1

Nimalaj Teófilo, chupan cˈa ri jun wuj ri xintzˈibaj el chawe nabey, ntzˈiban cˈa el ri samaj ri xutiquiribaˈ ca rubanic ri Jesús, y ri xutiquiribaˈ chukaˈ ca rucˈutic chiquiwech ri winek.
Y xutanabaˈ ca rubanic chupan ri kˈij tek Riyaˈ xbe chilaˈ chicaj. Pero tek Riyaˈ cˈa ma jane nibe ta el chilaˈ chicaj, riqˈui ri ruchukˈaˈ ri Lokˈolaj Espíritu xubij cˈa chique ri ruˈapóstoles ri ye ruchaˈon, ri rajawaxic chi niquiben ca, tek Riyaˈ xtibe.
Y Riyaˈ can xutij pokon, y xcamisex. Pero tek Riyaˈ cˈastajnek chic pe, xucˈutulaˈ cˈa riˈ chiquiwech. Cawinek kˈij ri xubanalaˈ queriˈ. Y cˈo nicˈaj chic ri xubanalaˈ riche (rixin) chi netamex chi can qˈues wi. Y cˈo cˈa chukaˈ ri xubilaˈ chique chrij ri rajawaren ri Dios.
Y cˈo cˈa jun bey tek ri Jesús y ri ye ruˈapóstoles quimolon quiˈ, ri Jesús xubij chique: Quixcˈojeˈ cˈa re waweˈ pa tinamit Jerusalem, y tiwoyobej ri nbin chiwe; tiwoyobej cˈa ri rutzujun (rusujun) pe ri Nataˈ Dios chi can xtuyaˈ wi cˈa chiwe.
Ruma riyix iwetaman chi ri Juan riqˈui yaˈ xeruben wi bautizar ri winek. Yacˈa riyix, pa caˈiˈ oxiˈ kˈij apo, riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu xquixban wi bautizar, xchaˈ ri Jesús.
Y ri quimolon cˈa quiˈ xquicˈutuj cˈa chare ri Jesús: Ajaf, ¿la ma ya ta cˈa kˈij reˈ tek naben chake riyoj israelitas chi nicˈojeˈ chic jun bey ri kˈatbel tzij pa kakˈaˈ? xechaˈ chare.
Yacˈa ri Jesús xubij chique: Pa rukˈaˈ cˈa ri Nataˈ cˈo wi achique tiempo xtibanatej riˈ, y ma rajawaxic ta chi niwetamaj riyix.
Xaxu (xaxe wi) cˈa tiwetamaj, chi tek ri Lokˈolaj Espíritu xtika pe pan iwiˈ, xticˈul cˈa ri uchukˈaˈ, y xquinikˈalajsaj chique ri winek pa tinamit Jerusalem, y chique ri winek ri yecˈo pa nicˈaj chic tinamit waweˈ pa rucuenta ri Judea y pa rucuenta ri Samaria, y chique chukaˈ quinojel ri winek ri yecˈo pa ronojel re ruwachˈulef.
Y can xu (xe wi) chic cˈa ri chˈabel riˈ ri xubij ca. Y ri yecˈo riqˈui ri Jesús chiriˈ, can niquitzuˈ cˈa tek xyacatej el chiquiwech pa cakˈikˈ, y xoc el pa jun sutzˈ, y ma xquitzˈet ta chic.
Y ri apóstoles can cˈa quitzuliben na cˈa el ri xbe chicaj. Tek cˈa xquinaˈ xebecˈulun pe ye caˈiˈ achiˈel achiˈaˈ quiqˈui, ri ye quicusan sek tak tziek.
Y riyeˈ xquibij cˈa chique ri ye ruˈapóstoles ca ri Jesús: Achiˈaˈ ri yixpe pa Galilea, ¿achique ruma tek yixtzuˈun chicaj? Re Jesús re xitzˈet chi xbe chicaj re wacami, xa can xtipe chic jun bey. Y can achiˈel re xuben el re xbe, can queriˈ chukaˈ xtuben tek xtipe chic, xechaˈ.
Y ri apóstoles xeˈel cˈa pe chiriˈ pa ruwiˈ ri juyuˈ ri Olivos rubiˈ, y xetzolin pa tinamit Jerusalem. Ri juyuˈ Olivos xa ma nej ta cˈo wi chare ri Jerusalem, xa achiˈel pa jun kilómetro.
Y tek xeˈapon cˈa, xejoteˈ el ri pa rucaˈn tanaj (wik) jay ri acuchi (achique) ri can yecˈo wi pe ri Pedro, ri Jacobo, ri Juan, ri Andrés, ri Felipe, ri Tomás, ri Bartolomé, ri Mateo, ri Jacobo ri rucˈajol ri jun achi Alfeo rubiˈ, ri Simón ri cˈo quiqˈui ri achiˈaˈ ri nibix Zelotes chique, y ri Judas ri rachˈalal ri Jacobo.
Y quinojel riyeˈ can junan quiwech quibanon y can ma yetaneˈ ta chi niquiben orar, ye cachibilan ri ixokiˈ, y chukaˈ ri María ri ruteˈ ri Jesús, y ri ye rachˈalal ri Jesús.
Y jun cˈa chique ri kˈij riˈ tek quimolon cˈa quiˈ achiˈel xa ye ciento veinte kachˈalal, ri Pedro xpaˈeˈ anej chiquiwech, y xubij cˈa chique:
Wech aj Israel, ri jun ka‑rey ri xcˈojeˈ ojer ca ri xubiniˈaj David, rutzˈiban cˈa ca ri chˈabel ri xeruyaˈ ri Lokˈolaj Espíritu pa ránima. Chupan cˈa ri wuj ri rutzˈiban ca riyaˈ, cˈo cˈa ri nubij chrij ri Judas ri xoc ucˈuey bey quiche (quixin) ri winek ri xebe chuchapic ri Jesús. Can queriˈ wi cˈa cˈo chi xbanatej.
Y ri Judas riˈ can xoc wi kachibil, y xsamej cˈa chkacojol.
Y riqˈui ri puek ri xucˈul ruma xujech el ri Jesús, riqˈui ri puek riˈ xlokˈbex wi jun ulef. Ri Judas xucamisaj riˈ. Riyaˈ xbechˈiqueˈ pe ruwiˈ, y ronojel ri rupan cˈa quelaˈ xeka wi, tek xka pan ulef.
Y quinojel cˈa ri winek aj Jerusalem xquetamaj, y rumariˈ tek Acéldama xbix chare ri ulef riˈ. Ntel chi tzij jun ulef riche (rixin) quicˈ.
Rumariˈ bin ca chupan ri wuj ri Salmos rubiˈ: Man ta jun cˈa xticˈojeˈ chupan ri rachoch, xa xtimalix ta ca. Y chukaˈ nubij: Xa xtoc ta jun chic ruqˈuexel riche (rixin) chi nipaˈeˈ ca chuwech ri rusamaj,
nichaˈ. Rumacˈariˈ, can rajawaxic cˈa chi nikacanoj jun ruqˈuexel, pero can ya ri chiquicojol ri achiˈaˈ ri can ronojel tiempo yecˈo pe kiqˈui, y ri can ye benak wi kiqˈui tek xcˈojeˈ ri Ajaf Jesús.
Jun chique ri can yecˈo pe kiqˈui tek xban bautizar ri Jesús ruma ri Juan, y can cˈo kiqˈui tek xbe ri Jesús chilaˈ chicaj. Yariˈ ri tikachaˈ. Y can rajawaxic cˈa chi riyaˈ nukˈalajsaj junan kiqˈui riyoj achique rubanic tek ri Jesús caminek chic el y xbecˈastej pe.
Y yacˈariˈ tek xquiyaˈ apo quibiˈ ye caˈiˈ. Xquiyaˈ apo rubiˈ ri José ri nibix Barsabás chare y nibix chukaˈ Justo chare, y xquiyaˈ chukaˈ apo rubiˈ ri Matías.
Y xquiben cˈa orar, quereˈ: Ajaf, riyit ri natzˈet ri cánima quinojel, tacˈutuˈ cˈa chkawech achique cˈa chique re ye caˈiˈ achiˈaˈ reˈ ri achaˈon,
riche (rixin) chi ntoc ca apóstol pa ruqˈuexel ri Judas, y nipaˈeˈ chuwech ri samaj. Ruma ri Judas xa xuyaˈ ca ri samaj, ruma ri itzel ri xuben. Y wacami riyaˈ xapon yan chupan ri lugar ri can cˈo chi napon wi, xechaˈ.
Y xesaquin cˈa, y ya cˈa ri Matías ri xkajben chi nicˈojeˈ ca pa ruqˈuexel ri Judas riche (rixin) chi ntoc cachibil ri julajuj apóstoles.

2

Y tek xoka cˈa ri kˈij riche (rixin) ri quinimakˈij ri israelitas ri Pentecostés rubiˈ, quinojel cˈa ri quiniman ri Ajaf Jesús quimolon cˈa quiˈ pa jun jay. Y junan cˈa quiwech quibanon.
Y can majun cˈa runabexic tek yariˈ cˈo jun ri xkˈajan pe chicaj, can achiˈel tek cˈo jun nimalaj cakˈikˈ ri nikˈajan petenak. Y reˈ xunojsaj ri jay ri acuchi (achique) quimolon wi quiˈ, ye tzˈuyul.
Y ri yecˈo cˈa chiriˈ, xquitzˈet cˈa chi achiˈel ruxak tak kˈakˈ ri nujachalaˈ riˈ y jojun ri xecˈojeˈ pa quiwiˈ chiquijujunal.
Y xechˈo anej pa nicˈaj chic chˈabel ri xa ma ye quichˈabel ta. Pero queriˈ xbanatej ruma ri Lokˈolaj Espíritu xunojsaj ri cánima, y yariˈ ri xbano chique riche (rixin) chi xechˈo pa nicˈaj chic chˈabel.
Y ri chiriˈ pa tinamit Jerusalem ri kˈij riˈ, yecˈo cˈa ye qˈuiy achiˈaˈ israelitas ri ye petenak pa ronojel ruwachˈulef, achiˈaˈ ri can niquiyaˈ wi rukˈij ri Dios.
Y tek ri winek xquicˈaxaj ri xkˈajan, can xquimol cˈa apo quiˈ. Y astapeˈ ri winek riˈ xa ma junan ta quichˈabel, ruma ma junan ta ri ye petenak wi, pero tek ri ye tzekelbey riche (rixin) ri Jesús xebechˈo pe, ri winek xkˈax chiquiwech, ruma can pa jalajoj cˈa ruwech chˈabel ri xechˈo wi. Ri winek xsach quicˈuˈx tek xquicˈaxaj riˈ.
Can xsach wi quicˈuˈx y xquimey cˈa ri xquicˈaxaj y niquibilaˈ cˈa chiquiwech: ¿La ma ye aj Galilea ta cami quinojel re yechˈo?
¿Y achique cˈa ruma tek riyoj nikacˈaxaj ri niquibij? Tek riyoj xa ma junan ta kachˈabel chikajujunal.
Ruma yecˈo chake riyoj ri ye aj pa Judea, yecˈo ye petenak ri pa Partia, ri pa Media, ri pan Elam, ri pa Mesopotamia, ri pa Capadocia, ri pa Ponto, ri pan Asia,
ri pa Frigia, ri pa Panfilia, ri pan Egipto, y yecˈo chukaˈ ye petenak más cˈa quelaˈ chare ri Cirene ri pa nimalaj ruwachˈulef Africa. Yecˈo ye petenak pa Roma. Y chiquicojol riyeˈ yecˈo ri can ye israelitas pa calaxic y yecˈo nicˈaj ri ma ye israelitas ta, pero quibanon chi ye israelitas ruma chi niquinimaj ri nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés.
Y yecˈo cˈa chukaˈ winek ri ye petenak ri pa Creta y ri pan Arabia. Y quinojel cˈa re winek reˈ xquicˈaxaj ri nimalaj rusamaj ri Dios, y can pa tak kachˈabel chikajujunal xkacˈaxaj wi, xechaˈ.
Y quinojel majun bey cˈa quitzˈeton ta chi nibanatej ta quereˈ. Rumariˈ ma niquil ta cˈa achique niquichˈob, y niquibilaˈ cˈa chiquiwech: ¿Achique cˈa ruma quereˈ nibanatej? xechaˈ nicˈaj.
Pero yecˈo cˈa winek ri xa yetzeˈen apo chiquij y niquibilaˈ cˈa: La winek laˈ xa ye kˈabarelaˈ, xechaˈ.
Y ri Pedro y ri ye julajuj chic apóstoles xebepaˈeˈ cˈa pe chiquiwech ri winek. Y ri Pedro xchˈo cˈa, y xubij: Achiˈaˈ israelitas ri yix petenak pa nicˈaj chic ruwachˈulef y riyix ri can yix aj waweˈ pa Jerusalem, tiwacˈaxaj cˈa ri xtinbij chiwe, y tiwetamaj
chi chake konojel re kamolon kiˈ waweˈ majun ri kˈabarel ta. Man achiˈel ta cˈa ri nichˈob riyix. Xa cˈareˈ a las nueve, chi cˈo ta jun ri kˈabarel chic.
Re xbanatej re wacami, can tzˈibatal cˈa ca ruma ri profeta Joel, ri achi ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca.
Y chupan ri rutzˈiban ca riyaˈ, ri Dios nubij: Chupan ri ruqˈuisbel tak kˈij, xtinyaˈ pe ri Lokˈolaj Espíritu pa quiwiˈ ri winek, y ri imiˈal y ri icˈajol xtiquikˈalajsaj ri nbij chique. Y ri cˈa ye cˈajolaˈ na, pa jun achiˈel achicˈ xtiquitzˈet ri nkˈalajsaj chique. Y ri achiˈaˈ ye rijitaˈk chic, pa cachicˈ cˈa ri cˈo xquenkˈalajsaj chique.
Y can xtintek chukaˈ ri Lokˈolaj Espíritu pa quiwiˈ ri nusamajel, chi achiˈaˈ chi ixokiˈ, y riyeˈ xtiquikˈalajsaj ri xtinbij chique.
Y chuwech ri caj xtinben chi xquebanatej ri majun bey ye tzˈeton ta, y queriˈ chukaˈ chuwech ri ruwachˈulef. Xtinben cˈa chi xtitzˈet quicˈ, kˈakˈ, y sib ri can achiˈel chic nimaˈk tak sutzˈ.
Y ri kˈij ma xtitzuˈun ta chic. Ri icˈ xtoc achiˈel quicˈ. Quecˈariˈ ri xtibanatej nabey tek ma jane noka ta ri nimalaj kˈij riche (rixin) ri Ajaf, chupan ri kˈij tek xtikˈat tzij pa quiwiˈ ri winek.
Y quinojel cˈa ri xquecˈutun quitoˈic chare ri Ajaf, can xquecolotej wi.
Y ya chukaˈ riˈ tek ri Pedro xubij: Wech aj Israel, tiwacˈaxaj cˈa jabel re xtinbij chiwe: Ri Jesús ri aj Nazaret, can ya cˈa ri Dios ri banayon pe chare chi qˈuiy ri xerubanalaˈ chicojol. Xeruben cˈa milagros ri majun bey ye tzˈeton ta. Can cˈo ri xerubanalaˈ Riyaˈ riche (rixin) chi retal chi can ya ri Dios Tataˈixel ri takayon pe. Riyix can iwetaman wi chi queriˈ.
Pero ri Dios xuyaˈ cˈa kˈij chi xjach ri Jesús pan ikˈaˈ, ruma can queriˈ ri ruchˈobon pe. Y riyix xiyaˈ pa quikˈaˈ winek ri xa ma niquiben ta ri nubij ri ruchˈabel ri Dios, riche (rixin) chi xquicamisaj chuwech cruz.
Pero riqˈui ri ruchukˈaˈ ri Dios, ri Jesús xbecˈastej pe, y xcolotej pe ri pa rukˈaˈ ri camic, ruma chi ri camic ma xcowin ta xchˈacon chrij.
Rumariˈ ri rey David xucamuluj ca ri ruchˈabel ri Jesús tek xubij: Can ronojel kˈij ntzˈet ruwech ri Ajaf. Y ruma chi Riyaˈ can cˈo pe ri pa wajquikˈaˈ, rumariˈ majun achique ta xtibano chuwe chi xtuben ta caˈiˈ nucˈuˈx.
Y rumariˈ niquicot ri wánima, y riqˈui chukaˈ quicoten yichˈo. Y astapeˈ xquicom, can cukul el nucˈuˈx chi ncˈul ri rutzil ri Dios.
Riyit nu‑Dios, can man cˈa xquinayaˈ ta ca chiquicojol ri caminakiˈ, ni man cˈa chukaˈ xtayaˈ ta kˈij chi ri nuchˈacul riyin, ri Lokˈolaj Acˈajol, nikˈey ka.
Can acˈutun ri utzilaj bey riche (rixin) ri cˈaslen chinuwech, y sibilaj xtiquicot ri wánima tek xquicˈojeˈ awuqˈui,
nichaˈ ri rutzˈiban ca ri David. Y yacˈa chukaˈ riˈ tek ri Pedro xubij: Wech aj Israel, riyix iwetaman chi ri katataˈ David ri xcˈojeˈ ojer ca, xcom y xmuk. Y ri panteón ri mukun wi ca, can cˈa cˈo na re wacami.
Y ri David can jun chique ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca. Can retaman cˈa chi ri Dios xuben jurar chare tek xubij: Ri Cristo jun chique ri ye awiy amam ca, y can yariˈ cˈa ri xticˈojeˈ ca pan aqˈuexel, y xtoc Rey, quecˈariˈ xubij ri Dios chare ri David.
Y ri David, can achiˈel xutzˈet yan cˈa ri xquebanatej. Xchˈo chrij ri cˈastajbel riche (rixin) ri Cristo, chi ri ránima ma xticˈojeˈ ta ca chiriˈ chiquicojol ri caminakiˈ, y chi ri ruchˈacul ma xticˈojeˈ ta chukaˈ ca riche (rixin) chi nikˈey ka.
Y konojel riyoj ketaman y nikatzijoj chi ya ri Dios ri xbano chare ri Jesús riche (rixin) chi xbecˈastej pe.
Y xucˈuex chukaˈ chilaˈ chicaj ruma ri ruchukˈaˈ ri Dios, y xucˈul cˈa ri Lokˈolaj Espíritu ri tzujun (sujun) ruma ri Tataˈixel. Y tek Riyaˈ xucˈul yan cˈa ri Lokˈolaj Espíritu, xutek cˈa pe kiqˈui riyoj, y ya cˈa rusamaj reˈ ri xitzˈet y xiwacˈaxaj el kiqˈui re wacami.
Y tek ri David xchˈo cˈa chrij ri jun ri nicˈastej pe chiquicojol ri caminakiˈ, ma chrij ta ka riyaˈ xchˈo wi, ruma ri xcˈastej el y xbe chilaˈ chicaj, ya ri Cristo. Y ri David rutzˈiban chukaˈ ca: Ri Ajaf Dios xubij chare ri Wajaf ri Cristo: Catzˈuyeˈ pe re pa wajquikˈaˈ.
Cˈa ya tek xquenyaˈ na pan akˈaˈ pan awaken ri yeˈetzelan awuche (awixin).
Queriˈ ri rutzˈiban ca ri David. Wacami riyin yichˈo cˈa chiwe chiˈiwonojel ri can yix riy rumam ca ri Israel; riyix ri yixcˈo pe y chukaˈ ri ma yecˈo ta pe. Tiwetamaj cˈa chi can kitzij wi chi ri Jesús ri xicamisaj chuwech cruz, can ya wi Riyaˈ ri banon chare ruma ri Dios chi ya Riyaˈ ri Cristo y chi ya Riyaˈ ri Rajaf ronojel, xchaˈ ri Pedro.
Y tek ri winek xquicˈaxaj ri xubij ri Pedro, xkˈaxo ri cánima, y xquicˈutuj cˈa chare ri Pedro y chique ri nicˈaj chic apóstoles: Kech aj Israel, ¿achique ri rucˈamon chi nikaben? xechaˈ.
Y ri Pedro xubij chique: Titzolin pe ri icˈuˈx riqˈui ri Dios, y pa rubiˈ ri Ajaf Jesucristo tibanaˈ el bautizar iwiˈ, riche (rixin) chi queriˈ nicuyutej ri imac. Y ri Dios xtuyaˈ ri Lokˈolaj Espíritu chiwe.
Ruma yareˈ ri rutzujun (rusujun) ri Dios, ma xu (xe) ta wi chiwe riyix, ni ma xu (xe) ta wi chukaˈ chique ri iwalcˈual, xa can chique cˈa quinojel winek ri yecˈo nej y ri yecˈo nakaj, can chique wi cˈa quinojel ri winek ri yerusiqˈuij (yeroyoj) ri Kajaf Dios.
Y ri Pedro cˈo cˈa nicˈaj chic chˈabel ri xerubij chique riche (rixin) chi xerupixabaj. Riyaˈ xuyaˈ cˈa pa ruchojmil chiquiwech ri winek quiqˈui chˈabel achiˈel reˈ: Quixel pe chiquicojol ri winek riche (rixin) re tiempo reˈ, ri xa ye sachnek pa quimac, riche (rixin) chi queriˈ yixcolotej cˈa pe, xchaˈ cˈa chique.
Y ri winek cˈa ri xecˈulu ri ruchˈabel ri Dios pa tak cánima chupan ri kˈij riˈ, xeban bautizar. Y sibilaj cˈa xeqˈuiyer ri yeniman riche (rixin) ri Jesucristo, ruma chupan ri kˈij riˈ achiˈel xa ye jun oxiˈ mil winek xeniman.
Y can majun bey cˈa niquimalij ta quicˈuˈx chiretamaxic ri ruchˈabel ri Dios ri niquicˈut ri apóstoles. Can junan quiwech niquiben y can junan niquimol quiˈ riche (rixin) chi niquitij ri caxlan wey riche (rixin) chi niquinataj ri rucamic ri Ajaf Jesús, y can junan chukaˈ quiwech niquiben tek niquiben orar.
Y can quinojel cˈa ri winek quixibin quiˈ. Y qˈuiy cˈa milagros ri yebanalox cuma ri apóstoles; y ri milagros ri yequibanalaˈ riyeˈ, can ye retal chi can kitzij chi ye rusamajel ri Dios.
Y quinojel ri quiniman, can cˈo cˈa jun achˈalalriˈil quiqˈui, y niquicomonij cˈa ronojel ri cˈo quiqˈui.
Y riche (rixin) chi yequitolaˈ ri kachˈalal ri nicˈatzin quitoˈic, yequicˈayilaˈ ri achique ri yecˈo quiqˈui.
Y ri pa rachoch ri Dios can kˈij kˈij cˈa yecˈo apo, y junan cˈa quiwech quinojel. Y tek niquiben cˈa waˈin pa tak jay, can riqˈui cˈa ronojel cánima y quicoten.
Y niquiyaˈ rukˈij ri Dios. Y riyeˈ can utz cˈa yetzˈet cuma quinojel ri winek y ri Ajaf ntajin nuben chique chi yeqˈuiyer ri ye colotajnek, ruma can kˈij kˈij ye qˈuiy chique ri can cˈo wi chi yecolotej ri yetajin niquinimaj ri Jesucristo.

