saß li rochocheb chixpoßbal ru li cßaßruheb re.
Usta tâbânu cuukub sut raylal reheb li tîqueb xchßôl, abanan eb aßan teßxcuy ut incßaß tâchßinânk xchßôleb. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb ra teßxcßul nak teßosokß.
Incßaß chisahokß êchßôl nak yôqueb chi cßuluc raylal li xicß nequeßiloc êre,
xban nak li Kâcuaß incßaß nacuulac chiru nak têbânu chi joßcan. Mâre anchal tixjal lix cßaßux li Dios ut târisi li raylal saß xbêneb.
Mexjoskßoß xbaneb li incßaß useb xnaßleb ut mêrahi ru li mâusilal li nequeßxbânu.
Li incßaß useb xnaßleb moco us ta nak teßosokß. Eb li incßaß useb xnaßleb teßosokß joß nak nachup li xam.
Ex cualal incßajol, chexucua ru li Kâcuaß ut chexucua ajcuiß ru li rey. Mêcßam êrib riqßuineb li xicß nequeßiloc reheb.
Eb aßan teßosokß saß junpât. Mâ ani nanaßoc re chanru li raylal li tâqßuehekß saß xbêneb xban li Kâcuaß ut xban li rey.
Joßcan ajcuiß eb li âtin aßin yebil xbaneb li cuanqueb xnaßleb. Incßaß us nak laj rakol âtin tixsicß ru ani tixcol rix saß li rakleb âtin.
Li ani tixye re li cuan xmâc, “Lâat tîc âchßôl,” aßan tâtzßektânâk xbaneb li tenamit ut incßaß chic tâajekß ru.
Abanan osobtesinbilakeb chi nabal li nequeßrakoc âtin saß tîquilal saß xbêneb li cuanqueb xmâc.
Kßaxal lokß li ani naxye chi tzßakal li yâl.
Xbên cua têcßanjela ru lê chßochß li cuan saß cßalebâl. Chirix aßan têyîb lê rochoch.
Mêye nak cuan xmâc lê ras êrîtzßin cui mâcßaß xmâc, chi moco têyoßob âtin chirix.
Mêcßoxla xqßuebal rêkaj li raylal xbânu êre. Mêbânu reheb lê ras êrîtzßin joß xeßxbânu êre lâex.
Xinnumeß chak cuan cuiß xnaßaj li racuîmk li cuînk li incßaß naraj trabajic. Ut xinnumeß ajcuiß saß li naßajej li aubil cuiß lix uvas li mâcßaß xnaßleb.
Ut li naßajej li quicuil chak nujenak chi pim ut chi qßuix. Ut li tzßac li sutsu cuiß ac poßbileb.
Li cßaßru quicuil chak saß li naßajej aßan quicana saß inchßôl ut riqßuin aßan quintau innaßleb.
Li ani junes cuârc naraj ut nacana saß rochoch chi kßalkßo li rukß chire xchßôl,aßan tâchâlk nebaßil saß xbên. Chanchan nak nachal chi elkßac laj êlkß, li cuan xpûb saß rukß.
aßan tâchâlk nebaßil saß xbên. Chanchan nak nachal chi elkßac laj êlkß, li cuan xpûb saß rukß.

