1

Hac tiˈ chu yichico Tzotiˈ cˈul yet colbanile yin̈ Comam Jesucristo, Iscˈahol Comam Dios.
Ay huneˈ ischejab Comam Dios chiyij Isaías tzˈibn̈encano yin̈ tzet yal Comam Dios tet Iscˈahol, bay chala: Chiwatojan inchejaban tasataj yun̈e iswatxˈen naj habeh yet yalan̈to maẍto chachapni.
Chˈawi naj yin̈ caw ip bey txˈotxˈ desierto, chalni naj: “Watxˈeweco heyanma yuto chihul Comam Dios Jahawil. Hacaˈ chu istoholban̈elax hunu beh yet chihul hunu naj jahaw, hac tuˈ cheyute heyanma,” ẍi naj, ẍiayoj.
Huneˈ tiˈ yij isba yet yapni naj Juan chˈanican̈ haˈ iswiˈ anma bey txˈotxˈ desierto. Yichico naj yalni ta yilal yahcano haˈ iswiˈ anma, yun̈e isyenilo isba tato chisbej anma iswatxˈen istxˈojal, cat yakˈlaxcano tan̈o ismul yu Comam Dios.
Sunil anma ay yul ismajul Judea yeb anma ay yul con̈ob Jerusalén apni abeno tzet chal naj Juan. Hayet chalnati anma ismul, cat yahcano haˈ iswiˈ yu naj yul haˈ niman Jordán.
Wal naj Juan tuˈ, xil noˈ camello watxˈebilayo xilo iskˈap naj, tzˈum noˈ xin ayico istxˈambalo naj. Haˈ xin tzet chislo naj, haˈ ton noˈ litˈ yeb iscabil noˈ txˈilab.
Chalni naj Juan tuˈ tet anma: ―Ay huneˈ naj tzujan yul wintajan, caw ecˈbal yelapno ye naj insatajan, walinan xin machi welapnojan chiwabehan nitam way cˈon̈nojan inpuhnilojan istxˈan̈al isxan̈ab naj.
Hanintiˈan yin̈ caw yeli, han̈e ha haˈ chiwakˈan yahbalo haˈ hewiˈ, wal naj chiwaltuˈan xin chiyacan̈ naj haˈ hewiˈ yaj yu iskˈakˈal yip Comam Espíritu Santo, ẍi naj Juan.
Yet huneˈ tiempohal tuˈ, el Comam Jesús yul con̈ob Nazaret ayco yul ismajul Galilea, yapni bey haˈ niman Jordán, yah haˈ iswiˈ Comam yu naj Juan yul haˈ Jordán tuˈ.
Hayet lan̈an yahti Comam xol haˈ tuˈ, yilni Comam ishajni isba satcan̈, yayilo Comam Espíritu Santo yiban̈, isyeni isba hacaˈ yayti hunu noˈ palamuch.
Yabelax huneˈ yul nukˈe yul satcan̈, halni hacaˈ tiˈ: ―Hach tiˈ, hach Incˈaholan caw xahan ay wuhan, caw chintzalahan tawin̈, ẍiaytij.
Lahwin̈e tuˈ yilaxto Comam Jesús yu Comam Espíritu Santo bey huneˈ txˈotxˈ desierto.
Cawina tzˈayic ehayo Comam bey tuˈ xolej noˈ xoltelajil nokˈ. Yoc naj matzwalil yilweno Comam, yajaˈ ayco ebnaj ángel yilno Comam.
Yet majanxa naj Juan yul preso, isto Comam Jesús bey Galilea, yoc Comam yalnocˈo Tzotiˈ cˈul yin̈ tzet chu yoc anma yul iskˈab Comam Dios.
Chalni Comam tet anma: ―Wal tinan̈ mayij isba huneˈ tiempo halbilcanoj yocxa Comam Dios Heyahawoj. Bejwecano hetxˈojal, chahwe Tzotiˈ cˈul yet colbanile yul heyanma, ẍi Comam.
Hayet lan̈an isbelwi Comam Jesús istiˈ haˈ lago Galilea, yilnito Comam cawan̈ ebnaj ikˈomati cay yet lan̈an yanayto ebnaj ishacˈ chiinahti noˈ xol haˈ; ebnaj cawan̈ tiˈ yuẍta isba ebnaj, haˈ ton naj Simón yeb naj Andrés.
Yalni Comam tet ebnaj: ―Ocan̈we tzujno wintajan, wal tinan̈ haxa anma chexoc heyikˈahti yul inkˈaban, ẍi Comam tet ebnaj.
Yaben̈e ebnaj yalni Comam hacaˈ tuˈ, isbejnicano ebnaj ishacˈ yoc tzujno ebnaj yinta Comam.
Haniqˈuixto chito Comam Jesús xin, yilnipaxo Comam cawan̈xa ebnaj yuẍta isba, haˈ ton naj Jacobo yeb naj Juan, ebnaj iscˈahol icham Zebedeo. Ayahto ebnaj yul isbarco, lan̈an isbujni ebnaj ishacˈ.
Yalni Comam tet ebnaj tato chioc tzujno ebnaj yinta Comam. Hayet yaben ebnaj yalni Comam hacaˈ tuˈ, yanicano ebnaj ismam yeb ebnaj cˈamteˈ yul teˈ barco, yoccano tzujno ebnaj yinta Comam.
Lahwi tuˈ xin, yapni Comam Jesús yeb ebnaj iscuywom yul con̈ob Capernaum. Haxa yin̈ huneˈ tzˈayic xewilal yocto Comam yul iscapilla ebnaj Israel, yichico Comam iscuyni anma ayicto bey tuˈ.
Caw xin chicˈay iscˈul anma yaben iscuywa Comam yuto caw haban isyenilo isba ta caw akˈbil yip yu Comam Dios, mach hacaˈo chu iscuywa ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés.
Yul capilla tuˈ ayicto huneˈ naj ayco ischejab naj matzwalil yin̈, yah yaw naj yin̈ caw ip, yalni naj:
―¿Tzet hawoc jin̈an̈ ach Jesús ah Nazaret? ¿Tom chachhul con̈hatan̈tzelojan̈ hawalni? Wohtajan mac anmahilach. Hach tiˈ mach nino istxˈojal ayco tawin̈, yet Dios hawehi, ẍi naj.
Iscachwa Comam yin̈ ischejab naj matzwalil tuˈ, yalni Comam: ―¡Cach hatiˈ, elan̈ yin̈ naj! ẍi Comam.
Istit huneˈ yaxcamic yin̈ naj yu ischejab naj matzwalil. Yichico ischejab naj matzwalil tuˈ yel yaw, yelcano naj yin̈ naj.
Hayet yilni anma ayicto yul capilla huneˈ tuˈ caw xiwcan̈, iskˈamben anma tet hunun: ―¿Tzettaxca chalilo huneˈ tiˈ? Huntekˈan cuybanile chal huneˈ naj tiˈ caw acˈto, maẍto bay chijabe, yeb caw ay yip naj iscuywahi. Hayet chalni naj tato chiel ischejab naj matzwalil yin̈ anma, cat isyijen ebnaj tzet chal naj, ẍi anma yin̈ Comam.
Caw xin yin̈ an̈e pujnato iskˈumal Comam yul sunil ismajul Galilea.
Lahwi yelti Comam Jesús yul capilla, isto Comam yeb naj Jacobo, yeb naj Juan bey yatut naj Simón yeb naj Andrés.
Yajaˈ xin hilanto ismiˈ yixal naj Simón sat txˈat yu kˈaˈ. Yallax tet Comam tato hilanto ixnam.
Ishitzico Comam istiˈ istxˈat ixnam, yoc tzabno Comam yin̈ iskˈab ixnam tuˈ, isxecnican̈ Comam ixnam. Yin̈n̈ena tuˈ xin yel huneˈ kˈaˈ yin̈ ixnam, yoc ixnam iswatxˈeno tzet chislo Comam Jesús yeb ebnaj iscuywom.
Haxa yin̈ kˈejbiyalil yin̈ huneˈ tzˈayic tuˈ, yilaxto sunilej anma yaˈay tet Comam yeb anma ayco ischejab naj matzwalil yin̈.
Etza sunil anma ay yul con̈ob tuˈ apni istiˈ ispultahil teˈ n̈a bay ayicto Comam.
Caw txˈiˈal anma nananta yabil ayco yin̈ cawxicanocan̈ yu Comam, txˈiˈalpaxo xin anma el ischejab naj matzwalil yin̈. Machi xin ischah Comam tzotelo ebnaj ischejab naj matzwalil tuˈ, yun̈e mach chalilo ebnaj mac anmahil Comam.
Haxa yin̈ hunxa tzˈayic caw sahab ahwano Comam Jesús, isto Comam bay machi anma chieqˈui, haˈ bey tuˈ xin txahli Comam.
Tzujan tuˈ isto naj Simón yeb ebnaj yetbi saywal yin̈ Comam.
Hayet yilcha Comam yu ebnaj, yalni ebnaj tet Comam: ―Mamin, sunil anma lan̈an cachissaynicˈoj, ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam tet ebnaj: ―Ton̈we yulaj con̈ob ayco yin̈ ishoyanil con̈ob tiˈ, yuto yilal walnipaxojan Istzotiˈ Comam Dios tet anma, yu ton huneˈ tuˈ yuxin quinhulan, ẍi Comam.
Caw xin sunil yul ismajul Galilea ecˈ Comam yalaˈ Istzotiˈ Comam Dios yulaj hunun iscapilla ebnaj Israel. Yinipaxilo Comam ischejab naj matzwalil yin̈ anma.
Ay huneˈ naj ayco lepra yin̈ apni iscˈatan̈ Comam Jesús, yay jahno naj sata Comam, yoc naj iskˈanno tet Comam: ―Mamin, ta chawoche chu hawinilo huneˈ yabil tiˈ win̈an, ẍi naj.
Istzˈaycan̈ iscˈul Comam yin̈ naj, yanayo Comam iskˈab yiban̈ naj, yalni Comam tet naj: ―Hoˈ, chiwochehan ta chiel huneˈ yabil tiˈ tawin̈, ẍi Comam.
Yin̈n̈ena tuˈ xin yel huneˈ yabil yin̈ naj, iscawxican̈ naj.
Yalni Comam tet naj ta chipaxto naj, istakˈencano Comam tet naj hacaˈ tiˈ:
―Machi bay chawalicˈo huneˈ tiˈ, beh hato hayeno haba tet naj sacerdote cat hawakˈni haxahanbal tet Comam Dios hacaˈ yalni isley naj Moisés yin̈ anma chielcano lepra yin̈. Hac tuˈ chu yohtan̈encanilo anma tato maelcano huneˈ yabil tiˈ tawin̈, ẍi Comam.
Yajaˈ yet ispaxto naj, yichico naj yalni tet anma yin̈ tzet yu iscawxilo naj, yuxin matxa chu isyeni isba Comam yin̈ caw haban yulaj con̈ob. Wal xin istxamlaxan̈e con̈ob chiecˈ Comam bay machi anma chieqˈui. Yajaˈ sunil anma ay yulaj con̈ob apni iscˈatan̈ Comam.

2

Lahwi yecˈto hayeb tzˈayic, ismeltzopaxo Comam Jesús yul con̈ob Capernaum. Hayet yabenilo anma tato apni Comam yul n̈a bayticˈa chicani,
caw txˈiˈal anma iscutxba isba bey tuˈ; caw nohilo yul n̈a yeb istin̈a yu anma. Yoc Comam yalno Istzotiˈ Comam Dios tet anma.
Yapni can̈wan̈ ebnaj ikˈn̈e huneˈ naj camnajilo isnimanil.
Yajaˈ mach yu yocto ebnaj yul n̈a iscˈatan̈ Comam, yuto caw witzˈan yu anma. Yuxin ahto ebnaj yiban̈ teˈ n̈a tuˈ, isholnican̈ ebnaj hanicˈ yiban̈ teˈ yin̈ yetcˈulal bay ay Comam; yanayto ebnaj naj camnajilo isnimanil tuˈ sat huneˈ batxteˈ tet Comam.
Hayet yilni Comam tato caw ayco yanma ebnaj ikˈn̈e naj tuˈ yin̈ Comam, yalni Comam tet naj yaˈay tuˈ: ―Hach wet anmahil, wal tinan̈ maoccano nimancˈulal yin̈ hamul, ẍi Comam tet naj.
Ay xin huntekˈan ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés ayicto bey tuˈ, hayet yaben ebnaj yin̈ tzet yal Comam, yoc ebnaj istxumni hacaˈ tiˈ:
“¿Tzet yin̈ xin hac tuˈ yalni naj? Caw txˈoj chal naj yin̈ Comam Dios, walxinto han̈cˈan̈e Comam chu yakˈni tan̈o mule,” ẍi ebnaj yin̈ isnabal.
Yajaˈ xin istxumilo Comam yin̈ tzet chiecˈ yin̈ isnabal ebnaj, yuxin yal Comam: ―¿Tzet yin̈ hac tuˈ hetxumni?
Txumweloj, ¿baytet subuta walnihan tet naj tiˈ: “Chiakˈlax tan̈o hamul,” mato, “ahan̈wanoj, ican̈ habatxteˈ tiˈ cat hapaxtoj?”
Wal tinan̈ xin chinyelojan Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios tato ay wipan wakˈni nimancˈulalan yin̈ ismul anma ay yul sat yiban̈kˈinal tiˈ, ẍi Comam. Lahwi tuˈ yalni Comam tet naj yaˈay tuˈ:
―Haninan chiwalan tawet, ahan̈wanoj, ican̈ habatxteˈ tiˈ cat hapaxto hawatut, ẍi Comam tet naj.
Yin̈n̈ena tuˈ yahwano naj, yinican̈ naj isbatxteˈ, yelti naj yul n̈a yin̈ sat sunil anma, ispaxto naj. Hayet yilni anma huneˈ tuˈ caw cˈayilo iscˈul, yichico anma yalni cˈulla tzotiˈ yin̈ Comam Dios. Yalni anma hacaˈ tiˈ: ―Maẍto hunelo chijil huneˈ hacaˈ mayu tiˈ, ẍi anma.
Lahwi tuˈ istopaxo Comam Jesús istiˈ haˈ lago Galilea, caw hantan̈e anma apni iscˈatan̈ Comam. Yoc Comam iscuyno anma apni iscˈatan̈ tuˈ.
Lahwi tuˈ istopaxo Comam. Yilnito Comam naj Leví, iscˈahol icham Alfeo, tzˈon̈anayo naj bay chiel chˈen tohlabal yin̈ anma, chˈen chito bey Roma. Yalni Comam tet naj: ―Ocan̈ tzujno wintajan, ẍi Comam. Yet yaben naj huneˈ tuˈ yah lin̈no naj, yoc tzujno naj yinta Comam.
Naj Leví tuˈ, yawte naj Comam waˈo yatut. Yoc Comam waˈo sat meẍa yeb ebnaj iscuywom, yeb ebnaj ikˈomilo tohlabal, yeb huntekˈanxa mac mach cˈulo isbeybal. Caw xin hantan̈e anma tzujan yinta Comam.
Hayet yilni ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés yeb ebnaj fariseo ta chiwaˈ Comam yeb anma tuˈ, iskˈamben ebnaj tet ebnaj iscuywom Comam: ―¿Tzet yin̈ xin chiwaˈ naj hecuywawom tiˈ xol ebnaj ikˈomilo tohlabal yeb ebnaj txˈoj isbeybal? ẍi ebnaj.
Hayet yaben Comam huneˈ tuˈ, yalni Comam tet ebnaj: ―Haˈ anma mach yaˈo ay matzet chiocnico naj an̈lom yu, walxinto haˈ anma yaˈay haˈ chiocnico naj an̈lom yu. Mach quinhulan wawteˈan anma chalni tato cˈul yecoj, walxinto haˈ anma mulum, ẍi Comam.
Yet hunel ayco ebnaj iscuywom naj Juan anican̈ haˈ iswiˈ anma yeb ebnaj fariseo isyijen yet mach chiwaˈ ebnaj yu istxahli tet Comam Dios, yuxin apni huntekˈan ebnaj iskˈambeˈ tet Comam Jesús: ―¿Tzet yin̈ xin mach chisyije ebnaj hacuywom tiˈ yin̈ yet mach chon̈waˈi yu cotxahli tet Comam Dios? ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam tet ebnaj: ―Kˈinaloj hunu mohyilal tinan̈, ¿tom chakˈle anma awtebil tuˈ wahil yet aycˈo naj mohyom xol anma tuˈ? Machoj, wal xin mach chu yijlen anma tuˈ wahil ta aycˈo naj mohyom tuˈ.
Yajaˈ chiapni istiempohal bay chiilaxilo naj mohyom tuˈ catto yoc anma isyijen huneˈ yet mach chon̈waˈi yu cotxahli tet Comam Dios.
Mach chu yalaxico hunu kˈap kˈap acto isbujilo hunu xilkˈape caw xilxa, yuto hayet chimoqˈui kˈap acˈto tuˈ, cat cam yahcan̈ istzilmocanto huneˈ kˈap xilxa tuˈ.
Hacpax tuˈ xin, mach chu yalaxayto acˈ vino yul noˈ tzˈum xilxa yuto yet chihowbican̈ teˈ vino tuˈ, chitzilmoto noˈ tzˈum tuˈ, cat ismalcanto teˈ vino. Yuxin yul noˈ acˈ tzˈum chialaxayto teˈ vino acˈto, ẍi Comam.
Yin̈ huneˈ tzˈayic xewilal xin, yecˈto Comam Jesús yul huneˈ nichˈan beh xolbal ixim trigo yeb ebnaj iscuywom; yinilo ebnaj iswiˈ ixim iscˈuxuˈ.
Yuxin yal ebnaj fariseo tet Comam: ―¿Tzet yin̈ chilo ebnaj hacuywom tiˈ iswiˈ ixim trigo iscˈuxuˈ? ¿Tom mach heyohtajoj tato txahul comunla yin̈ tzˈayic xewilal? ẍi ebnaj.
Yajaˈ xin takˈwi Comam tet ebnaj: ―¿Tom maẍto bay cheyil yul Yum Comam Dios yin̈ naj rey David yet isn̈ohchacan̈ naj yeb ebnaj tzujan yintaj?
Hayet isn̈ohchacan̈ naj yeb ebnaj, yocto ebnaj yul yatut Comam Dios, iswahni naj David tuˈ ixim pan haltebilxa tet Comam, yakˈnipaxo naj ixim iswab ebnaj yetbi tuˈ, yajaˈ xin han̈e ebnaj sacerdote chu iswahni ixim. Yet yuni huneˈ tuˈ naj Abiatar ayco yahawilo ebnaj sacerdote.
Yacano Comam Dios tzˈayic xewilal yu iscˈulal yin̈ anma, maẍtaj yu coyijen tzˈayic xewilal yuxin watxˈicano yu Comam Dios.
Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios, chu walnihan yin̈ tzet cheyu yin̈ tzˈayical xewilal, ẍi Comam Jesús.