3

Ri Pedro y ri Juan cachibilan quiˈ ye jotol cˈa el riche (rixin) chi yebe pa rachoch ri Dios. A las tres riche (rixin) ri tikakˈij yacˈariˈ tek ye benak el chupan ri hora riche (rixin) ri oración.
Y chiriˈ pa jun ruchiˈ ri rachoch ri Dios ri Jabel Oc Nitzuˈun niquibij chare, ronojel cˈa kˈij cˈo ri yebeyaˈo ca jun achi cojo chiriˈ. Ri jun achi riˈ can pa ralaxic cˈa pe tek ma nicowin ta nibiyin y nucˈutuj cˈa ca limosna chique ri winek ri yeˈoc apo chiriˈ.
Y tek ri Pedro y ri Juan yeˈoc yan cˈa apo pa rachoch ri Dios, ri achi riˈ nucˈutuj chukaˈ ca limosna chique riyeˈ.
Pero ri Pedro xutzuˈ xutzuˈ ri achi, y chukaˈ queriˈ xuben ri Juan, y yacˈariˈ tek ri Pedro xubij: Kojatzuˈ jabel, xchaˈ chare.
Y ri achi can xerutzuˈ, y royoben cˈa achique ri xtiquiyaˈ ca chare.
Yacˈariˈ tek ri Pedro xubij chare: Riyin majun kˈanapuek ni sakapuek ri cˈo ta wuqˈui riche (rixin) chi nyaˈ ta chawe. Yacˈa ri cˈo wuqˈui, yariˈ xtinyaˈ chawe, xchaˈ. Y can yacˈariˈ tek xubij chare: Pa rubiˈ ri Jesucristo ri aj Nazaret cayacatej, y cabiyin el, xchaˈ chare.
Y ri Pedro xuchop cˈa ri rajquikˈaˈ ri achi riche (rixin) chi xpaˈeˈ. Y can yacˈariˈ xchojmir. Ri raken xecˈojeˈ cˈa el quichukˈaˈ y queriˈ chukaˈ ri rukul tak raken.
Y ri achi riˈ, tek xchapatej ri rukˈaˈ ruma ri Pedro, can xropin anej riche (rixin) chi xpaˈeˈ, y xbiyin cˈa el. Y xerutzekelbej el ri Pedro y ri Juan y junan xeˈoc pa rachoch ri Dios. Niropin cˈa ri benak, y nuyaˈ chukaˈ rukˈij ri Dios.
Y ye qˈuiy cˈa winek ri xetzˈeto riche (rixin), chi nibiyin y nuyaˈ rukˈij ri Dios ri achi riˈ.
Ri winek can quetaman cˈa chi ya achi riˈ ri nitzˈuyeˈ chuchiˈ rachoch ri Dios nicˈutun limosna, ri acuchi (achique) cˈo wi ri jun ruchiˈ jay ri Jabel Oc Nitzuˈun nibix chare. Y ri winek riˈ xsach quicˈuˈx chrij y quixibin quiˈ ruma ri xbanatej chiriˈ.
Y ri achi ri xcˈachojsex ye ruchapon cˈa ri Pedro y ri Juan. Y quinojel cˈa ri winek chanin xquimol apo quiˈ quiqˈui ri Pedro y ri Juan chiriˈ chuchiˈ jun raken jay Riche (Rixin) ri Salomón nibix chare, riche (rixin) chi nbequitzˈetaˈ ri xbanatej chiriˈ. Ri winek cˈa riˈ xsach quicˈuˈx ruma majun bey quitzˈeton ta chi nibanatej ta queriˈ.
Y tek ri Pedro xerutzˈet ri winek, xubij cˈa chique: Wech aj Israel, ¿achique cˈa ruma tek nimey re xbanatej? ¿Y achique ruma tek xa yoj cˈa riyoj ri yojitzuˈ? Ruma re achi reˈ xbiyin, pero ma ya ta ri kachukˈaˈ riyoj ri xbano, y chukaˈ ma ya ta ri utz ri nikaben chuwech ri Dios ri xbano.
Tiwacˈaxaj cˈa re xtinbij chiwe: Ri Katataˈ Dios, ri qui‑Dios ri Abraham, ri Isaac, ri Jacob, qui‑Dios chukaˈ ri katiˈt kamamaˈ ri xecˈojeˈ ojer ca; Riyaˈ can xuben cˈa chare ri Jesús, ri Rucˈajol, chi cˈo rukˈij rucˈojlen. Pero riyix ma xiwajoˈ ta xinimaj chi ya Riyaˈ ri Rucˈajol ri Dios. Xa xiyaˈ pa rukˈaˈ ri aj kˈatbel tzij ri Pilato rubiˈ. Y tek ri aj kˈatbel tzij can rubin chic chi nucol el, riyix ma xiwajoˈ ta. Riyix xa qˈuiy ri xibij apo chrij.
Xa ya ri jun camisanel, xa yariˈ xibij chi ticol el, y ri can Lokˈolaj wi y choj chukaˈ ri rucˈaslen, xa xiwetzelaj y yariˈ ri xiyaˈ ca pa ruqˈuexel ri jun camisanel.
Y xitek pa camic ri Jesús ri niyaˈo cˈaslen. Pero ri Dios xuben chare chi xbecˈastej pe chiquicojol ri caminakiˈ. Nikabij cˈa quereˈ chiwe ruma riyoj can xkatzˈet wi tek cˈastajnek chic pe.
Y re jun achi re nitzˈet pe riyix re cˈo waweˈ y iwetaman chukaˈ ruwech, xcˈachoj, ruma can pa rubiˈ ri Jesús xkacˈutuj wi. Y re achi reˈ can xcˈachoj wi ruma can xucukubaˈ chukaˈ rucˈuˈx riqˈui ri Jesús.
Riyix wachˈalal aj Israel y ri principaliˈ ri yecˈo chicojol, riyin wetaman chi tek xiyaˈ pa camic ri Jesús, xiben ruma can ma iwetaman ta chi can ya Riyaˈ ri Cristo.
Can xbanatej wi cˈa achiˈel ri ruchˈobon pe ri Dios. Y queriˈ ri tzˈiban ca cuma quinojel ri profetas ri xekˈalajsan ruchˈabel ri Dios ri xecˈojeˈ ojer ca. Riyeˈ quitzˈiban cˈa ca chi ri Cristo cˈo cˈa chi nukˈaxaj na tijoj pokonal.
Wacami titzolin cˈa pe icˈuˈx riqˈui ri Ajaf Dios y tijalatej ri icˈaslen, riche (rixin) chi queriˈ nicuyutej y nisachatej ri imac. Y xquepe cˈa tiempo riche (rixin) uxlanen tek ri Ajaf cˈo chic iwuqˈui.
Y ri Ajaf Dios can xtutek chic cˈa pe ri Jesucristo, ri Jesucristo ri can yaˈon pe rutzijol chiwe ruma ri Ajaf Dios.
Yacˈa re wacami, cˈo chi nicˈojeˈ na chilaˈ chicaj, cˈa ya tek xtapon na ri kˈij tek xtiban ruchojmil ronojel. Queriˈ nubij ri Dios chupan ri ye quitzˈiban ca ri lokˈolaj tak profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ri xecˈojeˈ ojer ca.
Y ri Moisés quecˈareˈ xubij chique ri ye katiˈt kamamaˈ ri xecˈojeˈ ojer ca: Ri Kajaf Dios xtuyec cˈa pe jun profeta chiquicojol ri kachˈalal aj Israel ri xtikˈalajsan ri ruchˈabel chique ri kech aj Israel, jun profeta ri can achiˈel riyin. Can tiwacˈaxaj cˈa ronojel ri xtubij chiwe.
Y achique cˈa ri ma xtiniman ta chare ri profeta riˈ, xticamisex y xtelesex cˈa el chiquicojol ri ye rutinamit chic ri Dios, nichaˈ ri rutzˈiban ca ri Moisés.
Y ri Pedro xubij chic cˈa chukaˈ chique ri winek: Ri chapatajnek ca rubixic ruma ri Samuel y ri xquibij cˈa ri profetas ri xecˈojeˈ tek man cˈo ta chic ri Samuel, can chrij wi cˈa ri xquebanatej chupan re tiempo reˈ ye chˈonak wi ca.
Y can iwuche (iwixin) cˈa riyix ri ye rutzujun (rusujun) ca ri Dios chupan ri ye tzˈibatal ca cuma ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ri ojer ca. Y can iwuche (iwixin) chukaˈ riyix ri xutzuj (xusuj) tek xuben ri jun trato quiqˈui ri ojer tak katiˈt kamamaˈ, tek xubij chare ri Abraham chi ruma jun riy rumam riyaˈ ri xtibecˈojeˈ na tek ri winek ri yecˈo chuwech re ruwachˈulef xtiquicˈul cˈa utzil.
Y tek ri Dios xuben cˈa chi ri Jesús ri Rucˈajol xbecˈastej pe, chicojol cˈa riyix xutek wi nabey. Riyaˈ xrajoˈ cˈa xuyaˈ ca ri rutzil chicojol, ri jun utzil chi nuben chiwe chiˈijujunal chi niyaˈ ca rubanic ri mac.

4

Ri Pedro y ri Juan cˈa yechˈo na cˈa chiquiwech ri winek, tek xeˈoka ri sacerdotes ye cachibilan ri achiˈaˈ saduceos, y chukaˈ ri achi ri cˈo más rukˈij chiquicojol ri achiˈaˈ ri ye chajinel pa rachoch ri Dios.
Y ri achiˈaˈ cˈa riˈ sibilaj yacatajnek pe coyowal chiquij ri Pedro y ri Juan, ruma yequitijoj ri winek. Can niquitzijoj chi ri Jesús caminek chic el y xbecˈastej pe, y rumariˈ ri caminakiˈ can xquecˈastej wi chukaˈ, yechaˈ cˈa chique ri winek.
Rumariˈ xequichop el ri ye caˈiˈ apóstoles riˈ, y xequiyaˈ pa cárcel. Y ma xechojmirisex ta cˈa ri kˈij riˈ, ruma xa tikakˈij chic. Xa can cˈa ya ri pa rucaˈn kˈij xechojmirisex.
Y can ye qˈuiy cˈa chique ri winek ri xeˈacˈaxan ri chˈabel ri xquibij ri apóstoles ri xquinimaj ri Ajaf Jesús. Y ri kˈij cˈa riˈ, xaxu (xaxe) wi cˈa ri achiˈaˈ yecˈo achiˈel jun wuˈoˈ mil.
Chupan cˈa ri rucaˈn kˈij, xquimol quiˈ chiriˈ pa Jerusalem ri ye aj kˈatbel tzij ri yecˈo chiquicojol ri israelitas, ri rijitaˈk tak achiˈaˈ ri cˈo quikˈij, y ri aj tzˈibaˈ.
Y chukaˈ ri Anás ri nimalaj sacerdote, ri Caifás, ri Juan, ri Alejandro, y quinojel cˈa ri ye quiy quimam ca ri ye nimalaj tak sacerdotes, xquimol chukaˈ apo quiˈ quiqˈui.
Y cˈacˈariˈ xquitek quicˈamaric ri Pedro y ri Juan. Y tek yecˈo chic cˈa apo chiriˈ chiquiwech, xquicˈutuj cˈa chique: ¿Achique yayon uchukˈaˈ chiwe o achique cˈa chi biˈaj ri xicusaj riyix riche (rixin) chi xiben quereˈ?
Y ri Pedro, can nojnek cˈa ri ránima riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu, xubij cˈa chique: Riyix achiˈaˈ ri yix aj kˈatbel tzij chupan re katinamit Israel, y riyix chukaˈ rijitaˈk ri cˈo ikˈij:
Riyix nicˈutuj cˈa chake wacami chrij ri jun utzil ri xkaben chare jun achi yawaˈ, riche (rixin) chi niwetamaj achique rubanic tek xcˈachoj.
Tiwetamaj cˈa riyix ri yixcˈo pe waweˈ, y tiquetamaj cˈa chukaˈ quinojel ri kech aj Israel, chi re jun achi re cˈo waweˈ chiwech, xcˈachoj tek xkanataj ri rubiˈ ri Jesucristo ri aj Nazaret, ri Jesucristo ri xicamisaj chuwech cruz, pero ri Dios xuben chare chi xbecˈastej pe chiquicojol ri caminakiˈ.
Riyix ibanon cˈa chare ri Jesús chi xa majun rejkalen can achiˈel niquiben ri nicˈaj aj banoy tak jay chare jun abej, ri ma xka ta chiquiwech chi xquicusaj. Pero ri Jesús riˈ xa ya Riyaˈ ri achiˈel ri abej ri ucusan chare ri xquina riche (rixin) ri jay, riche (rixin) chi ri jay riˈ ma nitzak ta.
Y can majun chic achoj riqˈui nikil wi colotajic. Ruma chi can majun chic jun biˈaj ri yaˈon ta pe chuwech re ruwachˈulef riche (rixin) chi yojcolotej, xchaˈ ri Pedro.
Y tek ri ye aj kˈatbel tzij xequitzˈet chi ri Pedro y ri Juan can majun xibinriˈil chiquiwech, astapeˈ xa ye relic winek y ni xa ta quetaman niquisiqˈuij ruwech wuj, can xequimey y rumariˈ xquetamaj chi riyeˈ can xecˈojeˈ wi riqˈui ri Jesús.
Y can majun chic xecowin xquibij chiquij ri ye caˈiˈ apóstoles, ruma can paˈel apo chiriˈ quiqˈui ri achi ri xcˈachojsex.
Y ri Pedro y ri Juan xeˈelesex cˈa el ri acuchi (achique) yecˈo wi ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij, riche (rixin) chi queriˈ pa quiyonil na ri aj kˈatbel tzij riˈ niquichˈob na ca ri achique ri xtiquiben chique.
Niquibilaˈ cˈa chiquiwech: ¿Achique cˈa nikaben chique re achiˈaˈ reˈ? Ruma quinojel winek ri yecˈo waweˈ pa Jerusalem quetaman chi xbanatej jun nimalaj milagro. Y riyoj ma yojcowin ta nikewaj reˈ.
Y xaxu (xaxe wi) cˈa riche (rixin) chi ma ntel ta más rutzijol ri xbanatej, quekaxibij el, riche (rixin) chi queriˈ ma niquitzijoj ta chic ri Jesús chique ri winek, xechaˈ.
Y tek xequisiqˈuij (xecoyoj) chic cˈa apo ri Pedro y ri Juan, xquibij cˈa chique chi can ma quequitijoj ta chic ri winek, y ma tiquitzijoj ta chic ri Jesús chique ri winek.
Pero ri Pedro y ri Juan xechˈo apo, y xquibij chique: Tibij na cˈa chake: ¿La utz cami chuwech ri Dios chi xa yix cˈa riyix ri yixkanimaj nabey que chuwech ri Dios?
Riyoj ma yojcowin ta chi man ta nikabij chique ri winek ri xkatzˈet y ri xkacˈaxaj riqˈui ri Jesús, xechaˈ.
Y yacˈariˈ tek ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij, qˈuiy cˈa ri xquibij el chique ri Pedro y ri Juan xaxu (xaxe wi) riche (rixin) chi yequixibij. Y cˈariˈ xquiyaˈ el kˈij chique riche (rixin) chi xebe. Xa majun xquil ta ri xquiben ta chique, ruma chi ri winek xa can niquiyaˈ cˈa rukˈij rucˈojlen ri Dios ruma chi ri achi xcˈachojsex.
Ruma ri achi ri xcˈachoj ruma ri milagro riˈ xa más chic cawinek rujunaˈ.
Y tek ri Pedro y ri Juan xeskˈopix el, choj xetzolin cˈa quiqˈui ri cachibil, y xbequitzijoj cˈa chique ronojel ri bin chique cuma ri principaliˈ tak sacerdotes y ri rijitaˈk tak achiˈaˈ ri cˈo quikˈij.
Y tek ri cachibil xquicˈaxaj ri xquitzijoj, junan cˈa xquiben orar quinojel y xquibij cˈa chupan ri quiˈoración: Nimalaj Ajaf Dios, riyit ri xabano ronojel, riyit ri xabano ri caj y ri yecˈo chuwech, riyit ri xabano re ruwachˈulef y re yecˈo chuwech, riyit ri xabano ri mar y ri yecˈo chupan,
riyit ri xabano chi xsamej ri Lokˈolaj Espíritu pa ránima ri jun asamajel ri xubiniˈaj David, riche (rixin) chi xubij re chˈabel reˈ: ¿Achique cˈa ruma tek ri pa tak ruwachˈulef xaxu (xaxe wi) itzel tak naˈoj ntajin rubanic, y ri winek ri yecˈo pa tak tinamit xaxu (xaxe wi) ri majun rejkalen ri yequichˈob?
Y xebeyacatej pe ri aj kˈatbel tzij riche (rixin) re ruwachˈulef. Y ri principaliˈ chiquicojol xquimol cˈa quiˈ, chi xa jun xquiben, riche (rixin) chi xeyacatej chawij riyit Ajaf Dios, y chrij chukaˈ ri Cristo.
Y kitzij wi, chi achiˈel ri tzˈibatal ca, queriˈ ri xbanatej. Ruma ri rey Herodes y ri jun chic aj kˈatbel tzij ri Poncio Pilato rubiˈ, ri israelitas y ri ma ye israelitas ta, xquimol quiˈ waweˈ pa tinamit Jerusalem riche (rixin) chi xeyacatej chrij ri Jesús ri lokˈolaj Acˈajol ri xatek pe.
Queriˈ xquiben riche (rixin) cˈa chi nibanatej ri can ya ri pan akˈaˈ riyit cˈo wi, y ri achˈobon pe ojer ca.
Y wacami, Ajaf, tatzuˈ cˈa chi re winek reˈ yexibin, ruma yacatajnek coyowal chikij. Y rumariˈ riyoj nikacˈutuj cˈa chawe chi tayaˈ kachukˈaˈ ri yoj asamajel riche (rixin) chi man ta jun xibinriˈil kiqˈui riche (rixin) chi nikatzijoj ri achˈabel.
Y nikacˈutuj cˈa chukaˈ chawe chi riqˈui ri awuchukˈaˈ xquecˈachoj ta ri yawaˈiˈ, y chi yeban ta milagros xaxu (xaxe wi) riqˈui ninatex rubiˈ ri Jesús ri lokˈolaj Acˈajol. Y ronojel reˈ xticˈatzin ta cˈa riche (rixin) jun retal chi can kitzij ri nikatzijoj chique ri winek, xechaˈ.
Y tek xetaneˈ chare ri oración, ri acuchi (achique) quimolon wi quiˈ sibilaj xsilon. Y yacˈariˈ tek ri cánima xnoj riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu, y rumariˈ majun cˈa xibinriˈil chiquiwech riche (rixin) chi niquitzijoj ri ruchˈabel ri Dios.
Y quinojel cˈa winek ri quiniman chic ri Jesucristo, junan cˈa quiwech y xa jun cánima quibanon. Majun cˈa ri nibin ta chi can xu (xe) ta wi riche (rixin) ka riyaˈ ri cˈo riqˈui, ruma xa can jun quibanon quinojel.
Ri apóstoles can riqˈui ruchukˈaˈ ri Dios niquitzijoj chi xcˈastej pe ri Ajaf Jesús chiquicojol ri caminakiˈ, y nim ri rutzil ri Dios cˈo pa quiwiˈ quinojel.
Y chiquicojol cˈa ri quiniman chic ri Jesucristo, majun cˈa mebaˈiˈ, ruma ri cˈo culef y ri cˈo cachoch, yequicˈayilaˈ y ri rajel niquicˈuaj apo
chique ri apóstoles, y ri puek riˈ nijach cˈa chiquiwech ri nicˈatzin quitoˈic.
Y cˈo cˈa jun achi chiquicojol, ri José rubiˈ. Riyaˈ jun chique ri ye riy rumam ca ri Leví, y alaxnek pa Chipre. Pero ri apóstoles xquiyaˈ chic cˈa jun rubiˈ. Rumariˈ tek xubiniˈaj Bernabé. Y yareˈ ri jun chic rubiˈ ri José ri xquiyaˈ, ruma riyaˈ can nucukubaˈ wi quicˈuˈx quinojel.
Y ri Bernabé cˈa riˈ xucˈayij cˈa jun rulef, y ri rajel xberujachaˈ pa quikˈaˈ ri apóstoles.