25

Joßcan ajcuiß li âtin aßin. Yebil xban li rey Salomón. Queßtzîbâc retalil xbaneb li cuînk li queßcßanjelac chiru laj Ezequías lix reyeb laj Judá.
Naqßueheß xlokßal li Dios nak cuan li cßaßak re ru tixcanab chi mukmu. Ut naqßueheß ajcuiß xlokßal li rey nak tixtau ru li cßaßru mukmu.
Mâ ani nataßoc ru joß najtil cuan li choxa ut chanru lix chamal li chßochß. Joßcan ajcuiß lix cßaßuxeb li rey. Mâ ani nataßoc ru.
Cui na-isîc lix tzßajnil li plata, laj tenol chßîchß naru naxyîb li châbil kßol chiru.
Joßcan ajcuiß nak têrisiheb chi cßanjelac chiru li rey li incßaß useb xnaßleb re nak lix cuanquilal li rey tâcanâk chi xakxo saß xnaßaj xban li tîquilal naxbânu.
Mênimobresi êrib chiru li rey ut incßaß têqßue êrib saß xnaßajeb li nînkeb xcuanquil.
Kßaxal us nak toj teßxye âcue, “Numen chak arin chi ubej,” chiru nak teßxcßut âxutân chiruheb li xnînkaleb ru.
Li cßaßru tâcuil riqßuin xnakß âcuu incßaß tatxic saß junpât chixyebal chiruheb laj rakol âtin xban nak mâre cuan junak chic tâxic chixyebal nak incßaß yâl li yôcat chixyebal ut mâre incßaß chic tâtau cßaßru tatsumênk cuiß.
Us nak tânau xcolbal âcuib chiruheb li ani teßjitok âcue. Abanan mâserakßi chiru jalan li cßaßru cuan chi mukmu.
Mâre ani tâabînk âcue ut li cßaßru xabânu tânaßekß ut mâcßaß chic cßaßru tâbânu re xyîbanquil ru.
Junak châbil âtin saß xkßehil, aßan chanchan jun li châbil manzana yîbanbil riqßuin oro ut qßuebil lix sahob ru riqßuin plata.
Kßaxal lokß li ani narabi lix kßusbal. Chanchan li matkßab ut li kßol yîbanbil riqßuin châbil oro.
Kßaxal lokß li châbil takl chokß re li ani nataklan re. Naxqßue xsahil xchßôl lix patrón. Chanchan xquehal li sakbach chiru li cutan tik ru.
Li ani naxnimobresi rib chixyebal nak nabal naxqßue ut mâcßaß naxqßue, li jun aßan chanchan li ikß ut li chok li mâcßaß hab chi saß.
Li ani nim xcuyum naxcubsi xjoskßil li cuan xcuanquil. Li kßunil âtin naxtenkßa xjalbal xcßaßux junak li kßaxal cau xchßôl.
Cui tâtau li xyaßal cab mâtzaca nabal. Caßaj cuiß tzßakal tâtzaca. Cui tâtzaca chi nabal, mâre tatxqßue chi xaßcuac.
Joßcan ut nak tâcuulaßani junak lâ cuamîg, mâbânu chi cocß aj xsaß xban nak cui yôcat chi xic rajlal riqßuin naru natitzß châcuilbal ut xicß chic tatril.
Li ani naxyoßob ticßtiß chirix li ramîg, aßan naxbânu raylal re. Chanchan junak li martillo, malaj junak li chßîchß caß pacßal xkßesnal, malaj ut chanchan li tzimaj kßes rußuj.
Chanchan nak ra li ruch ke, malaj ut chanchan tokol junak li kok cui takacßojob kachßôl saß xbên junak incßaß us xnaßleb saß xkßehil li rahil chßôlej.
Li ani naxic chi bichânc riqßuin junak ra saß xchßôl, aßan naxqßue xtzßakob xrahil xchßôl. Chanchan nak naxqßue vinagre saß lix yocßolal malaj ut narisi li rakß nak yô li que.
Cui li xicß na-iloc âcue tâtzßocâk, qßue chi cuaßac. Ut cui tâchakik re, qßue chi ucßac.
Cui tâbânu re chi joßcan kßaxal cuißchic xutânal tâêlk. Chanchan nak yôcat chixqßuebal li ru xam saß xjolom. Ut li Dios tixqßue âkßajcâmunquil.
Li ikß li nachal saß li norte naxcßam chak li hab. Joßcan ajcuiß nak li ani naâtinac saß joskßil naxchikß xjoskßil li yô chi abînc re.
Kßaxal us li cuânc saß junak cab nebaß chiru li cuânc saß junak xnimal ru cab riqßuin junak ixakilbej junes pletic naxbânu.
Li châbil esilal li nachal chak saß najtil naßajej naxqßue xsahil chßôlej joß li châbil haß li narucß li tâchakik re.
Li tîc xchßôl li naxqßue rib saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb, aßan chanchan jun li haß li naxrepuelti rib ru ut naxcuaclesi li tzßaj li cuan chi rubel.
Incßaß us xtzacanquil li xyaßal cab chi nabal. Joßcan ajcuiß xsicßbal li lokßal incßaß us.Li ani incßaß naxnau xcuybal rib, aßan chanchan jun li tenamit xiu xiu cuan xban nak incßaß sutsu saß tzßac.
Li ani incßaß naxnau xcuybal rib, aßan chanchan jun li tenamit xiu xiu cuan xban nak incßaß sutsu saß tzßac.