3

Yocto Comam Jesús yul iscapilla ebnaj Israel hunelxa, cˈuxan xin ayicto huneˈ naj camnajilo huneˈ iskˈab.
Ay xin huntekˈan ebnaj ayictoj yun̈e yilni ta chakˈ cawxo Comam huneˈ naj tuˈ yin̈ istzˈayical xewilal, cat yoc ebnaj akˈocˈule yin̈ Comam yalni.
Yalni Comam tet naj camnajilo iskˈab tuˈ: ―Ahan̈wanoj cat hawoc lin̈no coxoltiˈan̈, ẍi Comam.
Iskˈamben Comam tet ebnaj ayicto yul capilla tuˈ: ―¿Baytettaxca chisje cowatxˈen yin̈ istzˈayical xewilal heyalni, ham iscˈulal mato istxˈojal? ¿Chimyu jan̈ten anma yaˈay mato machoj? ẍi Comam. Hayet yaben ebnaj yalni Comam hacaˈ tuˈ machi hunu ebnaj takˈwi.
Ishowbican̈ Comam, yecˈ tˈan̈tˈon yin̈ anma ayicto yul capilla tuˈ. Caw xin biscˈulal elpaxico iscˈul Comam yuto mach chisje ebnaj yabeto yin̈ tzet chal Comam. Lahwi tuˈ xin yalni Comam tet naj camnajilo iskˈab: ―Toholban̈elto hakˈab, ẍi Comam. Istoholban̈enilto naj iskˈab, iswatxˈicaniloj.
Haxa yet yelti ebnaj fariseo bey tuˈ yoc ebnaj islahtiˈn̈en isba yeb ebnaj ayco yin̈ ispartido naj Herodes yin̈ tzet chu yakˈni camo ebnaj Comam.
Lahwi tuˈ, isto Comam istiˈ haˈ lago yeb iscuywom. Caw xin hantan̈e anma oc tzujno yinta Comam. Ay anma ay bey ismajul Galilea, aypaxo anma ay bey ismajul Judea,
aypaxo xin anma ah con̈ob Jerusalén, yeb anma ah Idumea. Aypaxo xin anma ay iskˈaxepicˈto haˈ niman Jordán apni. Aypaxo anma tit yul ismajul con̈ob Tiro yeb yul ismajul con̈ob Sidón. Apni sunil anma tuˈ yuto yabelo sunil cˈaybalcˈule xaiswatxˈe Comam.
Caw xin txˈiˈal anma apni iscˈatan̈ Comam, yuxin yal Comam tet ebnaj iscuywom ta chiti ebnaj hunu teˈ barco bay chiahto Comam yun̈e machi istenico isba anma yin̈ Comam.
Yuto caw txˈiˈal mac cawxican̈ yu Comam, caw xin tzetcˈa anma yaˈay apni yun̈e istzabni anma Comam yalni.
Xol anma istenba isba iscˈatan̈ Comam tuˈ, ay anma ayco ischejab naj matzwalil yin̈. Hayet yilni ebnaj Comam, yay jahno ebnaj sata Comam, yahwi ebnaj yin̈ caw ip: ―Hach tiˈ hach Iscˈahol Comam Dios, ẍi ebnaj.
Yajaˈ cachwa Comam yin̈ ebnaj ta mach chalilo ebnaj Comam.
Lahwi tuˈ yahto Comam Jesús yin̈ istzalanil huneˈ won̈an, yawtenti Comam macta chal iscˈul, ishitzico macta yawte Comam tuˈ iscˈatan̈.
Lahwi tuˈ issicˈlenilo Comam cablahon̈wan̈ ebnaj yu yoccano tzujno yinta Comam yeb yu yalnicˈo Istzotiˈ Comam Dios tet anma.
Yakˈnicano Comam yip ebnaj ischejnilo ischejab naj matzwalil yin̈ anma.
Hac tiˈ isbi ebnaj cablahon̈wan̈ tuˈ hacaˈ tiˈ: naj Simón, Pedro yaco Comam isbiho naj,
naj Jacobo, yeb naj Juan; ebnaj cawan̈ tiˈ yuẍta isba ebnaj, iscˈahol icham Zebedeo ye ebnaj, Boanerges yacanico Comam isbiho ebnaj. Huneˈ bihe tuˈ chal yelapnoj Yuninal Cˈuh.
Yebpaxo xin naj Andrés, naj Felipe, naj Bartolomé, naj Mateo, naj Tomás, naj Jacobo, Iscˈahol icham Alfeo. Naj Tadeo, naj Simón ayticˈaco yin̈ huneˈ partido cananista,
yeb naj Judas Iscariote, naj anico Comam yul iskˈab camical. Lahwi tuˈ yapni Comam Jesús yul huneˈ n̈a yeb ebnaj iscuywom.
Caw xin txˈiˈal anma apnipaxo iscˈatan̈ Comam, caw matxaticˈa chu iswaˈ Comam yeb ebnaj iscuywom tuˈ yu anma.
Hayet yohtan̈enilo ebnaj yuẍta Comam ta apni Comam bey huneˈ n̈a tuˈ, yapni ebnaj ikˈwal yin̈ Comam yalni, yuto challaxi tato xaetaxto yul iswiˈ Comam.
Aypaxo xin huntekˈan ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés ispeto Jerusalén apni iscˈatan̈ Comam, yalni ebnaj yin̈ Comam hacaˈ tiˈ: ―Naj tiˈ chu yinilo naj ischejab naj matzwalil yin̈ anma yuto naj Beelzebú, yahawil ebnaj matzwalil, chiakˈni yip naj, ẍi ebnaj.
Hayet yaben Comam yalni ebnaj hacaˈ tuˈ, yawten Comam ebnaj, yanico Comam huneˈ yechel tiˈ tet ebnaj: ―¿Tzettaxca chu yinilo naj matzwalil hunuxa yet matzwalilal yin̈ anma?
Kˈinaloj ta ay hunu con̈ob chispoh isba cat yanico howal yin̈ hunun, ta hac tuˈ caw yin̈ an̈emi chitan̈ilo yip huneˈ con̈ob tuˈ.
Hacpax tuˈ xin ta ay hunu n̈ahil ebnaj yuẍtan̈e isba chakˈle howal, yin̈ an̈emi chipax yip huneˈ n̈ahil anma tuˈ.
Hacmi tuˈ chu naj matzwalil ta chispoh isba naj yeb ischejab cat yanico naj howal yin̈ ischejab tuˈ, ta hac tuˈ caw yin̈ an̈emi chipax yip naj cat istan̈ilo naj.
Kˈinalo ta ay hunu naj yahaw n̈a caw ay yip, machmi hunu naj elkˈom chu yocto yul yatut naj yelkˈanolti tzet ay naj, cachann̈e tato chikˈoji naj elkˈom tuˈ yin̈ naj cat iscˈalban naj naj, hacn̈em tuˈ chu yelkˈanilti naj tzet ay naj.
Yin̈ caw yeli chiwalan teyet, tzijxan̈e mulehal chaco anma, maca tzijxan̈e tzotiˈ txˈoj chala, ayto nimancˈulal yin̈ yu Comam Dios.
Yajaˈ wal mac txˈoj istzotel yin̈ Comam Espíritu Santo, huneˈ mac tuˈ matxa bakˈinal ay nimancˈulal yin̈ yu Comam Dios, chicanto ismul tuˈ yin̈ sunilbal tiempo, ẍi Comam.
Yal Comam hacaˈ tuˈ yuto yal ebnaj tato ayco ischejab naj matzwalil yin̈ Comam.
Hayet yapni ismiˈ Comam Jesús yeb ebnaj yuẍta ilwal yin̈, mach octo yul n̈a, ton̈e ischej ebnaj awtelaxo Comam.
Xol anma tzˈon̈anayo iscˈatan̈ Comam tuˈ, ay mac halni: ―Mam cuywawom, aycˈo hamiˈ yeb ebnaj hawuẍta istiˈ n̈a, lan̈an cachissayni ebnaj, ẍi.
Istakˈwi Comam: ―¿Mac inmiˈan yeb wuẍtajan heyalni? ẍi Comam.
Yecˈ tˈan̈tˈon Comam yin̈ sunil mac tzˈon̈anayo iscˈatan̈ tuˈ, yalni Comam xin: ―Haˈ mac ayicti bey tiˈ, haˈ inmiˈan, haˈ wuẍtajan,
yuto haˈ mac chiyijen tzet chal Comam Dios, haˈ wuẍtajan, haˈ wanaban yeb xin haˈ inmiˈan, ẍi Comam.

4

Haxa yet hunelxa xin oc Comam Jesús iscuyu anma istiˈ haˈ lago, yajaˈ yu caw hantan̈e anma yuxin ahto Comam yul huneˈ teˈ barco ayco iscawilal, wal anma xin cancano istiˈ haˈ lago tuˈ.
Yichico Comam iscuyni anma, caw xin txˈiˈal tzet yaco Comam yecheloj yet chicuywahi. Yet iscuywa Comam tuˈ yalni Comam huneˈ tiˈ:
―Tinan̈, abewe tzet chiwalan: Ay huneˈ naj to txiho trigo.
Hayet lan̈an istxihnayo naj ixim, ay ixim apni cˈatna yul beh, yul noˈ chˈic islohnoto ixim.
Aypaxo xin ixim apni cˈatna xolaj chˈen chˈen bay machi bin txˈo txˈotxˈ, caw xin pet ahilo ixim yu kˈaxan xolaj chˈen, mach nahatto yehayto yich txˈotxˈ.
Yajaˈ yet yahilo tzˈayic yet yikˈnican̈ yip kˈaˈ istajayo ixim, yuto machi bay yayto xeˈ ixim yu chˈen chˈen.
Aypaxo xin ixim apni xolaj yin̈atil teˈ txˈix, hayet ischˈibcan̈ ixim ischˈibpaxocan̈ teˈ, yuxin tzˈonbayo ixim, machi xin sat ixim yacoj.
Wal ixim apni cˈatna xol txˈo txˈotxˈ caw cˈul, caw sakˈal yu ischˈibcan̈ ixim yeb caw yakˈ sat ixim. Ay ixim treinta yuteco sat yin̈ hunun iswiˈ, ay bay sesenta, aypaxo bay cien yuco sat ixim yin̈ hunun iswiˈ.
Maquex cheyabe huneˈ tiˈ akˈwe heyanma hetxumniloj, ẍi Comam.
Hayet haxan̈e iscuywom Comam Jesús cancano iscˈatan̈ yeb mac chi‑ticˈa‑aben tzet chal Comam, yoc ebnaj iskˈambeno tet Comam yin̈ tzet chal yelapno huneˈ yechel yaco Comam yet iscuywahi.
Istakˈwi Comam tet ebnaj: ―Teyetn̈e chakˈ Comam Dios heyohtan̈elo huntekˈan ewanticˈa yehi, yun̈e hetxumni yin̈ tzet chu yoc anma yul iskˈab Comam Dios. Wal tet comon anma xin yecheln̈e chakˈ Comam tet.
Waxan̈ca hajan isbakˈsat, yajaˈ mach chila, waxan̈ca chabe, yajaˈ mach chitxumchalo yu, yuxin mach chaco isba yul iskˈab Comam Dios cat yakˈlax nimancˈulal yin̈ ismul, ẍi Comam.
Yalnipaxo Comam tet iscuywom: ―Ta machi txumchalo heyu yin̈ naj txihom trigo wacojan yechelo teyet, ¿tzicˈanab xin chu hetxumnilo huntekˈanxa yechel chiwalan chal tuˈ?
Naj txihom trigo tuˈ, yechel yeco naj yin̈ mac chihalnicˈo Istzotiˈ Comam Dios.
Ixim hin̈at apni yul beh, yechel yin̈ anma chiaben Istzotiˈ Comam Dios, yajaˈ lahwi yabeni cat yul naj matzwalil yinolo yin̈ yanma.
Ixim aycˈay xolaj chˈen chˈen, yechel yin̈ anma chiaben Istzotiˈ Comam Dios cat ischahni yin̈ tzalahilal yul yanma.
Yajaˈ yu maẍto yip yanma yin̈ Comam yuxin hayet chul ilwebal yiban̈ yeb yet chicajlax yu Istzotiˈ Comam, caw yin̈ an̈e chilo yanma yin̈ Comam.
Ixim hin̈at apni xolaj yin̈atil teˈ txˈix yechel yin̈ mac chiaben Istzotiˈ Comam Dios,
yajaˈ yu ecˈbal chaco yin̈ iscˈul yin̈ tzet ay yul sat yiban̈kˈinal tiˈ cat yanico yanma yin̈ kˈalomal, chochenpaxto sunil tzet ye tuˈ. Haˈ sunil huntekˈan tuˈ chiakˈni cˈayolo Istzotiˈ Comam yul yanma, hac tuˈ xin mach chichˈib yin̈ yet Comam.
Haxa ixim hin̈at apni xol txˈo txˈotxˈ caw cˈul, yechel yin̈ anma chiaben Istzotiˈ Comam Dios cat ischahni yul yanma. Lahan anma tuˈ hacaˈ ixim caw niman sat yakˈa; hacaˈ ixim yaco treinta sat yin̈ hunun iswiˈ, hacaˈ ixim sesenta yeb ixim yaco cien sat yin̈ hunun iswiˈ, ẍi Comam.
Yalnipaxo Comam Jesús: ―Yet chicotzujbanico kˈaˈ yin̈ hunu cantil, mach chicon̈ohbaco hunu cahon yiban̈, mach chijapaxicto yalan̈ txˈat. Wal xin nahat chicotˈun̈bacan̈ yun̈e ismujli.
Hacpax tuˈ xin sunil tzet ewan yehi, chiixtan̈wiloj yeb sunil tzet ye tuˈ mach ohtabiloj chiohtan̈elaxi.
Maquex cheyabe huneˈ tiˈ, akˈwe heyanma hetxumniloj, ẍi Comam.
Yalnipaxo Comam: ―Cam cheyabe tzet chiwaltiˈan yuto hacaˈ heyanico yin̈ heyanma heyabeni, hac tuˈ chu yakˈni Comam Dios hetxumuˈ, caw xin ecˈbalto chu yakˈni Comam hetxumuˈ.
Yuto haˈ mac chakˈ yanma istxumni, chakˈpaxo Comam yakˈbil tet, yajaˈ wal mac mach chicam iscˈul istxumni, haˈ nichˈan etza chitxumchalo yu chiilaxilo tet, ẍi Comam.
Yalnipaxo Comam Jesús: ―Anma chioc yul iskˈab Comam Dios, lahan hacaˈ hunu naj chitxihnayo ixim trigo sat txˈo txˈotxˈ.
Waxan̈ca chiway naj akˈbalil cat yahwano naj tzˈayical, yajaˈ ixim hin̈at tuˈ chul iscˈul ixim cat ischˈib ixim; mach yohtajo naj yin̈ tzet chu ischˈib ixim.
Yul txˈotxˈ chiswatxˈe isba ixim; haˈ yin̈ babelal chiahilo ixim, haxa yin̈ tzujanilxa xin cat ispoh ixim, lahwi tuˈ cat yoc yul ixim.
Haxa yet chikˈanbilo ixim, cat yul naj iscˈupnocan̈ ixim yuto istiempohalxa yah ixim, ẍi Comam.
Yalnipaxo Comam Jesús: ―¿Tzettaxca chiyu ischˈib isbisil anma chioc yul iskˈab Comam Dios chute hetxumni?
Wal xin lahan hacaˈ nichˈan yin̈atil teˈ mostaza chitzˈunlaxi. Teˈ hin̈at mostaza tuˈ, haˈ teˈ caw nichˈanchˈan xol sunilej teˈ hin̈at,
yajaˈ yet chitzˈunlax teˈ xin cat ischˈibcan̈ teˈ, haˈ xin teˈ ecˈbal nimajal chu sata sunilej teˈ itah. Caw nimej chu iskˈab teˈ yuxin chiapni noˈ chˈic iswatxˈe yatut xol iskˈab teˈ, ẍi Comam.
Hac tuˈ yu iscuyni Comam Jesús anma yin̈ Istzotiˈ Comam Dios yet yanico Comam huntekˈan yechel tet anma. Caw txˈiˈal yechel yaco Comam, hataticˈa hanta chikˈoji anma istxumni.
Sunil cuybanile yakˈ Comam, yecheln̈e yaco Comam tet anma. Wal tet ebnaj iscuywom Comam xin, yal Comam yin̈ haban yin̈ tzet chal yelapnoj.
Yet kˈejbiyalil yin̈ticˈa huneˈ tzˈayic tuˈ, yalni Comam Jesús tet ebnaj iscuywom: ―Ton̈we iskˈaxepicˈto haˈ lago tiˈ, ẍi Comam.
Hac tuˈ yu iscancano anma istiˈ haˈ, yinito ebnaj Comam yul teˈ barco ayayo bey tuˈ. Aypaxo xin huntekˈan teˈ barco oc tzujno yinta teˈ bay ayicto Comam.
Hayet ayco teˈ yiban̈ ha haˈ istit huneˈ niman jakˈekˈ, yichico jakˈekˈ ismakˈnicto haˈ yul teˈ barco tuˈ, caw xin nohayto haˈ yul teˈ.
Wal Comam xin wayo chu yin̈ilto isyutz teˈ, kˈeyanayo yiban̈ huneˈ iskˈan̈ wiˈe. Yoc ebnaj yinolo iswayan̈ Comam, yalni ebnaj: ―Mam cuywawom, caw matzet chal nino hacˈul, lan̈an coto yich haˈ lah, ẍi ebnaj.
Hayet yaben Comam huneˈ tuˈ yahwano Comam, iscachni Comam jakˈekˈ yeb ha haˈ: ―Matxa chexbili, lin̈bawe heba, ẍi Comam. Yin̈n̈ena tuˈ islin̈ban isba jakˈekˈ yeb ha haˈ, ispaxtzˈin̈nahi.
Yalni Comam tet ebnaj iscuywom tuˈ: ―¿Tzet yin̈ xin caw chexxiwi? Caw mach chicawxi hecˈul yin̈ Comam Dios, ẍi Comam.
Wal ebnaj iscuywom Comam tuˈ caw xiw ebnaj, yalni ebnaj tet hunun: ―¿Mac anmahil yaˈ tiˈ yuxin chisyije jakˈekˈ yeb ha haˈ yin̈ tzet chal yaˈ? ẍi ebnaj yin̈ Comam.

5

Lahwi tuˈ, yapni Comam Jesús iskˈaxepicˈto haˈ lago yeb iscuywom yul ismajul Gadara.
Hayet yel Comam yul teˈ barco tuˈ, yapni huneˈ naj ayco ischejab naj matzwalil yin̈ iscˈatan̈ Comam. Naj tuˈ ispeto naj xolaj panteón,
caw xin haˈ bey tuˈ huneln̈e ye naj. Maẍticˈa xin chakˈ cˈalba isba naj waxan̈ca chicˈalbalax naj yu chˈen cadena.
Caw txˈiˈal el cˈalbalax iskˈab naj yeb yoj naj yu chˈen cadena, yajaˈ chislin̈to naj chˈen, caw machi hunu mac chikˈoji yin̈ naj.
Yet tzˈayical yeb yet akˈbalil chˈecˈ naj yin̈la istzalanil witz yeb xolaj panteón, caw xin chiel yaw naj yet chiecˈ naj; chi‑xin‑ismakˈico isba naj yin̈ej chˈen chˈen yeqˈui.
Yet nahatto ay naj yilnito naj Comam, istit naj yin̈ an̈e isjahbanayo isba sata Comam.
Yalni Comam: ―¡Hach matzwalil, elan̈ yin̈ naj tiˈ! ẍi Comam. Yah yaw naj yin̈ caw ip: ―¿Tzet hawoc win̈an Jesús, Iscˈahol Dios caw aycano yip? Caw chinkˈanan tawet, mach chawakˈ ecˈoyaˈ wanmahan, ẍi naj.
Iskˈamben Comam tet naj: ―¿Tzet habi? ẍi Comam. Istakˈwi naj: ―Legión inbihan yuto caw niman jikˈni cobahan̈, ẍi naj.
Caw xin iskˈan ebnaj ischejab naj matzwalil tuˈ tet Comam tato mach chischejilo Comam ebnaj yul ismajul huneˈ txˈo txˈotxˈ bay ay tuˈ.
Cˈuxan xin tzetcˈa noˈ txitam lan̈an islo yin̈ istzalanil huneˈ witz tuˈ,
yuxin yal ebnaj ischejab naj matzwalil tuˈ tet Comam: ―Chejon̈tojan̈ yin̈ noˈ txitam tuˈ lah, ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam: ―Quexwej, ẍi Comam. Hac tuˈ yu yelcano ebnaj ischejab naj matzwalil yin̈ naj, istocano ebnaj yin̈ noˈ txitam tuˈ, aymi noˈ cabo mil. Hayet yapni ebnaj ischejab naj matzwalil yin̈ noˈ xin, iskˈojnito isba noˈ sat pahaw yay apno noˈ yul haˈ lago, ishikˈnito noˈ haˈ.
Hayet yilni ebnaj tan̈em txitam huneˈ tuˈ yelcan̈ ebnaj, isto ebnaj yalno tet ebnaj lan̈an ismunla iscawilal tuˈ yeb tet anma ay yul con̈ob tuˈ.
Hayet yapni anma iscˈatan̈ Comam, yilni anma naj bay ayticˈaco ebnaj ischejab naj matzwalil, ayxaco xil iskˈap naj, caw xiw anma yilni huneˈ tuˈ.
Haˈ xin anma ilni yin̈ tzet iswatxˈe Comam yin̈ naj bay ayticˈaco ischejab naj matzwalil tuˈ, yeb yin̈ tzet yu isto noˈ txitam sat pahaw, haˈ ebnaj halni tet huntekˈanxa anma apni ilnoj.
Yichico anma yalni tet Comam tato chiel Comam sat istxˈotxˈ ebnaj.
Hayet yocto Comam yul teˈ barco, yet ismeltzoxa, yalni naj bay el ischejab naj matzwalil tet Comam tato chischahto Comam naj yintaj.
Yajaˈ xin mach chisje Comam, yalni Comam tet naj: ―As paxan̈to hawatut cat hawalni tet sunil mac ayto hawu haba yebi yin̈ tzet mayu hacawxican̈ yeb iscˈulchˈanil iscˈul Comam tawin̈, ẍi Comam.
Hayet yaben naj huneˈ tuˈ ispaxto naj, yichico naj ispujbanicˈo yulaj con̈ob ay yul ismajul Decápolis yin̈ tzet yu iscawxican̈ naj. Wal anma xin caw chicˈay iscˈul yaben tzet chal naj.
Hayet yeqˈuilo Comam Jesús iskˈaxepicˈto haˈ lago, caw hantan̈e anma apni iscˈatan̈ Comam, yuxin cancano Comam istiˈ haˈ.
Lahwi tuˈ, yapni huneˈ naj chiyij Jairo iscˈatan̈ Comam, yahawil yeco naj yin̈ capilla. Haˈ yet yapni naj iscˈatan̈ Comam yay jahno naj yich yoj Comam.
Yoc naj iskˈanno tet Comam hacaˈ tiˈ: ―Mamin, ay huneˈ nichˈan incutzˈinan lan̈anxa iscami, estam chachto nino wintajan cat hawanayo hakˈab yiban̈ ix haxinwal chicawxican̈ ix, hac tuˈ xin mach chicam ix, ẍi naj.
Hac tuˈ yu isto Comam yinta naj, caw xin hantan̈e anma ocpaxo tzujno yinta Comam, toxan̈e xin chistenico isba anma yin̈ Comam.
Xol anma tuˈ ayco huneˈ ix cablahon̈ebxa habil yichico yay istxˈahwobal, matxaticˈa chilin̈i.
Caw txˈiˈalxa ebnaj doctor bay xaecˈ ix, caw xaistan̈tzelo ix sunil tzet aya yu yan̈chahi, yajaˈ maẍticˈa chian̈cha ix; wal xin caw ip yahcan̈ huneˈ yabil tuˈ yin̈ ix.
Yajaˈ xayabe ix yin̈ ej iscˈulal chiswatxˈe Comam, yuxin hitzico ix yinta Comam xol anma tuˈ, istzabni ix xil iskˈap Comam.
Yuto istxum ix hacaˈ tiˈ: “Waxan̈ca han̈e xil iskˈap Comam chintzaban cat incawxican̈an,” ẍi ix ischuquil.
Lan̈antoticˈa istzabni ix xil iskˈap Comam, islin̈inacan̈ yin̈ ix, iscawxinalo ix.
Wal Comam Jesús yohtan̈eloj tato ay huneˈ mac cawxilo yu yip, yuxin ismeltzo isba Comam istˈan̈xito yin̈ anma tuˈ, yalni Comam: ―¿Mac maquintzabnihan? ẍi Comam.
Istakˈwi ebnaj iscuywom Comam: ―Mamin, ¿tom mach chawila tato caw hantan̈e anma chistenico isba tawin̈ cat hakˈambenpaxoj mac macachtzabni? ẍi ebnaj.
Yajaˈ yexn̈e yecˈ tˈan̈tˈon Comam yin̈ anma tuˈ yu yilni mac tzabni Comam.
Wal ix xin toxan̈e chibayla yah ix yu xiwquilal, ishitzico ix, yay jahno ix sata Comam, yalnilo ix yin̈ tzet yu iscawxican̈.
Yalni Comam tet ix: ―Miyay, macachcawxinacan̈ yu maxawaco hawanma win̈an, paxan̈to yin̈ tzalahilal, cawachxa tinan̈, ẍi Comam.
Lan̈antoticˈa xin, yapni huntekˈan ebnaj ispeto bey yatut naj Jairo, ismam ix nichˈan yaˈay tuˈ, yalni ebnaj tet naj: ―Mam Jairo, wal ix hacutzˈin macamna ix, nabxan̈e chawito naj cuywawom tiˈ tawintaj, ẍi ebnaj.
Hayet yaben Comam yin̈ tzet yal ebnaj tuˈ, yalni Comam tet naj Jairo: ―Mach chawaco yin̈ hacˈul, wal xin aco hawanma yin̈ Comam Dios, ẍi Comam.
Mach xin isje Comam tato chito anma yintaj, cachann̈e naj Pedro, naj Jacobo yeb naj Juan yito Comam; naj Jacobo yeb naj Juan tuˈ, yuẍta isba ebnaj.
Hayet yapni Comam yatut naj Jairo tuˈ, yilni Comam tatoxan̈e chiwejcha anma yokˈ yu biscˈulal yin̈ ix.
Yocto Comam yul n̈a tuˈ, yalni Comam tet anma: ―¿Tzet yin̈ xin chexwejcha heyokˈi? Ix nichˈan tiˈ mach camnajo ix, wal xin ton̈e chiway ix, ẍi Comam.
Hayet yaben anma yalni Comam hacaˈ tuˈ, yoc anma tzebo yin̈ Comam. Lahwi tuˈ ischejnilti Comam sunil mac ayicto bey tuˈ, haxan̈e xin ismam yeb ismiˈ ix yeb ebnaj oxwan̈ tuˈ octo yinta Comam bay ay ix nichˈan tuˈ.
Yoc tzabno Comam yin̈ iskˈab ix, yalni Comam tet ix: ―Talita cumi, ẍi Comam. Haˈ chal yelapno tuˈ: “Hach nichˈan tzˈul, haninan chiwalan tawet, ahan̈wanoj.”
Yin̈n̈ena tuˈ yahwano ix nichˈan tuˈ, yichico ix yeqˈui. Caw xin cablahon̈eb habil ix. Hayet yilni anma huneˈ tuˈ, caw toxan̈e chicˈay iscˈul.
Yalni Comam tato chiakˈlax waˈo ix, yalnipaxo Comam tato mach bay chihallaxicˈo huneˈ tuˈ.