5

Pero cˈo cˈa jun achi Ananías rubiˈ y ri rixjayil Safira rubiˈ, xquicˈayij cˈa jun culef.
Y chi ye caˈiˈ xquiyaˈ chiquiwech chi niquicˈom ca jubaˈ chare ri rajel ri ulef, y ri nicˈaj chic xucˈuaj el ri Ananías riche (rixin) chi xberuyaˈ pa quikˈaˈ ri apóstoles.
Pero ri Pedro xubij chare ri Ananías: ¿Achique cˈa ruma tek xayaˈ kˈij chi ri Satanás xunojsaj ri awánima, riche (rixin) chi xatzˈuc tzij chuwech ri Lokˈolaj Espíritu, y xacˈom ca jubaˈ chare ri rajel ri ulef ri xacˈayij?
Xa ta xcˈojeˈ ca chi queriˈ ri awulef y man ta xacˈayij, ¿la cˈo ta cami jun nibin chawe chi xa ma awuche (awixin) ta riyit? Y tek xacˈayij, ¿la cˈo ta cami jun ri nibin ta chawe chi ma awuche (awixin) ta riyit ri rajel ri awulef? ¿Achique cˈa ruma tek xpe ri jun itzel naˈoj awuqˈui? Riyit ma chiquiwech ta cˈa ri winek xatzˈuc wi tzij, riyit can chuwech cˈa ri Dios xatzˈuc wi tzij.
Y ri Ananías, ri achi ri xcˈayin ri ulef, can xaxu (xaxe wi) cˈa xracˈaxaj ri chˈabel ri xerubij ri Pedro, xcom ka. Y quinojel cˈa ri xeˈacˈaxan ri xbanatej, xpe cˈa jun nimalaj xibinriˈil chique.
Y yecˈo cˈa caˈiˈ oxiˈ ri ye cˈajolaˈ ri chanin xeyacatej pe riche (rixin) chi xquibor ri caminek pa jun tziek, y cˈariˈ xquicˈuaj el riche (rixin) chi xebe chumukic.
Y jun oxiˈ horas ticom wi ka ri Ananías, tek xapon ri rixjayil. Y riyaˈ ma runaben ta cˈa ri xbanatej chiriˈ.
Y yacˈariˈ tek ri Pedro xucˈutuj chare ri ixok riˈ: Ri puek ri rucˈamom pe ri Ananías, ¿la xaxu (xaxe wi) cˈa riˈ rajel ri ulef ri xicˈayij? Y ri ixok xubij: Jaˈ (je), yariˈ ronojel ri puek rajel ri ulef.
Yacˈa ri Pedro xubij cˈa chare: ¿Achique cˈa ruma riyix can xiben chi ma yixrutzˈet ta pe ri Lokˈolaj Espíritu riche (rixin) ri Ajaf Dios? ¿Achique ruma riyix can xiyaˈ chiwech chi xiben queriˈ? Rumariˈ ri awachijil yariˈ xbemuk ca. Y ri ye benak chumukic, ya xa yeˈoc pe, riche (rixin) chi queriˈ yatoquicˈamaˈ chic el riyit, riche (rixin) chi yatbequimukuˈ chic ca.
Y can yacˈariˈ xtzak ka ri ixok chiriˈ chuwech ri Pedro, y xcom ka. Tek xeˈoka cˈa ri cˈajolaˈ ri xebemuku ca ri Ananías, y xquitzˈet chi caminek chic chukaˈ ri ixok, xquicˈuaj y xbequimukuˈ ca riqˈui ri rachijil.
Y ri quiniman ri Jesucristo ri nibix iglesia chique can sibilaj cˈa xquixibij quiˈ ruma ri xbanatej. Y can queriˈ chukaˈ xquicˈulwachij ri nicˈaj chic ri xeˈacˈaxan ri xbanatej. Can sibilaj xquixibij quiˈ.
Y ri apóstoles sibilaj qˈuiy nimaˈk tak milagros ri majun bey ye tzˈeton ta, ri yequibanalaˈ chiquiwech ri winek, can retal chi can kitzij wi ri niquibij. Y ri can quiniman chic ri Dios, junan cˈa quiwech niquimol quiˈ chuchiˈ ri raken jay riche (rixin) ri rachoch ri Dios ri nibix Riche (Rixin) ri Salomón chare.
Y yecˈo cˈa winek ri ma xquiyuj ta quiˈ quiqˈui ruma niquixibij quiˈ. Yacˈa ri nicˈaj chic winek ri yecˈo chupan ri tinamit, can utz niquitzˈet chique ri apóstoles.
Y sibilaj ye qˈuiyirnek ri winek ri yeniman ri Ajaf Jesucristo, can chi achiˈaˈ y chi ixokiˈ.
Y hasta ri yawaˈiˈ yeyalox pe ri pa tak bey y pa tak chˈat y pa tak warabel, riche (rixin) chi queriˈ tek ri Pedro nikˈax el, ri rumujal nikˈax ta cˈa pa quiwiˈ jun caˈiˈ chique ri yawaˈiˈ riˈ riche (rixin) chi yecˈachoj ca.
Y ye qˈuiy cˈa chukaˈ winek ri yecˈo pa tak tinamit ri yecˈo pe chunakajal ri Jerusalem, xeˈoka chiriˈ pa tinamit, y ye quicˈamom pe yawaˈiˈ ri yecˈo quiqˈui. Yecˈo cˈa ri ye yawaˈiˈ riqˈui relic yabil, y yecˈo ri ye chˈujernek cuma ri itzel tak espíritu. Y quinojel cˈa yecˈachojsex el.
Pero ri nimalaj sacerdote ye rachibilan ri achiˈaˈ ri nibix saduceos chique, itzel cˈa niquinaˈ chique ri apóstoles.
Rumariˈ xebequichapaˈ pe y xebequiyaˈ ca pa cárcel.
Y ri chakˈaˈ, ri Ajaf Dios xutek cˈa pe jun ángel pa cárcel quiqˈui ri apóstoles. Y ri ángel riˈ xujek el ruchiˈ ri cárcel chiquiwech, y xerelesaj el. Y xubij cˈa chique:
Jix cˈa. Y tek xquixapon chic cˈa pa rachoch ri Dios, titzijoj chique ri winek ronojel ri chˈabel riche (rixin) ri cˈacˈacˈ cˈaslen ri nuyaˈ ri Jesucristo, xchaˈ ri ángel.
Can xu (xe wi) xquicˈaxaj reˈ ri apóstoles, nimakˈaˈ yan rucaˈn kˈij xebe pa rachoch ri Dios, y yequitijoj cˈa ri winek. Y chupan cˈa ri hora riˈ, pa jucˈan chic el, ri nimalaj sacerdote y ri ye rachibil xequitek cˈa quisiqˈuixic (coyoxic) ri rijitaˈk tak achiˈaˈ ri cˈo quikˈij chiquicojol ri aj Israel. Y can quinojel cˈa ri achiˈaˈ ri pa moc (comon) yekˈato tzij xquimol quiˈ. Y cˈacˈariˈ xquitek quicˈamaric ri apóstoles ri yecˈo pa cárcel.
Pero tek ri aj chˈameˈy ri ye takon el xeˈapon chuchiˈ ri cárcel y xeˈoc apo riche (rixin) chi yebequicˈamaˈ pe, riyeˈ xquitzˈet chi xa ma yecˈo ta chic ri apóstoles chiriˈ. Can yacˈariˈ tek xetzolin, y xbequiyaˈ rutzijol.
Y xbequibij cˈa: Ri pa cárcel majun chique riyeˈ ri cˈo ta. Cˈa ya na riyoj ri xojbejako, pero xa majun cˈo ta chiriˈ. Ri cárcel can jabel rutzˈapxic banon ca, y ri ye chajinel ye paˈel chiriˈ chuchiˈ ri cárcel, yechajin, xechaˈ.
Ri nimalaj sacerdote, y ri achi ri cˈo rukˈij chiquicojol ri ye chajinel riche (rixin) pa rachoch ri Dios, y ri principaliˈ tak sacerdotes, tek xquicˈaxaj ri xbequibij ri aj chˈameˈy chique, ma niquil ta cˈa achique niquichˈob, y rumariˈ niquibilaˈ cˈa chiquiwech: ¿Cˈa acuchi (achique) cˈa nbeqˈuis wi reˈ? yechaˈ.
Y yacˈariˈ tek cˈo cˈa jun ri xapon quiqˈui ri quimolon quiˈ, y xberubij chique: Ri achiˈaˈ ri xeˈiyaˈ pa cárcel, yetajin chiquitijoxic ri winek chiriˈ pa rachoch ri Dios, xchaˈ.
Y can yacˈariˈ tek ri ye aj chˈameˈy y ri achi ri cˈo rukˈij chiquicojol ri yechajin pa rach och ri Dios xebe chiquicˈamaric ri apóstoles. Pero chi utzil cˈa xequicˈom pe, ruma riyeˈ niquixibij quiˈ chi yecˈak chi abej cuma ri winek.
Y tek ri achiˈaˈ ri xebe chiquicˈamaric ri apóstoles, xeˈoka y ye quicˈamom pe, xebequipabaˈ chiquiwech ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij. Y ri nimalaj sacerdote xubij chique ri apóstoles:
Riyoj kabin el chiwe chi ma queˈitijoj ta chic ri winek pa rubiˈ ri Jesús. Pero wacami re tinamit Jerusalem nojnek chic riqˈui ri nicˈut riyix y nikˈalajin cˈa jabel chi chikij riyoj niwajoˈ niyaˈ wi ri rucamic ri jun achi ri xubiniˈaj Jesús.
Yacˈa ri Pedro y ri nicˈaj chic apóstoles xquibij cˈa apo chique: Nicˈatzin chi ya ri nubij ri Dios ri nikanimaj, y ma ya ta ri nicajoˈ ri winek.
Ruma ri xbano chare ri Jesús riche (rixin) chi xcˈastej el, ya ri Dios ri quiche (quixin) ri katiˈt kamamaˈ ri xecˈojeˈ ojer ca. Yacˈa riyix xicamisaj tek xibij chi tibajix chuwech jun crusin cheˈ.
Y ri Dios chukaˈ xunimirisaj cˈa rukˈij ri Jesús, riqˈui ri xutzˈuyubaˈ apo pa rajquikˈaˈ y xuben chare chi ya Riyaˈ ri xoc Colonel y ucˈuey kiche (kixin), riche (rixin) chi queriˈ nuyaˈ kˈij chake riyoj israelitas riche (rixin) chi nitzolin pe kacˈuˈx riqˈui ri Dios y nicuyutej kamac.
Y ronojel reˈ can kitzij wi, y can yoj cˈa riyoj xojtzˈeto, rumariˈ nikatzijoj. Y ri Lokˈolaj Espíritu chukaˈ ruchapon cˈa rukˈalajsaxic chi can kitzij wi. Konojel cˈa ri yojniman rutzij ri Dios, can ruyaˈon cˈa ri Lokˈolaj Espíritu chake, xechaˈ.
Y tek ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij xquicˈaxaj ri xquibij ri apóstoles, xyacatej cˈa coyowal y can xcajoˈ xequicamisaj ri apóstoles.
Pero chiquicojol cˈa ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij, cˈo cˈa jun achi fariseo, ri Gamaliel rubiˈ. Riyaˈ qˈuiy retaman chrij ri ley riche (rixin) ri Moisés, y can cˈo cˈa chukaˈ rukˈij chiquiwech ri winek. Ri achi riˈ xpaˈeˈ cˈa, y xubij chi queˈelesex na el jubaˈ ri apóstoles ri chiriˈ.
Y cˈacˈariˈ xchˈo cˈa chique ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij y xubij cˈa chique: Wech aj Israel, tinaˈ na ka iwiˈ y tichˈoboˈ na cˈa jabel achique ri xtiben chique re achiˈaˈ reˈ.
Ruma toka chiˈicˈuˈx tek xbecˈulun pe ri jun achi ri xubiniˈaj Teudas. Ri Teudas riˈ xubij chi riyaˈ jun achi ri nim rukˈij, y yecˈo jun cajiˈ ciento achiˈaˈ ri xetzekelben riche (rixin). Pero tek xcamisex riyaˈ, quinojel ri xeniman rutzij xquitaluj el quiˈ y xa xeqˈuis ka.
Y tek banatajnek chic ri tzˈiban biˈaj, xbecˈulun pe chukaˈ jun achi aj Galilea ri xubiniˈaj Judas, y riyaˈ xcowin cˈa xuben chi ye sibilaj ye qˈuiy winek ri xetzekelben riche (rixin). Pero tek xcamisex cˈa chukaˈ ri Judas riˈ, quinojel ri xeniman rutzij, xquitaluj el quiˈ.
Y rumacˈariˈ nbij chiwe chi queˈiyaˈ ca re achiˈaˈ reˈ. Ruma wi xa quinaˈoj winek ri yetajin chubanic, xa xtichuptej ruwech.
Pero wi riche (rixin) ri Dios ri yetajin chubanic, majun cˈa xquixcowin ta xtiben riche (rixin) chi niyoj. Tichajij iwiˈ jabel, man xa tibecˈulun pe chi xa chrij ri Dios yixtajin wi chi chˈaˈoj, xchaˈ chique.
Y quinojel xka cˈa chiquiwech ri xubij ri Gamaliel. Y cˈacˈariˈ xquibij chi queˈucˈuex chic apo ri apóstoles. Y tek ri apóstoles yecˈo chic chiriˈ, xechˈay y xbix chic el chique chi man chic tiquitzijoj ta ri Jesús chique ri winek. Y cˈacˈariˈ xquiyaˈ el kˈij chique riche (rixin) chi xebe.
Y tek ri apóstoles xeˈel el chiriˈ chiquiwech ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij, niquicot cˈa ri cánima xebe, ruma yatajnek chique chi niquikˈaxaj tijoj pokonal ruma ri rubiˈ ri Jesús, ruma qˈuiy ri niban y nibix chique.
Y riyeˈ can man cˈa niquiyaˈ ta ca rutzijoxic ri Jesucristo. Can ronojel kˈij niquicˈut y niquitzijoj ri Jesucristo, ri pa rachoch ri Dios y chukaˈ pa tak jay.