26

Joß nak li ratzßam que incßaß natßaneß saß sakßehil, chi moco li hab naxqßue saß xkßehil li kßoloc, joßcan ajcuiß nak li mâcßaß xnaßleb moco xcßulub ta nak tâqßuehekß xlokßal.
Eb li tzßunun incßaß nequeßcuan saß jun chi naßajej. Ut eb li cuilix yal numecß nequeßxbânu. Joßcan ajcuiß nak li majecuâc incßaß nachal saß xbên junak yal chi joßcan chi mâcßaß xmâc.
Li cacuây naqßueman xtzßûm re nak tixtau xyâlal. Ut li bûr naqßueman li chßîchß saß re, re xberesinquil. Joßcan ajcuiß li incßaß naxtau xyâlal. Tento xqßuebal xtzßûm re nak tixtau xnaßleb.
Mâsume ru li cßaßru tixye li incßaß naxtau xyâlal, re nak incßaß tâjuntakßêta âcuib riqßuin.
Tento nak tânau xsumenquil li mâcßaß xnaßleb re nak incßaß yôk xcßoxlanquil nak cuan xnaßleb.
Li ani tixtakla junak mâcßaß xnaßleb chixbânunquil lix taklanquil, aßan yô chixqßuebal rib saß chßaßajquilal.
Li yêk rok mâcßaß aj e nak cuan li rok xban nak incßaß nacßanjelac chiru. Joßcan ajcuiß li incßaß naxtau xnaßleb. Mâcßaß aj e nak tixye li châbil naßleb.
Mâcßaß aj e xqßuebal xlokßal li mâcßaß xnaßleb. Chanchan xbacßbal junak pec saß li rantßin.
Junak li calajenak incßaß narecßa xrahil li qßuix nak na-oc chi rukß. Joßcan ajcuiß li mâcßaß xnaßleb. Mâcßaß aj e xyebal li châbil naßleb re.
Li ani naxbok yalak ani chi trabajic chi incßaß naxnau ma us xnaßleb malaj ut incßaß, li jun aßan chanchan li ani yôk chixtîcanquil yalak ani riqßuin lix tzimaj.
Eb li mâcßaßeb xnaßleb junelic yôqueb chixbânunquil li incßaß us. Chanchaneb li tzßiß li nequeßxlou xcaß sut lix xaßau.
Toj naru xqßuebal xnaßlebeb li incßaß nequeßxtau xyâlal chiruheb li nequeßxye nak cuanqueb xnaßleb. ¿Ma incßaß ta biß nequeqßue retal aßan?
Li ani incßaß naraj trabajic naxsicß xyâlal chanru nak incßaß nacßanjelac. Naxye nak incßaß naru naxic chi trabajic xban nak cuan jun li cakcoj saß be naru nacamsîc xban.
Junak puerta na-ecßan saß lix bisagras, abanan incßaß naxjal xnaßaj. Joßcan ajcuiß naxbânu li incßaß naraj trabajic. Naxqßue vuêlt saß lix cuarib, abanan incßaß nacuacli.
Li incßaß nacuulac chiru cßanjelac naxchßic li rukß saß li plato. Abanan chi moco li tzacaêmk naraj xqßuebal saß re.
Li incßaß naraj trabajic naxye nak aßan cuan xnaßleb chi us chiru cuukub chi cristian li nequeßxnau qßuehoc xnaßleb.
Li ani naxchßic rib chi pletic saß xyânkeb li yôqueb chi pletic, aßan chanchan yô chixchapbal lix xic junak tzßiß.
Junak lôc na-oc chi cutuc riqßuin li tzimaj cuan xxamlel re camsînc.
Joßcan ajcuiß li naxbânu raylal re li ramîg ut naxye nak yal batzßûnc re nak xbânu chi joßcan.
Chi mâcßaß xsißil li xam nachup. Ut nak mâcßaßeb aj molol âtin, mâcßaß chic plêt.
Mâcßaß ru xam cui mâcßaß li xam. Ut mâcßaß li xam cui mâcßaß li siß. Joßcan ajcuiß nak mâcßaß li plêt cui mâ ani nayoßoban re li plêt.
Li ticßtiß, aßan chanchan li cocß cab chiruheb li nequeßcuulac chiru ticßtißic chirix li ras rîtzßin. Abanan ra nanak cuiß li cßaßru li nequeßxye.
Mâcßaß na-oc cuiß xqßuebal li plata chirix junak chßochß ucßal. Chanchan aßan li kßunil âtin li nequeßxye li incßaß useb xnaßleb. Mâcßaß na-oc cuiß.
Li ani xicß na-iloc incßaß nacßutun chiru lix joskßil nak yô chi âtinac. Abanan saß lix cßaßux yô chixcßoxlanquil chanru tixbânu li incßaß us.
Nak tatrâtina riqßuin kßunil âtin mâpâb re, xban nak lix cßaßux nujenak chi mâusilal.
Usta tixmuk châcuu lix joskßil, abanan tâcuulak xkßehil nak chixjunileb teßxnau li mâusilal naxbânu.
Li ani naxbec junak li jul re xtßanbal li ras rîtzßin, chi saß ajcuiß tâtßanekß. Ut li ani naxtolcßosi junak pec re xtßanbal ras rîtzßin, saß xbên ajcuiß tâtßanekß.Li ani naticßtißic xicß naril li nacßuluc raylal xban lix ticßtiß. Ut li âtinac riqßuin châbil âtin chi yal xcab rix xchßôl, aßan mâcßaß na-oc cuiß. Caßaj cuiß nasachoc.
Li ani naticßtißic xicß naril li nacßuluc raylal xban lix ticßtiß. Ut li âtinac riqßuin châbil âtin chi yal xcab rix xchßôl, aßan mâcßaß na-oc cuiß. Caßaj cuiß nasachoc.