6

Lahwi tuˈ yel Comam Jesús yul con̈ob Capernaum, yapni Comam yul iscon̈ob, haˈ ton xin Nazaret; tzujanpaxo xin ebnaj iscuywom Comam yintaj.
Haxa yin̈ istzˈayical xewilal, yoc Comam iscuyno anma yul capilla. Hayet yaben anma iscuywa Comam caw cˈayilo iscˈul, yalni anma tuˈ hacaˈ tiˈ: ―¿Baytuˈwal bey naj tiˈ iscuyu huntekˈan tiˈ? ¿Baytuˈwal chiti naj ishelanil yeb yip iswatxˈen huntekˈan cˈaybalcˈule chisye tiˈ?
¿Tom maẍtaj naj tiˈ naj hutxˈum teˈ, naj yunin ix María? yeb ¿tom mach yuẍtajo isba naj yeb naj Jacobo, naj José yeb naj Judas, yeb naj Simón? ¿Tom xin maẍtaj coxol tiˈ aypaxo yanab naj? ẍi ebnaj. Yu huneˈ tuˈ yuxin mach isje ebnaj yabeˈ yin̈ tzet chal Comam.
Yalni Comam tet ebnaj: ―Sunil ischejab Comam Dios yul hunuxa nan con̈obal caw xahan chiillaxi, wal yul iscon̈ob xin mach xahano chiillax yu yet con̈ob, yeb yu mac ayto yu isba yebi yeb yu ej yuẍtaj, ẍi Comam.
Mach txˈiˈalo cˈaybalcˈule isye Comam bey tuˈ, cachann̈e haywan̈n̈e mac yaˈay bay yayo Comam iskˈab, iscawxiloj.
Caw xin cˈay iscˈul Comam yuto huntekˈan anma ay bey tuˈ mach yayto yul yanma yin̈ Comam. Lahwi tuˈ xin, isto Comam Jesús iscuyno anma yin̈ Istzotiˈ Comam Dios yulaj con̈ob ayco yin̈ ishoyanil tuˈ.
Yawten Comam ebnaj cablahon̈wan̈ iscuywom yanito Comam ebnaj yin̈ catawan̈. Yakˈni Comam yip ebnaj yinilo ischejab naj matzwalil yin̈ anma.
Yet yalan̈to maẍto chito ebnaj tuˈ, yalnicano Comam ischejbanil ebnaj hacaˈ tiˈ: ―Matzet cheyito yin̈ hebel, mach cheyito hetzˈispa yeb tzet chelo, yebpaxo hemelyu. Wal xin han̈cˈan̈e hekˈojoch cheyitoj,
yeb han̈e hexan̈ab ayco yin̈ heyoj haˈn̈echˈan cheyitoj, machi xin cheyipaxto hehelbal.
Hayet chexapni yul hunun con̈ob, haˈ teˈ n̈a bay chekˈan bay chexwayi, han̈e bey tuˈ chexapni wayoj masanta yet chexmeltzohi.
Yajaˈ tato ay hunu con̈ob bay mach chexchahlax yu anma yeb mach choche yabe tzet cheyala, chexel yul huneˈ con̈ob tuˈ, cat hetzicnicanilo ispojojal iscon̈ob anma tuˈ yin̈ heyoj, yun̈e heyeniloj tato matxa heyoc yin̈ huntekˈan anma tuˈ, ẍi Comam.
Lahwi tuˈ xin, isto ebnaj iscuywom Comam tuˈ yalno tet anma ta chisbejcano iswatxˈen istxˈojal, cat yanico isba yul iskˈab Comam Dios.
Caw xin txˈiˈal mac bay yilo ebnaj ischejab naj matzwalil, txˈiˈal mac yaˈay ismasico ebnaj aceite yin̈, iscawxicanocan̈.
Yabelo naj rey Herodes iskˈumal Comam Jesús yuto sunilxan̈e bay cˈul istzotel anma yin̈ Comam. Yalni naj Herodes hacaˈ tiˈ: ―Haˈ huneˈ naj tuˈ, haˈ ton naj Juan anican̈ haˈ iswiˈ anma xaitzitzbican̈, yuxin ay yip naj iswatxˈen cˈaybalcˈule, ẍi naj.
Aypaxo mac chalni: ―Etzan̈em naj Elías huneˈ tuˈ, ẍi. Aypaxo mac chalni: ―Huneˈ naj tuˈ ischejab Comam Dios ye naj, hacaˈ ebnaj ecˈlena yet payat, ẍi anma.
Hayet yaben naj rey Herodes huneˈ tuˈ xin, yalni naj: ―Haˈ huneˈ naj tuˈ haˈ ton naj Juan anican̈ haˈ iswiˈ anma xaitzitzbican̈, naj inchejan eloto iswiˈ, ẍi naj.
Yuto yu ix Herodías, yuxin ischej naj Herodes tzablaxoyo naj Juan, iscˈalbalax naj yu chˈen cadena, yalaxicto naj yul preso. Ix Herodías tuˈ, yixal yuẍta naj rey Herodes ye ix, haˈ ton naj Felipe. Yajaˈ yikˈcan̈ naj rey Herodes tuˈ yixal yuẍtaj.
Yu huneˈ tuˈ, yuxin cachwa naj Juan yin̈ naj Herodes hacaˈ tiˈ: “Mach cˈulo hawikˈni yixal hawuẍtaj,” ẍi naj.
Hayet yaben ix Herodías huneˈ tuˈ, caw oc ishowal ix yin̈ naj Juan, yuxin yoche ix ispotxˈo naj, yajaˈ machi yu yu ix, yuto ayco istan̈emal naj yu naj Herodes yu chixiw naj yin̈ naj.
Wal naj Herodes caw yohta naj tato caw tohol isbeybal naj Juan tuˈ, yeb ta machi nino istxˈojal yin̈ naj. Hayet chitzotel naj Juan tuˈ caw chabe naj Herodes yin̈ tzet chal naj, yajaˈ mach chitxumcha yu naj yin̈ tzet wal yuten isba.
Yajaˈ yet hunel xin yecˈtze naj Herodes huneˈ kˈin̈ yuto tzˈajna naj yin̈ ishabilal, yawten naj ebnaj nimeta winaj chimunla yinta waˈo yin̈ huneˈ kˈin̈ tuˈ. Yawtenpaxo naj ebnaj yahawil yin̈ ebnaj soldado yeb ebnaj iswiˈehal yin̈ con̈ob Galilea. Haˈ tuˈ xin apni istzˈayical bay chu iswatxˈen ix Herodías istxˈojal yin̈ naj Juan.
Ix yunin ix Herodías tuˈ, octo ix can̈alwo yin̈ huneˈ kˈin̈ tuˈ, caw xin cˈul yu iscan̈alwi ix yin̈ sat naj Herodes yeb yin̈ sat ebnaj ayco waˈo iscˈatan̈ naj Herodes tuˈ, yuxin yal naj tet ix: ―Kˈan tzet chawoche wetan chiwakˈan tawet.
Caw chiwalan yabe Comam Dios tato chiwakˈan tzet chakˈana, waxan̈ca yicta tzet ayco yul inkˈaban, ẍi naj.
Hayet yaben ix huneˈ tuˈ, yelto ix, isto ix iskˈambeno tet ismiˈ: ―¿Tzettaxca chinkˈanan miˈ? ẍi ix. Yalni ix Herodías tet yunin tuˈ: Haˈ iswiˈ naj Juan anican̈ haˈ iswiˈ anma chakˈana, ẍi ix.
Isto ix yin̈ an̈e iscˈatan̈ naj Herodes tuˈ, yalni ix: ―Tinan̈ chiwochehan chawakˈ iswiˈ naj Juan yul hunu plato wetan, naj anican̈ haˈ iswiˈ anma, ẍi ix.
Hayet yaben naj rey Herodes huneˈ tuˈ caw biscˈulal elico iscˈul naj, yajaˈ matxa yu isman̈cˈon naj yuto yal naj yin̈ sat ebnaj cutxanico tuˈ ta chakˈ naj tzijxan̈e tzet chiskˈan ix.
Ischejni naj huneˈ naj soldado yikˈalo iswiˈ naj Juan. Isto naj soldado tuˈ yinolo iswiˈ naj Juan yul preso, yinito naj yul huneˈ plato, yakˈni naj tet ix kˈopo tuˈ. Lahwi tuˈ xin isto ix yakˈno tet ismiˈ.
Hayet yaben ebnaj iscuywom naj Juan huneˈ tuˈ, yul ebnaj iskˈanno isnimanil naj, isto ebnaj ismujnocanoj.
Hayet ismeltzoto ebnaj ischejab Comam Jesús iscˈatan̈, yichico ebnaj yalni tet Comam yin̈ tzet iswatxˈe yeb yin̈ tzet bey ebnaj yakˈaˈ iscuyuˈ anma.
Lahwi tuˈ xin yalni Comam tet ebnaj: ―Ton̈we xewo bay machi anma chieqˈui, ẍi Comam. Yal Comam hacaˈ tuˈ yutoxan̈e chitenxi anma yin̈ Comam, ay anma chitohi, aypaxo anma chihuli. Matxaticˈa xin ishamanil Comam iswaˈ yeb ebnaj iscuywom yu anma tuˈ.
Yuxinto octo Comam yeb ebnaj ischejab yul huneˈ teˈ barco, isto Comam bay machi anma chieqˈui.
Yajaˈ txˈiˈal mac ilni isto Comam yeb ebnaj, istxumnilo anma bay chiapni Comam, yuxin sunil anma ay yul huntekˈan con̈ob ayayo istiˈ haˈ tuˈ, to yu yoj bay chiapni Comam. Babel xin apni anma tuˈ sata Comam yuxin hayet yapni Comam wejanxato anma yechmani.
Hayet yelti Comam yul teˈ barco tuˈ, yilni Comam anma tenanayo tuˈ, istzˈaycan̈ iscˈul Comam yin̈ anma yuto lahan anma tuˈ hacaˈ noˈ meˈ machi mac chitan̈eni. Hac tuˈ yu yocpaxo Comam yalni txˈiˈal cuybanile tet anma.
Haxa yin̈ kˈejbiyal xin ishitzico ebnaj iscuywom Comam iscˈatan̈, yalni ebnaj xin: ―Mamin, caw kˈejbixa lah, machi xin teˈ n̈a bay ayon̈ tiˈ;
estam chachejto anma bay ayej teˈ n̈a, maca yulaj aldea ayco cohoyanil tiˈ cat islokˈni tzet chislo, ẍi ebnaj.
Yalni Comam tet ebnaj: ―Akˈwe tzet chislo anma hex ti, ẍi Comam. Istakˈwi ebnaj tet Comam: ―¿Tom chon̈tohan̈ colokˈohan̈ cab ciento denario ixim pan chiswah anma tiˈ chal tuˈ? ẍi ebnaj.
Yalni Comam tet ebnaj: ―¿Hayeb ixim pan ay texol? Ilwej hayeb ixim, ẍi Comam. Hayet yilni ebnaj, yalni ebnaj tet Comam: ―Mamin, howebn̈e ixim yeb cacˈon̈ noˈ niẍte cay, ẍi ebnaj.
Yalni Comam tet anma tato chiay tzˈon̈no sat chekˈan tuˈ yin̈ hunta majan.
Yuxin ay tzˈon̈no anma yin̈ cincuenta yeb cien yin̈ hunun majan.
Lahwi tuˈ xin yinican̈ Comam ixim howeb pan yeb noˈ cacˈon̈ cay, istˈan̈xican̈ Comam satcan̈, iskˈanni Comam iscˈulal Comam Dios yiban̈ tzet chilolax tuˈ. Lahwi tuˈ yoc Comam iskˈaxponoyo ixim pan, yakˈni Comam ixim tet ebnaj iscuywom, yoc ebnaj yitxkˈanoto ixim yin̈ anma; yitxkˈanpaxto ebnaj noˈ cacˈon̈ cay yin̈ anma.
Sunil anma waˈi hantaticˈa caw yoche iscˈul.
Hayet lahwi iswaˈcanilo sunil anma tuˈ, yoc ebnaj iscuywom Comam iscutxbanocan̈ ixim pan yeb noˈ cay matxa lahwi yu anma; caw xin cablahon̈ebto motx nohcan̈.
Howeb mil ebnaj waˈ yu Comam bey tuˈ.
Lahwi tuˈ ischejnito Comam Jesús ebnaj iscuywom yul teˈ barco, yun̈e isbabito ebnaj sata Comam bey con̈ob Betsaida iskˈaxepicˈto haˈ lago tuˈ, wal Comam xin cancano takˈlo tet anma.
Lahwi tuˈ isto Comam yin̈ iscˈul huneˈ won̈an yu istxahli.
Haxa yet yah akˈbal xin yictabalxa haˈ ayco teˈ barco tuˈ, wal Comam aytocano yin̈ iscˈul huneˈ won̈an tuˈ ischuquil.
Yilnito Comam tato caw yaˈta chakˈle ebnaj iscuywom tuˈ ismakˈni haˈ yu yinicˈo teˈ barco tuˈ yiban̈ ha haˈ, yuto caw ay yip istit jakˈekˈ sata teˈ barco tuˈ. Haxa yet lan̈anxa issajbilo xin isto Comam istzujnoyo ebnaj, isbelwito Comam yiban̈ haˈ, yajaˈ isyelo Comam hacaˈtan̈e palan̈ yecˈto Comam sata ebnaj iscuywom tuˈ.
Hayet yilni ebnaj isbelwi Comam yiban̈ ha haˈ tuˈ, ispixanmi camom yalni ebnaj, yuxin ah yaw ebnaj yin̈ caw ip.
Caw sunil ebnaj ilni, isxiwcan̈ ebnaj, yajaˈ yal Comam tet ebnaj: ―¡Ayojab yip heyanma, mach chexxiwi yuto haninan! ẍi Comam.
Lahwi tuˈ yahto Comam yul teˈ barco, hayet ayxahto Comam yul teˈ islin̈i yecˈ jakˈekˈ, caw xin cˈayilo iscˈul ebnaj iscuywom Comam yilni huneˈ tuˈ.
Waxan̈ca yil ebnaj yet iswatxˈen Comam huneˈ cˈaybalcˈule yin̈ ixim pan, yajaˈ xin machi txumchalo yu ebnaj, yuto maẍto chihajcha isnabal ebnaj.
Hayet iskˈaxponicˈto Comam Jesús yiban̈ haˈ lago yeb ebnaj iscuywom, yapni Comam yul ismajul Genesaret, isxecbancano ebnaj isbarco istiˈ haˈ.
Yet yelti Comam yeb ebnaj iscuywom yul teˈ barco yohtan̈enilo anma ta haˈ Comam apni bey tuˈ.
Caw xin sunil yul ismajul huneˈ con̈ob tuˈ pujbalaxicˈoj ta apni Comam. Hayet yabenilo anma bay ay Comam yinito anma macta yaˈay sat batxteˈ iscˈatan̈ Comam.
Sunil aldea yeb con̈ob yeb bay pujanto yatut anma bay ecˈ Comam, yilaxilti anma yaˈay yulaj calle bay chiecˈto Comam tuˈ, chiskˈanni anma tet Comam ta chistzab anma yaˈay tuˈ Comam, waxan̈ca han̈e istiˈ xil iskˈap Comam chistzaba. Sunil anma tzabni Comam tuˈ cawxicanocan̈.