6

Chupan cˈa ri tiempo riˈ, ri kachˈalal ntajin yeqˈuiyer. Y xtzˈucutej (xyacatej) cˈa pe jun tzij chiquicojol. Ri kachˈalal ri yechˈo griego niquibij cˈa chiquij ri kachˈalal ri yechˈo hebreo, chi ri malcaniˈ tak ixokiˈ ri yechˈo griego niban chique chi jubaˈ oc quejkalen que chiquiwech ri malcaniˈ ri yechˈo hebreo tek nijach ri cosas riche (rixin) chi yetij ronojel kˈij.
Rumacˈariˈ ri cablajuj apóstoles xequimol cˈa quinojel ri kachˈalal, y xquibij chique: Man cˈa rucˈamon ta chi nikayaˈ ca ri rukˈalajsaxic ri ruchˈabel ri Dios, riche (rixin) chi yoj ta riyoj yojjacho ri cosas riche (rixin) chi yetij ronojel kˈij. Ma rucˈamon ta chi queriˈ.
Rumariˈ kachˈalal, queˈichaˈ pe wukuˈ achiˈaˈ chicojol, achiˈaˈ ri can etaman chi choj ri quicˈaslen, ri can cˈo naˈoj quiqˈui y nojnek ri cánima riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu, riche (rixin) chi queriˈ yesamej chiquilixic ri kachˈalal.
Y riyoj can xtikaben wi ri samaj achiˈel ri kabanon pe. Ma xkojtaneˈ ta chi nikaben orar, y xtikakˈalajsaj ri ruchˈabel ri Dios, xechaˈ chique.
Y can quinojel ri kachˈalal xka cˈa chiquiwech ri xbix chique cuma ri apóstoles, y xequichaˈ cˈa ri ye wukuˈ achiˈaˈ. Ri jun cˈa ri xquichaˈ Esteban rubiˈ, y reˈ jun achi ri can cukul wi rucˈuˈx riqˈui ri Dios y nojnek ránima riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu. Xequichaˈ chukaˈ ri achiˈaˈ ri quibiniˈan Felipe, Prócoro, Nicanor, Timón, Parmenas y ri Nicolás ri aj pa tinamit Antioquía. Ri achi ri Nicolás rubiˈ man israelita ta, pero can nunimaj cˈa ri nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés, y can quiqˈui cˈa ri israelitas cˈo wi tek cˈa ma jane runiman ta ri Jesucristo chiriˈ.
Y yecˈa wukuˈ achiˈaˈ riˈ ri xebepabex chiquiwech ri apóstoles. Xepe ri apóstoles xquiben cˈa orar, y cˈacˈariˈ xquiyaˈ quikˈaˈ pa quiwiˈ ri achiˈaˈ riˈ, riche (rixin) chi nikˈalajin chi yacˈariˈ niquichop ri quisamaj.
Y ri ruchˈabel ri Dios riqˈui ruchukˈaˈ benak, y yeqˈuiyer cˈa chukaˈ ri yeniman chiriˈ pa tinamit Jerusalem. Y ye qˈuiy cˈa chukaˈ chique ri sacerdotes ri yeniman.
Ri Esteban jun achi ri can cˈo cˈa ri ruchukˈaˈ ri Dios riqˈui, y can cˈo chukaˈ ri rutzil ri Dios riqˈui. Rumariˈ tek cˈo milagros ri majun bey ye tzˈeton ta ri yerubanalaˈ chiquiwech ri winek, riche (rixin) chi queriˈ can retal chi riyaˈ can kitzij wi ri nukˈalajsaj.
Pero yecˈo winek ri xebeyacatej pe y xquichop quiˈ riqˈui chˈabel riqˈui ri Esteban. Ri winek cˈa riˈ ye riche (rixin) jun jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, quiche (quixin) ri lokˈon tak mozo ri ye colotajnek chic pe nibix chare, y quiche (quixin) chukaˈ ri winek aj Cirene, aj Alejandría, aj Cilicia y ri aj Asia.
Yacá ri Esteban can ya ri Lokˈolaj Espíritu ri xyaˈo ri naˈoj chare, y rumariˈ, tek riyaˈ xchˈo, ri winek ri ye yacatajnek chrij xa ma xecowin ta riqˈui.
Rumacˈariˈ xequitoj nicˈaj winek riche (rixin) chi queriˈ tiquibij chi xquicˈaxaj chi ri Esteban itzel xchˈo chrij ri ley riche (rixin) ri Moisés y chrij chukaˈ ri Dios.
Can xquiyaˈ cˈa quinaˈoj ri rijitaˈk tak achiˈaˈ ri cˈo quikˈij, ri aj tzˈibaˈ y ri winek riche (rixin) chi xebeyacatej cˈa pe chrij ri Esteban. Xbequichapaˈ pe, y xquicˈuaj chiquiwech ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij.
Y xequicˈuaj cˈa achiˈaˈ riche (rixin) chi niquitzˈuc tzij chrij ri Esteban, y ri achiˈaˈ riˈ niquibij cˈa: Re jun achi reˈ ma nitaneˈ ta chi nubij itzel chrij re lokˈolaj rachoch ri Dios y chrij ri ley riche (rixin) ri Moisés.
Ruma kacˈaxan cˈa chi nubilaˈ chi ri Jesús aj Nazaret xtuwulaj re rachoch ri Dios, y chi xtujel el ronojel ri rubin ca ri Moisés ri nicˈatzin chi nikaben, xechaˈ.
Y yacˈariˈ tek quinojel ri achiˈaˈ ri pa moc (comon) yekˈato tzij ri ye tzˈuyul chiriˈ, xquitzuˈ xquitzuˈ ruwech ri Esteban. Y xquitzˈet chi xjalatej ri rupalej y xuben achiˈel nitzuˈun jun ángel.

7

Y ri nimalaj sacerdote xucˈutuj cˈa chare ri Esteban: ¿La kitzij cˈa ri xbix ka chawij?
Y ri Esteban xubij: Wachˈalal aj Israel y riyix ri principaliˈ chupan re katinamit, tiwacˈaxaj na cˈa re xtinbij chiwe re wacami: Ri Dios ri cˈo rukˈij rucˈojlen, xukˈalajsaj riˈ chuwech ri katataˈ Abraham ri xcˈojeˈ ojer ca. Y riˈ, tek cˈa cˈo na cˈa chiriˈ chupan ri lugar Mesopotamia rubiˈ, tek cˈa ma jane rutzijol chi nbecˈojeˈ ta ri pan Harán.
Yacˈariˈ tek ri Dios xubij chare ri Abraham: Catel el chiquicojol ri awachˈalal, y tayaˈ ca ri aruwachˈulef, y jet cˈa pa jun chic ruwachˈulef ri xtincˈut chawech, xchaˈ ri Dios chare.
Y ri Abraham can xuyaˈ wi cˈa ca ri Caldea ri lugar ri cˈo wi, y xkˈax ri pan Harán. Y caminek chic cˈa ca ri rutataˈ ri Abraham chiriˈ pan Harán, tek ri Dios xucˈom cˈa pe ri Abraham chupan re ruwachˈulef Canaán re yixcˈo wi wacami.
Y ri Dios can majun cˈa ulef xuyaˈ ta ca chare ri Abraham chupan re ruwachˈulef reˈ, astapeˈ ta xaxu (xaxe wi) riche (rixin) chi nipaˈeˈ wi. Can majun wi ri xuyaˈ chare. Pero ri Dios can xutzuj (xusuj) wi cˈa chare chi re ruwachˈulef reˈ xtoc riche (rixin) riyaˈ y quiche (quixin) ri ye riy rumam ca. Queriˈ xubij ri Dios chare ri Abraham, astapeˈ ma jajun ralcˈual ri kˈij riˈ.
Y xbix cˈa chukaˈ chare ruma ri Dios, chi ri ye riy rumam ca riyaˈ xquebecˈojeˈ cˈa pa jun chic ruwachˈulef quiqˈui jun wi chic quiwech chi winek. Y ye ri winek riˈ ri xqueyaˈo quiche (quixin) ri ye riy rumam ri Abraham pa samaj y xtiquiben cˈa chique chi xtiquitij pokon cajiˈ ciento junaˈ.
Y ri Dios xubij chukaˈ: Riyin xtinben ruchojmil pa quiwiˈ ri winek ri xquebano ri pokon riˈ chique ri awiy amam. Cˈacˈariˈ xqueˈel pe ri awiy amam chiquicojol ri winek riˈ, y xquepe chupan re lugar reˈ chinusamajixic y chuyaˈic nukˈij, xchaˈ ri Dios chare ri Abraham.
Y ri Dios can xuben cˈa chukaˈ jun trato riqˈui ri Abraham. Ri trato riˈ can cˈo cˈa jun retal. Y ri retal ri trato riˈ, can yacˈa ri circuncisión ri niban chique ri tak cˈjolaˈ (alaboniˈ). Y tek ri Abraham xalex ri rucˈajol ri xubiniˈaj Isaac, xuben cˈa ri circuncisión chare tek xa cˈariˈ wakxakiˈ rukˈij cˈo. Queriˈ chukaˈ xuben ri Isaac tek xalex ri Jacob ri rucˈajol. Y queriˈ chukaˈ xuben ri Jacob quiqˈui ri cablajuj rucˈajol ri xeˈoc tataˈaj riche (rixin) re tinamit Israel.
Y ri nicˈaj chic rucˈajol ri Jacob itzel cˈa xquinaˈ chare ri quichakˈ ri José rubiˈ, ruma can ya riyaˈ ri más najowex. Y rumariˈ tek xquicˈayij el, y xucˈuex el cˈa pan Egipto. Yacˈa ri Dios can cˈo cˈa riqˈui ri José,
y xucol chuwech ronojel tijoj pokonal. Xuben cˈa chare chi ri Faraón ri rey riche (rixin) ri ruwachˈulef Egipto utz xutzˈet y xutzˈet chukaˈ chi can cˈo runaˈoj. Y rumariˈ ri rey xuben chare ri José chi xoc jun aj kˈatbel tzij pa ruwiˈ ri Egipto, y xuyaˈ kˈatbel tzij pa rukˈaˈ riche (rixin) chi ya riyaˈ nitakanoj pa ruwiˈ rachoch ri rey riˈ.
Y ri tiempo riˈ ri pan Egipto y pa Canaán, xpe cˈa jun wayjal, jun nimalaj tijoj pokonal. Y ri ye katiˈt kamamaˈ ri yecˈo pa Canaán man cˈa niquil ta chic achique niquitij.
Y ri Jacob ri rutataˈ ri José, xapon rutzijol riqˈui chi ri chiriˈ pan Egipto cˈo trigo. Rumariˈ xerutek cˈa el chulokˈic trigo ri ye rucˈajol, ri ye katiˈt kamamaˈ riyoj.
Y yacˈa tek xebe pa rucamul, yacˈariˈ tek ri José xukˈalajsaj riˈ chiquiwech ri rachˈalal chi ya riyaˈ ri José. Y queriˈ tek ri Faraón xretamaj ye achique ri ye rachˈalal ri José, rumariˈ xretamaj chukaˈ chi ri José jun hebreo.
Y yacˈariˈ tek ri José xutek quicˈamaric ri Jacob ri rutataˈ y ri ye rachˈalal. Ye setenta y cinco chiquinojel.
Y quecˈariˈ rubanic tek xxuleˈ ka ri Jacob pan Egipto. Chiriˈ cˈa xcom wi riyaˈ y chiriˈ cˈa xecom wi ri ye rucˈajol, ri can ye katiˈt kamamaˈ wi riyoj.
Pero ri quichˈacul, pa jun lugar Siquem rubiˈ, chiriˈ xemuk wi. Xemuk pa jun ti pedazo ulef, ri acuchi (achique) can cˈo cˈojlibel riche (rixin) chi yebemuk ca caminakiˈ. Ri jun ti ulef riˈ, can ya cˈa ri Abraham ri lokˈoyon ca chique ri ye ralcˈual ri jun achi Hamor rubiˈ.
Y tek ya xa napon ri kˈij riche (rixin) chi nibanatej ri rutzujun (rusujun) ri Dios chare ri Abraham, ri can xubij chare chi can nuben wi, ri tinamit Israel can benak cˈa pa nim y ye qˈuiyirnek ri winek chiriˈ pan Egipto.
Y ya cˈa tiempo riˈ tek ri chiriˈ pan Egipto xoc cˈa jun cˈacˈacˈ rey ri xa ma xretamaj ta ruwech ri José.
Y ri rey riˈ can cˈo cˈa runaˈoj chubanic ri etzelal chique ri kachˈalal aj Israel. Y xuben cˈa chique ri katiˈt kamamaˈ chi xquikˈaxaj tijoj pokonal, ruma xuben chique chi xequimalij ca ri tak calcˈual ri xa can cˈariˈ yeˈalex riche (rixin) chi xecom. Queriˈ xuben chique ruma can xrajoˈ chi man ta xeqˈuiyer.
Can ya cˈa chukaˈ tiempo riˈ tek xalex ri Moisés chiriˈ pan Egipto. Y ri acˈal riˈ xka chuwech ri Dios. Oxiˈ cˈa icˈ ri xilix cuma ri ruteˈ rutataˈ.
Y cˈacˈariˈ tek cˈo chi xbequiyaˈ ca pa ruwiˈ ri raken yaˈ riche (rixin) chi nicom. Pero ri rumiˈal ri rey Faraón xucˈuaj cˈa el ri acˈal riˈ y xuqˈuiytisaj y can achiˈel ral cˈa xuben chare.
Y rumacˈariˈ ri Moisés can xtijox wi jabel riqˈui ronojel ruwech etamabel ri cˈo quiqˈui ri nimaˈk tak winek aj Egipto. Y can nikˈalajin riqˈui ri ruchˈabel y riqˈui ronojel ri xerubanalaˈ, chi can jun nimalaj achi wi.
Yacˈa tek ri Moisés cˈo chic cawinek rujunaˈ, xalex pa ránima riche (rixin) chi xbe chiquitzˈetic ri rachˈalal ri ye rech aj Israel.
Y xutzˈet cˈa chi cˈo jun aj Egipto ri sibilaj pokon nuben chare jun rech aj Israel. Y riche (rixin) chi nutoˈ ri rech aj Israel y riche (rixin) chi nuyaˈ ruqˈuexel chare ri achi ri nibano ri pokon, xucamisaj.
Y pa rucˈuˈx ri Moisés chi ri ye rech aj Israel xtiquetamaj chi ya riyaˈ ri takon ruma ri Dios riche (rixin) chi yerucol el pa quikˈaˈ ri aj Egipto, pero xa ma que ta riˈ xbanatej. Ri israelitas xa ma xquetamaj ta chi yariˈ ri rusamaj.
Y pa rucaˈn kˈij, yecˈo cˈa ye caˈiˈ winek israelitas yetajin niquiben chˈaˈoj chiquiwech, y ri Moisés xapon cˈa apo quiqˈui, y xrajoˈ ta xoc chiquicojol riche (rixin) chi man ta niquiben chˈaˈoj. Rumariˈ riyaˈ xubij chique: ¿Achique cˈa ruma tek niben chˈaˈoj? Riyix xa can yix israelitas chi yix caˈiˈ, xchaˈ chique.
Yacˈa jun chique ri yebano chˈaˈoj, ri can nikˈax ruwiˈ nuben, xunim el ri Moisés, y xubij chare: ¿Achique xyaˈo kˈatbel tzij pan akˈaˈ y achique xbin chawe chi nakˈet tzij pa kawiˈ?
¿O xa nawajoˈ yinacamisaj, achiˈel xaben chare ri jun achi aj waweˈ pan Egipto ri iwir? xchaˈ chare.
Y tek xa cˈa jubaˈ tibix queriˈ chare ri Moisés, xanmej el y xuyaˈ cˈa ca ri Egipto y xbe cˈa pa jun chic ruwachˈulef Madián rubiˈ. Y chiriˈ, chiquicojol winek ri ma ye israelitas ta xcˈojeˈ wi. Chiriˈ xcˈuleˈ wi chukaˈ, y xecˈojeˈ ye caˈiˈ rucˈajol.
Y kˈaxnek chic cˈa cawinek junaˈ ticˈojeˈ ri Moisés chiriˈ pa Madián, yacˈariˈ tek xucˈut riˈ jun ángel chuwech, chupan ri juwiˈ kˈayis ri cˈo ruqˈuixal, ri zarza nibix chare y nijino pa kˈakˈ. Riˈ xutzˈet chupan jun desierto ri acuchi (achique) cˈo wi ri juyuˈ Sinaí rubiˈ.
Y tek ri Moisés xutzˈet apo ri xucˈut riˈ chuwech, xumey. Y riche (rixin) chi nutzˈet jabel, xjel apo. Pero yariˈ tek xbechˈo pe ri Ajaf chare, y xubij cˈa:
Yin cˈa riyin ri Dios ri xquinimaj ri awatiˈt amamaˈ. Yin cˈa riyin ri qui‑Dios ri Abraham, ri Isaac y ri Jacob, xchaˈ chare. Y ri Moisés man cˈa xcowin ta chic xtzuˈun apo, xa nibarbot (nibaybot) cˈa ruma xibinriˈil.
Y ri Ajaf xubij cˈa chukaˈ chare ri Moisés: Tawelesaj la axajab chawaken, ruma ri acuchi (achique) yit paˈel wi, can jun lokˈolaj lugar.
Y wacami yatintek cˈa el pan Egipto, chucolic ri nutinamit, ruma ntzˈet chi sibilaj qˈuiy pokonal niquikˈaxaj, y wacˈaxan chic chukaˈ ri okˈej ri niquiben, y yacˈareˈ xika pe chiquicolic, xchaˈ ri Ajaf chare ri Moisés.
Y ri Esteban xubij: Ya cˈa Moisés riˈ ri xquetzelaj ri aj Israel y xquibij chare: ¿Achique xyaˈo kˈatbel tzij pan akˈaˈ y achique xbin chawe chi nakˈet tzij pa kawiˈ? Ya cˈa Moisés riˈ ri xutek ri Dios riche (rixin) chi ntoc ucˈuey quiche (quixin) y yeberucoloˈ pe ri pa quikˈaˈ ri aj Egipto riqˈui ri toˈonic nuyaˈ ri ángel chare, ri ángel ri xucˈut riˈ chuwech chupan ri juwiˈ kˈayis ri cˈo ruqˈuixal ri zarza nibix chare.
Ya cˈa Riyaˈ ri xcolo pe quiche (quixin) ri katiˈt kamamaˈ chiriˈ pan Egipto. Riyaˈ cˈo cˈa milagros ri majun bey ye tzˈeton ta ri xerubanalaˈ chiquiwech ri winek, riche (rixin) chi retal chi can ya wi ri Dios ri takayon el riche (rixin). Yecˈo cˈa ri xerubanalaˈ chiriˈ pan Egipto, ri pa Mar Rojo, y ri pa jun desierto. Cawinek cˈa junaˈ xebiyajlan ri pa ruwachˈulef riˈ.
Y ri Moisés xubij cˈa chukaˈ chique ri aj Israel ri tiempo riˈ: Ri Kajaf Dios xtuyec cˈa pe jun profeta chiquicojol ri kachˈalal aj Israel, achiˈel rubanon chuwe riyin y ya cˈa riyaˈ ri xtikˈalajsan ri ruchˈabel. Tiwacˈaxaj cˈa ri xtubij chiwe. Quecˈariˈ xubij ca ri Moisés chique.
Ri Moisés xcˈojeˈ cˈa chiquicojol ri ye chaˈon ruma ri Dios, pa jun desierto. Y ya chukaˈ riyaˈ ri xbin chique ri ye katiˈt kamamaˈ ri tzij ri xubij ri ángel riche (rixin) ri Dios, ri xtzijon riqˈui pa ruwiˈ ri juyuˈ Sinaí. Can chare wi cˈa riyaˈ xjach wi ri chˈabel riche (rixin) cˈaslen riche (rixin) chi nuyaˈ chake riyoj.
Xa ye chic cˈa ri ye katiˈt kamamaˈ ma xeniman ta chare ri Moisés. Pa ruqˈuexel chi xeniman ta chare, xa xquetzelaj. Ri cánima riyeˈ xa chanin xtzolin chilaˈ pan Egipto.
Y tek ri Moisés cˈa cˈo na pa ruwiˈ ri juyuˈ Sinaí, xquibij cˈa chare ri Aarón: Queˈabanaˈ cˈa wachbel riche (rixin) chi yeˈoc ka‑dios, y yeriˈ ri yeˈucˈuan kiche (kixin). Ruma ri Moisés ri xojelesan pe pan Egipto, ma ketaman ta achique ruma tek ma tzolijnek ta pe.
Y can xquiben cˈa ruwachbel jun ti wáquix. Y can xequicot cˈa riqˈui ri xa quikˈaˈ riyeˈ ri xbano ka. Rumariˈ xequicamisalaˈ cˈa chicop chuwech, riche (rixin) chi niquiyaˈ rukˈij.
Y yacˈariˈ tek ri Dios xeruyaˈ ca ri kachˈalal aj Israel, ruma riyeˈ xa xquichop niquiyaˈ quikˈij ri xa ma ye dios ta. Rumariˈ ri Dios xeruyaˈ cˈa ca riche (rixin) chi xquiyaˈ quikˈij quiwachbel quinojel ri yetzˈet chuwech ri caj. Can quecˈariˈ xubij ri Dios chupan ri ye tzˈibatal ca cuma ri ruprofetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ojer ca ri acuchi (achique) nubij wi: Riyix winek aj Israel, tek xixbiyin cawinek junaˈ pa desierto, ¿la xeˈicamisalaˈ cami chicop riche (rixin) chi xeˈitzuj (xeˈisuj) chuwe riyin? Xa ma que ta riˈ xiben.
Pa ruqˈuexel chi que ta riˈ xiben, xa xeˈitelelaˈ ri ruwachbel ri rachoch ri dios Moloc, ri ruwachbel ri chˈumil, ri i‑dios Renfán rubiˈ. Y ri wachbel riˈ xa ikˈaˈ riyix xebano ka, riche (rixin) chi xiyaˈ quikˈij. Rumacˈariˈ riyin, xtinben chiwe chi yixbecˈojeˈ cˈa quelaˈ más nej chrij el ri Babilonia, xchaˈ ri Dios.
Queriˈ nubij chupan ri ye tzˈibatal ca cuma ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios. Y tek ri ye katiˈt kamamaˈ xebiyin ri pa jun desierto, can quicˈuan cˈa ri rachoch ri Dios banon riqˈui tziek, y chiriˈ cˈa nukˈalajsaj wi riˈ ri Dios chiquiwech. Ri rachoch ri Dios riˈ, can achiˈel cˈa ri xrajoˈ ri Dios, can queriˈ rubanic xban chare, ruma ri Dios can xucˈut wi chuwech ri Moisés ri rubanic nrajoˈ chi niban chare.
Y ya rachoch ri Dios riˈ ri quicˈamom pe ri ye katiˈt kamamaˈ tek xeˈoc pe chupan re ruwachˈulef reˈ, tek ye cˈamom pe ruma ri Josué. Y xecˈojeˈ cˈa ka waweˈ, tek quichapon cˈa yequichˈec ri winek ri yecˈo chupan re ruwachˈulef reˈ. Can ya cˈa ri Dios xtoˈo quiche (quixin). Y ri rachoch ri Dios ri quicˈamom pe tek xeˈoka, can cˈa ya na riˈ cˈo pa rutiempo ri rey David.
Y ri rey riˈ can utz cˈa xtzˈetetej ruma ri Dios. Rumariˈ tek ri David xucˈutuj cˈa utzil chare ri Dios chi tuyaˈ kˈij chare riche (rixin) chi nuben jun jay ri ntoc rachoch ri mismo Dios ri can ru‑Dios wi ri kamamaˈ Jacob.
Pero ma ya ta cˈa ri rey David ri xbano ri jay riˈ. Xa cˈa ya na ri Salomón ri rucˈajol cˈa ri rey David, ri xbano ri rachoch ri Dios.
Pero chukaˈ ri nimalaj Dios, ma rajawaxic ta na chi pa jun jay ri xa banon cuma winek ri acuchi (achique) nicˈojeˈ wi, y rumariˈ tek jun profeta ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca xubij:
Ri Ajaf Dios nubij cˈa: Ya cˈa ri caj ri nutzˈuybel, y ri ruwachˈulef nupalbel. ¿Achique cˈa rubanic chi jay niben riyix riche (rixin) chi ntoc wachoch? ¿Y acuchi (achique) cˈo wi ri lugar ri niben ruchojmil riche (rixin) chi yinuxlan?
¿La ma yin ta cami riyin xibano riqˈui nukˈaˈ ronojel ri cosas?
Queriˈ xubij ri Dios, xchaˈ ri Esteban. Y ri Esteban xubij cˈa chukaˈ chique: Riyix cowirnek ri iwánima chupan ri etzelal, ruma ma niwajoˈ ta niwacˈaxaj ri nubij ri Dios chiwe, ni ma niyaˈ ta chukaˈ kˈij riche (rixin) chi ntoc pa tak iwánima, y majun bey niwajoˈ chi ya ta ri Lokˈolaj Espíritu ri nucˈuan iwuche (iwixin). Y can achiˈel xquibanalaˈ ri ojer tak ye katiˈt kamamaˈ, can queriˈ cˈa chukaˈ niben riyix re wacami.
¿La cˈo ta cami jun chique ri profetas ri xekˈalajsan ruchˈabel ri Dios ojer ca, ri man ta xutij pokon pa quikˈaˈ ri ye katiˈt kamamaˈ? Quinojel xquitij pokon. Ri katiˈt kamamaˈ xequicamisaj ri xebin chi can xtipe na wi ri Cristo ri choj rucˈaslen. Y tek xoka cˈa ri Cristo, yix chic cˈa riyix ri xixjacho riche (rixin) y xicˈutuj chi ticamisex.
Riyix xicˈul ri ruley ri Dios ri cˈamom pe cuma ri ángeles riche (rixin) chi xkˈalajsex chiwech, pero xa ma xinimaj ta, xchaˈ ri Esteban.
Y tek ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij xquicˈaxaj ri xubij ka ri Esteban, xyacatej cˈa coyowal, y can xquikachˈachˈej cˈa quey chrij, ruma itzel xquinaˈ chare.
Pero ri Esteban, jun achi ri can nojnek ránima riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu. Rumariˈ, tek riyaˈ xtzuˈun chicaj, xutzˈet cˈa ri rukˈij rucˈojlen ri Dios, y xutzˈet chukaˈ ri Jesús cˈo pa rajquikˈaˈ ri Dios.
Y can yacˈariˈ tek xubij: Riyin ntzˈet chi la caj jakel y ntzˈet ri Jesús ri Cˈajolaxel ri xoˈalex ka chkacojol cˈo pa rajquikˈaˈ ri Dios, xchaˈ.
Y ri winek cˈa ri yeˈetzelan riche (rixin) ri Esteban, xaxu (xaxe wi) riche (rixin) chi ma niquicˈaxaj ta, xquitzˈapelaˈ cˈa pa tak quixquin. Ri winek cˈa riˈ can sibilaj cˈa pa quichiˈ xquiben tek xebe chrij ri Esteban riche (rixin) chi xbequichapaˈ pe.
Y xquelesaj cˈa el cˈa chuchiˈ ri tinamit, y xquichop rucˈakic chi abej riche (rixin) chi niquicamisaj. Y ri xetzˈucu cˈa tzij chrij ri Esteban xquiyaˈ ca ri quitziak riqˈui ri jun cˈajol achi ri Saulo rubiˈ, riche (rixin) chi queriˈ utz yecˈakon.
Y ri Esteban xuben cˈa orar tek chapon rucˈakic chi abej, y nubij cˈa: Wajaf Jesús, tacˈuluˈ cˈa ri wánima, xchaˈ.
Y yacˈariˈ tek riyaˈ xxuqueˈ ka, y can riqˈui cˈa ruchukˈaˈ xchˈo y xubij: Wajaf, man cˈa tayaˈ ta pa cuenta re mac re yetajin chubanic, xchaˈ. Y can xu (xe) wi cˈa xubij queriˈ, can yacˈariˈ tek xcom ka.