27

Mênimobresi êrib chixyebal cßaßru têbânu cuulaj xban nak incßaß nequenau cßaßru tâcßulmânk cuulaj.
Mêqßue êlokßal êjunes êrib. Kßaxal us nak jalan teßqßuehok êlokßal.
Li pec ut li samaib kßaxal chßaßaj xcuybal li râlal. Abanan kßaxal cuißchic chßaßaj xcuybal lix joskßil li mâcßaß xnaßleb.
Li joskßil naqßuehoc chßaßajquilal. Li joskßil nasachoc. Abanan li cakalînc, aßan li kßaxal cuißchic ra naxbânu.
Kßaxal us nak tatkßusuk chi tzßakal re ru chiru nak tatrahok chi yal xcab rix âchßôl.
Kßaxal us lâ cuamîg li nakßusuc âcue chi tzßakal re ru, usta ra tâcuecßa nak tatxkßus, chiru li jun li xicß na-iloc âcue, usta aßan naxye nak tzßakal âcuamîg.
Li ani nujenak xsaß incßaß chic sa narecßa li xyaßal cab. Abanan li tâtzßocâk, usta incßaß sa, tixtzaca xban nak tâtzßocâk.
Li ani naxcanab li rochoch, aßan chanchan li xul li naxcanab xsoc.
Li sununquil ban naxqßue sahil chßôlej. Ut naxqßue ajcuiß xsahil xchßôl li châbil naßleb li nequeßxqßue li amigos.
Mâtzßektânaheb lâ cuamîg chi moco tâtzßektânaheb li ramîg lâ yucuaß. Chi moco tatxic saß rochoch lâ cuas chixyebal li chßaßajquilal li cuancat cuiß. Kßaxal us nak tatxtenkßa lâ cuechcabal li nachß cuan chiru nak tatxtenkßa lâ cuas li najt cuan.
Ex cualal incßajol, chicuânk ênaßleb re nak sahak inchßôl êriqßuin. Chi joßcan tinnau xsumenquil li nequeßhoboc cue.
Li ani cuanqueb xnaßleb nequeßxqßue retal li raylal ut nequeßxcol ribeb chiru. Abanan eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxcßul li raylal nachal saß xbêneb xban nak incßaß nequeßxnau xqßuebal retal.
Li ani tixsume xtojbal xcßas junak incßaß naxnau ru, isihomak li rakß ut têqßue chokß prenda.
Li ani tâxic toj ekßela chixqßuebal xsahil xchßôl li ramîg chi japjôk re, aßan chanchan nak japjôk re chixhobbal.
Junak li ixakilbej junes chßilânc naxbânu, aßan chanchan li oques li na-oc saß cab rajlal nak yô li hab.
Li ikß incßaß naru xrambal, chi moco li aceite târûk tâcanâk saß âcuukß. Tâhoyekß ban. Joßcan ajcuiß li ixk li nacuulac chiru chßilânc. Incßaß naru xrambal chiru.
Li chßîchß riqßuin chßîchß ajcuiß nakßesnâc. Joßcan ajcuiß li cuînk. Cuînk ajcuiß tâqßuehok xnaßleb.
Li ani naxchßolani lix tônal lix higo tixtzaca li ru. Ut li ani naril chi us li cßaßru re lix patrón, aßan tâqßuehekß xlokßal.
Joß nak nakil li xnakß ku saß li haß, joßcan ajcuiß nak nakaqßue retal kacßaßux riqßuin jalan.
Li xbalba ut li muklebâl mâ jokße nequeßnujac riqßuin li joß qßuial nequeßxcßul. Joßcaneb ajcuiß li cristian. Incßaß nequeßcßojla xchßôl riqßuin li joß qßuial cuan reheb. Toj nequeßxrahi ru xtzßakob.
Li oro ut li plata isinbil lix tzßajnil riqßuin xam. Abanan eb li cristian nacßutun chanru lix naßlebeb nak nequeßqßueheß xlokßal.
Usta tâtenle junak li mâcßaß xnaßleb, abanan mâ jokße tixtau xyâlal. Junelic ban mâcßaßak xnaßleb.
Chanauhak rilbaleb lâ carner. Ut chaqßuehak âchßôl chirilbaleb lâ quetômk,
xban nak li biomal ut li cuanquilal moco nacuan ta chi junelic. Na-osoß ban.
Tâêlk chi us li ichaj. Nak acak xayocß chak li ichaj, jalan chic rêkaj tâêlk.
Eb lâ cocß carner teßxqßue li lana re nak naru tâyîb lâ cuakß. Ut naru ajcuiß nacacßayi eb lâ cocß chibât re nak tâcuânk âtumin re xlokßbal lâ chßochß.Ut eb lâ chibât nabal li leche teßxqßue re tâchßolani âcuib lâat, joß ajcuiß lâ cualal âcßajol, joßqueb ajcuiß chixjunileb li nequeßtrabajic saß lâ cuochoch.
Ut eb lâ chibât nabal li leche teßxqßue re tâchßolani âcuib lâat, joß ajcuiß lâ cualal âcßajol, joßqueb ajcuiß chixjunileb li nequeßtrabajic saß lâ cuochoch.