7

Ay xin huntekˈan ebnaj fariseo yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés apni iscˈatan̈ Comam Jesús, ispeto ebnaj bey Jerusalén.
Hayet yilni ebnaj tato ay ebnaj iscuywom Comam mach chistxˈah iskˈab yet chioc waˈoj hacaˈ yalni iscuybanil yichmam ebnaj; yichico ebnaj isbuchwa yin̈ ebnaj.
Haˈ ebnaj fariseo yeb sunil anma Israel caw chisyije ischejbanil yichmam, yuto ta mach chistxˈah iskˈab ebnaj mach chiwaˈ ebnaj.
Hacpax tuˈ yet chimeltzo ebnaj yul txˈon̈bal, mach chiwaˈ ebnaj ta mach chistxˈah ebnaj iskˈab babel. Caw txˈiˈalto tzet chisyije ebnaj, hacaˈ istxˈahni ebnaj isvaso, isẍalu, yeb huntekˈan chˈen xi, cat istxˈahnipaxo ebnaj istxˈat.
Yuxin iskˈambe ebnaj fariseo yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés tet Comam: ―¿Tzet yin̈ xin mach chisyije ebnaj hacuywom tiˈ ischejbanil ebnaj jichmam, yuto mach chissajn̈e ebnaj iskˈab yet chioc waˈoj? ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam tet ebnaj: ―Caw cˈul hexmi heyalni, teyin̈ halbilcano yu naj Isaías, yet yalnicano naj: Huntekˈan anma tiˈ istiˈn̈e chinakˈni binahojan, wal yanma xin nahat yehilo win̈an.
Nabn̈e chala ta chiyiyo isba wetan, wal xin han̈cˈan̈e ischejbanil ebnaj winaj chakˈ ebnaj iscuyu yet anmahil, ẍiayoj.
Hex tiˈ xaheyahcano chejbanile akˈbil teyet yu Comam Dios yu heyijento chejbanile yet ebnaj payat ichmame.
Caw sakˈal heyijen chejbanile yet ebnaj payat ichmame tuˈ, wal chejbanile akˈbil teyet yu Comam Dios xin, xahenahuln̈ecantoj.
Tzˈibn̈ebilcano yu naj Moisés hacaˈ tiˈ: “Xahan chawil hamam, hamiˈ, yuto haˈ mac chalni tzotiˈ txˈoj yin̈ ismam ismiˈ, makˈbil iscami,” ẍiayoj.
Yajaˈ hex tiˈ cheyala ta chu yalni hunu mac tet ismam yeb tet ismiˈ hacaˈ tiˈ: “Mach chu incolwahan teyin̈ yuto haˈ tzet ayintiˈan, yetxa Comam Dios ye wuhan,” ta ẍi.
Cheyala ta matxa yilalo chicolwa yin̈ ismam yeb ismiˈ.
Hac tuˈ chu heyintan̈encanilto ischejbanil Comam Dios cat heyijen ischejbanil ebnaj jichmam tuˈ, yajaˈ maẍn̈etaj tuˈ, wal xin ayto huntekˈanxa tzet hacaˈ tuˈ cheyijepaxoj, ẍi Comam.
Lahwi tuˈ yawtenti Comam anma tenanto iscawilal tuˈ, yalni Comam xin: ―Cam txumwelo yin̈ tzet chiwaltiˈan.
Maẍtaj haˈ tzet chelo chexetanto yul sat Comam Dios, wal xin haˈ istxˈojal chitit yul heyanma haˈ chexetanto yul sat Comam.
Maquex cheyabe huneˈ tiˈ, akˈwe heyanma hetxumniloj, ẍi Comam.
Lahwi tuˈ xin, yel Comam Jesús xol anma, isto Comam yul n̈a bayticˈa aya. Haxa yet ay Comam bey tuˈ, iskˈamben ebnaj iscuywom Comam tet: ―Mamin, ¿tzet chal yelapno huneˈ yechel maxawal tuˈ? ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam: ―¿Tom haˈ hunex mach maxetxum yin̈ tzet mawaltuˈan? ¿Tom mach chetxumu tato sunil tzet chicolo mach chon̈yetato yul sat Comam Dios,
yuto mach yulo janma chiapni, to yul cocˈul chiapni, lahwi tuˈ xin cat yel jin̈? ẍi Comam. Haˈ chal yelapno tuˈ tato sunil tzet ye tuˈ cˈul coloni machi xin chon̈yetato yul sat Comam Dios.
Yalnipaxo Comam tet ebnaj iscuywom tuˈ: ―Wal xin haˈ istxˈojal chitit yul yanma anma haˈ chietanto yul sat Comam Dios.
Yuto yin̈ yanma anma chipitzcˈati isnani iswatxˈen istxˈojal hacaˈ yixli, iswinajli, yelkˈawi, ispotxˈwahi,
maca mohyinaxa cat issayni hunuxa yetbi. Yin̈ yanma tuˈ chipitzcˈati yochenico hunu tzet ye tuˈ yeb sunil istxˈojal, yeb lekˈtiˈal, yeb iskˈaycanico yin̈ istxˈojal, yeb ischiwa iscˈul yin̈ yet anmahil, yeb ishobnican̈ tzotiˈ, yeb loloˈal, yeb mach cˈulo istxumni.
Sunil huntekˈan tuˈ yul yanma anma chipitzcˈatij, haˈ xin chietanto yanma anma yul sat Comam Dios, ẍi Comam.
Lahwi tuˈ, isto Comam Jesús yul ismajul con̈ob Tiro. Hayet yapni Comam bey tuˈ, yocto Comam yul huneˈ n̈a, machi xin yoche Comam tato chiabelaxiloj, yajaˈ hunepn̈echˈan abchalo yu anma tato apni Comam bey tuˈ.
Ay xin huneˈ ix ayco ischejab naj matzwalil yin̈ huneˈ nichˈan yunin. Hayet yaben ix ta apni Comam, isto ix iscˈatan̈ Comam, yay jahno ix sata Comam.
Huneˈ ix ix tuˈ mach Israelo ix, wal xin yul ismajul txˈotxˈ sirofenicia ay ix. Iskˈanni ix tet Comam ta chílo Comam ischejab naj matzwalil ayco yin̈ nichˈan yunin ix.
Yajaˈ takˈwi Comam tet ix, yalni Comam: ―Waˈojabcano ebnaj uninale babel, yuto mach cˈuloj ta chiilaxilo tzet chislo ebnaj uninale cat yakˈlax tet metx txˈiˈ, ẍi Comam.
Yalni ix tet Comam: ―Yel Mamin, yajaˈ metx txˈiˈ tuˈ masanticˈa chissicˈcan̈ metx iskˈal istiˈ ebnaj uninale chiaycˈay yalan̈ meẍa, ẍi ix.
Hayet yaben Comam yalni ix hacaˈ tuˈ, yalni Comam tet ix: ―Caw haˈ ye tzet maxawala, chisje hapaxtoj, maelna ischejab naj matzwalil tuˈ yin̈ hawunin, ẍi Comam.
Haxa yet yapni ix yatut, hilanto ix nichˈan tuˈ sat txˈat; xaelna ischejab naj matzwalil yin̈ ix.
Lahwi tuˈ, yel Comam Jesús yul ismajul con̈ob Tiro, isto Comam yul ismajul con̈ob Sidón yeb yulaj con̈ob ayco yul ismajul Decápolis. Lahwi tuˈ yapnicano Comam istiˈ haˈ lago Galilea.
Yilaxti huneˈ naj mach chu yabeni yeb mach chu istzoteli iscˈatan̈ Comam. Iskˈanni anma tet Comam tato chayo Comam iskˈab yiban̈ iswiˈ naj.
Yinilo Comam naj xol anma, yanicto Comam yiximal iskˈab yul istxiquin naj, lahwi tuˈ istzublico Comam yin̈ yiximal iskˈab, yanayo Comam yiban̈ yakˈ naj.
Istˈan̈xican̈ Comam satcan̈, yah iscˈul, yalni Comam hacaˈ tiˈ: ―Efata, ẍi Comam. Haˈ chalilo huneˈ tuˈ Hajlojabi.
Yaln̈ena Comam huneˈ tuˈ xin, ishajlo istxiquin naj. Iswatxˈipaxilo yakˈ naj, istzotelcan̈ naj.
Yalnicano Comam tet anma tato machi bay chihallaxicˈo huneˈ tuˈ, yajaˈ yet iscachni Comam anma tuˈ caw ecˈbalto ispujbacˈoj.
Hayet yaben anma huneˈ tuˈ caw cˈayilo iscˈul, yalni anma: ―Sunil tzet chiswatxˈe Comam cˈul chielicoj, chakˈ hajlo Comam istxiquin ebnaj mach chabe, cat yakˈni tzotelo Comam mac maẍticˈa chu istzoteli, ẍi anma.

8

Yin̈ huneˈ tzˈayic tuˈ, caw hantan̈e anma cutxanico iscˈatan̈ Comam Jesús, matxa xin tzet chislo anma, yuxin yawte Comam ebnaj iscuywom, yalni Comam:
―Caw chitzˈay incˈulan yin̈ anma tiˈ, yuto oxebxa tzˈayic aycˈo incˈatan̈an, matxa xin tzet chislo.
Yaj ta chinchejtojan anma tiˈ yatut, machi xin chiwaˈi, ay ismay ispax yip yulaj beh yu n̈ohchahilal, yuto ay anma caw nahat aya, ẍi Comam.
Istakˈwi ebnaj iscuywom Comam tuˈ, yalni ebnaj: ―¿Tzet xin chu jakˈni waˈo anma tiˈ hawalni, yuto bay ayon̈ tiˈ machi teˈ n̈a? ẍi ebnaj.
Iskˈamben Comam tet ebnaj: ―¿Hayeb ixim pan ay texol? ẍi Comam. Istakˈwi ebnaj: ―Hujeb, ẍi ebnaj.
Ischejni Comam tato chiay tzˈon̈no anma sat txˈotxˈ. Yinican̈ Comam ixim hujeb pan tuˈ, yakˈni Comam yuchˈandiosal tet Comam Dios yin̈ ixim. Lahwi tuˈ xin iskˈaxponayo Comam ixim, yakˈni Comam ixim tet ebnaj iscuywom, yoc ebnaj yitxkˈanoto ixim yin̈ anma.
Aypaxo xin haycˈon̈ noˈ niẍte cay ikˈbil yu ebnaj. Yakˈnipaxo Comam Jesús yuchˈandiosal yin̈ noˈ tet Comam Dios, lahwi tuˈ yalni Comam tet ebnaj iscuywom tuˈ tato chiyitxkˈapaxto ebnaj noˈ yin̈ anma.
Sunil anma waˈi, caw nohcano iscˈul. Caw xin hujebto motx nohcanocan̈ yu ixim pan yeb noˈ cay matxa lahwi yu anma tuˈ.
Anma waˈ tuˈ aymi can̈ebo mil. Istakˈlicano Comam tet anma,
lahwi tuˈ xin yahto Comam yul huneˈ teˈ barco yeb ebnaj iscuywom, isto Comam yul ismajul Dalmanuta.
Ay xin huntekˈan ebnaj fariseo apni iscˈatan̈ Comam Jesús, yoc ebnaj buchwal yin̈ Comam. Yajaˈ yun̈e yilwen ebnaj Comam yuxin oc ebnaj iskˈanaˈ ta chisye Comam hunu cˈaybalcˈule chiyeniloj tato yeli ischejab Comam Dios ye Comam.
Yah iscˈul Comam Jesús, yalni Comam hacaˈ tiˈ: ―¿Tzet yin̈ xin chiskˈan huntekˈan anma tiˈ yechel yip Comam Dios yilaˈ? Yin̈ caw isyelal chiwalan tato machi hunu tzet chiyelax tet, ẍi Comam.
Yel Comam iscˈatan̈ ebnaj fariseo tuˈ, yahto Comam yul teˈ barco hunelxa yeb ebnaj iscuywom, isto Comam iskˈaxepicˈto haˈ lago.
Wal ebnaj iscuywom Comam tuˈ to nahul yu ebnaj yinito tzet chislo yul teˈ barco, huneˈn̈e ixim pan ikˈbil yu ebnaj.
Yalni Comam tet ebnaj: ―Abewe tzet chiwalan, caw cheyilwe heba tet yan̈al ispan ebnaj fariseo yeb naj Herodes, tajca chexetaxto yu, ẍi Comam.
Yoc ebnaj tzotelo yiban̈ilo huneˈ tuˈ, chalni ebnaj: ―Yumi machi ixim pan ikˈbil ju, yuxin chal Comam hacaˈ tuˈ, ẍi ebnaj.
Yohtan̈enilo Comam yin̈ tzet chal ebnaj, yalni Comam: ―¿Tzet yin̈ xin cheyala tato machi pan ikˈbil heyu? ¿Tom maẍto chexkˈoji hetxumniloj yeb maẍto cheyohtan̈eloj? Caw cawto henabal.
Ay isbakˈ hesat yaj mach cheyila, ay hetxiquin yaj mach cheyabe. ¿Tom xin mach chitit yul hecˈul?
Yet witxkˈantojan ixim howeb pan yin̈ howeb mil anma, ¿hayebto motx ixim matxa lahwi yu anma hecutxbacan̈? ẍi Comam. Istakˈwi ebnaj: ―Cablahon̈eb motx ixim, ẍi ebnaj.
Yalnipaxo Comam: ―Haxapaxo yet witxkˈantojan ixim hujeb pan yin̈ can̈eb mil anma, ¿hantato ixim matxa lahwi yu anma? ẍi Comam. ―Hujeb motx ixim, ẍi ebnaj.
Yalnipaxo Comam tet ebnaj: ―¿Tom maẍtoticˈa chitxumcha nichˈano heyu? ẍi Comam.
Lahwi tuˈ xin yapni Comam yeb ebnaj iscuywom yul con̈ob Betsaida. Yilaxti huneˈ naj mutzˈan sat tet Comam, iskˈanni anma tet Comam ta chayo iskˈab yiban̈ naj.
Yoc tzabno Comam yin̈ iskˈab naj, isxecnito Comam naj istxam con̈ob, yanico Comam istzub yin̈ isbakˈsat naj, yanayo Comam iskˈab yiban̈ naj, lahwi tuˈ xin iskˈamben Comam tet naj ta xayu yilni naj.
Yichico naj yilni, yalni naj tet Comam: ―Chiwilan yecˈ anma, hacaˈ te teˈ chu wilnihan, ẍi naj.
Yanico Comam iskˈab yin̈ sat naj hunelxa, caw iswatxˈilo yilni naj, xin habanxa yilni naj sunil tzet ye tuˈ cawil yeb nahat.
Ischejnitopaxo Comam naj yatut, yalni Comam: ―Matxa chaẍecˈ yul con̈ob tiˈ, wal xin beh hatohi, ẍi Comam tet naj.
Lahwi tuˈ xin, isto Comam yeb ebnaj iscuywom yulaj aldea ayco yul ismajul txˈotxˈ Cesarea Filipo. Hayet ayco Comam yin̈ isbel yeb ebnaj iscuywom tuˈ, iskˈamben Comam tet ebnaj: ―¿Mac anmahilinan yalni anma? ẍi Comam.
Istakˈwi ebnaj tet Comam: ―Ay mac chalni tato hach tiˈ naj Juan anican̈ haˈ iswiˈ anma, aypaxo mac chalni tato Elías hach, maca hunu ischejab Comam Dios ecˈlena yet payat, ẍi ebnaj.
Iskˈambenpaxo Comam tet ebnaj: ―Haxaca hex tiˈ, ¿mac anmahilinan heyalni? ẍi Comam. Istakˈwi naj Pedro tet Comam hacaˈ tiˈ: ―Hach ton tiˈ Cristo, echmabil yuli, ẍi naj.
Yalni Comam tato machi bay chalicˈo ebnaj huneˈ tuˈ.
Lahwi tuˈ xin yichico Comam yalni tet ebnaj iscuywom: ―Wal Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios caw yilal yecˈyaˈ wanmahan, cat quinyintan̈encaniltojan ebnaj ichamta winaj iswiˈehal con̈ob Israel, yeb ebnaj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote, yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés. Chinyakˈ camojan ebnaj, yajaˈ yin̈ yox tzˈayic xin cat witzitzbican̈an hunelxa, ẍi Comam.
Caw yalcano Comam yin̈ caw haban tet ebnaj. Hayet yaben naj Pedro huneˈ tuˈ, yinilo naj Comam ischuquil, yoc naj iscachno Comam yin̈ huneˈ yal tuˈ.
Ismeltzo Comam, yoc tˈan̈no yin̈ ebnaj iscuywom, yoc Comam iscachno naj Pedro, yalni Comam: ―¡Hach matzwalil, elan̈ yin̈ insatan! Yuto hach tiˈ maẍtaj tzet nabil yu Comam Dios chˈecˈ yin̈ hanabal, walxinto hatzet chisna anma, haˈ chiecˈ yin̈ hanabal, ẍi Comam tet naj Pedro tuˈ.
Lahwi tuˈ xin, yawtenti Comam ebnaj iscuywom yeb anma wejanto tuˈ, yalni Comam: ―Tato ay hunu mac choche chioc incuywomojan, caw yilal matxa yeto isba ischuquil, caw hinanojab yaben isyaˈtajil, waxan̈ca chialaxcan̈ yin̈ culus. Haˈ mac chishin isba tuˈ haˈ choc incuywomojan.
Yuto haˈ mac ay yalaˈ mach chiscˈayto iscawil win̈an yul sat yiban̈kˈinal tiˈ chiscˈayto iskˈinal mach istan̈bal. Wal mac hinan yakˈni camo isba win̈an yeb yu Tzotiˈ cˈul yet colbanile, chischah iskˈinal mach istan̈bal.
Kˈinaloj ta ay hunu mac chikˈoji ismajnicˈo sunil tzet ay yul sat yiban̈kˈinal tiˈ, yajaˈ ta chiscˈayto iskˈinal mach istan̈bal,
¿tzettaxca chischah selelo iskˈinal chiscˈayto tuˈ?
Yuxin ta ay mac chitxˈixwi win̈an, yeb yalni intzotiˈan yin̈ sat huntekˈan anma txˈoj tiˈ yeb mach ohtan̈e Comam Dios, haquinpaxtuˈan Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios, chintxˈixwipaxilojan yin̈ yet chinhulan yeb iskˈakˈal yip Inmaman, yeb ebnaj yángel Comam Dios, ẍi Comam.