8

Ri Saulo can xka cˈa chuwech chi ri Esteban xcamisex. Y chiriˈ pa Jerusalem, ya cˈa kˈij riˈ tek xtiquir ca chiquij ri yeniman ri Jesucristo chi can yeˈetzelex y niban chique chi niquitij pokon. Xaxu (xaxe) wi ri apóstoles ri cˈa xecˈojeˈ na ca chiriˈ pa Jerusalem. Yacˈa quinojel ri nicˈaj chic kachˈalal, ruma ri pokon niban chique xquiquiraj el quiˈ, y yecˈo xebe pa nicˈaj chic tinamit ri yecˈo chiriˈ pa rucuenta ri Judea, y ri nicˈaj chic xebe cˈa pa Samaria.
Y ri Esteban xmuk y sibilaj cˈa xokˈex cuma ri achiˈaˈ ri can cˈo cˈa Dios pa cánima.
Y ri Saulo sibilaj cˈa pokon xuben chique ri quiniman chic ri Jesucristo, ri nibix iglesia chique. Can ye ruyaˈon wi cˈa pa tijoj pokonal, ruma can chi jojun chi jojun jay ntoc wi riche (rixin) chi yeberelesalaˈ pe, y can chi achiˈaˈ y chi ixokiˈ yeberukirirej pe y cˈacˈariˈ nutek quitzˈapixic pa tak cárcel.
Y ri kachˈalal cˈa ri xquiquiraj el quiˈ ruma ri pokon niban chique, xebe pa tak tinamit y niquitzijoj chukaˈ ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic.
Y ri Felipe jun cˈa chique ri kachˈalal ri xebano queriˈ. Riyaˈ xapon cˈa chupan jun tinamit ri cˈo chiriˈ pa rucuenta ri Samaria. Y tek cˈo chic chiriˈ, xuchop cˈa rutzijoxic ri Cristo chique ri winek ri ye aj chiriˈ.
Y can ye qˈuiy cˈa winek ri niquimol quiˈ riqˈui ri Felipe, y quinojel riqˈui cˈa ronojel cánima niquiyaˈ quixquin chare ri nubij, ruma qˈuiy ri milagros niquitzuˈ chi nubanalaˈ, retal cˈa chi can ya ri ruchˈabel ri Dios ri nutzijoj.
Can ye qˈuiy wi cˈa winek ri nrelesalaˈ el itzel tak espíritu quiqˈui. Y ri itzel tak espíritu riˈ can riqˈui quichukˈaˈ yechˈo tek yeˈelesex el. Y yecˈo cˈa chukaˈ winek ri ma choj ta yebiyin, ri xa ye cojo, y ri ye siquirnek, xecˈachojsex cˈa chukaˈ el ruma ri Felipe.
Rumacˈariˈ, ri winek ri yecˈo chiriˈ pa tinamit ri xapon wi ri Felipe, sibilaj cˈa yequicot.
Pero chupan cˈa chukaˈ ri tinamit riˈ, tek cˈa ma jane napon ta ri Felipe, cˈo cˈa jun achi aj itz ri Simón rubiˈ. Can jabel cˈa ye rukˈolon ri winek ri aj chiriˈ pa Samaria riqˈui ri yerubanalaˈ. Riyaˈ can nubilaˈ cˈa chukaˈ chique chi riyaˈ jun winek ri nim rukˈij.
Y can quinojel cˈa ri winek chi chˈutiˈk chi nimaˈk can jabel niquiyaˈ quixquin chare ri nubij ri aj itz riˈ, y niquibilaˈ cˈa chrij: Ri nimalaj ruchukˈaˈ ri Dios can cˈo cˈa riqˈui ri Simón, yechaˈ.
Y can qˈuiy chic cˈa tiempo jabel ye rukˈolon ri winek riqˈui ri itz ri yerubanalaˈ, y rumariˈ can jabel niquiyaˈ quixquin chare ri nubij.
Yacˈa tek ri winek xquinimaj ri nutzijoj ri Felipe chrij ri rubiˈ ri Jesucristo y chrij ri lokˈolaj chˈabel ri nichˈo chrij ri rajawaren ri Dios, can chi achiˈaˈ y chi ixokiˈ cˈa xeban bautizar.
Y chukaˈ ri Simón ri achi aj itz, xunimaj ri ruchˈabel ri Dios y xban bautizar. Ri Simón riˈ, can acuchi (achique) cˈa benak wi ri Felipe, can benak chukaˈ riyaˈ. Pero riyaˈ can achiˈel cˈa nisach rucˈuˈx tek yerutzˈet ri nimaˈk tak milagros ri yerubanalaˈ ri Felipe chiquiwech ri winek, riche (rixin) chi retal chi can ya wi ri ruchˈabel ri Dios nutzijoj.
Y quiqˈui ri apóstoles chiriˈ pa tinamit Jerusalem xoka cˈa rutzijol chi ri winek ri yecˈo pa Samaria yetajin cˈa niquicˈul y niquinimaj ri ruchˈabel ri Dios. Rumariˈ xequitek cˈa el ri apóstol Pedro y ri apóstol Juan chiquitzˈetic.
Y tek ri apóstoles xeˈapon cˈa, xquiben orar pa quiwiˈ ri kachˈalal ri yecˈo chiriˈ pa Samaria, riche (rixin) chi queriˈ nika pe ri Lokˈolaj Espíritu pa quiwiˈ.
Quecˈariˈ xquiben ruma majun cˈa chique ri kachˈalal riˈ kajnek ta ri Lokˈolaj Espíritu pa ruwiˈ, xa can xu (xe) wi cˈa ye banon bautizar pa rubiˈ ri Ajaf Jesús.
Y tek ri Pedro y ri Juan xquiyaˈ quikˈaˈ pa quiwiˈ, can xquicˈul cˈa ri Lokˈolaj Espíritu.
Y tek ri achi Simón rubiˈ xutzˈet chi nika pe ri Lokˈolaj Espíritu pa quiwiˈ ri winek, tek ri apóstoles niquiyaˈ quikˈaˈ pa quiwiˈ, ri Simón xutzuj (xusuj) cˈa puek chique,
y xubij cˈa chique: Tiyaˈ cˈa chuwe la uchukˈaˈ laˈ, riche (rixin) chi queriˈ tek riyin nyaˈ cˈa nukˈaˈ pa ruwiˈ xabachique winek, xtucˈul ta cˈa chukaˈ ri Lokˈolaj Espíritu, xchaˈ chique.
Y ri Pedro xubij cˈa chare ri Simón: Xa xcaqˈuis cˈa junan riqˈui ri arajil, ruma riyit nachˈob chi riqˈui ri puek yacowin nalokˈ ri nusipaj ri Dios.
Y chukaˈ riyit can majun akˈaˈ chare re samaj reˈ, ruma ri awánima xa ma choj ta cˈo chuwech ri Dios.
Y queˈayaˈ cˈa ca ri xa ma ye utz ta ri yecˈo pan awánima, titzolin pe acˈuˈx y tacˈutuj cˈa cuybel amac chare ri Dios, ruma chuwech Riyaˈ can ma utz ta ri chˈobonic ri xpe pan awánima.
Y ntzˈet cˈa chi ri etzelal cˈa cˈo na pan acˈaslen, y cˈa yit ruximon na, xchaˈ ri Pedro chare.
Pero ri Simón xubij cˈa chique ri apóstoles: Tibanaˈ cˈa orar pa nuwiˈ riyin, y ticˈutuj chare ri Ajaf Dios riche (rixin) chi man ta xtincˈulwachij ri achiˈel ri xibij ka chuwij, xchaˈ.
Y tek ri apóstoles quikˈalajsan y quitzijon chic ca ri ruchˈabel ri Dios chique ri winek pa Samaria, cˈacˈariˈ tek xebe chupan ri qˈuiy tak tinamit ri yecˈo chukaˈ pa rucuenta ri Samaria, riche (rixin) chi xbequitzijoj ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic chique ri winek. Y cˈacˈariˈ tek xetzolin pa Jerusalem.
Y cˈo cˈa jun ángel riche (rixin) ri Ajaf Dios xchˈo riqˈui ri Felipe, y xubij cˈa chare: Cayacatej cˈa el, y jet chupan ri jun bey ri ntel el pa Jerusalem y nibe pa sur cˈa pa tinamit Gaza. Re bey reˈ yareˈ ri nikˈax ri pa jun desierto.
Y ri Felipe can xyacatej cˈa el, y xbe cˈa. Y yacˈa tek ruchapon chic el bey, xutzˈet cˈa jun achi aj Etiopía. Ri achi cˈa riˈ jun eunuco, y ya riyaˈ ri cˈo pa ruwiˈ ronojel ri rubeyomal ri jun ixok Candace rubiˈ, y ri Candace riˈ aj kˈatbel tzij pa ruwiˈ ronojel ri ruwachˈulef Etiopía. Ri achi eunuco yaˈon chukaˈ kˈatbel tzij pa rukˈaˈ ruma ri Candace, y xpe cˈa pa Jerusalem riche (rixin) chi xoruyaˈ rukˈij ri Dios.
Y yacˈa tek ruchapon chic el bey riche (rixin) chi nitzolin pa rutinamit, riyaˈ tzˈuyul cˈa el pa jun carruaje. Y riyaˈ nusiqˈuij ruwech jun wuj benak, ri wuj ri tzˈiban ca ruma ri profeta Isaías, jun chique ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca.
Y ri Lokˈolaj Espíritu xubij cˈa chare ri Felipe: Jet apo chuxquin ri carruaje ri acuchi (achique) benak wi ri achi eunuco, y junan cˈa yixbe riqˈui, xucheˈex.
Y tek ri Felipe aponak chic riqˈui ri carruaje riˈ, xracˈaxaj cˈa chi ri achi benak chiriˈ ya cˈa ri wuj ri rutzˈiban ca ri profeta Isaías ri xkˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca, ya cˈa riˈ ri nusiqˈuij ruwech benak. Rumariˈ ri Felipe xucˈutuj chare: ¿La nikˈax cˈa chawech ri yatajin chusiqˈuixic? xchaˈ chare.
Pero ri achi riˈ xubij: Xa majun achique ta nibin chuwe. ¿Achique ta cˈa modo tek xtikˈax chinuwech? Y ri achi riˈ xubij cˈa chare ri Felipe chi tijoteˈ el y titzˈuyeˈ el riqˈui.
Ri ruchˈabel ri Dios ri ntajin chusiqˈuixic ruwech ri achi aj Etiopía, ya cˈa ri nichˈo chrij ri Jesucristo y nubij: Xucˈuex cˈa riche (rixin) chi nicamisex, achiˈel nucˈuex jun carneˈl. Can achiˈel cˈa nuben ri alaj carneˈl ri ma nikˈajan ta tek nisoquex rij, quecˈariˈ xuben riyaˈ, majun xubij.
Xban cˈa chare chi majun rukˈij, y astapeˈ majun rumac, ya Riyaˈ ri xka ca chuxeˈ ronojel mac. ¿Achique ta cami xtitzijon ri xban chare cuma ri winek ri yecˈo pa rutiempo Riyaˈ? Ruma xapon jun kˈij chi xqˈuiyer ri etzelal quiqˈui, y rumariˈ xquicamisaj el chuwech re ruwachˈulef.
Y ri achi eunuco xucˈutuj cˈa chare ri Felipe: Tabanaˈ jun utzil tabij chuwe: ¿Achoj chrij cˈa nichˈo wi ri profeta waweˈ? ¿Chrij ka riyaˈ nichˈo wi, o chrij jun chic? xchaˈ chare.
Yacˈariˈ tek ri Felipe xuchop el tzij, xutiquiribaˈ cˈa el riqˈui ri mocaj ri tzˈibatal ca ruma ri Isaías, riche (rixin) chi xchˈo chrij ri lokˈolaj ruchˈabel ri Jesús ri niyaˈo colotajic.
Yacˈa tek xeˈapon pa jun lugar ri cˈo yaˈ, ri achi eunuco xubij cˈa chare ri Felipe: Waweˈ cˈo yaˈ. ¿La cˈo ta cami ri nibano chuwe chi riyin man ta utz chi yiban bautizar? xchaˈ.
Y ri Felipe xubij cˈa chare ri achi riˈ: Wi can riqˈui ronojel awánima nanimaj ri Jesucristo, utz chi yaban bautizar, xchaˈ. Y ri achi xubij cˈa: Riyin nnimaj chi ri Jesucristo can yariˈ ri Rucˈajol ri Dios.
Y rumariˈ ri achi xubij chi tipaˈeˈ jubaˈ ri carruaje. Y yacˈariˈ tek xeka chi ye caˈiˈ, y ri Felipe xuben cˈa bautizar ri achi chiriˈ pa yaˈ.
Tek chi ye caˈiˈ ye elenak chic cˈa pe chiriˈ pa yaˈ, ri Felipe xucˈuex cˈa el ruma ri Lokˈolaj Espíritu riche (rixin) ri Ajaf Dios. Y ri achi eunuco man chic cˈa xutzˈet ta ri Felipe, pero sibilaj niquicot xuchop chic el ri rubey.
Y ri Felipe cˈa tek xunaˈ, cˈo chic chupan ri tinamit Azoto. Y chiriˈ xuchop chic cˈa el jun rubey, xkˈax el ri pa tak tinamit nutzijolaˈ ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic. Queriˈ nubanalaˈ xapon cˈa pa tinamit Cesarea.