28

Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßêlelic usta mâ ani yô chi âlinânc reheb. Abanan eb li tîqueb xchßôl incßaß nequeßxucuac. Cßojcßôqueb ban xchßôl. Chanchaneb li cakcoj.
Nak li tenamit incßaß sa saß xchßôl cocß aj xsaß nequeßxjal li acuabej. Abanan nak cuan junak acuabej châbil xnaßleb, li tenamit cau rib ut xakxo saß xnaßaj.
Nak nachal li cacuil hab saß xbên li acuîmk, nasach ruheb li acuîmk. Joßcan ajcuiß li incßaß useb xnaßleb nak nequeßxrahobtesiheb li nebaß.
Li nequeßxtzßektâna li chakßrab nequeßxqßue xlokßal li incßaß useb xnaßleb. Ut eb li nequeßxbânu li naxye li chakßrab, xicß nequeßril li cßaßru nequeßxbânu eb aßan.
Eb li incßaß useb xnaßleb incßaß nequeßxtau ru cßaßru li tîquilal. Abanan eb li nequeßxpâb li Kâcuaß nequeßxtau ru cßaßru li tîquilal.
Kßaxal us li cuânc saß tîquilal, usta nebaßo, chiru nak cuânk kabiomal ut incßaß usak kanaßleb.
Li alalbej li naxbânu li naxye lix chakßrab li Dios, aßan naxnau cßoxlac. Abanan li ani nacuulac chiru cuânc saß xyânkeb li nequeßnumcuaßac nequeßnum-ucßac, aßan naxcßut xxutân lix yucuaß.
Li ani yô chixtûbanquil lix biomal riqßuin xpatzßbal nabal ral li tumin, li biomal li naxchßutub aßan tâcanâk chokß reheb li nequeßiloc xtokßobâl ruheb li nebaß.
Li ani incßaß naraj rabinquil lix chakßrab li Dios, li Dios naxtzßektâna ajcuiß lix tij aßan nak tâtijok.
Li ani nequeßqßuehoc reheb li tîqueb xchßôl chi tßanecß, aßaneb ajcuiß teßtßanekß saß lix raßaleb. Abanan eb li tîqueb xchßôl, eb aßan teßxcßul lix kßajcâmunquileb.
Eb li biom nequeßxcßoxla nak cuanqueb xnaßleb. Abanan junak li nebaß naxnau cßoxlac naxqßue retal chanru lix naßlebeb.
Nak eb li tîqueb xchßôl nequeßxakabâc saß xcuanquil, chixjunileb nequeßsahoß saß xchßôleb. Abanan nak nequeßxakabâc saß xcuanquil li incßaß useb xnaßleb, li tenamit nequeßxmuk ribeb xbaneb xxiu.
Li ani naxmuk lix mâc, incßaß us tâêlk. Abanan li ani tixpatzß xcuybal xmâc ut tixcanab xbânunquil li mâusilal, tâuxtânâk ru.
Us xak reheb li ani nequeßxxucua ru li Kâcuaß. Abanan eb li cauheb xchßôl ut li incßaß nequeßxtau xyâlal, ra teßxcßul.
Nak junak li acuabej incßaß us xnaßleb tâoc chi taklânc saß xbêneb li tenamit nebaß, aßan chanchan li cakcoj xban nak joskß. Malaj ut chanchan li oso li tâtzßocâk.
Junak li acuabej mâcßaß xnaßleb naxrahobtesi li tenamit. Abanan li acuabej li incßaß naxra ru biomal, aßan najtak rok lix yußam.
Li ani tâmâcobk riqßuin xcamsinquil li ras rîtzßin, aßan tixtoj rix lix mâc chalen toj saß lix camic. Ut mâ ani naru natenkßan re.
Li ani nacuan saß tîquilal tâcolekß. Ut li ani incßaß nacuan saß tîquilal tâsachekß ru.
Li ani naxtrabaji chi us lix chßochß tâcuânk xtzacaêmk chi nabal. Abanan li ani nacuulac chiru cuânc saß xyânkeb li incßaß nequeßtrabajic, aßan mâcßaß tâcuânk re.
Li ani nacuan saß tîquilal tâosobtesîk xban li Dios. Abanan li ani târaj ru xtaubal xbiomal incßaß tâcanâk chi incßaß tixtoj rix lix mâc.
Incßaß us nak takasicß ru ani takara. Abanan cuanqueb ajcuiß li nequeßxsicß ru ani nequeßxra yal xban xcßulbal xtumineb.
Li ani naxra li biomal naraj ru xtaubal lix biomal. Ut incßaß naxqßue retal nak nebaßil yô chi châlc saß xbên.
Li ani naxkßus ras rîtzßin saß xyâlal tâqßuehekß xlokßal. Abanan li ani incßaß naxye li yâl incßaß tâqßuehekß xlokßal, usta chanchan châbil li âtin naxye.
Li ani narelkßa li cßaßru cuan re lix naß xyucuaß ut naxye nak moco mâc ta li naxbânu, aßan xcomoneb li nequeßsachoc.
Li ani naxrahi ru li cßaßak re ru yal re aßan xjunes, aßan nayoßoban plêt. Abanan li ani naxcßojob xchßôl riqßuin li Dios us tâêlk riqßuin li cßaßru naxbânu.
Li ani naxcßojob xchßôl saß xbên li cßaßru naxbânu xjunes, aßan mâcßaß xnaßleb. Abanan li ani cuan xnaßleb tâcolekß.
Mâcßaß tâpaltok reheb li ani nequeßxtenkßa eb li nebaß. Abanan li ani incßaß nequeßxtokßoba ruheb li nebaß, tzßektânanbilakeb xbaneb chixjunileb.Nak eb li incßaß useb xnaßleb nequeßoc saß xcuanquil, eb li cristian nequeßxmuk ribeb xbaneb xxiu. Abanan nak nequeßsacheß ruheb li incßaß useb xnaßleb, us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu li tîqueb xchßôl.
Nak eb li incßaß useb xnaßleb nequeßoc saß xcuanquil, eb li cristian nequeßxmuk ribeb xbaneb xxiu. Abanan nak nequeßsacheß ruheb li incßaß useb xnaßleb, us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu li tîqueb xchßôl.