9

Yalnipaxo Comam: ―Yin̈ caw yeli chiwalan teyet, ay haywan̈ mac texol hex tiˈ, maẍto chicami masanto chil yoc Comam Dios Yahawiloj, yeb sunil yip, ẍi Comam.
Iswajxa tzˈayic xin, isto Comam Jesús yin̈ iswiˈ huneˈ witz nahat yecan̈, han̈e xin naj Pedro, naj Jacobo yeb naj Juan yito Comam yintaj, haˈ bey tuˈ xin ishel isba yillax Comam.
Cawxan̈e chitzejla xil iskˈap Comam, caw sajhopon̈e elicoj. Machi hunu ix txˈahwom chisajn̈en hunu xilkˈape hacaˈ tuˈ.
Yin̈n̈ena tuˈ yilni ebnaj iscuywom Comam naj Elías yeb naj Moisés; tzotelo chu ebnaj yeb Comam.
Yalni naj Pedro tet Comam: ―Mam cuywawom, caw sakˈal je bey tiˈ, wal xin chicowatxˈecan̈an̈ oxebo pat; hunu hawet, hunu yet naj Moisés yeb hunu yet naj Elías, ẍi naj.
Caw xiw ebnaj iscuywom Comam tuˈ, yuxin matxa chitxumcha yu naj Pedro yin̈ tzet chute yalni, yuxin yal naj hacaˈ tuˈ.
Lahwi tuˈ yayilo huneˈ moyan yiban̈ ebnaj, yaben ebnaj huneˈ yul nukˈe xol moyan tuˈ, yalni hacaˈ tiˈ: ―Haˈ naj tiˈ Incˈaholan caw xahan ay wuhan, abewe tzet chal naj, ẍi.
Haxa yet yecˈ tˈan̈tˈon ebnaj xin, yilni ebnaj tato haxan̈e Comam aycˈoj, matxa ebnaj cawan̈ tuˈ.
Hayet lan̈an ispaxayti Comam yin̈ iswiˈ witz yeb ebnaj oxwan̈ tuˈ, yalni Comam tet ebnaj: ―Machi mac tet cheyal huneˈ maxeyil tuˈ, wal xin haˈ to yet chinitzitzbican̈an xol camom, Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios catto heyalni, ẍi Comam.
Yuxin machi mac tet bay yal ebnaj huneˈ tuˈ, yajaˈ xin iskˈambele ebnaj tet hunun yin̈ tzet chal yelapno yet chiitzitzbican̈ Comam xol camom.
Yoc ebnaj iskˈambeno tet Comam: ―¿Tzet yin̈ xin chal ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés tato naj Elías chul babel sata naj Cristo? ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam: ―Yeltoni, haˈ naj Elías tuˈ babel chuli, yun̈e isnani isba anma cat yoc yin̈ istoholal. Yajaˈ, ¿tzet tzˈibn̈ebilcano win̈an, Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios? Tzˈibn̈ebilcanoj tato caw yilal yecˈyaˈ wanmahan, cat wintan̈elaxcaniltojan yu anma.
Yajaˈ chiwalan teyet ta naj Elías tuˈ xahulicˈo naj, yaj iswatxˈe anma istxˈojal yin̈ naj hacaˈ yoche iscˈul, hacaˈ tzet tzˈibn̈ebilcano yul Yum Comam Dios, ẍi Comam.
Haxa yet yayilo Comam Jesús yeb ebnaj oxwan̈ iscˈatan̈ huntekˈanxa ebnaj iscuywom, yilni Comam tato caw hantan̈e anma hoyanico yin̈ ebnaj; ay huntekˈan ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés ayco isteyeleno isba yeb ebnaj.
Hayet yilni anma yapni Comam, caw cˈayilo iscˈul, isto anma yin̈ an̈e iscˈatan̈ Comam, istioẍli anma tet Comam.
Iskˈamben Comam tet ebnaj: ―¿Baytet yin̈ lan̈an heteyelen heba? ẍi Comam.
Istakˈwi huneˈ naj xol anma tuˈ, yalni naj: ―Mam cuywawom, mawitijan nichˈan incˈaholan tawet, ay huneˈ ischejab naj matzwalil ayco yin̈ naj, yuxin mach chu istzotel naj.
Hunta el chilow yin̈ naj yu naj matzwalil tuˈ, caw chitzicobtan̈elax naj, cat istit hujuy yul istiˈ naj, yeb xin caw chin̈etxˈla yeh naj cat iscawyan̈ilo naj. Mankˈanan tet ebnaj hacuywom tiˈ tato chílo ebnaj ischejab naj matzwalil yin̈ incˈaholtiˈan, yajaˈ mach yu yu ebnaj, ẍi naj.
Istakˈwi Comam: ―Hex tiˈ, caw mach cheyaco heyanma yin̈ Comam Dios, caw nimanxa tiempo ayinicˈojan texol, ¿hantatocˈanab tiempo chextecha wuhan? Iweti naj nichˈan tuˈ bey tiˈ, ẍi Comam.
Yilaxto naj sata Comam, hayet yilni ischejab naj matzwalil tuˈ Comam, yichico islow huneˈ yaxcamic tuˈ yin̈ naj, istirlaxayo naj sat txˈotxˈ, yichico naj yecˈ balboni, istit hujuy yul istiˈ naj.
Iskˈamben Comam tet naj mame tuˈ: ―¿Bakˈintax tzabloti naj nichˈan tzeh tiˈ? ẍi Comam. Istakˈwi naj: ―Yettax caw nichˈanto naj.
Caw txˈiˈalxa el chito naj yul kˈaˈ yeb xol ha haˈ yu ischejab naj matzwalil yun̈e iscam naj. Yajaˈ ta chu hawu, colwahan̈ ninoj, caw tzˈayojab hacˈul jin̈an̈, ẍi naj.
Yalni Comam tet naj: ―Tato chawayto yul hawanma, chuhi, yuto sunil mac chianayto yul yanma yin̈ Comam Dios sunil tzet chiskˈana chij isba, ẍi Comam.
Yet yaben naj mame huneˈ tuˈ yah yaw naj yin̈ caw ip, yalni naj: ―Chiwaytojan yul wanmahan, yajaˈ colwahan̈ win̈an haxinwal chikˈ yip wanico wanmahan yin̈ Comam Dios, ẍi naj.
Hayet yilni Comam tato caw hantan̈e anma iscutxbaco isba iscˈatan̈, ischejnilo Comam ischejab naj matzwalil yin̈ naj nichˈan tzeh tuˈ, yalni Comam: ―Ach ischejab naj matzwalil, akˈom sucbo anma, yeb hawu yuxin mach chabe naj nichˈan tzeh tiˈ, haninan chiwalan tawet, elan̈ yin̈ naj, matxa chachmeltzo hunelxa, ẍi Comam.
Yah yaw ischejab naj matzwalil tuˈ yin̈ caw ip, islow huneˈ yaxcamic yin̈ naj nichˈan tzeh tuˈ, yelcano ischejab naj matzwalil yin̈ naj. Hacaˈ camom yucanilo naj, yuxin txˈiˈal mac txumni ta cam naj yin̈ huneln̈e.
Wal Comam Jesús xin oc tzabno Comam yin̈ iskˈab naj, isxecnican̈ Comam naj, yah lin̈no naj.
Lahwi tuˈ, yocto Comam Jesús yul huneˈ n̈a yeb ebnaj iscuywom. Haxa yet ischuquilxan̈e ebnaj yeb Comam xin, iskˈamben ebnaj tet Comam: ―Mamin, ¿tzet yin̈ mach yu jinilojan̈ ischejab naj matzwalil yin̈ naj nichˈan tzeh tuˈ? ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam: ―Huntekˈan ischejab naj matzwalil hacaˈ tiˈ, mach chiel ebnaj ta mach chextxahli, yeb ta mach cheyije huneˈ yet mach chexwaˈ yu hetxahli tet Comam Dios, ẍi Comam tet ebnaj.
Lahwi tuˈ xin, yel Comam Jesús bey tuˈ, yapni yul ismajul Galilea, machi xin choche Comam tato chiabelaxiloj ta apni bey tuˈ,
yuto ayco Comam yakˈno cuybanil tet ebnaj iscuywom yin̈ iscamical, yalni Comam: ―Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios chinalaxicojan yul iskˈab anma cat inpotxˈlax camojan, yaj yin̈xa yox tzˈayic incamtuˈan cat witzitzbipaxocan̈an hunelxa, ẍi Comam tet ebnaj.
Yajaˈ machi txumcha yu ebnaj yin̈ tzet yal Comam, chixiwpaxo ebnaj iskˈamben tet Comam.
Lahwi tuˈ xin, yapni Comam Jesús yeb ebnaj iscuywom yul con̈ob Capernaum. Haxa yet ayxa Comam yul n̈a bayticˈa chicani, iskˈamben Comam tet ebnaj: ―¿Baytet yin̈ heteyele heba yet ayon̈ico yin̈ cobel? ẍi Comam.
Yajaˈ maẍticˈa takˈwi ebnaj tet Comam yuto isteyele isba ebnaj yin̈ mac ecˈbal yelapno ye xol ebnaj.
Yay tzˈon̈no Comam, yawtenti Comam ebnaj cablahon̈wan̈ tuˈ iscˈatan̈, yalni Comam: ―Tato ay hunu mac choche chioc iswiˈehalo texol, yuteojab isba hacaˈ hunu mac islahobalxa yehi, cat yoc chejaboj, ẍi Comam.
Lahwi tuˈ xin yanico Comam nichˈan unin xolbal ebnaj, ischelnican̈ Comam, yalni hacaˈ tiˈ:
―Macn̈eticˈa chichahni hunu nichˈan unin yuto wetan yehi, haninan chinischahan. Haˈ mac chinchahnipaxojan xin maẍn̈etajinan chinischahan, to chischahpaxo Mac an̈eintijan, ẍi Comam tet ebnaj.
Yalni naj Juan tet Comam: ―Mam cuywawom, jilan̈ yinilo huneˈ naj ischejab naj matzwalil yin̈ anma yin̈ habi, yajaˈ cocachan̈ naj yuto mach jetbiho naj, ẍi naj.
Istakˈwi Comam tet naj: ―Mach checach naj, yuto machi hunu mac lahwi iswatxˈen hunu cˈaybalcˈule yin̈ inbihan cat yoc yalnopaxo tzotiˈ txˈoj win̈an.
Haˈ mac mach chichiwa iscˈul jin̈, ayco jetbihoj.
Yin̈ caw isyelal chiwalan macxan̈eticˈa chiakˈni hunu vaso haˈ teyet yu ayexico yul inkˈaban, chiakˈlax ispaj selel tet huneˈ mac tuˈ, ẍi Comam.
Yalnipaxo Comam Jesús: ―Macn̈eticˈa chiakˈni aycˈayo hunu mac uninto yanico isba yul inkˈaban, huneˈ mac tuˈ cˈul iscˈallaxico hunu niman ischˈenal chˈen molino yin̈ isnukˈ, cat istirlaxto xol haˈ mar.
Yuxin tato yu hekˈab xin chexaycˈay yin̈ istxˈojal, cˈul ta chetzoqˈuiltoj. Yuto ecˈbalto cˈul ta matxa huneˈ hekˈab yet chechahni hekˈinal mach istan̈bal sata iscabil hekˈab aycoj, cat hekˈojlaxto xol kˈa kˈaˈ mach istan̈bal.
Bey tuˈ xin maẍticˈa chicam noˈ hahaˈ, maẍticˈa chitan̈paxo kˈa kˈaˈ.
Maca xin ta heyoj chexakˈni aycˈayo yin̈ istxˈojal, chetzoqˈuiltoj. Yuto ecˈbalto cˈul ta huneˈn̈e heyoj ayco yet chechahni hekˈinal mach istan̈bal, sata ta chexkˈojlaxto xol kˈa kˈaˈ mach istan̈bal yeb iscabil heyoj,
bay matxaticˈa chicam noˈ hahaˈ yeb bay matxaticˈa chitan̈ kˈa kˈaˈ.
Yajaˈ ta xin isbakˈ hesat chexakˈni aycˈayo yin̈ istxˈojal, cˈul ta cheyiltij yuto ecˈbalto cˈul waxan̈ca hunxan̈e isbakˈ hesat yet chechahni hekˈinal mach istan̈bal, sata heyalaxto xol kˈa kˈaˈ mach istan̈bal yeb iscabil isbakˈ hesat,
bay maẍticˈa chicam noˈ hahaˈ, yeb bay maẍticˈa chitan̈ kˈa kˈaˈ.
Yuto hacaˈ yoc atzˈam atzˈam yin̈ xahanbal, hac tuˈ yoc kˈa kˈaˈ yin̈ sunil anma.
Caw cˈul atzˈam atzˈam, yajaˈ ta chiel iscˈachiˈal atzˈam, ¿tzettaxca chu ismeltzoco iscˈachiˈal hunelxa? Hacaˈojab yakˈni atzˈam atzˈam isxukˈal hunu tzet ye tuˈ, hacojab hex tuˈ, yeb xin ayojab akˈancˈulal texol, ẍi Comam Jesús.

10

Lahwi tuˈ, yel Comam Jesús yul con̈ob Capernaum, isto yul ismajul Judea yeb bey iskˈaxepicˈto haˈ niman Jordán. Caw xin hantan̈e anma apni iscˈatan̈ Comam, yoc Comam iscuyno anma tuˈ hacaˈticˈa chuhi.
Ay xin huntekˈan ebnaj fariseo apni ilweno Comam, iskˈamben ebnaj tet Comam: ―¿Chimyu ispohni isba hunu naj winaj yeb yixal? ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam: ―¿Tzet halbilcano teyet yu naj Moisés yin̈ huneˈ tuˈ? ẍi Comam.
Istakˈwi ebnaj: ―Halbilcano yu naj ta chisje ispohni isba hunu naj yeb yixal, yajaˈ yilal yakˈnicano naj hunu hum yet pohlebahil tet ix, ẍi ebnaj.
Yalni Comam tet ebnaj: ―Yu caw mach cheyabe yuxin akˈbilcano huneˈ chejbanil tuˈ yu naj Moisés.
Yajaˈ yet iswatxˈencano Comam Dios yul sat yiban̈kˈinal tiˈ, iswatxˈe Comam naj winaj yeb ix ix.
Yalnicano Comam Dios ta chácano naj winaj ismam yeb ismiˈ cat ishunban isba naj yeb yixal,
hunxan̈e xin anmahil chucanoj. Hac tuˈ xin matxa cawan̈o yehi, to hunxan̈e anmahil.
Yuxin haˈ mac hunbabil yu Comam Dios, mach chu ispohni anma, ẍi Comam Jesús.
Haxa yet ayxa Comam yeb ebnaj iscuywom yul n̈a bayticˈa chicani, yoc ebnaj iskˈambeno tet Comam yin̈ tzet chalilo huneˈ yal Comam tuˈ.
Yalni Comam tet ebnaj: ―Ta chispoh isba hunu naj yeb yixal cat yikˈni naj hunuxa ix, chaco naj ismul tet yixal hacaˈ tuˈ.
Yajaˈ ta xin ix ix chispoh isba yeb yichamil, cat yikˈni ix hunuxa naj, chapaxico ix ismul, ẍi Comam Jesús.
Ay xin huntekˈan niẍte unin ilaxti tet Comam Jesús yu yanayo Comam iskˈab yiban̈, yajaˈ cachwa ebnaj iscuywom Comam yin̈ anma initi niẍte yunin tuˈ.
Hayet yilni Comam huneˈ tuˈ ishowbican̈ Comam yin̈ ebnaj, yalni Comam: ―Mach checach istit niẍte unin tiˈ incˈatan̈an, tijabi yuto haˈ mac chaco yanma yin̈ Comam Dios hacaˈ yeco yanma niẍte unin yin̈ ismam ismiˈ, haˈ chioc yul iskˈab Comam Dios.
Chiwalan yin̈ isyelal teyet; haˈ mac mach chichahni Comam Dios Yahawiloj hacaˈ ischahni nichˈan unin hunu tzet ye tuˈ, mach chu yoc yul iskˈab Comam Dios, ẍi Comam.
Yoc Comam ischelno niẍte unin tuˈ, yanayo Comam iskˈab yiban̈, iskˈannicano Comam iscˈulal Comam Dios yiban̈.
Haxa yet lan̈an isto Comam Jesús yin̈ isbel xin, yapni huneˈ naj yin̈ an̈e iscˈatan̈ Comam, yay jahno naj sata Comam, iskˈamben naj: ―Mam cuywawom, hach tiˈ caw cˈulach, ¿tzet wal wuten inbahan yun̈e inchahnihan kˈinale mach istan̈bal? ẍi naj.
Yalni Comam tet naj: ―¿Tzet yin̈ xin chinhawalan cˈulal? Huneˈn̈e mac cˈul, haˈ ton Comam Dios.
Hawohtami huntekˈan chejbanile chalni hacaˈ tiˈ: “Mach chachpotxˈwahi, mach chachixli, mach chachelkˈawi, mach chahobcan̈ tzotiˈ yin̈ hawet anmahil, mach chawaco lekˈtiˈal, yeb xin ayojab yelapno hamam, hamiˈ yul hasat, ¿hawohtami huntekˈan tiˈ?” ẍi Comam tet naj.
Istakˈwi naj tet Comam: ―Mam cuywawom, sunil huntekˈan tiˈ chinyijehan yichitax inchˈibtijan, ẍi naj.
Istˈan̈xico Comam yin̈ naj yin̈ tzalahilal, yalni Comam: ―Hunxan̈e tzet maẍto chayije; as txon̈to sunil tzet ayach cat hawitxkˈanto istohol yin̈ anma mebaˈ, haxinwal ay hakˈalomal satcan̈, lahwi tuˈ xin cat hawoc tzujno wintajan, ẍi Comam tet naj.
Hayet yaben naj huneˈ tuˈ caw txˈoj yuco yin̈ yanma naj yu biscˈulal yuto caw kˈalomcano naj sicˈlebil, ispaxto naj.
Yecˈ tˈan̈tˈon Comam yin̈ ebnaj iscuywom, yalni Comam: ―Tzet isyaˈtajil yoc anma kˈalom yul iskˈab Comam Dios, ẍi Comam.
Caw cˈaycan̈ iscˈul ebnaj iscuywom Comam yaben huneˈ tuˈ, yuxinto yalpaxo Comam tet ebnaj: ―Hex xahan ay wutiˈan, haˈ anma chaco yanma yin̈ kˈalomal caw yaˈta yoc yul iskˈab Comam Dios.
Kˈinalo hunu noˈ camello tinan̈, ¿tom subuta yecˈto noˈ yul isholanil hunu chˈen acˈuxa? Hac tuˈ ye anma kˈalom, caw yaˈta yoc yul iskˈab Comam Dios, ẍi Comam.
Hayet yaben ebnaj huneˈ tuˈ, caw ecˈbalto cˈayilo iscˈul ebnaj, yalni ebnaj tet hunun: ―Ta hac tuˈ, ¿mactaxca chu iscolchahi? ẍi ebnaj.
Istˈan̈xico Comam yin̈ ebnaj, yalni Comam: ―Yul sat anma caw yaˈta huneˈ tuˈ, wal yul sat Comam Dios mach yaˈtajoj, yuto machi hunu tzet ye tuˈ tiˈ mach chu iswatxˈen Comam, ẍi Comam.
Yalni naj Pedro tet Comam: ―Mamin, sunil tzet ayon̈an̈ bejbilcano juhan̈ yu joccano tzujnojan̈ tawintaj, ẍi naj.
Istakˈwi Comam: ―Yin̈ caw isyelal chiwalan teyet; macn̈eticˈa chisbejcano yatut, yuẍtaj, ismam, ismiˈ, yuninal maca istxˈotxˈ yu yoc tzujno wintajan yeb yu Tzotiˈ cˈul yet colbanile,
huneˈ mac tuˈ chiakˈlax ispaj selel tet yul sat yiban̈kˈinal tiˈ; hocˈal el to chiakˈlax ispaj selel yatut, yuẍtaj, yanab, ismiˈ yeb istxˈotxˈ, waxan̈ca xin chiakˈlax ecˈoyaˈ yanma. Haxa yin̈ huneˈ tiempohal maẍto chihuli chischah iskˈinal mach istan̈bal.
Yuxin haˈ mac caw ay yelapno ye tinan̈, matxa yelapno chielicoj, wal mac machi yelapno xin, haˈ caw ecˈbal yelapno chielcanicoj, ẍi Comam tet ebnaj iscuywom.
Hayet ayco Comam Jesús yin̈ isbel bey Jerusalén, babelico Comam sata ebnaj iscuywom, caw xin chicˈay iscˈul ebnaj, wal anma tzujanpaxico xin caw chixiwi. Yawtenilo Comam ebnaj cablahon̈wan̈ iscuywom ischuquil, yoc Comam yalno tet ebnaj yin̈ tzet chihul yiban̈.
Yalni Comam: ―Tinan̈, lan̈an coto bey Jerusalén, Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios tiˈ, chinalaxicojan yul iskˈab ebnaj iswiˈehal yin̈ ebnaj sacerdote yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés, chiscawxeco ebnaj camical wiban̈an cat quinyanicojan ebnaj yul iskˈab ebnaj mach Israeloj.
Haxa ebnaj tuˈ xin chioc tzebo win̈an, cat istzublico win̈an, cat xin quinismakˈnihan ebnaj. Lahwi tuˈ cat quinyakˈnicamojan ebnaj, yajaˈ yin̈ yox tzˈayic xin cat witzitzbican̈an hunelxa, ẍi Comam tet ebnaj iscuywom tuˈ.
Hitzico naj Juan yeb naj Jacobo iscˈatan̈ Comam Jesús, ebnaj iscˈahol icham Zebedeo, yalni ebnaj tet Comam: ―Mam cuywawom, ay huneˈ tzet chicokˈanan̈ tawet, yajaˈ chijochehan̈ chawakˈ jetan̈, ẍi ebnaj.
Iskˈamben Comam: ―¿Tzet xin cheyoche? ẍi Comam.
Yalni ebnaj: ―Estam chaje chon̈oc tzˈon̈nojan̈ tacˈatan̈ yet chachoc Yahawil, hunujon̈an̈ yin̈ hawatxˈkˈab, hunuxahon̈paxojan̈ yin̈ hameckˈab, ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam: ―Hex tiˈ, mach heyohtajo tzet chekˈana. ¿Chimyu heyucˈni huneˈ vaso cˈahla haˈ, hacaˈ chiakˈlax wucˈuˈan? yeb ¿tom chitecha huneˈ niman isyaˈtajil heyu hacaˈ huneˈ bay chinecˈojan, hacaˈ yahbal haˈ cowiˈ? ẍi Comam.
Istakˈwi ebnaj cawan̈ tuˈ: ―Hoˈ, chitecha juhan̈, ẍi ebnaj. Yalni Comam: ―Yeltoni chu heyucˈni huneˈ cˈahla haˈ chiwaltuˈan, yeb chitecha isyaˈtajil heyu hacaˈ huneˈ chihul wiban̈an, hacaˈ yahbalo haˈ cowiˈ.
Yajaˈ wal heyoc tzˈon̈no yin̈ inwatxˈkˈaban yeb yin̈ inmeckˈaban, mach chu walnihan teyet, wal xin watxˈebil tet mac yetxaticˈa yehi, ẍi Comam tet ebnaj.
Hayet yaben ebnaj lahon̈wan̈xa huneˈ tuˈ, istit ishowal ebnaj yin̈ naj Juan yeb naj Jacobo.
Yawtenti Comam ebnaj sunil, yalni Comam: ―Caw heyohta hex tiˈ tato ebnaj ayco yahawilo yin̈ txˈotxˈ nime con̈ob, caw yahawilxa chute isba ebnaj. Hacpax tuˈ ebnaj caw aycano yelapno yulaj con̈ob, caw ay yip ebnaj yiban̈ej anma.
Yajaˈ wal texol hex tiˈ, mach haco tuˈ cheyute, wal xin tato ay hunujex cheyoche ay yelapno cheyuco xol ebnaj heyetbi, aweco heba chejaboj.
Yeb xin ta ay hunu mac choche chioc iswiˈehalo texol, yakˈabico isba hechejaboj.
Yuto Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios, mach hulnajojinan yu inchejnihan anma, walxinto yu wocan hacaˈ chejab xol anma yeb yu wakˈni inbahan yin̈ camical yu iscolcha txˈiˈal anma, ẍi Comam tet ebnaj iscuywom tuˈ.
Lahwi tuˈ yapni Comam Jesús yul con̈ob Jericó yeb ebnaj iscuywom. Hayet yel Comam yeb ebnaj bey tuˈ xin, caw hantan̈e anma oc tzujno yinta Comam. Ay xin huneˈ naj mach chu yilni, tzˈon̈anayo istiˈ beh kˈano melyu; Bartimeo isbi naj, iscˈahol naj Timeo ye naj.
Hayet yaben naj tato haˈ Comam Jesús ah Nazaret chiecˈtoj, yichico naj yahwi yin̈ caw ip, chalni naj: ―Mam Jesús, hach titnajach yin̈ yuninal naj rey David, caw tzˈayojab hacˈul win̈an, ẍi naj.
Caw xin txˈiˈal mac cachwa yin̈ naj yun̈e isbejni naj yel yaw, yajaˈ xin caw ecˈbalto ah yaw naj, yalnipaxo naj: ―Mamin, hach titnajach yin̈ yuninal naj rey David, caw tzˈayojab nino hacˈul win̈an, ẍi naj.
Yoc lin̈no Comam, yalni hacaˈ tiˈ: ―Awteweti naj, ẍi Comam. Yawtelaxti naj, yallax tet naj hacaˈ tiˈ: ―Aco yip hawanma, ahan̈lin̈noj chachyawte Comam, ẍi anma tet naj.
Hayet yaben naj hacaˈ tuˈ, yah lin̈no naj yin̈ an̈e, isbejnicano naj huneˈ xil iskˈap hucanico yin̈, istit naj iscˈatan̈ Comam.
Iskˈamben Comam tet naj: ―¿Tzet chawoche chinwatxˈehan? ẍi Comam. Istakˈwi naj: ―Mam cuywawom, chiwochehan chawakˈ hajlo insatan, ẍi naj.
Yalni Comam tet naj: ―Hajlojab hasat yuto maxawaco hawanma win̈an, xaisje hapaxtoj, ẍi Comam tet naj. Yin̈n̈ena tuˈ xin ishajlo isbakˈsat naj, yoc tzujno naj yinta Comam.