9

Yacˈa ri achi ri Saulo rubiˈ man cˈa nikˈax ta ri royowal ri yacatajnek chiquij ri kachˈalal, y can nrajoˈ wi cˈa chi yerucamisaj na. Rumariˈ riyaˈ xbe cˈa riqˈui ri nimalaj sacerdote,
riche (rixin) chi xberucˈutuj pe wuj chare, riche (rixin) chi tuyaˈ el kˈatbel tzij pa rukˈaˈ. Y riqˈui ri kˈatbel tzij ri cˈo chic el pa rukˈaˈ nibe cˈa pa tinamit Damasco, riche (rixin) chi nbeˈoc ri pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, riche (rixin) chi yeberucanoj pe ri quitzekelben ri Jesús, ri kitzij Bey. Y tek xqueril pe, wi ye achiˈaˈ o ye ixokiˈ, can ye ximil cˈa yerucˈom pe cˈa pa Jerusalem.
Riyaˈ ruchapon cˈa bey. Y yacˈa tek xa cˈo chic apo chunakajal ri tinamit Damasco ri cˈo chi napon wi, yariˈ tek xka jun nimalaj sakil pa ruwiˈ, jun sakil ri petenak chilaˈ chicaj.
Y ri Saulo can yacˈariˈ tek xtzak cˈa pan ulef, y xracˈaxaj cˈa jun chˈabel y ri chˈabel riˈ nubij cˈa: Saulo, Saulo, ¿achique cˈa ruma tek achapon wokotaxic? xchaˈ.
Y riyaˈ xucˈutuj: ¿Yit achique cˈa riyit, táta? xchaˈ. Pero ri nichˈo pe riqˈui ri Saulo xubij chare: Yin cˈa riyin ri Jesús, ri achapon wokotaxic. Xa ayon cˈa riyit nasoc awiˈ, ruma achapon wokotaxic. Xa ayon riyit nayaˈ awiˈ chutzaˈn jun cheˈ ri chˈut rutzaˈn, xchaˈ chare.
Y ri Saulo nibarbot (nibaybot) ruma xibinriˈil, xubij: Ajaf, ¿achique cˈa ri rucˈamon chi nben? xchaˈ. Y ri Ajaf Jesús xubij chare: Cayacatej cˈa el, y cabiyin cˈa pa tinamit, y chiriˈ xtibix wi chawe achique ri rucˈamon chi naben, xucheˈex.
Y ri achiˈaˈ cˈa ri ye tzekelbeyon riche (rixin) ri Saulo xenacanoˈ, ruma niquicˈaxaj ri chˈabel, pero ma niquitzˈet ta achique ri nichˈo pe.
Y can yacˈariˈ tek ri Saulo xyacatej el chiriˈ pan ulef. Y tek xerujek ri runakˈ tak ruwech, yacˈariˈ tek xunabej chi xa ma nitzuˈun ta chic. Rumariˈ tek xquichop el chukˈaˈ, xquicˈuaj cˈa pa Damasco.
Oxiˈ cˈa kˈij ri xbecˈojeˈ chiriˈ. Y chi oxiˈ kˈij riˈ moyirnek, y can majun xutij ni majun chukaˈ jubaˈ ruyaˈ xukum.
Y chiriˈ pa Damasco cˈo cˈa jun ri runiman ri Jesucristo, ri Ananías rubiˈ. Y ri Ajaf Jesucristo pa jun achiˈel achicˈ xucˈut riˈ chuwech, y xubij chare: ¡Ananías! xchaˈ. Y ri Ananías xubij: Yareˈ yincˈo waweˈ, Ajaf, xchaˈ.
Y ri Ajaf xubij cˈa chare: Cayacatej el. Cabiyin cˈa pa rachoch ri Judas, ri cˈo pa jun bey ri nibix Choj chare. Chiriˈ cˈa jacanoj wi jun achi aj Tarso ri Saulo rubiˈ. Can cabiyin cˈa, ruma re wacami, riyaˈ ntajin cˈa nuben orar.
Y chukaˈ xincˈut yan chuwech pa jun achiˈel achicˈ chi cˈo jun achi Ananías rubiˈ ri xapon riqˈui, y xuyaˈ rukˈaˈ pa ruwiˈ riche (rixin) chi nitzuˈun chic jun bey, xchaˈ chare.
Tek xracˈaxaj queriˈ ri Ananías, xubij: Ajaf, ye qˈuiy cˈa ri ye biyon chuwe chi ri jun achi riˈ qˈuiy pokon ri ye rubanalon chique ri lokˈolaj tak awalcˈual ri yecˈo pa Jerusalem.
Y re wacami cˈo waweˈ pa Damasco, y can yaˈon pe kˈatbel tzij pa rukˈaˈ cuma ri principaliˈ tak sacerdotes riche (rixin) chi yeruxim el quinojel ri can niquiyaˈ wi akˈij, xchaˈ ri Ananías.
Y ri Ajaf Jesucristo xubij chare: Jacanoj cˈa ri Saulo, ruma ya riyaˈ ri nuchaˈon riche (rixin) chi nibe chukˈalajsaxic ri nubiˈ chique ri winek ri xa ma ye israelitas ta, y riche (rixin) chi nubij chukaˈ chique ri reyes y ri winek israelitas.
Y ronojel ri tijoj pokonal ri xtiberutijaˈ ruma ri nubiˈ riyin, cˈa yin na riyin ri xquicˈutu chuwech.
Y ri Ananías can xapon cˈa riqˈui ri Saulo chupan ri jay ri xbix el chare. Y xuyaˈ cˈa rukˈaˈ pa ruwiˈ y xubij cˈa chare: Wachˈalal Saulo, ri Ajaf Jesús ri xucˈut riˈ chawech tek achapon pe bey pa Damasco, xirutek cˈa pe awuqˈui riche (rixin) chi yatzuˈun chic jun bey, y riche (rixin) chukaˈ chi ri Lokˈolaj Espíritu nika pan awiˈ riche (rixin) chi nunojsaj ri awánima, xchaˈ ri Ananías chare.
Y can yacˈariˈ tek ri pa tak runakˈ ruwech ri Saulo xetzak el ye achiˈel rusolotal car, y xtzuˈun chic jun bey. Y can yacˈa chukaˈ riˈ xyacatej el riche (rixin) chi xban bautizar.
Yacˈa tek waynek chic, riyaˈ xunaˈ chi can xtzolin chic pe ri ruchukˈaˈ. Y xcˈojeˈ na ka caˈiˈ oxiˈ kˈij quiqˈui ri kachˈalal ri yecˈo chiriˈ pa Damasco.
Y cˈacˈariˈ ri Saulo xuchop cˈa rubixic chique ri winek ri pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, chi ri Jesús yariˈ ri Cristo ri Rucˈajol ri Dios.
Y quinojel cˈa ri winek ri yeˈacˈaxan riche (rixin) ri Saulo, xsach quicˈuˈx y niquibilaˈ cˈa chrij: ¿La ma ya ta cami achi reˈ ri xerokotalaˈ ri can niquiyaˈ wi rukˈij ri Jesús chiriˈ pa tinamit Jerusalem y xuben chique chi xquikˈaxaj tijoj pokonal? Y wacami xoka waweˈ re pa Damasco riche (rixin) chi ye ximon yerucˈuaj el ri niquiyaˈ rukˈij ri Jesús, y yeberuyaˈ pa quikˈaˈ ri principaliˈ tak sacerdotes, yechaˈ.
Pero ri Saulo xa xcˈojeˈ el más ruchukˈaˈ riche (rixin) chi nutzijoj ri ruchˈabel ri Dios. Y nukˈalajsaj cˈa chi ri Jesús yariˈ ri Cristo. Y rumacˈariˈ ri israelitas ri yecˈo chiriˈ pa Damasco ma niquil ta cˈa achique niquichˈob chrij ri Saulo.
Y cˈo chic cˈa qˈuiy kˈij ticˈojeˈ ri Saulo chiriˈ pa Damasco, tek ri israelitas xquichˈob chi niquicamisaj.
Pero ri quichˈobon chrij xapon rutzijol riqˈui riyaˈ. Y ri winek ri yeˈajowan yecamisan ri Saulo, can chi pakˈij chi chakˈaˈ coyoben cˈa ri pa tak puertas riche (rixin) ri tinamit, riche (rixin) chi niquicamisaj.
Yacˈariˈ tek ri kachˈalal, pa jun chakˈaˈ xquiyaˈ el ri Saulo pa jun chaquech, y xquikasaj ka chuwech ri jun nimalaj tzˈak ri rusutin rij ri tinamit. Y xbe el.
Y yacˈa tek ri Saulo xapon pa tinamit Jerusalem, xrajoˈ cˈa chi xcˈojeˈ ka quiqˈui ri kachˈalal ri yecˈo chiriˈ. Pero riyeˈ ma xcajoˈ ta, ruma ma can ta cukul quicˈuˈx chi ri Saulo jalatajnek chic ri rucˈaslen y jun ri can runiman chic ri Jesús.
Yacˈa ri jun kachˈalal ri Bernabé rubiˈ, xucˈuaj ri Saulo quiqˈui ri apóstoles. Y ri Bernabé xutzijoj cˈa chique chi ri Saulo xchˈo cˈa ri Ajaf riqˈui, chi xucˈut cˈa riˈ chuwech tek ruchapon el bey pa Damasco, y chi ri Saulo chukaˈ ma xuxibij ta riˈ xutzijoj ri Ajaf Jesús chique ri winek ri yecˈo chiriˈ pa Damasco, xchaˈ ri Bernabé chique ri apóstoles.
Cˈacˈariˈ xquicˈul ka ruwech, y rumariˈ ri Saulo xcˈojeˈ ka chiriˈ pa Jerusalem, y xabacuchi (xabachique) cˈa yebe wi ri apóstoles, can benak chukaˈ ri Saulo quiqˈui.
Y majun cˈa xibinriˈil riqˈui riyaˈ riche (rixin) chi nukˈalajsaj ri Ajaf chique ri winek. Niquichop cˈa quiˈ riqˈui chˈabel quiqˈui ri israelitas ri yechˈo pa quichˈabel ri aj Grecia, chrij ri ruchˈabel ri Dios. Pero ri israelitas cˈa riˈ xa niquicanoj cˈa jun rubanic riche (rixin) chi nicajoˈ niquicamisaj.
Rumariˈ, tek ri kachˈalal xquinabej ri achique niquichˈob ri winek chrij ri Saulo, xquicˈuaj cˈa el cˈa pa tinamit Cesarea. Y tek yecˈo chic ri chiriˈ pa Cesarea, xquitek cˈa el cˈa pa jun chic tinamit Tarso rubiˈ.
Y ri tiempo riˈ, ri kachˈalal ri yecˈo pa tak tinamit chiriˈ pa rucuenta ri Judea, pa rucuenta ri Galilea y pa rucuenta ri Samaria, man cˈa niquikˈaxaj ta chic tijoj pokonal. Xa can quichapon cˈa yeqˈuiy chupan ri quicˈaslen riqˈui ri Dios y niquixibij cˈa quiˈ yemacun chuwech ri Ajaf, y sibilaj xeqˈuiyer ruma ri ruchukˈaˈ ri Lokˈolaj Espíritu.
Y yacˈa tek ri Pedro elenak chiquitzˈetic ri lokˈolaj tak kachˈalal ri yecˈo pa tak nicˈaj chic tinamit, xapon cˈa chukaˈ quiqˈui ri yecˈo chiriˈ pa tinamit Lida.
Y ri pa tinamit riˈ xberilaˈ jun achi Eneas rubiˈ, y cˈo yan cˈa wakxakiˈ junaˈ kajnek pa chˈat. Ri achi cˈa riˈ siquirnek.
Rumacˈariˈ ri Pedro xubij chare ri achi ri Eneas rubiˈ: Ya ri Jesucristo ri yacˈachojsan. Cayacatej cˈa, y tachojmirisaj la awarabel, xchaˈ ri Pedro chare. Y ri Eneas can yariˈ xpaˈeˈ el.
Y can ye qˈuiy cˈa winek ri aj Lida y aj Sarón ri xetzˈeto chi ri Eneas xcˈachoj. Y ri winek riˈ xquinimaj ri Ajaf Jesús y xjalatej quicˈaslen.
Pa tinamit Jope, ri tiempo riˈ cˈo cˈa jun kachˈalal ixok Tabita rubiˈ, y Dorcas nibix chare ri pa chˈabel griego. Riyaˈ sibilaj jabel runaˈoj quiqˈui ri winek, ruma yerutolaˈ cˈa ri winek ri majun cˈo ta quiqˈui.
Y chupan cˈa ri kˈij riˈ ri Dorcas xka chi yabil, y xcom. Y tek chˈajon chic ri ruchˈacul y yaˈon chic rutziak, xucˈuex cˈa anej pa rucaˈn tanaj (wik) chare ri jay.
Y ri tinamit Jope ma nej ta cˈa quicojol riqˈui ri tinamit Lida, ri lugar ri cˈo wi jun caˈiˈ oxiˈ kˈij ri Pedro. Y ri kachˈalal ri yecˈo pa Jope, ruma xquicˈaxaj chi ri Pedro cˈo ri pa Lida, xequitek cˈa el ye caˈiˈ achiˈaˈ riqˈui, riche (rixin) chi xbequibij chare: Tabanaˈ jun utzil catam pe chanin kiqˈui pa Jope, ruma cˈo rajawaxic, xechaˈ chare.
Y ri Pedro can xbe cˈa quiqˈui cˈa pa Jope. Tek xeˈapon, ri Pedro xucusex cˈa pa jay ri liˈan wi ri caminek. Y ri malcaniˈ tak ixokiˈ xeˈapon riqˈui ri Pedro, yeˈokˈ y niquicˈutulaˈ cˈa apo chuwech ri tziek ri xerubanalaˈ ri Dorcas tek cˈa qˈues na.
Y ri Pedro xubij cˈa chique quinojel ri yecˈo riqˈui, chi queˈel el jubaˈ. Riyaˈ xxuqueˈ ka y xuben cˈa orar. Y xutzuˈ apo ri caminek, y xubij: Tabita, cayacatej. Y ri ixok riˈ can yacˈariˈ xbetzuˈun pe, y tek xutzuˈ cˈa chi cˈo ri Pedro, xyacatej pe.
Ri Pedro xuchop cˈa apo rukˈaˈ ri ixok riche (rixin) chi xpaˈeˈ. Y ri Pedro xerusiqˈuij (xeroyoj) cˈa ri malcaniˈ tak ixokiˈ y ri nicˈaj chic lokˈolaj tak kachˈalal, riche (rixin) chi xberucˈutuˈ pe ri Dorcas chiquiwech. Riyaˈ man cˈa caminek ta chic.
Y ri xbanatej, xetamatej cˈa cuma quinojel ri winek ri yecˈo chiriˈ pa tinamit Jope, y ye qˈuiy cˈa winek xeniman ri Ajaf Jesús chiriˈ.
Y ri Pedro qˈuiy cˈa kˈij ri xcˈojeˈ ka chiriˈ pa tinamit Jope. Xcˈojeˈ pa rachoch jun achi aj tzacoy tzˈum ri Simón rubiˈ.