29

Li ani incßaß naxqßue saß xchßôl lix kßusbal tâsachekß ru chi junpât ut mâ ani naru nacoloc re chiru li sachc.
Nak li tîqueb xchßôl nequeßqßueheß saß xcuanquil, eb li tenamit nequeßsahoß saß xchßôleb. Abanan kßaxal narahoß saß xchßôleb nak eb li incßaß useb xnaßleb nequeßqßueheß saß xcuanquil.
Li ani naraj xtaubal xnaßleb naxqßue xsahil xchßôl lix yucuaß. Ut li ani nacuan riqßuineb li ixk li nequeßxcßayi ribeb naxsach lix biomal.
Li rey li nataklan saß tîquilal naxtenkßa lix tenamit. Abanan li rey li junes tumin naxcßoxla, naxpoß ru lix tenamit.
Li ani naxye châbil âtin re li ras rîtzßin chi incßaß yâl li naxye, aßan chanchan yô chixqßuebal jun li raßal re xtßanbal.
Li mâc li nequeßxbânu li incßaß useb xnaßleb, aßan ajcuiß li nasachoc reheb. Abanan li tîqueb xchßôl junelic nequeßbichan xban xsahileb xchßôl.
Li tîqueb xchßôl nequeßxqßue xchßôl chixtenkßanquileb li nebaß. Abanan li incßaß useb xnaßleb mâcßaß nequeßraj re li cßaßru nequeßxcßul li nebaß.
Eb li nequeßcuulac chiru hoboc nequeßxtiquib chßaßajquilal saß junak tenamit. Abanan eb li cuanqueb xnaßleb nequeßxnau xyîbanquil ru li chßaßajquilal.
Cui li ani cuan xnaßleb naxcßam saß rakleb âtin junak li mâcßaß xnaßleb, li ani mâcßaß xnaßleb junes hoboc naxbânu. Mâcßaß naru xyîbanquil ru riqßuin.
Eb laj camsinel ras rîtzßin xicß nequeßril li tîqueb xchßôl. Abanan eb li tîqueb xchßôl nequeßxsicß xyâlal chanru nak teßcuânk saß xyâlal riqßuineb.
Li ani mâcßaß xnaßleb saß junpât najoskßoß. Abanan li ani cuan xnaßleb naxnau xcuybal xjoskßil.
Cui junak acuabej naxqßue xcuanquil li ticßtiß, li jun aßan naxpoß xnaßlebeb li ani nequeßtenkßan re.
Eb li nequeßrahobtesîc, ut eb li nequeßrahobtesin juntakßêt nequeßxcßul. Li Kâcuaß naxcutanobresi lix yâlal chiruheb chi xcaßbichaleb.
Li rey li nataklan saß tîquilal saß xbêneb li nebaß, xakxôk saß xnaßaj lix cuanquil junelic.
Li alalbej li natijeß ut naqßueheß xtzßûm, aßan naxtau xnaßleb. Abanan li alalbej li nakßunbesîc, aßan naxcßut xxutân lix naß.
Nak nequeßtam li incßaß useb xnaßleb, natam ajcuiß li mâusilal. Abanan li tîqueb xchßôl teßril nak tâsachekß ruheb li incßaß useb xnaßleb.
Chekßuseb lê ralal êcßajol saß xyâlal re nak naru têcßojob êchßôl saß xbêneb. Junelic teßxqßue xsahil êchßôl.
Cui incßaß nayeheß re li tenamit cßaßru naraj li Dios, incßaß nequeßcuan saß tuktûquilal. Us xak reheb li tenamit li nequeßxbânu li cßaßru naxye saß lix chakßrab li Dios.
Incßaß naru xkßusbal junak môs yal riqßuin kßunil âtin. Usta naxtau ru li cßaßru nacaye re, abanan incßaß tixbânu.
Toj naru xqßuebal xnaßleb li incßaß nequeßxtau xyâlal chiruheb li nequeßâtinac chi incßaß nequeßxcßoxla li cßaßru nequeßxye.
Li ani naxkßunbesi lix môs chalen saß xcaßchßinal, mokon lix môs chic tâêchanînk re lix jun cablal.
Li ani chßinpoß naxyoßob ra xîcß. Ut li ani najoskßoß, nabal sut namâcob.
Li ani naxnimobresi rib nacubsîc xcuanquil xban xkßetkßetil. Abanan li naxcubsi rib naqßueheß xlokßal.
Li ani na-oquen chirix junak aj êlkß, aßan xicß naril rib xjunes rib. Usta nayeheß re nak tento tixye li yâl, abanan incßaß naxye xban xxiu.
Li xxucuanquil ru li cuînk, aßan chanchan jun li raßal. Abanan li ani cßojcßo xchßôl riqßuin li Dios, aßan tâcolekß.
Nabaleb li teßraj tâuxk usilal reheb xban li acuabej. Abanan caßaj cuiß li Kâcuaß narakoc âtin saß tîquilal.Eb li tîqueb xchßôl xicß nequeßril li incßaß us. Abanan li incßaß useb xnaßleb xicß nequeßril li tîquil chßôlej.
Eb li tîqueb xchßôl xicß nequeßril li incßaß us. Abanan li incßaß useb xnaßleb xicß nequeßril li tîquil chßôlej.