11

Hayet lan̈an yapni Comam Jesús yeb ebnaj iscuywom bey con̈ob Jerusalén, yet ayco Comam yin̈ istzalanil won̈an Olivo, xolbal con̈ob Betfagé yeb Betania, ischejni Comam cawan̈ ebnaj iscuywom,
yalni Comam tet ebnaj: ―Asiˈwe bey aldea cosatacˈto tiˈ. Hayet chexapno bey tuˈ, cheyilaˈ huneˈ noˈ burro xecan, maẍto hunu mac chiahto yiban̈ noˈ. Chepuhilo noˈ cat heyiniti noˈ wetan.
Ta ay mac chikˈamben teyet: “¿Tzet yin̈ xin chepuhilo noˈ?” ta ẍi, cheyala: “To ay chiocnico noˈ yu Comam, yajaˈ pet chon̈hulan̈ jakˈaˈcanojan̈ noˈ,” quexchi, ẍi Comam.
Isto ebnaj cawan̈ tuˈ, yilni ebnaj noˈ nichˈan burro tuˈ, xecan noˈ iscawilal huneˈ pulta, ispuhnilo ebnaj noˈ.
Ay xin huntekˈan ebnaj lin̈anayo iscawilal tuˈ kˈamben tet ebnaj: ―¿Tzet yin̈ xin chepuhilo noˈ? ẍi ebnaj.
Hacaˈticˈa xin yu yalni Comam, hac tuˈ yu yalni ebnaj, matxa tzet yal huntekˈan ebnaj tuˈ.
Lahwi tuˈ yinito ebnaj noˈ nichˈan burro tet Comam. Yanahto ebnaj xil iskˈap yiban̈ noˈ, lahwi tuˈ yahto Comam yiban̈ noˈ.
Caw hantan̈e anma islitxˈbayo xil iskˈap yul beh sata Comam. Aypaxo mac inilo iskˈab te teˈ yanayo yul beh bay chiecˈto Comam.
Yah yaw anma babelico sata Comam yeb anma tzujanico yinta Comam, yalni anma hacaˈ tiˈ: ―¡Jalaˈwe tzotiˈ cˈul yin̈ mac chul coxol tiˈ, yuto chejbilti naj yu Comam Dios!
¡Jakˈawe tzalaho cocˈul yin̈ Jahawil chioc reyal coxol selelo jichmam David! ¡Yuchˈandios tet Comam Dios! ẍixan̈e anma tuˈ.
Yapni Comam Jesús bey Jerusalén, yocto Comam yul yatut Comam, yilni Comam tzet ye yul yatut Comam Dios. Lahwi tuˈ ismeltzo Comam yeb ebnaj iscuywom bey Betania hunelxa yuto kˈejbixa.
Haxa yet huneˈxa tzˈayic xin yel Comam Jesús yeb ebnaj iscuywom yul con̈ob Betania, ismeltzo Comam yul con̈ob Jerusalén. Yet ayco Comam yin̈ isbel tuˈ isn̈ohchacan̈.
Nahatto ay Comam xin yilnito huneˈ teˈ higuera xaelilo xaj, isto Comam yilnoj tato ay sat teˈ aycoj, yajaˈ machi hunu sat teˈ ilcha yu Comam, wal xin xajn̈e teˈ aycoj yuto maẍto istiempohalo issatni teˈ.
Yuxin yal Comam yin̈ teˈ: ―Matxa bakˈinal chilolax hunu hasat, ẍi Comam. Wal ebnaj iscuywom Comam xin yabe ebnaj yalni Comam huneˈ tuˈ.
Lahwi tuˈ, yapni Comam Jesús yeb ebnaj iscuywom yul con̈ob Jerusalén; yocto Comam yul yatut Comam Dios, istzumbenilti Comam sunil mac chitxon̈wi yeb mac chilokˈwi bey tuˈ. Ispacˈchancanocan̈ Comam ismeẍa ebnaj helom melyu yeb isẍila ebnaj txon̈om palamuch.
Machi xin isje Comam ta chiecˈto anma yeb yijatz yul yamakˈil yatut Comam Dios.
Yoc Comam yalno tet anma tuˈ hacaˈ tiˈ: ―Tzˈibn̈ebilcano yul Yum Comam Dios hacaˈ tiˈ: “Haˈ watutan yet txah yehi, bay chul anma ay yul hunun txˈotxˈ nimeta con̈ob txahloj,” ẍiayoj. Walex tiˈ xin hacaˈ isn̈achˈen elkˈom ye yatut Inmaman heyu, ẍi Comam.
Hayet yaben ebnaj iswiˈehal yin̈ ebnaj sacerdote yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés tzet iswatxˈe Comam tuˈ, yoc ebnaj issayni yin̈ tzet chu ispotxˈni ebnaj Comam, yajaˈ xiw ebnaj tet Comam yuto caw chitzala anma yaben cuybanile chal Comam.
Haxa yet lan̈anxa yay numna xin yel Comam yul con̈ob yeb ebnaj iscuywom.
Haxa yin̈ hunxa tzˈayic yin̈ sahab sacˈayal ismeltzopaxo Comam Jesús yeb ebnaj iscuywom yul con̈ob Jerusalén, yilni ebnaj iscuywom Comam ta xatajilo teˈ higuera.
Isnaniti naj Pedro ta haˈ teˈ istzˈactiˈn̈e Comam, yalni naj tet Comam: ―Mam cuywawom, ilcˈanabi, matajnalo teˈ higuera hatzˈactiˈn̈e, ẍi naj.
Istakˈwi Comam: ―Aweco heyanma yin̈ Comam Dios.
Yin̈ caw isyelal chiwalan teyet; macn̈eticˈa chihalni tet huneˈ witz tiˈ: “Elan̈ bey tiˈ, bejayto haba xol haˈ mar,” ta ẍi. Ta xin chayto yul yanma yin̈ tzet chal tuˈ, mach chi‑xin‑chicabcon yanma, chij isba tzet chiskˈana.
Yuxin chiwalan teyet, sunil tzet chekˈan yin̈ hetxah tet Comam Dios yilal heyanayto yul heyanma ta chakˈ Comam teyet; ta hac tuˈ chechah tzet chekˈana.
Yeb yet lan̈an hetxahli, yilal heyakˈni nimancˈulal yin̈ mac ayco ishowal teyin̈, haxinwal chakˈpaxo nimancˈulal Comam Dios yin̈ hemul.
Yuto ta mach cheyakˈ nimancˈulal, mach chakˈpaxo Hemam ay yul satcan̈ nimancˈulal teyin̈, ẍi Comam.
Lahwi tuˈ, yapni Comam yul con̈ob Jerusalén hunelxa. Haxa yet lan̈an yecˈ Comam yul yatut Comam Dios xin yapni ebnaj iswiˈehal yin̈ ebnaj sacerdote yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés yeb ebnaj ichamta winaj iswiˈehal con̈ob, iscˈatan̈ Comam.
Iskˈamben ebnaj tet Comam: ―¿Mac chachchejni hawatxˈen huntekˈan hawatxˈe yet ewi? ¿Mac akˈn̈e hawip hawatxˈen huntekˈan tuˈ? ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam: ―Haquintuˈan ay huneˈ inkˈambebalan teyet: ¿Mac an̈eti naj Juan anican̈ haˈ iswiˈ anma, Comam Dios mato haˈ anma? Ta chepajtze wetan chiwalpaxojan mac chejn̈eintijan inwatxˈenan huntekˈan tuˈ, ẍi Comam tet ebnaj.
Yet yaben ebnaj yalni Comam hacaˈ tuˈ, yichico ebnaj yallen tet hunun: ―Ta chijala ta Comam Dios an̈eti naj Juan tuˈ, chimiskˈambe naj jet: “¿Tzet yin̈ xin mach heyayto yul heyanma yin̈ naj?” ẍim naj jet.
¿Tom xin chijalaˈpaxoj tato haˈ anma chejn̈e naj Juan tuˈ? ẍi ebnaj. Yal ebnaj hacaˈ tuˈ yu chixiw ebnaj tet anma yuto chal anma tato naj Juan tuˈ ischejab Comam Dios ye naj.
Yuxin takˈwi ebnaj tet Comam: ―Mach johtajojan̈, ẍi ebnaj. Yalni Comam: ―Haquinpaxtuˈan mach chiwalan teyet mac akˈn̈e wipan inwatxˈenan huntekˈan tuˈ, ẍi Comam tet ebnaj.

12

Lahwi tuˈ yichico Comam Jesús iscuyni anma, yanico Comam huneˈ yechel tiˈ: ―Ay huneˈ naj tzˈunni teˈ uva sat istxˈotxˈ, ispenayo naj istzˈunub tuˈ. Iswatxˈenpaxo naj bay chiyatzˈlax yal teˈ. Yanipaxocan̈ naj huneˈ n̈a nimajal istel bay chitan̈elax teˈ uva tuˈ. Lahwi tuˈ yanito naj istzˈunub comonal tet huntekˈan ebnaj munlawom, isto naj yin̈ huneˈ isbel caw nahat.
Haxa yet yapni istiempohal yuxlax teˈ uva tuˈ ischejnito naj huneˈ ischejab ischahno ismajul.
Yajaˈ yet yilni ebnaj munlawom yapni naj istzablaxayo naj, ismakˈlax naj, ischejlaxtopaxo naj. Matzet xin yakˈ ebnaj tet naj.
Lahwi tuˈ yanipaxto naj yahaw munil tuˈ hunxa ischejab hunelxa, yajaˈ kˈojlaxcan̈ naj chejab tuˈ yu ebnaj. Caw xin how ebnaj yin̈ naj.
Yanipaxto naj yahaw munil tuˈ huneˈxa ischejab, yajaˈ makˈbil iscam naj yu ebnaj. Caw xin txˈiˈalto ebnaj chejab yato naj yahaw munil tuˈ, yajaˈ ay ebnaj ismakˈ ebnaj, aypaxo ebnaj makˈbil iscam yu ebnaj.
Yajaˈ xin ayto huneˈxa mac maẍto chato naj, haˈ ton iscˈahol naj caw xahan ay yu. Haxa yin̈ islahobal xin yanito naj iscˈahol tuˈ, istxumni naj hacaˈ ti: “Wal tet naj incˈaholtiˈan etzan̈em chixiw ebnaj,” ẍi naj.
Yajaˈ yet yapni naj cˈahole tuˈ, yallen ebnaj munlawom tuˈ tet hunun: “Lan̈an yul naj cˈahole lah, haˈ tet naj tiˈ chicancano huneˈ txˈotxˈ tiˈ, wal tinan̈ copotxˈowe camo naj, haxinwal jetxa chucanico huneˈ txˈo txˈotxˈ tiˈ,” ẍi ebnaj.
Hac tuˈ yu istzabnayo ebnaj naj cˈahole tuˈ, ispotxˈni ebnaj naj, yinilto ebnaj isnimanil naj yintalto peyab.
¿Tzet xin chiutelax ebnaj munlawom yu naj yahaw munil tuˈ, heyalni? Wal xin haˈ caw naj chˈapni, cat ispotxˈni camo naj ebnaj munlawom tuˈ, cat xin yanito naj istzˈunub tuˈ comonal tet huntekˈanxa ebnaj.
¿Tom maẍto bay cheyil yul Yum Comam Dios bay chala?: Haˈ huneˈ chˈen chˈen iskˈojilo ebnaj watxˈemcan̈ n̈a, haˈ chˈen caw ecˈbal cˈul yoc xeˈo n̈a.
Huneˈ tuˈ, haˈ Comam Dios watxˈen̈e yuxin caw chicˈay cocˈul jilni, ẍiayoj, ẍi Comam.
Yet istxumnilo ebnaj yahawil con̈ob tato yin̈ ebnaj yal Comam huneˈ yechel tuˈ, yoche ebnaj yakˈacto Comam yul preso. Yajaˈ xiw ebnaj tet anma, yuxin isbejcano ebnaj Comam, ispaxto ebnaj.
Lahwi tuˈ ischejlaxto haywan̈ ebnaj fariseo yeb huntekˈan ebnaj ayco yin̈ ispartido naj Herodes tzotelo tet Comam yun̈e yilni ebnaj ta ay bay chiaycˈay Comam yin̈ hunu tzotiˈ, cat yoc ebnaj akˈocˈule yin̈ Comam yalni.
Yapni ebnaj iscˈatan̈ Comam, iskˈamben ebnaj: ―Mam cuywawom, caw johtajan̈ tato isyelaln̈eticˈa tzet chawala, mach xin hawoc yin̈ tzet chal anma, yuto lahan yelapno anma sunil yul hasat. Chacuynipaxo anma isyijen yin̈ hacaˈ choche Comam Dios, yuxin chicokˈambehan̈ tawet: ¿Cˈulmi jakˈni cotohlabal tet naj jahaw ay bey Roma, mato machoj? ¿Chitom isje jakˈni chˈen, mato matxa? ẍi ebnaj.
Wal Comam xin yohtaxa tato txˈoj nabil yu ebnaj, yuxin yal Comam: ―¿Tzet yin̈ xin chexoc quinheyilweˈan? Iweti hunu chˈen melyu tuˈ wilaˈan nan̈, ẍi Comam.
Isyeni ebnaj huneˈ chˈen melyu, hayet yilni Comam chˈen, iskˈamben Comam tet ebnaj: ―¿Mac najil ayco yechel sat yeb isbi yin̈ chˈen? ẍi Comam. Istakˈwi ebnaj: ―Yechel sat naj jahaw ay Roma, yeb xin isbi naj ayco yin̈ chˈen, ẍi ebnaj.
Yuxin yal Comam: ―Ta hac tuˈ, akˈwe tet naj jahaw baytet yet naj yehi, cat heyakˈni tet Comam Dios baytet yet Comam yehi, ẍi Comam. Caw xin cˈayilo iscˈul ebnaj yaben yin̈ tzet yal Comam.
Lahwi tuˈ yapni huntekˈan ebnaj saduceo tzotelo tet Comam. Ebnaj saduceo tuˈ chal ebnaj tato mach chiitzitzbican̈ camom, yuxin iskˈambe ebnaj tet Comam:
―Mam cuywawom, tzˈibn̈ebilcano yu naj Moisés tato chicam yichamil hunu ix ix, mach xin yuninal naj yeb ix, yilal yikˈni ix yuẍta naj camom tuˈ haxinwal ay yuninal naj yuẍtaj naj tuˈ yeb ix, cat yoc yuninalo naj camom tuˈ.
Yet hunel, ay hujwan̈ ebnaj yuẍtan̈e isba. Naj babel mohyi naj, yaj cam naj, machi xin yuninal naj yeb yixal tuˈ.
Yuxin mohyi naj iscab yeb ix, yajaˈ campaxo naj, machipaxo xin yuninal naj yeb ix. Hacticˈapax tuˈ yu naj yox.
Hac tuˈ yu yikˈni ebnaj ix ishujwan̈il, iscamto ebnaj, machi xin hunu yuninal ebnaj yeb ix; haxa yet islahobalxa xin iscampaxo ix.
Yuxin hayet chiitzitzbican̈ camom yet chiitzitzbican̈ ebnaj tuˈ, ¿mactaxca ebnaj chioc yichamilo ix, yuto ishujwan̈il ebnaj mohyi yeb ix? ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam: ―Hex tiˈ caw cˈaynajextoj, yuto mach heyohtajo tzet tzˈibn̈ebilcano yul Yum Comam Dios, yeb xin mach heyohtapaxo hanta yip Comam.
Yet chiitzitzbican̈ anma camnaxa matxa chikˈ ebnaj winaj yixal, matxa chikˈpaxo ebix ix yichamil, yuto anma chiitzitzbican̈ lahanxa chˈelico hacaˈ ebnaj ángel ay satcan̈.
¿Tzet yin̈ xin mach cheyayto yul heyanma ta chiitzitzbican̈ camom? ¿Tom maẍto cheyil yul Yum Comam Dios bay tzˈibn̈ebilcano yu naj Moisés yin̈ tzet yu istzotel Comam tet naj xol hun hoban teˈ txˈix ayco kˈaˈ yin̈, yet yalni Comam tet naj hacaˈ tiˈ?: “Hanintiˈan isDiosal naj Abraham, naj Isaac yeb naj Jacob,” ẍi Comam.
¡Yuto Comam Dios mach isDiosalo camom yehi to isDiosal anma itzitz ye Comam! Yuxin hex tiˈ caw maẍtaj haˈ heyecoj, caw mach chitxumcha huneˈ tiˈ heyu, ẍi Comam tet ebnaj.
Yet yaben huneˈ naj cuywawom yin̈ isley naj Moisés tato caw cˈul yu ispajtzen Comam Jesús iskˈambebal ebnaj saduceo, yoc naj iskˈambeno tet Comam hacaˈ tiˈ: ―Mamin, xol sunil chejbanile akˈbilcano jet, ¿baytet ecˈbal yelapno yehi? ẍi naj.
Istakˈwi Comam tet naj: ―Haˈ chejbanile ecˈbal yilal yehi haˈ huneˈ tiˈ: “Abewe hex Israel, haˈ Comam Dios haˈ coDiosal, han̈cˈan̈e Comam haˈ Jahawil.
Ochewe Comam yin̈ sunil hecˈul, yin̈ sunil heyanma, yin̈ sunil henabal yeb yin̈ sunil heyip,” ẍiayoj.
Walpaxo huneˈ iscab chejbanile chal hacaˈ tiˈ: “Xahan cheyil heyet anmahil, hacaˈ chu heyaˈiln̈en heba,” ẍiayoj. Matxa hunuxa chejbanil ecˈbal yelapno ye sata huntekˈan tiˈ, ẍi Comam.
Hayet yaben naj yalni Comam hacaˈ tuˈ, istakˈwi naj: ―Mam cuywawom, caw yel chawala, han̈cˈan̈e Comam Dios Jahawil, haˈ coDiosal, matxa hunuxa Dios.
Yuxin tato chijoche Comam Dios yin̈ sunil janma, yin̈ sunil conabal yeb yin̈ sunil jip, cat xin coxahann̈e jet anmahil hacaˈ chu coyaˈiln̈en coba, ecˈbal yilal yelapno ye sata ispotxˈlax no nokˈ cat isn̈uslax tet Comam Dios, maca isn̈uslax hunuxa tzet ye tuˈ yin̈ xahanbalil, ẍi naj.
Hayet yaben Comam tato cˈul yu istakˈwi naj, yalni Comam tet naj: ―Hach tiˈ cawilxa haweco hawoc yul iskˈab Comam Dios, ẍi Comam. Matxa hunuxa mac kˈamben hunuxa tzet ye tuˈ tet Comam yuto machi mac yihti yanma yin̈ iskˈamben tet Comam.
Hunel yet lan̈an iscuywa Comam Jesús yul yatut Comam Dios, iskˈamben Comam: ―¿Tzet yin̈ xin chal ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés tato yin̈ naj rey David chitit naj Cristo, naj echmabil yuli?
Yajaˈ haˈ naj David tuˈ halni yu yip Comam Espíritu Santo hacaˈ tiˈ: Yal Comam Dios tet Wahawilan: “Ayan̈ tzˈon̈an yin̈ inwatxˈkˈabtiˈan masanto chiwacojan ebnaj ayco ishowal tawin̈ yalan̈ hawoj,” ẍi Comam, ẍi naj David.
Tato yin̈ naj David tuˈ titna naj Cristo, ¿tzet yin̈ xin yal naj David naj Cristo Yahawiloj? ẍi Comam. Caw hantan̈e anma iscutxbaco isba bey tuˈ, caw xin sunil mac yoche yabeˈ yin̈ tzet chal Comam.
Yet lan̈an iscuywa Comam Jesús, yalni hacaˈ tiˈ: ―Caw cheyil heba tet ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés, yuto ebnaj tuˈ caw choche ebnaj yakˈaco huntekˈan xilkˈape nimej ishojo istel, yeb yochebal ebnaj caw nanxa islow chu istioẍli anma tet ebnaj yet chiecˈ ebnaj yulaj txon̈bal.
Chissaynipaxilo ebnaj huntekˈan tzˈon̈obal caw ay yelapno ye yulaj iscapilla ebnaj Israel yeb bay chiawtelax ebnaj waˈoj.
Chanipaxico ebnaj lekˈtiˈal chinilo ebnaj yatut ebix hunix, yajaˈ yun̈e mach isyelo isba istxˈojal chiswatxˈe ebnaj tuˈ cˈul yub ebnaj, nimej chute ebnaj yoj istxah. Ebnaj tuˈ caw ecˈbal niman isyaˈtajil chiay yiban̈ ebnaj yu Comam Dios, ẍi Comam.
Hunel, tzˈon̈anayo Comam Jesús iscawilal caẍa bay chayto anma yofrenda tet Comam Dios, yilni Comam yanayto anma tuˈ yofrenda. Caw txˈiˈal ebnaj kˈalom yayto yet, caw xin txˈiˈal chˈen yayto ebnaj.
Lan̈antoticˈa xin yapni huneˈ ix hunix caw mebaˈ, yanayto ix cabeb chˈen melyu niẍchˈan sat yul caẍa tuˈ.
Yet yilni Comam huneˈ tuˈ, yawten Comam ebnaj iscuywom, yalni Comam: ―Yin̈ caw yeli chiwalan teyet, huneˈ ix hunix tiˈ caw ecˈbal mayakˈ ix sata sunil ebnaj mayakˈ yofrenda tiˈ.
Yuto ebnaj kˈalom tiˈ iskˈalxan̈e chayto ebnaj, wal ix tiˈ xin caw mebaˈ ix, yaj cˈuxan mayayto ix ismelyu chilokˈni tzet chiocnico yu, ẍi Comam.