10

Y pa tinamit Cesarea cˈo cˈa jun achi Cornelio rubiˈ, y riyaˈ jun capitán. Yecˈo cˈa jun ciento soldados pa rukˈaˈ, y ri jumoc soldados riˈ ye quitzˈakat ri jumoc soldados ri nibix Italiano chique.
Ri Cornelio y ri ye aj pa rachoch can niquiyaˈ wi cˈa rukˈij ri Dios, y niquixibij cˈa quiˈ chi yemacun chuwech ri Dios. Y riyaˈ can ma nitaneˈ ta chi nuben orar, y can qˈuiy cˈa yerutolaˈ wi ri winek ri majun cˈo quiqˈui.
Y pa jun tikakˈij pa tak a las tres, can jabel cˈa kˈalaj ri xutzˈet pa jun achiˈel achicˈ chi cˈo jun ángel riche (rixin) ri Dios ri xoc apo riqˈui y xubij chare: ¡Cornelio! xchaˈ ri ángel riˈ.
Y ri Cornelio rutzuliben cˈa ri ángel, y sibilaj ruxibin riˈ. Y xubij chare ri ángel: Ajaf, ¿achique cˈa ri nawajoˈ? Y ri ángel xubij chare: Ri oraciones ri yeˈaben yeka chuwech ri Dios, y queriˈ chukaˈ can kajnek chuwech chi yeˈatoˈ ri winek ri nicˈatzin quitoˈic, y rumariˈ ri Dios yarunataj pe re wacami.
Rumariˈ wacami queˈatakaˈ cˈa el achiˈaˈ cˈa pa tinamit Jope, chi quebe chusiqˈuixic (chroyoxic) ri Simón ri nibix chukaˈ Pedro chare.
Y riyaˈ cˈo cˈa pa rachoch ri jun achi Simón chukaˈ rubiˈ, ri Simón ri aj tzacoy tzˈum, y cˈo rachoch chuchiˈ ri mar. Y yacˈa tek xtoka ri Pedro awuqˈui, xtubij cˈa chawe ri achique rajawaxic chi naben, xchaˈ ri ángel chare ri Cornelio.
Y tek ri ángel ri xchˈo ca chare ri Cornelio xbe el, ri Cornelio xerusiqˈuij (xeroyoj) cˈa ye caˈiˈ rumozo y jun soldado ri can nuyaˈ wi chukaˈ rukˈij ri Dios. Ri soldado jun chique ri can ronojel kˈij yecˈo riqˈui ri Cornelio, y niquiben chukaˈ ri nibix chique.
Y ri Cornelio nabey cˈa xutzijoj el chique ronojel ri xutzˈet, cˈacˈariˈ xerutek el cˈa pa tinamit Jope.
Y pa rucaˈn kˈij chare ri quichapon wi el bey ri achiˈaˈ, xa jubaˈ chic cˈa chi ma queˈapon ri pa tinamit Jope, achiˈel xa pa nicˈaj kˈij, yacˈariˈ tek ri Pedro xjoteˈ cˈa el pa ruqˈuisbel tanaj (wik) chare ri jay, riche (rixin) chi xberubanaˈ orar.
Riyaˈ can sibilaj cˈa ninum chic, y can nurayij cˈa chi niwaˈ yan. Y yacˈa tek royoben cˈa chi nichojmirisex ri xtutij, ri Dios can yacˈariˈ tek xuben chare ri Pedro chi xuben achiˈel jun achicˈ.
Riyaˈ xutzˈet cˈa chi ri caj jakatajnek, y chilaˈ cˈa nika wi pe jun nimalaj achiˈel tziek, y ye ximon ri cajiˈ rutzaˈn. Y ri achiˈel tziek nika cˈa pe chuwech re ruwachˈulef.
Y tek kajnek chic cˈa pe, ri Pedro xutzˈet cˈa chi chupan ri tziek riˈ yecˈo pe ronojel quiwech chicop. Yecˈo ri chicop ri cajiˈ caken, yecˈo ri aj xicˈ tak chicop ri yebe pa cakˈikˈ y nicˈaj chic quiwech chicop ri xa niquikirirej quipan tek yebiyin.
Y can yacˈariˈ tek ri Pedro xracˈaxaj chi cˈo jun ri nichˈo pe chare, y nubij cˈa: Pedro, cayacatej. Queˈacamisaj la chicop, y queˈatijaˈ, xucheˈex.
Y ri Pedro xubij: Ajaf, riyin ma xquentij ta re chicop reˈ. Riyin can majun bey ntijon ta chicop achiˈel reˈ, ri can ye cˈutun chinuwech chi ma ye chˈajchˈoj ta, y can xajan chi yetij, xchaˈ.
Y ri jun cˈa ri nichˈo pe riqˈui ri Pedro, pa rucamul xubij chic cˈa pe chare: Ronojel ri chˈajchˈojsan chic pe ruma ri Dios, can chˈajchˈoj wi riˈ, y man cˈa tabij ta chi ma chˈajchˈoj ta.
Oxmul cˈa ri xbitej queriˈ, y yacˈariˈ tek ri nimalaj achiˈel tziek riˈ xtzolin chic el chicaj.
Ri Pedro cˈa cˈo na cˈa chiriˈ, y ma nichˈobotej ta cˈa chuwech ri achiˈel achicˈ ri xuben. Yacˈariˈ tek ri achiˈaˈ ri ye takon el ruma ri Cornelio xeˈapon, niquicanoj cˈa ri rachoch ri achi ri Simón rubiˈ. Y tek xquil ri jay, ri achiˈaˈ ri ye takon el xeˈoc apo chuchiˈ ri jay,
y xquicˈutuj cˈa apo, wi chiriˈ cˈo wi ri Simón ri nibix chukaˈ Pedro chare.
Y ri Pedro cˈa ntajin na cˈa chuchˈobic rij ri jun achiˈel achicˈ, can yacˈariˈ tek ri Lokˈolaj Espíritu xubij chare ri Pedro: Yecˈo ye oxiˈ achiˈaˈ ri yatquicanoj.
Cayacatej cˈa el y caxuleˈ ka quiqˈui, y chukaˈ ma tuben ta caˈiˈ acˈuˈx chi yabe quiqˈui, ruma yin cˈa riyin ri yin takayon pe quiche (quixin) waweˈ awuqˈui.
Y ri Pedro can xbeka wi pe quiqˈui ri ye oxiˈ achiˈaˈ ri ye takon el ruma ri Cornelio, y xubij chique: Yin cˈa riyin ri Pedro ri nicanoj. ¿Achique cˈa ruma tek yix petenak chinucanoxic? xchaˈ chique.
Y riyeˈ xquibij cˈa chare ri Pedro: Jun capitán Cornelio rubiˈ yoj rutakon cˈa pe chiˈasiqˈuixic (chiˈawoyoxic). Y ri achi cˈa riˈ jun achi choj rucˈaslen, jun achi ri nuxibij riˈ chi nimacun chuwech ri Dios. Y quinojel ri winek israelitas sibilaj nicajoˈ, y jabel yechˈo chrij. Y cˈo cˈa jun lokˈolaj ángel ri xochˈo riqˈui ri Cornelio, y ri ángel riˈ xubij ca chare chi yarusiqˈuij (yaroyoj) riyit, riche (rixin) chi nracˈaxaj ri achique xtabij chare. Rumacˈariˈ xojpe chiˈasiqˈuixic (chiˈawoyoxic). Queriˈ xquibij ri achiˈaˈ ri ye takon el.
Y ri Pedro xerucusaj apo pa jay ri achiˈaˈ riˈ, riche (rixin) chi yecˈojeˈ na el ri jun akˈaˈ chiriˈ. Y pa rucaˈn kˈij, ri Pedro can xbe wi cˈa quiqˈui ri achiˈaˈ ri ye petenak cˈa pa Cesarea. Y yecˈo cˈa kachˈalal ri aj chiriˈ pa Jope xetzekeˈ el chrij ri Pedro.
Y cˈa pa rucaˈn kˈij chare ri queˈel wi pe ri pa Jope, cˈacˈariˈ xeˈapon ri pa tinamit Cesarea. Y ri acuchi (achique) cˈo wi ri Cornelio ye rusiqˈuin (royon) cˈa ri ye rachˈalal y chukaˈ ye rusiqˈuin (royon) ri winek ri can sibilaj yerajoˈ, y ye coyoben apo ri Pedro.
Y tek ri Pedro xoc cˈa apo pa rachoch ri Cornelio, ri Cornelio xberucˈuluˈ y xbexuqueˈ chuwech, riche (rixin) chi nuyaˈ rukˈij.
Y ri Pedro xuyec cˈa anej ri Cornelio y xubij cˈa chare: Capaˈeˈ, ma caxuqueˈ ta chinuwech riyin riche (rixin) chi nayaˈ nukˈij, ruma riyin xa yin jun chukaˈ winek achiˈel riyit.
Ri Pedro y ri Cornelio yetzijon cˈa xeˈoc apo pa jay. Y yacˈa tek xeˈoc apo pa jay, yacˈariˈ tek ri Pedro xutzˈet chi ye qˈuiy winek ri quimolon quiˈ chiriˈ.
Y riyaˈ xubij cˈa chique ri winek riˈ: Riyix can iwetaman cˈa chi riyoj israelitas man cˈa yaˈon ta kˈij chake chi nikaben xa jun kawech iwuqˈui y yojapon ta iwuqˈui pa tak iwachoch, xa ruma chi riyix xa ma yix israelitas ta. Pero ri Dios xucˈut cˈa chinuwech chi ma rucˈamon ta chi nbij chare jun winek chi ma chˈajchˈoj ta, xa ruma chi ma israelita ta.
Rumariˈ, can xu (xe) wi cˈa xeˈapon ri achiˈaˈ ri ye itakon el riche (rixin) chi yibequisiqˈuij (yibecoyoj) pe, can majun cˈa xinbij chi man ta yipe, xa can yacˈariˈ xipe quiqˈui. Y re wacami nwajoˈ cˈa nwetamaj achique ruma tek xitek nusiqˈuixic (woyoxic), xchaˈ ri Pedro.
Y yacˈariˈ tek ri Cornelio xubij: Pa cajiˈ kˈij ca achiˈel re hora reˈ, pa tak a las tres riche (rixin) ri tikakˈij tek riyin majun waˈin nbanon ta, y yitajin chi oración waweˈ pa wachoch, yacˈariˈ tek xucˈut cˈa riˈ jun achiˈel achi chinuwech ri nitzˈitzˈan ri rutziak.
Y xubij cˈa chuwe: Cornelio, ri Dios utz racˈaxan ri aˈoración, y chukaˈ can kajnek chuwech ri Dios chi yatajin yeˈatoˈ ri winek ri nicˈatzin quitoˈic y rumariˈ yarunataj cˈa pe.
Y queˈatakaˈ cˈa el achiˈaˈ cˈa pa tinamit Jope riche (rixin) chi yebe chusiqˈuixic (chroyoxic) ri Simón ri nibix chukaˈ Pedro chare, y cˈo pa rachoch jun chic achi ri Simón chukaˈ rubiˈ. Y ri Simón riˈ cˈo rachoch chunakajal ri mar, y jun aj tzacoy tzˈum. Y tek ri Pedro xtoka awuqˈui, cˈo cˈa ri xtorubij chawe, xchaˈ ri ángel chuwe.
Rumariˈ can yacˈariˈ xintek acanoxic, y matiox cˈa chi can xape. Y can chuwech wi cˈa ri Dios yojcˈo wi konojel re kamolon kiˈ waweˈ, y nikajoˈ cˈa nikacˈaxaj ri xtakˈalajsaj chkawech, ronojel ri bin chawe ruma ri Dios, xchaˈ ri Cornelio chare ri Pedro.
Y ri Pedro can yacˈariˈ xuchop tzij, y xubij: Can kitzij cˈa nicˈulun chinuwech chi ri Dios can junan kawech rubanon chake konojel. Ma xu (xe) ta wi cˈa ri nicˈaj yerajoˈ, y yeretzelaj ta ca ri nicˈaj chic. Ma que ta riˈ nuben.
Xabachique ta na ri katinamit, ri Dios yojka chuwech, wi can nikaxibij kiˈ chi yojmacun chuwech y nikaben ri choj.
Y ri Dios can xutek pe ri Jesucristo, Ajaf kiche (kixin) konojel riche (rixin) chi xutzijoj ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic, ri niyaˈo chukaˈ uxlanibel cˈuˈx. Y xorutzijoj chique ri kech aj Israel.
Riyix riˈ noka chiˈicˈuˈx ronojel cˈa ri xbanatej ri tiempo riˈ pa ronojel Judea. Ri nabey mul, ya ri Juan ri Bautista ri xtzijon ri ruchˈabel ri Dios y xeruben bautizar ri winek. Y cˈariˈ xbetiquer pe rutzijoxic ri ruchˈabel ri Dios ruma ri Jesús chilaˈ pa Galilea.
Y can iwetaman chukaˈ chi ri Jesús ri aj Nazaret, ri Dios can xuyaˈ wi pe ri Lokˈolaj Espíritu pa ruwiˈ y xuyaˈ chukaˈ pe uchukˈaˈ pa rukˈaˈ. Can xerubanalaˈ utzil chique ri winek y xerucˈachojsaj chukaˈ ri ye chapon ruma ri itzel winek. Queriˈ ri xerubanalaˈ ri Jesús, ruma can cˈo ri Dios riqˈui.
Y ronojel ri xerubanalaˈ ri Jesús ri pa Jerusalem y ri pa tak nicˈaj chic tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Judea, can xkatzˈet cˈa riyoj ri yoj apóstoles riche (rixin) Riyaˈ. Y yacˈariˈ ri nikakˈalajsaj chiquiwech ri winek. Ri Jesús xbajix cˈa chuwech jun crusin cheˈ riche (rixin) chi xcamisex.
Y oxiˈ kˈij ticamisex wi el, yariˈ tek ri Dios xucˈasoj pe chiquicojol ri caminakiˈ. Y xuben chare chi xucˈutulaˈ riˈ.
Y man cˈa chiquiwech ta xabachique winek xucˈut wi riˈ, xa can xu (xe) wi chkawech riyoj ri can ruchˈobon wi pe ri Dios pa kawiˈ ri ojer ca, chi can nikakˈalajsaj ri rucˈastajbel ri Jesús. Y junan cˈa xojwaˈ xojucˈyaˈ riqˈui ri Jesús, tek cˈastajnek chic pe chiquicojol ri caminakiˈ.
Y Riyaˈ can xuchilabej cˈa ca chake chi nikatzijoj y nikakˈalajsaj chique ri winek chi ri Dios xuben chare chi ya Riyaˈ ri nikˈato tzij pa quiwiˈ ri cˈa ye qˈues na y pa quiwiˈ chukaˈ ri ye caminek chic el.
Can chrij wi cˈa Riyaˈ ye chˈonak wi ca quinojel ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca tek xquibij chi quinojel cˈa ri xqueniman riche (rixin) ri Cristo, can xtiquil cuybel mac pa rubiˈ Riyaˈ. Queriˈ quibin ca, xchaˈ ri Pedro.
Y can cˈa nichˈo na cˈa ri Pedro chiquiwech ri winek ri quimolon quiˈ pa rachoch ri Cornelio, tek ri Lokˈolaj Espíritu yariˈ xka pe pa quiwiˈ quinojel ri yeˈacˈaxan riche (rixin).
Rumariˈ ri israelitas, ri quiniman chic ri Dios ri ye rachibilan pe ri Pedro, xsach quicˈuˈx tek xquitzˈet chi ri Lokˈolaj Espíritu can nisipex pe chukaˈ chique ri xa ma ye israelitas ta.
Ri israelitas ri quiniman chic ri Dios yequicˈaxaj cˈa ri xa ma ye israelitas ta ri quiniman chukaˈ ri Dios, chi yechˈo pa nicˈaj chic chˈabel ri xa ma ye quichˈabel ta y niquiyaˈ cˈa rukˈij ri Dios.
Y ri Pedro xubij cˈa: ¿Can cˈo ta cami jun xtibin chi ma queban ta bautizar riqˈui yaˈ re xquicˈul yan ri Lokˈolaj Espíritu achiˈel ri xkacˈul chukaˈ riyoj?
Y ri Pedro xubij cˈa chi ri Cornelio y quinojel ri quimolon quiˈ riqˈui, queban cˈa bautizar pa rubiˈ ri Ajaf Jesús. Y ri kachˈalal ri xeban bautizar, xquicˈutuj cˈa jun utzil chare ri Pedro chi ticˈojeˈ ka caˈiˈ oxiˈ kˈij quiqˈui.

11

Y ri apóstoles y ri nicˈaj chic kachˈalal ri yecˈo pa Judea, xquicˈaxaj cˈa chi yecˈo winek ri ma ye israelitas ta ri xeniman ri ruchˈabel ri Dios.
Y tek ri Pedro xtzolin chic cˈa pa Jerusalem, yecˈo kachˈalal israelitas ri xechˈojin riqˈui, ruma nicajoˈ chi niban ri circuncisión chique ri nicˈaj chic kachˈalal ri ma ye israelitas ta,
y xquibij cˈa chare: ¿Achique cˈa ruma tek riyit xatapon quiqˈui ri winek ri xa ma banon ta ri circuncisión chique? ¿Y achique cˈa ruma can xawaˈ xatucˈyaˈ chukaˈ quiqˈui? xechaˈ chare.
Yacˈariˈ tek ri Pedro can xucholojij rubixic chique chrij ri xbanatej. Riyaˈ xubij cˈa:
Riyin ya cˈa ri pa tinamit Jope yincˈo wi. Y yacˈa tek yitajin chi oración, xintzˈet pa jun achiˈel achicˈ chi cˈo jun nimalaj achiˈel tziek ri ye ximon pe ri cajiˈ rutzaˈn, ri petenak chilaˈ chicaj y nika pe cˈa wuqˈui riyin.
Y yacˈa tek nutzuliben nutzuliben, xintzˈet cˈa chi xa ronojel quiwech chicop ye petenak chupan ri jun nimalaj achiˈel tziek riˈ. Yecˈo chicop cajiˈ caken, yecˈo cˈuxnel y yecˈo ma ye cˈuxnel ta. Yecˈo aj xicˈ tak chicop y nicˈaj chic quiwech chicop ri xa niquikirirej quipan tek yebiyin.
Y xinwacˈaxaj cˈa jun chˈabel y xubij pe chuwe: Pedro, cayacatej. Queˈacamisaj la chicop, y queˈatijaˈ, xchaˈ chuwe.
Yacˈa riyin xinbij chare ri xchˈo pe chuwe: Ajaf, riyin ma xquentij ta re chicop reˈ. Riyin can majun bey ntijon ta chicop achiˈel reˈ, ri can ye cˈutun chinuwech chi ma ye chˈajchˈoj ta, y can xajan chi yetij, xichaˈ.
Yacˈa ri jun ri nichˈo pe wuqˈui chilaˈ chicaj, pa rucamul xubij chic pe chuwe: Ronojel ri chˈajchˈojsan chic pe ruma ri Dios, can chˈajchˈoj wi riˈ, y man cˈa tabij ta chi ma chˈajchˈoj ta, xinucheˈex.
Y oxmul cˈa ri xbitej queriˈ, y cˈacˈariˈ ri jun nimalaj achiˈel tziek riˈ xtzolin chic cˈa el chicaj.
Y xa can cˈariˈ tintzˈet ka riyin riˈ, tek yecˈo ye oxiˈ achiˈaˈ xeˈapon ri pa ruchiˈ ri jay ri yincˈo wi, yinquicanoj. Ri achiˈaˈ cˈa riˈ ye takon el ruma ri Cornelio, ri jun achi ri cˈo pa tinamit Cesarea.
Y ri Lokˈolaj Espíritu can xubij cˈa chuwe chi man tuben ta caˈiˈ nucˈuˈx chi yibe quiqˈui. Y chukaˈ re wakiˈ kachˈalal reˈ ri can quiniman chic ri Dios, xetzekeˈ cˈa el chuwij. Y can xojapon na wi ri pa rachoch ri achi ri Cornelio rubiˈ.
Y riyaˈ xuchop cˈa rutzijoxic chake chi cˈo jun ángel ri xucˈut riˈ chuwech pa rachoch, y chi ri ángel riˈ paˈel apo riqˈui tek xubij chare: Queˈatakaˈ cˈa el achiˈaˈ cˈa pa Jope chusiqˈuixic (chroyoxic) ri Simón ri nibix chukaˈ Pedro chare.
Y ya riyaˈ cˈa ri xtibin chawe achique rubanic xtaben riche (rixin) chi queriˈ yacolotej riyit y ri ye aj pan awachoch, xucheˈex ca ruma ri ángel.
Y tek riyin xinchop tzij chuwech ri Cornelio y chiquiwech ri winek ri yecˈo apo riqˈui, xka cˈa pe ri Lokˈolaj Espíritu pa quiwiˈ, can achiˈel tek xka pe nabey mul pa kawiˈ riyoj.
Y rumariˈ xoka cˈa chinucˈuˈx ri tzij ri rubin ca ri Ajaf Jesús, chi ri Juan pa yaˈ xeruben wi bautizar ri winek. Yacˈa riyix riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu xquixban wi bautizar. Queriˈ rubin ca Riyaˈ.
Wi can ya ri Dios ri xyaˈo pe ri Lokˈolaj Espíritu pa quiwiˈ ri winek riˈ, achiˈel xuben chukaˈ chake riyoj ri kaniman ri Ajaf Jesucristo, ¿achique ta cˈa nubanic riyin chi nkˈet ruwech ri rusamaj ri Dios?
Y tek ri kachˈalal ri yecˈo pa Jerusalem quicˈaxan chic ka ri xubij ri Pedro chique, man cˈa xechˈo ta chic apo. Ri kachˈalal riˈ niquiyaˈ cˈa rukˈij rucˈojlen ri Dios, y niquibij cˈa: Ri Dios can xuyaˈ cˈa chukaˈ kˈij chique ri ma ye israelitas ta riche (rixin) chi nitzolin pe quicˈuˈx riqˈui Riyaˈ, riche (rixin) chi niquil quicˈaslen riqˈui, xechaˈ.
Y ri kachˈalal ri quiquiran el quiˈ ruma ri tijoj pokonal ri xquikˈaxaj tek xcamisex ri Esteban, yecˈo xebe cˈa pa Fenicia, yecˈo chukaˈ xebe cˈa pa Chipre, y yecˈo xebe cˈa pan Antioquía, y niquitzijoj cˈa ri ruchˈabel ri Dios xaxu (xaxe wi) chique ri winek ri can ye israelitas wi.
Pero yecˈo chic cˈa nicˈaj achiˈaˈ ri ye aj pa Chipre y ye aj pa Cirene ri xeˈapon pan Antioquía, y can ma xu (xe) ta wi cˈa chique ri winek israelitas xquitzijoj wi ri lokˈolaj ruchˈabel ri Ajaf Jesús ri niyaˈo colotajic, xa can xquitzijolaˈ cˈa chukaˈ chique ri winek ri yechˈo griego.
Ri ruchukˈaˈ ri Ajaf Dios can cˈo wi quiqˈui ri achiˈaˈ riˈ y rumariˈ sibilaj ye qˈuiy winek xeniman ri Ajaf. Can xtzolin cˈa pe quicˈuˈx riqˈui ri Ajaf Jesucristo.
Y ronojel cˈa riˈ xapon rutzijol quiqˈui ri kachˈalal ri yecˈo pa tinamit Jerusalem. Y ri kachˈalal riˈ xquibij cˈa chare ri Bernabé chi tibe cˈa pan Antioquía.
Y tek ri Bernabé xapon, xutzuˈ chi ri Dios can ruyaˈon wi cˈa rukˈaˈ pa ruwiˈ ri quisamaj ri kachˈalal. Rumariˈ sibilaj xquicot ri ránima ri Bernabé, y xerupixabaj cˈa quinojel chi can ticukeˈ quicˈuˈx riqˈui ri Ajaf Jesucristo, y chi can riqˈui ronojel cánima quecˈojeˈ riqˈui.
Ri Bernabé, jun achi ri can cukul rucˈuˈx riqˈui ri Dios, y can nojnek wi chukaˈ ri ránima riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu. Riyaˈ jun utzilaj achi. Y sibilaj ye qˈuiy winek ri xeniman riche (rixin) ri Ajaf Jesucristo chupan ri kˈij riˈ.
Y ri Bernabé xbe cˈa pa tinamit Tarso, chucanoxic ri Saulo. Y tek xril pe, xucˈom cˈa pe pan Antioquía.
Y chiriˈ xecˈojeˈ wi quiqˈui ri kachˈalal. Jun junaˈ cˈa ri xecˈojeˈ quiqˈui, ruma riyeˈ xequitijoj sibilaj ye qˈuiy winek riqˈui ri ruchˈabel ri Dios. Y ya ri chilaˈ pan Antioquía ri kas nabey mul tek xbix cristianos chique ri ye tzekelbey riche (rixin) ri Jesucristo.
Y chupan cˈa ri tiempo riˈ, yecˈo cˈa jojun chique ri profetas ri yekˈalajsan ri nibix chique ruma ri Dios, xeˈel el pa Jerusalem, y xebe cˈa pan Antioquía.
Y jun cˈa chique ri kachˈalal riˈ, Agabo rubiˈ. Y ruma ri Lokˈolaj Espíritu can xukˈalajsaj chuwech, rumariˈ tek xbepaˈeˈ pe chiquiwech ri kachˈalal, y can xubij cˈa chi xtipe na jun nimalaj wayjal pa ruwiˈ re ruwachˈulef; y ri nimalaj wayjal riˈ can xbanatej na wi pa rutiempo ri aj kˈatbel tzij Claudio César.
Y rumariˈ ri kachˈalal ri yecˈo pan Antioquía xquichˈob cˈa chi yequitoˈ ri kachˈalal ri yecˈo pa Judea, y chiquijujunal niquiyaˈ cˈa el ri yecowin niquiyaˈ.
Y can ya cˈa ri Bernabé y ri Saulo ri xequitek el riche (rixin) chi ye riyeˈ ri xeˈucˈuan el ronojel ri xmolotej el riche (rixin) chi yequitoˈ ri kachˈalal ri niquitij wayjal. Y ronojel cˈa ri quicˈuan el ri Bernabé y ri Saulo, xbequijachaˈ cˈa pa quikˈaˈ ri ancianos riche (rixin) ri iglesia pa Judea.