30

Li âtin aßin quixye laj Agur li ralal laj Jaqué. Laj Agur quiâtinac riqßuineb laj Itiel ut laj Ucal ut quixye chi joßcaßin:
—Relic chi yâl lâin mâcßaß innaßleb. Incßaß ninnau cßoxlac joß nequeßcßoxlac eb li cuînk.
Incßaß xintau li xnînkal naßleb chi moco ninnau lix yâlal chirix li Dios Santo.
¿Ani li quitakeß toj saß choxa ut quicube cuißchic saß ruchichßochß? ¿Ani li quichapoc re li ikß saß rukß? ¿Ani li quilanoc re li haß saß lix tßicr? ¿Ani li quixakaban re li ruchichßochß saß xnaßaj? Cui nacanau ani aßan, ye cue. ¿Ani xcßabaß ut ani xcßabaß li ralal?
Li Kâcuaß nacoloc reheb li nequeßxcßojob xchßôl riqßuin. Chixjunil li naxye li Kâcuaß yâl ut tzßakal re ru.—
Mâqßue xtzßakob li râtin li Dios xban nak cui tâbânu aßan, li Dios tatxkßus ut tatcanâk joß aj ticßtiß.
At Kâcuaß, cuib ajcuiß li naßleb li nintzßâma châcuu. Chaqßue taxak cue nak toj mâjiß nincam.
Chinâtenkßa re nak incßaß tinticßtißik. Incßaß tâqßue nabal inbiomal, chi moco tinâcanab saß nebaßil. Caßaj cuiß intzacaêmk re rajlal cutan tâqßue cue.
Cui nabal tâqßue cue, mâre tatintzßektâna ut mâre tinye nak incßaß ninnau âcuu. Ut cui incßaß tzßakal li cßaßru cuan cue, mâre tin-elkßak ut tincßut âxutân, at inDios, chan.
Incßaß tâjit junak li môs chiru lix patrón. Cui tâbânu aßan, mâre tixtzßâma mâusilal saß âbên. Mâre lâat chic tatqßuehekß chixtojbal rix lâ mâc.
Cuanqueb cristian nequeßxtzßektâna xyucuaßeb ut incßaß nequeßxqßue xlokßal lix naßeb.
Cuanqueb li nequeßxcßoxla nak tzßakal re ru lix yußameb, abanan toj mâjiß cuybil sachbil lix mâqueb.
Cuanqueb li nequeßxnimobresi ribeb ut nequeßxkßetkßeti ribeb chiruheb li ras rîtzßin.
Cuanqueb li nequeßrahobtesin reheb li nebaß saß ruchichßochß toj retal nequeßxmakß chiruheb li cßaßru cuan reheb.
Cuanqueb cristian caßaj cuiß xtzßâmanquil cßaßru reheb nequeßcuulac chiruheb. Chanchaneb li xul li natzßubuc quicß. Cuanqueb oxib li incßaß natzßakloc re li joß qßuial nequeßxcßul. Ut cuan jun chic mâ jaruj naxcßojob xchßôl riqßuin li joß qßuial naxcßul.
Li oxibeb, aßaneb aßin: li muklebâl, ut li ixk li incßaß nequeßqßuiresin, ut li chaki chßochß li târaj tßakresîc. Ut li xcâ li incßaß naxcßojob xchßôl riqßuin li joß qßuial naxcßul, aßan li xam.
Li ani tixhob lix yucuaß ut li ani tixtzßektâna lix naßleb li tâqßuehekß xban lix naß, aß ta eb li soßsol cheßisînk lix nakß ruheb ut teßxtiu lix tibeleb.
Cuan câhib chi naßleb nasach inchßôl xcßoxlanquil ut incßaß nintau ru.
Incßaß nintau ru chanru nak narupupic li cßuch chiru choxa, chi moco nintau ru chanru nak naxquelo rib li cßantiß chiru li pec, chi moco nintau ru chanru nak nequeßbêc li nînki jucub chiru li palau. Ut incßaß nintau ru cßaßut nak naxic xchßôl junak cuînk chirix junak ixk.
Li ixk li naxmux ru xsumlajic nacuaßac ut naxchßaj saß li re ut naxye nak moco mâc ta li naxbânu.
Cuan câhib pây ru li cristian li incßaß useb xnaßleb li nequeßqßuehoc chßaßajquil saß li tenamit. Aßaneb aßin:
Li xbên, aßan jun li lokßbil môs li na-oc chokß rey; li xcab, aßan li mâcßaß xnaßleb li nanumcuaßac;
li rox, aßan li ixk li xicß na-ileß, li naxtau xbêlom; ut li xcâ, aßan jun li môs ixk li nacana chokß rêkaj li ixakilbej.
Cuanqueb câhib pây ru li xul saß ruchichßochß kßaxal coqßueb. Abanan kßaxal cuan xnaßlebeb chiruheb li jun chßol chic.
Eb li sânc mâcßaßeb xmetzßêu. Abanan nequeßxcßûla lix tzacaêmkeb saß sakßehil re nak tâcuânk xtzacaêmkeb saß habalkße.
Joßcan eb ajcuiß li imul mâcßaßeb xmetzßêu. Abanan nequeßxnau xcolbal ribeb. Joßcan nak nequeßxyîb xsoc saß xyânk li pec.
Eb laj sâcß mâ ani nacßamoc be chiruheb. Abanan ac chi chßûtal cuanqueb nak nequeßbêc.
Eb li x-am naru nacachap riqßuin âcuukß. Ut naru ajcuiß nequeßcuan saß rochoch eb li rey.
Cuan oxib pây ruheb li xul li chßinaßus rilbal nak nequeßbêc. Ut li xcâ nabêc chi châbil.
Lix bên, aßan li cakcoj li kßaxal cau rib saß xyânkeb li xul. Ut mâ ani naxxucua ru.
Li xcab, aßan li tzoß xul li kßaxal kßetkßet, ut li rox, aßan li chibât. Ut li xcâ, aßan li rey li naxcßameb xbeheb lix soldados chi pletic.
Xban nak mâcßaß ânaßleb, xanimobresi âcuib ut xat-oc chixcßûbanquil ru li incßaß us. Cßoxla chi us cßaßru tâbânu.Relic chi yâl, cui tâjuyle xsaß li leche, tâsukßîk mantequilla. Ut cui tâtochß saß âcuußuj chi cau, tâêlk xquiqßuel. Joßcan ajcuiß cui ani tâchikß xjoskßil, plêt texrakekß cuiß.
Relic chi yâl, cui tâjuyle xsaß li leche, tâsukßîk mantequilla. Ut cui tâtochß saß âcuußuj chi cau, tâêlk xquiqßuel. Joßcan ajcuiß cui ani tâchikß xjoskßil, plêt texrakekß cuiß.