13

Yet lan̈an yelti Comam Jesús yul yatut Comam Dios, yalni huneˈ naj iscuywom Comam: ―Mamin, ¡ilcˈanab huntekˈan chˈen chˈen yeb huntekˈan nimeta n̈a tiˈ lah! ẍi naj.
Istakˈwi Comam: ―Huntekˈan nimeta n̈a tiˈ chiuchcˈalaxtoj, matxa hunu chˈen chˈen latzˈbil tiˈ chican yiban̈ yet chˈenal, ẍi Comam.
Lahwi tuˈ xin, isto Comam Jesús yeb ebnaj iscuywom yin̈ istzalanil won̈an Olivo ayco yetcˈulal satacˈtiˈ yatut Comam Dios; yay tzˈon̈no Comam bey tuˈ. Iskˈamben naj Pedro, naj Juan yeb naj Andrés tet Comam yet ischuquilxan̈e:
―Mamin, hal jetan̈ bakˈin chihul huntekˈan chawal tiˈ, ¿tzettaxca yechel chiyu yet chijni isba? ẍi ebnaj.
Istakˈwi Comam: ―Caw cheyil heba, machojab mac chexakˈni subchahoj.
Yuto caw txˈiˈal ebnaj chuli cat isbalnico ebnaj inbihan yin̈, cat yalni ebnaj hacaˈ tiˈ: “Hanintiˈan Cristo hinan,” ẍi ebnaj. Caw xin txˈiˈal mac chisubcha yu ebnaj.
Hayet cheyabeni ta ay howal hecawilal maca nahata, mach chexxiwi yuto yilal yuni huntekˈan tiˈ, cat iswejchacan̈ anma, yajaˈ maẍto istan̈balo huneˈ yul sat yiban̈kˈinal tiˈ.
Chakˈlecan̈ howal ej txˈotxˈ nimeta con̈ob yeb huntekˈanxa txˈotxˈ nimeta con̈ob, cat yanipaxico howal huneˈ con̈ob yin̈ huneˈxa con̈ob. Caw xin txˈiˈal bay chiecˈ chixcab yeb wahil, yajaˈ huntekˈan tuˈ yichebaniln̈e isyaˈtajil.
Caw cheyil heba yuto chexálaxico sata ebnaj yahaw con̈ob, cat hemakˈlax yulaj capilla. Chexalaxpaxico sata ebnaj gobernador yeb sata ebnaj rey, yu ayexxaco yul inkˈaban. Hac tuˈ xin chu quinheyalnilojan tet ebnaj.
Yet maẍto chitan̈ilo yul yiban̈kˈinal tiˈ, yilal ispujbalaxicˈo Tzotiˈ cˈul yet colbanile yulajla txˈotxˈ nimeta con̈ob.
Hayet chexalaxico sata ebnaj yahaw con̈ob tuˈ, mach cheyaco yin̈ hecˈul yin̈ tzet cheyala; wal xin haˈ tzet chihallax teyet yu Comam Dios haˈ cheyala, yuto maẍtajex chextzoteli, to haˈ Comam Espíritu Santo.
Haˈ yin̈ huneˈ tiempohal tuˈ, ay ebnaj chaco yuẍta yul iskˈab camical, ay mame miˈe chaco yuninal yul iskˈab camical, aypaxo ebnaj uninale chiyaco howal yin̈ ismam yeb ismiˈ cat yakˈni camoj.
Caw sunil anma chioc ishowal teyin̈ yuto ayexico yul inkˈaban, yajaˈ mac chitecha yu masanto yet islahobal, chicolchahi.
Tzˈibn̈ebilcano yu huneˈ ischejab Comam Dios chiyij Daniel, tato yilal yul naj chietanto yatut Comam Dios yu istxˈojal chiswatxˈe. Haˈ mac chiilni huneˈ tiˈ txumchahojabilo yu. Yin̈ huneˈ tzˈayic tuˈ, mac hex ayex bey Judea tiˈ, chexelcan̈ cat heto iswiˈla witz.
Mac ayahto yiban̈ yatut xin matxahojab chiayti yikˈalti hunu tzet ye tuˈ.
Wal mac ayto xol ismunil, matxahojab chimeltzo yikˈalti xil iskˈap yul yatut.
¡Caw cˈanchˈan ebix ix ayxa tzet yehi, yeb ebix chito txutxwi niẍte yunin yin̈ huneˈ tiempohal tuˈ!
Kˈanwe tet Comam Dios haxinwal maẍtaj yin̈ n̈abil chihul huneˈ tuˈ.
Yuto caw chiecˈyaˈ yanma anma yin̈ huneˈ tiempohal tuˈ. Huntekˈan isyaˈtajil tuˈ maẍto hunelo chuhi yichitax iswatxˈen Comam Dios huneˈ yul sat yiban̈kˈinal tiˈ, matxa xin bakˈinal chuhi yet chilahwi yunicanoj.
Ta mach chiscˈotzba Comam Dios Jahawil yoj huneˈ tiempohal tuˈ, machi hunu mac chicolchahi, wal xin chiscˈotzba Comam yuto xahan ay yuninal Comam yu, huntekˈan sicˈbilxaloj.
Yuxin ta ay mac chihalni teyet: “Haˈ bey tiˈ ay naj Cristo lah,” maca ta “Haˈ bey tuˈ ay naj lah,” ta ẍi, mach cheyayto yul heyanma.
Yuto caw txˈiˈal ebnaj lekˈtiˈwom chisbalico isba Cristohal. Aypaxo ebnaj chisbalico isba ischejabo Comam Dios cat isyeni ebnaj cˈaybalcˈule yeb yechel yip naj matzwalil yun̈e issubcha anma yu ebnaj. Etza xin chisubchapaxo ebnaj sicˈbilxa yu Comam Dios yu ebnaj.
¡Caw cheyil heba xin! Yalan̈to chiwalnicanojan huntekˈan tiˈ teyet, ẍi Comam.
Hayet chilahwi yecˈcano huntekˈan isyaˈtajil tuˈ, chikˈejholilo yoj tzˈayic, matxa chimujlipaxo ixahaw,
cat istitcˈay ej txˈumel ay satcan̈, cat xin isbilipaxo sunil tzet ay yip ay yul satcan̈.
Lahwi tuˈ cat yillax wulan xol moyan, Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios. Chinhulan yeb sunil iskˈakˈal wipan,
cat inchejni wángelan iscutxbanoco sunil mac sicˈbilxalo wuhan yul sat yiban̈kˈinal tiˈ, sunil baytajtuˈwal ay anma bay chiecˈ ebnaj.
Txumwecˈanab yin̈ teˈ higuera: Yet chielilo ischon iskˈab teˈ cat yul xaj teˈ, cheyohtan̈eloj ta toxa chioc haˈ n̈ab.
Hac tuˈ ye huntekˈan chiwaltiˈan. Hayet cheyilni yijni isba huntekˈan tuˈ, yilal heyohtan̈eni tato cawilxa yeti bay chinhulan.
Yin̈ caw yeli chiwalan teyet; sunil huntekˈan tiˈ chiyu yalan̈to maẍto chicam huntekˈan anma tiˈ.
Haˈ satcan̈ yeb txˈo txˈotxˈ tiˈ chitan̈iloj, wal Intzotiˈan xin mach chiecˈto yet yijni isba tzet chala.
Yajaˈ wal yin̈ tzet tzˈayical yeb tzet orahil chinhulan machi hunu mac ohtan̈e nitam ebnaj ángel ay yul satcan̈. Mach wohtapaxojan, Hanin Iscˈahol Comam Dios intiˈan; wal xin han̈cˈan̈e Inmaman ohtan̈e.
Yuxin caw nann̈e heyu, majwan̈wej yuto mach heyohtajo tzet orahil chinhulan.
Lahan hacaˈ yet chito hunu naj yahaw n̈a yin̈ hunu isbel caw nahat. Yalan̈to maẍto chito naj chalnicano naj tzettaj munilal chu hunun ischejab, cat yalnicano naj tet naj tan̈em pulta tato caw chil naj istiˈ pulta tuˈ.
Ebnaj chejab tuˈ, mach yohtajo ebnaj bakˈin chimeltzo naj yahaw n̈a, mach yohtajo ebnaj tato hayet yahbal akˈbal chul naj, maca yin̈ chuman akˈbal, maca yet chiokˈ noˈ chiyo, maca yet sahab sacˈayal. Haquexpax tuˈ mach heyohtajo bakˈin chinhulan, yuxin majwahan̈wej,
tajca tona nahul ayex cat wul lemnahan.
Huntekˈan tiˈ, maẍn̈etaj teyet chiwalan, to chiwalpaxojan tet sunil anma. ¡Caw majwahan̈wej! ẍi Comam.

14

Yet cabexan̈e kˈin̈ Pascua, yet chiwahlax ixim pan machi yan̈al chialaxicoj, yichico ebnaj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés issayni yin̈ tzet chu yaycˈay Comam yin̈ hunu istxˈojal; yun̈e istzabnayo ebnaj cat ispotxˈni ebnaj Comam yalni.
Xol ebnaj tuˈ ay ebnaj halni: ―Mach chicotzabayo naj yin̈ kˈin̈ yuto ahta wejna anma sunil jin̈, ẍi ebnaj.
Yet ay Comam Jesús bey con̈ob Betania, isto Comam bey yatut naj Simón, naj ayticˈaco yabil lepra yin̈. Yet ayco Comam waˈo sat meẍa yapni huneˈ ix iscˈatan̈ Comam, ikˈbil huneˈ an̈ caw xukˈ sam yu ix ayayto yul huneˈ chˈen limeta alabastro isbi. Nardo isbi huneˈ an̈ tuˈ caw ay istohol. Iscˈutznilto ix isnukˈ chˈen limeta tuˈ, isjobnayo ix huneˈ an̈ caw xukˈ sam tuˈ yiban̈ iswiˈ Comam.
Xol mac ayicto bey tuˈ, ay huntekˈan ebnaj tit ishowal, yalni ebnaj tet hunun: ―¿Tzet yin̈ xin ton̈e chietalaxto huneˈ an̈ caw xukˈ sam tiˈ?
Estam matxon̈laxtoj, ecˈbalmi oxeb ciento denario chiakˈlax yin̈, cat ispohlaxcan̈ istohol yin̈ anma mebaˈ, ẍi ebnaj. Caw xin oc ebnaj buchwal yin̈ ix.
Yajaˈ xin yal Comam: ―¿Tzet yin̈ xin cheyakˈ hetiˈ yin̈ ix? Mach checach ix yuto huneˈ maswatxˈe ix win̈tiˈan caw cˈul.
Haˈ anma mebaˈ ayn̈eticˈaco texol yin̈ sunilbal tiempo, tzijxan̈e tiempohal chu hecolwa yin̈; wal inpaxojan xin mach sunilbal tiempo ayinicˈojan texol.
Ix tiˈ, haˈ tzet chikˈoji ix iswatxˈeni, haˈ maswatxˈe ix win̈an. Mayan̈tecano ix innimanilan yalan̈to maẍto chinmujlaxan.
Yin̈ caw yeli chiwalan teyet; bay‑xan̈e‑tuˈwal chihallaxicˈo Tzotiˈ cˈul yet colbanile, chihallaxpaxo huneˈ maswatxˈe ix tiˈ win̈an, cat yakˈlax binaho ix, ẍi Comam.
Wal naj Judas Iscariote, naj ayco istzˈajo ebnaj cablahon̈wan̈ iscuywom Comam Jesús, to naj yilaˈ ebnaj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote yun̈e yanico naj Comam yul iskˈab ebnaj.
Hayet yaben ebnaj huneˈ tuˈ caw tzalacan̈ ebnaj, yalten ebnaj melyu tet naj. Yichico naj Judas tuˈ issayni yin̈ tzet chu yanico naj Comam yul iskˈab ebnaj.
Haxa yayilo babel tzˈayic kˈin̈ Pascua, yet chiwahlax ixim pan machi yan̈al chialaxicoj, yeb yet chipotxˈlax noˈ meˈ xahanbalil; iskˈamben ebnaj iscuywom Comam tet: ―Mamin, ¿baytuˈwal chawoche chicowatxˈehan̈ tzet chicolo yin̈ kˈin̈ Pascua tiˈ? ẍi ebnaj.
Ischejnito Comam cawan̈ ebnaj iscuywom, yalni Comam tet ebnaj: ―Asiˈwe yul con̈ob, hayet chexapno bey tuˈ cheyilno huneˈ naj ikˈbil huneˈ tzˈahab haˈ yu, chexoco tzujno yinta naj.
Haˈ bay chˈapni naj xin chekˈambe tet naj yahaw n̈a tuˈ: “¿Baytuˈwal ay huneˈ cuarto bay chiwaˈ yaˈ cuywawom yeb iscuywom yin̈ kˈin̈ Pascua?” quexchi.
Haˈ naj xin chiyeno huneˈ cuarto caw nimajal teyet, ayco yin̈ iscab piso, caw cˈulxa yehi. Haˈ bey tuˈ xin chewatxˈe tzet chicolo, ẍi Comam.
Lahwi tuˈ, isto ebnaj cawan̈ tuˈ yul con̈ob Jerusalén, yilcha yu ebnaj hacaˈticˈa yu yalni Comam. Yoc ebnaj iswatxˈeno tzet chilolax yin̈ kˈin̈ Pascua tuˈ.
Haxa yet lan̈anxa yay numna xin yapni Comam yeb ebnaj cablahon̈wan̈ iscuywom yul huneˈ cuarto tuˈ.
Yet ayxaco Comam waˈo sat meẍa yeb ebnaj iscuywom xin, yalni Comam: ―Yin̈ caw isyelal chiwalan teyet, haˈ huneˈ mac chinanicojan yul iskˈab camical, ayco naj waˈo coxol tiˈ, ẍi Comam.
Hayet yaben ebnaj iscuywom Comam huneˈ tuˈ, caw oc biscˈulal yin̈ yanma ebnaj, yoc ebnaj iskˈambeno yin̈ hununtajil tet Comam: ―Mamin, ¿tom haninan? ẍi hunun ebnaj.
Istakˈwi Comam: ―Huneˈ mac texol hex cablahon̈wan̈ hex tiˈ, naj chislabayto ispan yul insecˈan, haˈ naj chinanicojan yul iskˈab camical.
Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios yilal wecˈan yin̈ camical hacaˈ yalni yul Yum Comam, yajaˈ cˈanchˈan naj chinanicojan yul iskˈab camical. Ayxicˈa mach pitzcˈana naj yul sat yiban̈kˈinal tiˈ, ẍi Comam.
Hayet lan̈an iswaˈ Comam, yinican̈ ixim pan, yakˈni yuchˈandiosal tet Comam Dios, lahwi tuˈ iskˈaxponayo ixim, yakˈni Comam ixim tet ebnaj, yalni Comam: ―Chahwej, cat hewahni. Huneˈ tiˈ yechel innimanilan yehi, ẍi Comam.
Lahwi tuˈ yinipaxocan̈ Comam chˈen vaso, yakˈnipaxo Comam yuchˈandiosal tet Comam Dios. Lahwi tuˈ xin yakˈni Comam chˈen tet ebnaj iscuywom, caw xin sunil ebnaj ucˈni.
Yalni Comam: ―Huneˈ tiˈ yechel inchiqˈuilan chimalto yu iscˈulal yin̈ txˈiˈal anma. Hac tuˈ chu yijni isba huneˈ acˈ trato chakˈ Comam Dios teyet.
Yin̈ caw yeli chiwalan; matxa chiwucˈan yal sat teˈ uva masanto chioc Comam Dios Yahawiloj, catto wucˈnihan yin̈ yacˈtohal hunelxa, ẍi Comam.
Lahwi isbitnicano Comam Jesús yeb ebnaj iscuywom, isto Comam yeb ebnaj bey won̈an Olivo,
yalni Comam tet ebnaj: ―Yin̈ huneˈ akˈbal tiˈ, caw hesunil cheyikˈalo heyanma win̈an, yuto hac tuˈ yu istzˈibn̈elaxcano yul Yum Comam Dios bay chala: “Chinpotxˈcamojan naj tan̈em meˈ, cat issaj lemito noˈ meˈ tuˈ,” ẍiayoj.
Yajaˈ yet chinitzitzbican̈an chinbabitojan bey Galilea tesataj, ẍi Comam.
Yalni naj Pedro tet Comam: ―Mamin, waxan̈ca sunil mac chiinilo yanma tawin̈, walinan machoj, ẍi naj.
Yalni Comam tet naj: ―Pedro, yin̈ caw yeli chiwalan tawet; yin̈ticˈa huneˈ akˈbal tiˈ, yalan̈to maẍto chiokˈ noˈ icham chiyo yin̈ iscayel, oxelxa chawala ta mach quinhawohtajojan, ẍi Comam.
Islahnico naj Pedro, yalni: ―Waxan̈ca chinakˈlax camojan tawintaj yajaˈ mach chiwalan ta mach cachwohtajojan, ẍi naj tet Comam. Sunil xin ebnaj iscuywom Comam halni hacaˈ tuˈ.
Lahwi tuˈ, isto Comam Jesús yeb ebnaj iscuywom bey huneˈ peyab chiyij Getsemaní, yalni Comam tet ebnaj: ―Canan̈wecano tzˈon̈no bey tiˈ, chintohan txahloj, ẍi Comam.
Han̈e xin naj Pedro, naj Jacobo yeb naj Juan yito Comam. Caw yabe Comam isyaˈil biscˈulal yin̈ yanma.
Yalni Comam tet ebnaj: ―Caw chiwabehan isyaˈil isbiscˈulal camical yin̈ wanmahan. Canan̈wecano bey tiˈ, mach chexwayi, ẍi Comam.
Ishitzilo Comam hanicˈxa sata ebnaj, yay jahno Comam, yay xulno sat txˈotxˈ, yoc Comam iskˈanni tet Comam Dios ta ay tzet chu yecˈto huneˈ isyaˈtajil chul yiban̈ tuˈ.
Yalni Comam yin̈ istxah: ―Mam, machi hunu tzet ye tuˈ yaˈta yul hasat. Colinan tet huneˈ isyaˈtajil chul wiban̈tiˈan, yajaˈ mach hacaˈ chiwochehan to hacaˈojab tzet chal hacˈul, ẍi Comam.
Lahwi tuˈ xin, ismeltzo Comam bay cancano ebnaj oxwan̈, yalni Comam tet naj Pedro: ―¿Tom wayo chawu? ¿Tom mach chu hawinilo hawayan̈ hunu orahil? ẍi Comam.
Yalnipaxo Comam tet ebnaj: Iwelo hewayan̈, txahlan̈wej, haxinwal mach chexaycˈay yul iskˈab istxˈojal, wal heyanma caw hinan isyijen tzet chal Comam Dios, yajaˈ wal henimanil xin mach chitecha ilwebal yu, ẍi Comam.
Istopaxo Comam txahlo hunelxa, hacaˈticˈa tzet yal Comam yet babelal, hac tuˈ yute yalnipaxo yin̈ iscayel.
Haxa yet ismeltzopaxo Comam iscˈatan̈ ebnaj xin, wayan̈ chupaxo ebnaj, yuto mach chitecha naj wayan̈ yu ebnaj. Yuxin matxa chitxumcha yu ebnaj yin̈ tzet chu istakˈwi tet Comam.
Haxa yet ismeltzo Comam iscˈatan̈ ebnaj yin̈xa yoxel isbeycˈo txahloj, yalni Comam tet ebnaj: ―¿Tom yexn̈eto hewayi yeb hexewi? ¡Yetzanxa! Wal xin Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios tiˈ maapni yorahil walaxicojan yul iskˈab anma mulum.
Ahan̈wewanoj, ton̈wej; lan̈an yul naj chinanicojan yul iskˈab camical, ẍi Comam.
Yet lan̈an istzotel Comam Jesús tuˈ, yapni naj Judas, naj ayco istzˈajo ebnaj cablahon̈wan̈ iscuywom Comam. Caw xin hantan̈e anma tzujan yinta naj. Ay mac ikˈbil yespada, aypaxo mac ikˈbil isteˈ yu. Chejbil ebnaj yu ebnaj iswiˈehal yin̈ ebnaj sacerdote yeb yu ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés, yeb yu ebnaj ichamta winaj iswiˈehal con̈ob.
Naj Judas chianico Comam yul iskˈab ebnaj tuˈ halbilxa tet ebnaj yu naj hacaˈ tiˈ: “Haˈ naj chintzˈohoˈan iskˈotx, haˈ naj chetzabayoj, cat heyinito naj; mach xin chebejtzo naj,” ẍi naj.
Yuxin apnin̈e naj, ishitzico naj iscˈatan̈ Comam, yalni naj: ―Mam cuywawom, ẍi naj. Istzˈohni naj iskˈotx Comam,
yoc bulna ebnaj yin̈ Comam, istzabnayo ebnaj.
Yajaˈ ay huneˈ naj iscuywom Comam yihti yespada yul yatut, ispitnilto naj istxiquin ischejab naj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote.
Yalni Comam tet ebnaj apni tzabnoyo tuˈ: ―¿Tom elkˈominan teyet yuxin ikˈbil heyespada yeb heteˈ win̈an chexhul quinhetzabnoyojan?
Hunun tzˈayic inbeyan cuywal yul yatut Comam Dios texol, yajaˈ mach quinhetzabayojan. Wal tinan̈ yilal yuni huneˈ tiˈ yun̈e yijni isba tzet tzˈibn̈ebilcano win̈an yul Yum Comam Dios, ẍi Comam.
Wal ebnaj iscuywom Comam, elcan̈ ebnaj sunil, yanicano ebnaj Comam ischuquil.
Ay xin huneˈ naj tzeh oc tzujno yinta Comam, han̈e huneˈ kˈap sábana ayco xilo iskˈap naj.
Istzablaxayo naj yu ebnaj inito Comam, yajaˈ xin iscolilo isba naj, iscancano kˈap sábana yul iskˈab ebnaj tuˈ; tˈilanxa naj yet yelcan̈ naj yin̈ an̈e.
Lahwi tuˈ yinito ebnaj Comam Jesús sata naj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote. Iscutxbanico isba ebnaj iswiˈehal yin̈ ebnaj sacerdote, yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés.
Wal naj Pedro nahat tzujan isto naj yinta Comam, yapni naj yamakˈil yatut naj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote tuˈ, yoc tzˈon̈no naj kˈaẍno xol ebnaj chitan̈en yatut Comam Dios.
Ebnaj iswiˈehal yin̈ ebnaj sacerdote yeb ebnaj iswiˈehal yin̈ lahtiˈ xol ebnaj Israel, oc ebnaj issayaˈ hunu tzet chioc ismulo Comam yun̈e iscawxenico ebnaj camical yiban̈ Comam yalni, yajaˈ machi hunu tiˈ cawxico ismulo Comam.
Caw txˈiˈal ebnaj hobnican̈ lekˈtiˈal yin̈ Comam, yajaˈ nanantan̈e tzet chal ebnaj.
Ay xin huntekˈan ebnaj ah lin̈noj, yalni ebnaj lekˈtiˈal yin̈ Comam hacaˈ tiˈ:
―Jabehan̈ yalni naj: “Huneˈ yatut Comam Dios tiˈ chiwuchcˈayojan, oxebn̈e xin tzˈayic chiwacan̈an selel, yajaˈ mach anmaho chiwatxˈencan̈,” ẍi naj tiˈ, ẍi ebnaj yin̈ Comam.
Yajaˈ maẍticˈa ocpaxo huneˈ tuˈ ismulo Comam.
Lahwi tuˈ, yah lin̈no naj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote, yalni naj tet Comam: ―¿Tzet yin̈ xin mach chachtakˈwi? ¿Tzet ye huntekˈan chal ebnaj tawin̈ tiˈ? ẍi naj.
Yajaˈ xin maẍticˈa takˈwi Comam tet naj. Iskˈambenpaxo naj tet Comam: ―¿Tom hach tiˈ Cristo, Iscˈahol Comam Dios, Comam chihallax cˈulal? ẍi naj.
Istakˈwi Comam: ―Hoˈ, hanintonan. Hex tiˈ cheyilaˈ woc tzˈon̈nojan yin̈ iswatxˈkˈab Comam Dios caw aycano yip, cat heyilni wulpaxojan xol moyan yul satcan̈, Hanin Akˈbilintijan texol yu Comam Dios, ẍi Comam.
Hayet yaben naj yahawil ebnaj sacerdote yin̈ tzet yal Comam tuˈ, istzilnilo naj xil iskˈap yu isyenilo naj ta txˈoj chabe naj yin̈ tzet yal Comam. Lahwi tuˈ, yalni naj: ―Wal tinan̈ matxa yilalo chicokˈan mac chihalni ismul naj tiˈ.
Hex caw hex maxeyabe istxˈojal istzotel naj yin̈ Comam Dios. ¿Tzet cheyute heyalni yin̈ naj? ẍi naj. Sunil xin ebnaj halni tato yilal iscam Comam.
Ay xin ebnaj tzublico yin̈ sat Comam, ismajchenpaxo ebnaj sat, ismakˈnipaxo ebnaj, chiskˈamben ebnaj tet Comam: ―Haliloj mac chachmakˈni, ẍi ebnaj. Hacpax tuˈ ebnaj chitan̈en yatut Comam Dios ocpaxo ebnaj ispakˈalto sat Comam.
Wal naj Pedro ayayto naj yamakˈil teˈ n̈a tuˈ yet yapni ix ischejab naj yahawil yin̈ ebnaj sacerdote.
Hayet yilni ix iskˈaẍni naj Pedro, yoccano tˈan̈no ix yin̈ naj, yalni ix: ―Hach tiˈ hawetbi haba yeb naj Jesús, naj ah Nazaret, ẍi ix.
Istakˈwi naj Pedro: ―Tzimi chawal hach tiˈ, mach wohtajojan naj chawal tuˈ, ẍi naj. Lahwi tuˈ isto naj istiˈ huneˈ niman pulta, lan̈antoticˈa xin yokˈcan̈ huneˈ noˈ icham chiyo.
Hayet yilnipaxo ix naj Pedro, yalni ix tet ebnaj ayayto bey tuˈ: ―Huneˈ naj tiˈ yetbi isba naj yeb naj Jesús, ẍi ix.
Yajaˈ xin yalpaxo naj ta mach yohtajo naj Comam. Hunepixto xin yalni ebnaj ayayo bey tuˈ: ―Yin̈ caw yeli, hach tiˈ hawetbi haba yeb ebnaj chiecˈ yinta naj Jesús, yuto ah Galilea hach, ẍi ebnaj.
Yajaˈ oc naj Pedro istzˈactiˈn̈e isba, yalni naj: ―Caw chabe Comam Dios mach wohtajojan huneˈ naj cheyal tiˈ, ẍi naj.
Lan̈antoticˈa yalni naj hacaˈ tuˈ yokˈcan̈ noˈ icham chiyo yin̈ iscayel. Hac tuˈ yu isnaniti naj Pedro yin̈ tzet yal Comam tet naj, yet yalni hacaˈ tiˈ: “Yalan̈to maẍto chiokˈ noˈ icham chiyo yin̈ iscayel, oxelxa chawala ta mach quinhawohtajojan,” ẍi Comam. Hayet istit yul iscˈul naj yin̈ tzet yal Comam tuˈ, yoc naj okˈoj.