31

Li rey Lemuel quixye resil li naßleb li quicßuteß chiru xban lix naß nak quiyeheß re chi joßcaßin:
—At inyum, lâin tzßakal lâ naß. Lâat qßuebilat chak cue xban li Dios xban nak xatintzßâma chiru.
Mâmux âcuib riqßuineb li ixk ut mâsach lâ yußam riqßuin xbânunquil li joß mâjoßil naßleb xban nak eb aßan narisi xcuanquileb li rey.
At Lemuel, moco xcßulubeb ta eb li rey nak teßucßak vino, chi moco xcßulubeb li cuanqueb xcuanquil chi taklânc nak teßrucß li haß li nacaltesin.
Cui yôkeb chi calâc mâre anchal tâsachk saß xchßôleb li naxye saß li chakßrab ut incßaß chic teßrakok âtin saß xyâlal saß xbêneb li rahobtesinbileb.
Canabomak li haß li nacaltesin chokß reheb li câmqueb re ut chokß reheb li cuanqueb saß raylal.
Cheßrucßâk re nak tâsachk saß xchßôleb li raylal ut li rahobtesîc li yôqueb chixcßulbal.
Chat-oquênk ban chirixeb li incßaß naru teßxcol rib xjuneseb ut chacolakeb rix.
Chat-âtinak chirixeb ut chatrakok âtin saß xyâlal saß xbêneb. Chatenkßaheb li nebaß joß eb ajcuiß li tenkßâc teßraj.—
Junak ixakilbej châbil xnaßleb kßaxal chßaßaj xtaubal. Kßaxal lokß ut kßaxal terto xtzßak chiru li châbil pec perla.
Lix bêlom cßojcßo xchßôl saß xbên aßan ut mâcßaß napaltoß reheb xban nak naxnau xjolominquil lix jun cablal.
Junelic us naxbânu re lix bêlom ut mâ jun sut naxbânu li incßaß us re joß najtil teßcuânk saß ruchichßochß.
Naxqßue xchßôl chixyîbanquil li tßicr riqßuin lana ut lino. Ut nasahoß saß xchßôl chixbânunquil lix cßanjel.
Li ixk aßan chanchan jun li jucub naxic chi najt chixcßambal li tzacaêmk.
Toj mâjiß nasakêu nak nacuacli. Naxqßueheb chi cuaßac li ralal xcßajol ut naxqßueheb ajcuiß chi tzacânc lix môs ixk.
Naxsicß jun sîrak li chßochß, naxlokß ut narau li uvas chi saß riqßuin li tumin li naxsicß.
Cau xchßôl ut cau rib chi cßanjelac.
Naril chi us lix cßanjel re nak us tâêlk chiru ut incßaß nahilan chi cßanjelac chi kßek.
Naxyîb li nokß ut naxquem.
Rajlal naxtenkßaheb li teßraj tenkßâc ut naxtenkßaheb ajcuiß li mâcßaß cuan reheb.
Incßaß nacßoxlac chirixeb li ralal xcßajol nak natßaneß li ratzßam que xban nak ac cuan tzßakal li rakßeb re teßxtzßap cuiß ribeb.
Riqßuin rukß naxyîb li ris ut naxyîb ajcuiß li rakß aßan riqßuin li châbil tßicr lino.
Ut lix bêlom naßno ru xbaneb chixjunileb li cuanqueb saß li tenamit xban nak aßan jun reheb li nequeßcßamoc be saß xyânkeb li tenamit.
Li ixk aßan naxquem li tßicr lino ut naxquem li cßâmal saß ut naxcßayi reheb laj cßay.
Li ixk aßan cau rib ut cuan xlokßal. Incßaß nacßoxlac chirix li cßaßru tâchâlk chiru mokon.
Riqßuin li cßaßru naxye nacßutun nak cuan xnaßleb. Ut riqßuin châbilal naqßuehoc naßleb.
Incßaß naxnumsi li cutan yal chi joßcan. Junelic ban naxqßue xchßôl xchßolaninquil lix jun cablal.
Li bêlomej naxqßue xlokßal li rixakil. Joßcan eb ajcuiß li ralal xcßajol nequeßxqßue ajcuiß xlokßal.
Lix bêlom naxye re: —Nabaleb li ixk nequeßxbânu li us, abanan lâat li kßaxal châbil chiruheb chixjunileb, chan.
Eb li ixk li nequeßâtinac saß kßunil âtin naru nequeßbalakßînc ut lix chßinaßusaleb na-osoß. Abanan li ixk li naxxucua ru li Dios xcßulub nak tâqßuehekß xlokßal.Cheqßuehak xlokßal chiruheb li tenamit, ut cheqßuehak ajcuiß xlokßal chixjunil li cßaßru naxbânu.
Cheqßuehak xlokßal chiruheb li tenamit, ut cheqßuehak ajcuiß xlokßal chixjunil li cßaßru naxbânu.

Holder of rights
Multilingual Bible Corpus

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Q'eqchi' Collection. Proverbs (Q'eqchi'). Proverbs (Q'eqchi'). Multilingual Parallel Bible Corpus. Multilingual Bible Corpus. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-B265-D