15

Haxa yet issajbilo xin iscutxban isba ebnaj iswiˈehal yin̈ ebnaj sacerdote yeb ebnaj ichamta winaj iswiˈehal con̈ob yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés, yeb ebnaj iswiˈehal yin̈ lahtiˈ, iscˈalnayo ebnaj Comam, yinito ebnaj Comam yin̈ sat naj Pilato.
Iskˈamben naj Pilato tet Comam: ―¿Tom yeli Yahawil anma Israel hawehi? ẍi naj. Istakˈwi Comam: ―Hoˈ, yel hacaˈ hawalni tiˈ, ẍi Comam.
Yajaˈ wal ebnaj iswiˈehal yin̈ ebnaj sacerdote caw ayco ebnaj yalni txˈiˈal tzet ye tuˈ ismulo Comam.
Yuxin iskˈambe naj Pilato tet Comam: ―¿Tzet yin̈ xin mach chachtakˈwi? ¿Tom mach chawabe hanta tzet chisbalcan̈ ebnaj hamuluj? ẍi naj.
Wal Comam xin mach takˈwi Comam, yuxin caw cˈayilo iscˈul naj Pilato tuˈ.
Yin̈ hunun kˈin̈ Pascua chi‑ticˈa‑isbejtzo naj Pilato hunun ebnaj presowom, yajaˈ macticˈa chal iscˈul anma haˈ chibejtzolaxi.
Ay xin huntekˈan ebnaj anico howal yin̈ naj yahaw con̈ob, aypaxo xin anma ispotxˈ ebnaj yuxin ayco ebnaj preso. Xol ebnaj presowom tuˈ ayco huneˈ naj, Barrabás isbi.
Iscutxbanico isba anma, yoc anma iskˈanno tet naj Pilato ta chisbejtzo naj hunu naj presowom hacaˈticˈa chute naj yin̈ hunun kˈin̈ Pascua.
Istakˈwi naj tet anma tuˈ: ―¿Chimisje hecˈul chinbejtzohan naj Yahawil Israel? ẍi naj.
Hac tuˈ yute yalni naj, yuto yohta naj ta ton̈e chichiwaco iscˈul ebnaj yahawil sacerdote tuˈ yin̈ Comam, yuxin yaco ebnaj Comam yul iskˈab naj.
Wal ebnaj yahaw ebnaj sacerdote oc ebnaj akˈocˈule tet anma ta haˈ naj Barrabás chisbejtzo naj Pilato.
Iskˈamben naj Pilato tet anma: ―¿Tzet wal wutenan naj isreyal Israel tiˈ, chal tuˈ? ẍi naj.
Istakˈwi anma tuˈ: ―¡Camojab naj yin̈ culus! ẍixan̈e anma.
Iskˈamben naj Pilato: ―¿Tzet xin istxˈojal iswatxˈe naj? ẍi naj. Yajaˈ ah wejna anma tuˈ, yalni hunelxa: ―¡Camojab naj yin̈ culus! ẍixan̈e anma.
Wal naj Pilato, yun̈e istzala iscˈul anma yin̈ naj yuxin isbejtzo naj naj Barrabás. Ischejni naj hatelaxo Comam, yanico naj Comam yul iskˈab ebnaj soldado yu yalaxcan̈ Comam yin̈ culus.
Lahwi tuˈ yinilto ebnaj soldado Comam yamakˈil palacio, iscutxbanpaxico ebnaj huntekˈanxa ebnaj soldado.
Ishucbanico ebnaj huneˈ kˈap kˈap caj jilni yin̈ Comam. Isbakˈonayo ebnaj huneˈ teˈ txˈix, yanahto ebnaj coronahil yin̈ iswiˈ Comam.
Yichico ebnaj yahwi yalni yin̈ caw ip hacaˈ tiˈ: ―¡Tzalajon̈we yin̈ naj yahawil anma Israel tiˈ! ẍi ebnaj.
Chismakˈnipaxico ebnaj huneˈ teˈ ah yin̈ iswiˈ Comam, istzublipaxico ebnaj yin̈, yeb xin chiay jahno ebnaj sata Comam, cat yay xulno ebnaj sat txˈotxˈ.
Lahwi istzebicano ebnaj yin̈ Comam, yinilo ebnaj huneˈ kˈap kˈap ishucbaco yin̈ Comam, yanico ebnaj xil iskˈap Comam. Lahwi tuˈ yinito ebnaj Comam yin̈ culus.
Ay xin huneˈ naj ah Cirene, Simón isbi, ismam naj Alejandro yeb naj Rufo ye naj, ispeto xin naj munil. Hayet yecˈto naj sata ebnaj ikˈn̈e Comam tuˈ, istzabnayo ebnaj naj, yinito naj isculus Comam.
Yinito ebnaj Comam bey huneˈ txˈotxˈ chiyij Gólgota, chaliloj Isbajil Wiˈe.
Yakˈni ebnaj vino sombil yeb huntekˈan teˈ telaj chiyij mirra yucˈuˈ Comam, yajaˈ mach isje Comam yucˈuˈ.
Lahwi tuˈ yanican̈ ebnaj Comam yin̈ culus, yoc ebnaj soldado yilweno isba yin̈ xil iskˈap Comam yun̈e yilni ebnaj mac chiinitoj.
Yin̈ chˈen balon̈eb yet yalan̈ chuman yanican̈ ebnaj Comam yin̈ culus.
Ispahnico ebnaj huneˈ nichˈan akˈinteˈ ahto yiban̈ iswiˈ Comam yin̈ culus bay tzˈibn̈ebilicoj tzet yin̈ xin akˈlax camoj, ẍi hacaˈ tiˈ: “Haˈ naj tiˈ Yahawil anma Israel,” ẍicoj.
Ay xin cawan̈ ebnaj elkˈom ah yin̈ culus yinta Comam, huneˈ naj ah yin̈ iswatxˈkˈab Comam, huneˈxa naj yin̈ ismeckˈab.
Hac tuˈ yu yijni isba tzet tzˈibn̈ebilcano bay chala: “Alaxico naj xol ebnaj caw txˈoj chiswatxˈe,” ẍiayoj.
Haˈ xin anma chiecˈto bay alaxcan̈ Comam yin̈ culus, chisbile iswiˈ cat isbuchwa yin̈ Comam, chalni hacaˈ tiˈ: ―Hach tiˈ chawuchcˈayo yatut Comam Dios cat hawanican̈ selel yin̈ oxeb tzˈayic hawalni,
colilo haba yin̈ culus tiˈ, cat hawaytij, ẍi ebnaj.
Hacpax tuˈ ebnaj iswiˈehal yin̈ ebnaj sacerdote yeb ebnaj cuywawom yin̈ isley naj Moisés, oc ebnaj yalaˈ tet hunun: ―Txˈiˈal mac iscol naj, wal naj xin mach chu iscolnilo isba naj.
Ta chiscolilo isba naj yin̈ culus tiˈ yin̈ cosat, wal tuˈ chimjayto yul janma ta haˈ naj Cristo Yahawil Israel, ẍi ebnaj. Hacpax tuˈ ebnaj aycan̈ yin̈ culus yinta Comam tuˈ, ocpaxo ebnaj buchwal yin̈ Comam.
Haxa yet yapni yin̈ chumanil iskˈejholilo sat yiban̈kˈinal tiˈ, yin̈xa chˈen oxeb yin̈ kˈejbiyal issajbilo hunelxa.
Yin̈ huneˈ orahil tuˈ ah yaw Comam, yalni yin̈ caw ip: ―Eloi, Eloi, ¿lama sabactani? ẍi Comam. Haˈ chal yelapnoj: Mamin, Mamin, ¿tzet yin̈ xin chinhanahuln̈etojan? ẍi Comam.
Ay xin huntekˈan ebnaj ayayo bey tuˈ aben tzet yal Comam, yalni ebnaj: ―Abewecˈanab tzet chal naj, lan̈an yawten naj naj Elías, ischejab Comam Dios, ẍi ebnaj.
Isto huneˈ naj yin̈ an̈e islabanayto huneˈ esponja xol teˈ pahla vino, yanico naj huneˈ esponja tuˈ yin̈ iswiˈ huneˈ teˈ ah, yanahto naj yin̈ istiˈ Comam yun̈e yucˈni Comam. Yalni naj tet ebnaj ayco iscawilal tuˈ: ―Jilaˈwej ta chihul naj Elías yikˈalo naj yin̈ culus tiˈ, ẍi naj.
Lahwi tuˈ yah yaw Comam yin̈ caw ip, iscamiloj.
Wal huneˈ kˈap niman kˈap aycan̈ yictabanil yatut Comam Dios, cab ayico kˈap. Ichiti istzilbanil kˈap yin̈ iswiˈ masanta ayilo yin̈ yojtabanil.
Hayet yilni naj yahawil yin̈ ebnaj soldado tzet yuhi yet iscam Comam tuˈ, yalni naj: ―Caw yelticˈabani, Iscˈahol Comam Dios ye huneˈ naj tiˈ, ẍi naj.
Ay xin huntekˈan ebix ix nahat yehilo ilni iscam Comam. Xol ebix tuˈ ayco ix María ah Magdala yeb ix Salomé, yeb xin ix María ismiˈ naj José yeb naj Jacobo, naj tzujan unin.
Huntekˈan ebix tuˈ ecˈ tzujtzun yinta Comam, iscolwapaxo ebix yin̈ Comam yet yecˈ yul ismajul Galilea. Aypaxo haywan̈ ebix hun yu yapni yeb Comam bey Jerusalén.
Haˈ yin̈ huneˈ tzˈayic tuˈ xin chiswatxˈecano anma Israel yin̈ tzettaj chiocnico yu yin̈ hunxa tzˈayic, yuto hunxa tzˈayic tuˈ, tzˈayic xewilal. Haxa yet lan̈anxa iskˈejbayoj xin,
isto naj José iskˈanno isnimanil Comam tet naj Pilato; caw mach xiw naj iskˈanni isnimanil Comam. Naj José tuˈ ah Arimatea naj, ayco naj xol ebnaj yahawil yin̈ lahtiˈ xol ebnaj Israel, caw xin ay yelapno naj yul sat ebnaj. Echmabilpaxo yu naj yoc Comam Dios Yahawiloj.
Hayet yaben naj Pilato ta cam Comam, caw cˈayilo iscˈul naj, yawten naj naj yahawil yin̈ ebnaj soldado, iskˈamben naj ta yeli camnaxa Comam.
Hayet yalni naj yahawil yin̈ ebnaj soldado ta xacam Comam, ischejni naj Pilato ta chiyiyti naj José tuˈ isnimanil Comam yin̈ culus.
Hayet yaben naj xin, isto naj islokˈno huneˈ kˈap sábana caw ay istohol, yinayti naj isnimanil Comam yin̈ teˈ culus, ispichnico naj huneˈ sábana tuˈ yin̈ Comam; lahwi tuˈ isto naj yanocto isnimanil Comam yul huneˈ chˈen chˈen holbil. Yanicanico naj huneˈ chˈen chˈen ismajilo istiˈ bay alaxicto Comam tuˈ.
Wal ix María Magdalena yeb ix María ismiˈ naj José yil ebix bay alaxcanicto isnimanil Comam.

16

Haxa yet islahwi istzˈayical xewilal xin, islokˈni ix María ah Magdala yeb ix María ismiˈ naj Jacobo, yeb ix Salomé huntekˈan an̈ caw xukˈ sam yu yanico ebix yin̈ isnimanil Comam.
Haxa yin̈ caw sahab sacˈayal yin̈ babel tzˈayic yin̈ semana xin, isto ebix bay mujlax Comam; haˈ caw yahilo tzˈayic yapni ebix bey tuˈ.
Yallen ebix tet hunun: ―¿Mactaxca chiinilo chˈen ayco ismajilo istiˈ bay ayicto Comam? ẍi ebix.
Haxa yet yilniti ebix matxa ayoco huneˈ chˈen niman chˈen tuˈ ismajilo bay alaxicto isnimanil Comam.
Hayet yocto ebix yul chˈen xin, yilni ebix huneˈ naj tzeh tzˈon̈anayo yin̈ cowatxˈkˈab yulicto chˈen, caw sajhopon̈e xil iskˈap naj aycoj, caw xin nimajal istel yoj xil iskˈap naj tuˈ. Caw xiwcan̈ ebix yet yilni ebix naj.
Yalni naj tet ebix: ―Mach chexxiwi, wohtajan tato Comam Jesús ah Nazaret chesayicˈoj, Comam alaxcan̈ yin̈ culus. Xaitzitzbican̈ Comam, matxa Comam bey tiˈ. Ilwecˈanab bay alaxicti Comam.
As halwe tet ebnaj iscuywom Comam yeb tet naj Pedro tato chibabi apno Comam bey Galilea tesataj, haˈ bey tuˈ xin cheyil yin̈ Comam hacaˈticˈa yu yalnicano teyet, ẍi naj.
Lahwi tuˈ xin, yelti lemna ebix bey tuˈ, isto ebix, toxan̈e xin chiluylun ebix yu xiwquilal. Machi mac tet xin yal ebix, yuto caw xiw ebix.
Hayet yitzitzbican̈ Comam yin̈ caw sahab sacˈayalil yin̈ babel tzˈayic yin̈ semana, haˈ tet ix María ah Magdala bay isye isba Comam babel, ix bay yilo Comam hujwan̈ ischejab naj matzwalil.
Lahwi tuˈ, isto ix yalno tet ebnaj ecˈ tzujtzun yinta Comam ta isye isba Comam tet ix. Haˈ ebnaj tuˈ caw biscˈulal ye ebnaj yeb xin caw chiokˈ ebnaj.
Hayet yaben ebnaj ta itzitzbican̈ Comam yeb ta isye isba tet ix, caw mach yayto ebnaj yul yanma.
Tzujan tuˈ xin, isyenipaxo isba Comam tet cawan̈ iscuywom yet lan̈an isto bey huneˈ aldea; nan yu isyenipaxo isba Comam tet ebnaj.
Isto ebnaj cawan̈ tuˈ yalno tet huntekˈanxa ebnaj iscuywom Comam, yajaˈ maẍticˈa yapaxayto ebnaj yul yanma.
Haxa yin̈ tzujanilxa xin isyeni isba Comam Jesús tet ebnaj hunlahon̈wan̈ iscuywom yet ayco ebnaj waˈo sat meẍa, iscachlax ebnaj yu Comam yu chicabcon iscˈul ebnaj; mach yayto ebnaj yul yanma yin̈ tzet yal ebnaj xailni ta xaitzitzbican̈ Comam.
Yalnicano Comam tet ebnaj: ―Asiˈwe sunil yul sat yiban̈kˈinal tiˈ cat heyalnicˈo Tzotiˈ cˈul yet colbanile tet sunil anma.
Haˈ mac chianayto yul yanma cat yahcano haˈ iswiˈ, chicolchahi, yajaˈ wal mac mach chianayto yul yanma, chiay isyaˈtajil yiban̈.
Haˈ huntekˈan cˈaybalcˈule tiˈ chioc yechelo tet mac chianayto yul yanma, chiyilo ebnaj ischejab naj matzwalil yin̈ anma yin̈ inbihan, cat istzotel ebnaj yin̈ nan abxubal.
Waxan̈ca chistzab ebnaj noˈ laba, waxan̈ca chiakˈlax veneno yucˈuˈ ebnaj, matzet chu ebnaj. Hayet chanayo ebnaj iskˈab yiban̈ anma yaˈay, cat iscawxicanocan̈, ẍi Comam.
Lahwi yalnicano Comam Jesús sunil huntekˈan tuˈ tet ebnaj iscuywom, yilaxto Comam satcan̈, yoc tzˈon̈no Comam yin̈ iswatxˈkˈab Comam Dios.
Lahwi tuˈ xin, isto ebnaj iscuywom Comam tuˈ yalnocˈo Istzotiˈ Comam Dios sunil yul sat yiban̈kˈinal. Caw xin ayco Comam Dios yetbiho ebnaj, yeb caw chioc yip tzotiˈ chalicˈo ebnaj tuˈ yu ej cˈaybalcˈule yeb yu yechel yip Comam chisye ebnaj.

Holder of rights
Multilingual Bible Corpus

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Jakalteko Collection. Mark (Jakalteko). Mark (Jakalteko). Multilingual Parallel Bible Corpus. Multilingual Bible Corpus. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-9FB7-7