12

Ri rey Herodes chupan ri tiempo riˈ, yecˈo cˈa ye caˈiˈ oxiˈ chiquicojol ri kachˈalal ri xeruchop, riche (rixin) chi xeruyaˈ cˈa pa tijoj pokonal.
Y can tzan espada xutek wi rucamisaxic ri Jacobo rachˈalal ri Juan.
Y ruma ri Herodes xutzˈet chi ri xuben chare ri Jacobo xa can xka cˈa chiquiwech ri israelitas ri ma quiniman ta ri Jesucristo, riyaˈ xutek cˈa chukaˈ ruchapic ri Pedro. Reˈ xbanatej chupan ri nimakˈij pascua, tek nitij cˈa chukaˈ caxlan wey ri xa majun chˈom (levadura) riqˈui.
Tek chapatajnek chic cˈa ri Pedro ruma ri Herodes, xutek cˈa pa cárcel. Y ruma ri Herodes ruchˈobon chic chi cˈa nikˈax na ca ri nimakˈij pascua, cˈacˈariˈ xtrelesaj pe riche (rixin) chi nukˈet tzij pa ruwiˈ chiquiwech ri winek, rumariˈ can ye cajiˈ cˈa moc chajinel ri xerucusaj riche (rixin) chi niquichajij ri Pedro. Y can ye cajquej achiˈaˈ yecˈo pa jojun moc.
Ri Pedro cˈo cˈa pa cárcel, y chajin chi utz. Yacˈa ri kachˈalal ri yecˈo chiriˈ pa tinamit, can quichapon cˈa niquiben orar pa ruwiˈ ri Pedro.
Y can xu (xe wi) chic cˈa ri junakˈaˈ riˈ nrajoˈ chi ma napon ri ruchˈobon ri Herodes, chi nrelesaj pe ri Pedro y nukˈet tzij pa ruwiˈ chiquiwech ri winek. Y ri Pedro ximil cˈa riqˈui caˈiˈ cadenas y warnek chiquicojol ye caˈiˈ achiˈaˈ ye chajinel. Y chuchiˈ ri cárcel yecˈo cˈa chukaˈ chajinel.
Y chiriˈ pa cárcel xapon cˈa jun ángel riche (rixin) ri Ajaf, y sek sek xuben rupan ri cárcel. Ri ángel riˈ xuchop cˈa rupox (rucˈalcˈaˈx) ri Pedro riche (rixin) chi xucˈasoj, y xubij chare: Chanin cayacatej. Y ri cadenas, ri quiximiben wi ri rukˈaˈ ri Pedro, can yacˈariˈ xetzak ca.
Y ri ángel xubij cˈa chukaˈ chare ri Pedro: Tachojmirisaj cˈa el awiˈ, y tacusaj el la axajab. Y tek ruchojmin chic riˈ ri Pedro, ri ángel xubij chare: Taboroˈ el awiˈ chupan la akˈuˈ, y joˈ, xchaˈ ri ángel.
Ri Pedro can xutzekelbej cˈa el ri ángel, pero ma nichˈobotej ta chuwech, wi kas kitzij chi nicol el ruma ri ángel, o xa nachicˈ.
Ri Pedro y ri ángel choj cˈa xekˈax el chiquicojol caˈiˈ moc chajinel. Y tek xeˈapon chuwech ri puerta ri banon riqˈui chˈichˈ, ri puerta riˈ can ruyon xjakatej chiquiwech. Y riyeˈ xeˈel cˈa el pa bey riche (rixin) ri tinamit, y xebe. Tek ye biyinek chic cˈa jubaˈ, yacˈariˈ tek ri ángel xbe el y xuyaˈ ca ruyon ri Pedro pa bey.
Y yacˈariˈ tek ri Pedro xchˈobotej chuwech, y xubij: Wacami cˈa, xinwetamaj chi ri ángel can kitzij wi chi takon pe ruma ri Ajaf riche (rixin) chi xinorucoloˈ ca pa rukˈaˈ ri Herodes y chuwech ronojel ri quichˈobon ri nuwinak israelitas chi niquiben chuwe, nichaˈ ka pa ránima.
Riyaˈ xuchˈob na cˈa achique ri xtuben, y tek xchˈobotej chuwech, xbe chrachoch ri María ri ruteˈ ri Juan ri nibix chukaˈ Marcos chare. Y chupan ri jay riˈ ye qˈuiy cˈa kachˈalal quimolon quiˈ yetajin chi oración.
Y tek ri Pedro xapon cˈa chrachoch ri María, xsiqˈuin (xoyon) cˈa apo pa puerta, y xbeˈel cˈa pe jun ti kˈopoj ri Rode rubiˈ.
Ri kˈopoj riˈ, ruma xracˈaxaj chi ya ri Pedro ri nisiqˈuin (noyon) apo pa puerta, sibilaj xquicot. Xa yacˈa chi ma xujek ta ca ri puerta chuwech ri Pedro, y junanin (anibel) xbe pa jay chubixic chi ri Pedro yariˈ ri nisiqˈuin (noyon) apo ri pa puerta.
Yacˈa ri quimolon quiˈ pa jay ma xquinimaj ta ri xberubij ri Rode chique. Xa xquibij chare: Xa xachˈujer laˈ. Y ri ti kˈopoj riˈ nubij cˈa chi can ya wi ri Pedro ri xracˈaxaj ca. Y riyeˈ xa xquibij chic chare: Riˈ xa ma ya ta ri Pedro ri xawacˈaxaj ca, riˈ ya ri ángel chajiy riche (rixin), xechaˈ chare.
Yacˈa ri Pedro can cˈa nutij na rukˈij chi nisiqˈuin (noyon) apo pa puerta. Yacˈa tek xquijek ri puerta, xquitzˈet cˈa chi can ya wi ri Pedro. Rumariˈ riyeˈ can xquimey, y xquichop xewolol chiquiwech.
Pero riyaˈ xuben cˈa retal riqˈui ri rukˈaˈ riche (rixin) chi ma quewolol ta chic. Y xuchop rutzijoxic chique ri xuben ri Ajaf Dios riche (rixin) chi xrelesaj pe pa cárcel, y xubij chukaˈ chique chi tiquiyaˈ rutzijol chique ri Jacobo y ri nicˈaj chic kachˈalal. Y riyaˈ xel cˈa el y xbe pa jun chic lugar.
Y yacˈa tek xseker ri rucaˈn kˈij, ri achiˈaˈ ye chajinel xechˈujer, man cˈa niquil ta achique niquiben, ruma ri Pedro man cˈo ta chic chiriˈ.
Y ri Herodes xutek cˈa rucanoxic ri Pedro, yacˈa ri achiˈaˈ ri xebe chucanoxic, ma xbequilaˈ ta pe. Yacˈariˈ tek ri Herodes ri aj kˈatbel tzij, xerusiqˈuij (xeroyoj) ri achiˈaˈ ri yecˈo ca chi chajinel, y tek ye paˈel chic cˈa apo chuwech, xucˈutuj cˈa chique chi achique xuben ri Pedro. Y ruma ri majun etamayon ta, xubij chi quecamisex ri ye chajinel riˈ. Y ri Herodes xel cˈa el ri pa Judea, y xbecˈojeˈ pa Cesarea.
Ri rey Herodes can royowal cˈa chique ri aj Tiro y ri aj Sidón. Pero ri aj Tiro y ri aj Sidón xquiyaˈ cˈa chiquiwech riche (rixin) chi yebe riqˈui ri Herodes. Y xquibochiˈij cˈa ri jun ri nisamej riqˈui ri Herodes ri Blasto rubiˈ, riche (rixin) chi yerucˈuaj cˈa chuwech ri rey y xtiquichojmirisaj chiquiwech chi tiqˈuis chiriˈ ri oyowal, ruma ya ri chiriˈ pan Israel ntel wi el ri nitij ri pa caˈiˈ tinamit, ri pa tinamit Tiro y ri pa Sidón.
Y xbix cˈa jun kˈij tek xtichojmirisex riˈ. Y tek xapon ri kˈij, ri rey Herodes can xerucusaj cˈa el ri tziek ri can yerucusaj wi jun rey. Xbetzˈuyeˈ pe ri pa ruchˈacat chiriˈ pa kˈatbel tzij, y xbechˈo cˈa pe chiquiwech ri winek ri quimolon quiˈ chiriˈ.
Y ri winek can niquirek cˈa quichiˈ yechˈo apo, y niquibij: La nichˈo pe can achiˈel ruchˈabel Dios y ma ruchˈabel ta achi, xechaˈ cˈa apo.
Jun ruˈángel ri Ajaf can chupan cˈa ri hora riˈ xuben cˈa chare ri Herodes chi xka chi jun yabil, ruma chi xa ya riyaˈ ri xucˈul rukˈij y xa ma xuyaˈ ta rukˈij rucˈojlen ri Dios. Ri Herodes xtij cˈa cuma jut, y yariˈ ri xcamisan el.
Y ri ruchˈabel ri Dios xbe cˈa rubixic chi nej chi nakaj, y ye qˈuiy cˈa winek ri yeniman riche (rixin).
Y tek ri Bernabé y ri Saulo quijachon chic ca ronojel ri quitakon pe ri kachˈalal aj pan Antioquía pa quikˈaˈ ri ancianos riche (rixin) ri iglesia pa Jerusalem, xetzolin chic pan Antioquía y xquicˈuaj el ri Juan ri nibix chukaˈ Marcos chare.

13

Y chiquicojol ri kachˈalal ri niquimol quiˈ pa rubiˈ ri Dios pan Antioquía, yecˈo cˈa profetas ri yekˈalajsan ri nibix chique ruma ri Dios, y yecˈo chukaˈ tijonel ri yetijon quiche (quixin) ri kachˈalal chupan ri ruchˈabel ri Dios, achiˈel ri Bernabé, ri Simón ri nibix chukaˈ Niger chare, ri Lucio ri aj Cirene, ri Manaén ri xqˈuiytisex junan riqˈui ri Herodes ri xkˈato tzij chiriˈ pa Galilea, y ri Saulo.
Y jun kˈij, tek man cˈa ye waynek ta riche (rixin) chi niquiyaˈ rukˈij ri Ajaf Dios, ri Lokˈolaj Espíritu xubij cˈa chique ri kachˈalal riˈ: Ri Bernabé y ri Saulo can ye nusiqˈuin (woyon) riche (rixin) chi cˈo jun samaj niquiben. Rumariˈ can queˈijachaˈ ca riche (rixin) chi yebe chubanic ri samaj riˈ, xchaˈ.
Y ri kˈij cˈa tek can quibanon chi ma ye waynek ta riche (rixin) chi niquiben orar, yacˈariˈ tek xquiyaˈ quikˈaˈ pa quiwiˈ ri Bernabé y ri Saulo, riche (rixin) chi yebe chubanic ri samaj ri rubin ca ri Lokˈolaj Espíritu.
Y can yacˈariˈ tek ri Bernabé y ri Saulo xetak el ruma ri Lokˈolaj Espíritu. Rumariˈ riyeˈ xebe pa Seleucia. Y chiriˈ xeˈoc el pa jun barco riche (rixin) chi xekˈax apo pa Chipre.
Y tek yecˈo chic pa tinamit Salamina ri chiriˈ pa rucuenta ri Chipre, xquichop cˈa rutzijoxic ri ruchˈabel ri Dios ri pa tak jay ri can riche (rixin) wi chi ri israelitas niquimol quiˈ riche (rixin) chi niquicˈaxaj ri ruchˈabel ri Dios. Ri Bernabé y ri Saulo quicˈuan cˈa el ri Juan riche (rixin) chi yerutoˈ chubanic ri samaj.
Ri Chipre jun cˈa ti ruwachˈulef ri pa yaˈ cˈo wi. Rumariˈ, tek ri Bernabé, ri Saulo y ri Juan xeˈapon ri jucˈan chic ruchiˈ ri ti ruwachˈulef riˈ, xeˈapon cˈa ri pa tinamit Pafos. Y chupan ri tinamit riˈ cˈo cˈa jun achi israelita ri Barjesús rubiˈ, y nibix chukaˈ Elimas chare, jun achi aj itz, ri rupoˈon anej riˈ chi jun profeta.
Y ri aj itz riˈ nisamej riqˈui ri Sergio Paulo ri aj kˈatbel tzij chiriˈ, jun achi ri can cˈo runaˈoj. Ri Sergio Paulo ri aj kˈatbel tzij xutek cˈa quisiqˈuixic (coyoxic) ri Bernabé y ri Saulo, ruma nrajoˈ nracˈaxaj ri ruchˈabel ri Dios.
Pero ri Elimas ri achi aj itz can cˈo ta xrajoˈ chi xukˈet ruwech ri chˈabel ri niquitzijoj ri Pablo y ri Bernabé, riche (rixin) chi ri aj kˈatbel tzij man ta nunimaj ri Jesucristo.
Yacˈariˈ tek ri Saulo, ri nibix chukaˈ Pablo chare, can nojnek cˈa ri ránima riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu. Riyaˈ xutzuˈ xutzuˈ ri achi aj itz,
y xubij chare: Riyit xa nojnek ri awánima riqˈui ronojel ruwech kˈoloj y riqˈui ronojel ruwech etzelal. Xa yit jun ralcˈual ri itzel winek, ruma nawetzelaj ronojel ri xa utz. ¿La can ma xtayaˈ ta cami ca chi nasukˈ ri chojmilaj bey riche (rixin) ri Ajaf Dios?
Wacami cˈa, ri Ajaf Dios xtuyaˈ pe rucˈayewal pan awiˈ. Xcamoyir, y xtikˈax cˈa jun tiempo ri ma xtatzˈet ta ruwech ri kˈij. Y can xu (xe) wi cˈa xubij queriˈ ri Pablo, can yacˈa chukaˈ riˈ tek ma xtzuˈun ta chic ri achi aj itz. Rumariˈ riyaˈ nucanoj cˈa jun ri niyuken ta chukˈaˈ, ruma xmakeˈ pa kˈekuˈm.
Tek ri Sergio Paulo ri aj kˈatbel tzij xutzˈet ri xbanatej, xumey ri ruchˈabel ri Ajaf. Y riyaˈ can ya cˈa kˈij riˈ tek xunimaj.
Y ri Pablo y ri rachibil xquiyaˈ cˈa ca ri tinamit Pafos. Xeˈoc cˈa el chupan jun barco riche (rixin) chi xebe pa tinamit Perge ri cˈo pa rucuenta ri Panfilia. Yacˈa ri Juan xeruyaˈ ca ri rachibil y xtzolin pa Jerusalem.
Y tek ri Pablo y ri Bernabé ye kˈaxnek chic el ri pa Perge, xebe cˈa pa jun chic tinamit ri Antioquía chukaˈ rubiˈ. Y ri tinamit riˈ pa rucuenta ri Pisidia cˈo wi. Y chupan cˈa ri uxlanibel kˈij, riyeˈ xebe cˈa pa jun jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, y xebetzˈuyeˈ cˈa.
Yacˈa tek xsiqˈuix yan ka ruwech ri ley riche (rixin) ri Moisés y ri ye quitzˈiban ca ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca, ri principaliˈ chupan ri jay riˈ cˈo cˈa jun ri xquitek apo riqˈui ri Pablo y ri Bernabé, riche (rixin) chi xberubij chique: Wachˈalal, wi cˈo cˈa jun chiwe riyix ri nrajoˈ nubij caˈiˈ oxiˈ chˈabel riche (rixin) chi nuyaˈ jun pixabanic chique ri quimolon quiˈ waweˈ, xa utz chi nubij, xchaˈ ri xapon quiqˈui.
Y ri Pablo can yacˈariˈ xpaˈeˈ anej, y xuben apo retal riqˈui rukˈaˈ chi majun chic tichˈo, y xuchop cˈa rubixic chique: Tiwacˈaxaj riyix wech aj Israel y chukaˈ riyix ri can nixibij iwiˈ chi yixmacun chuwech ri Dios; tiwacˈaxaj cˈa re xtinbij chiwe:
Ri ka‑Dios riyoj israelitas can xeruchaˈ cˈa ri ye katiˈt kamamaˈ ri xecˈojeˈ ojer ca, y xuben cˈa chique chi xeˈoc jun nimalaj tinamit tek can cˈa yecˈo na chiriˈ pan Egipto, ruwachˈulef ri xa ma quiche (quixin) ta riyeˈ. Ri Dios can riqˈui cˈa ri ruchukˈaˈ xerelesaj pe chiriˈ.
Y jubaˈ ma cawinek junaˈ ri xecˈojeˈ pa desierto, y ri Dios sibilaj xucochˈ ronojel ri xquibanalaˈ.
Y xuben chukaˈ chi ri pa ruwachˈulef Canaán xeqˈuis ri winek quiche (quixin) wukuˈ tinamit, y ri culef ri winek riˈ xuyaˈ ca pa quikˈaˈ ri ye katiˈt kamamaˈ.
Cˈacˈariˈ xeruyaˈ aj kˈatbel tzij pa quiwiˈ ri nibix jueces chique. Y cajiˈ cˈa ciento junaˈ riqˈui nicˈaj, xekˈato tzij pa quiwiˈ ri ye katiˈt kamamaˈ y ya cˈa ri Samuel ri ruqˈuisbel juez ri xcˈojeˈ. Y riyaˈ jun cˈa chukaˈ chique ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios.
Yacˈa ri katiˈt kamamaˈ xquicˈutuj rey riche (rixin) chi nikˈato tzij pa quiwiˈ. Y ri Dios can xuyaˈ wi cˈa jun rey pa quiwiˈ ri xubiniˈaj Saúl, ri rucˈajol jun achi ri Cis rubiˈ. Ri rey Saúl cawinek junaˈ cˈa xkˈato tzij pa quiwiˈ ri katiˈt kamamaˈ. Y riyaˈ jun chique ri ye riy rumam ca ri Benjamín.
Y tek ri Dios xrelesaj ri kˈatbel tzij pa rukˈaˈ ri Saúl, pa rukˈaˈ cˈa ri David xuyaˈ wi ri kˈatbel tzij riche (rixin) chi xoc rey. Ri Dios can xubij cˈa chrij ri rey David: Riyin ntzˈet chi ri David ri rucˈajol ri Isaí, riyaˈ jun achi ri can nika wi chinuwech, ruma can xtuben wi ri nrajoˈ ri wánima, xchaˈ ri Dios.
Y riqˈui jun chique ri ye riy rumam ca ri rey David ri xalex wi ri Jesús, can achiˈel ri tzujun (sujun) pe ruma ri Dios, riche (rixin) chi yojrucol riyoj israelitas.
Y tek cˈa ma jane toka ri Jesús, ri Juan ri Bautista xukˈalajsaj cˈa chique ri kech aj Israel chi titzolin pe quicˈuˈx riqˈui ri Dios, y queban bautizar.
Yacˈa tek ri Juan xa napon yan chuwech ri camic, riyaˈ xubij: ¿Yin achique cˈa riyin, nichˈob riyix? Ruma ma yin ta riyin ri Cristo. Ruma ri Cristo cˈa ma jane tuchop samaj chicojol, y can sibilaj nim rukˈij. Y riyin ma yin rucˈamon ta (ma takal ta chuwij) chi nquir ri ruximbel ruxajab chraken Riyaˈ, xchaˈ cˈa.
Riyix wech aj Israel, ri can yoj riy rumam ca ri katataˈ Abraham ri xcˈojeˈ ojer ca, y riyix ri ma yix israelitas ta, ri can nixibij iwiˈ chi yixmacun chuwech ri Dios, nbij cˈa chiwe, chi ri ruchˈabel ri Dios, ri can nichˈo cˈa chrij ri colotajic, can iwuche (iwixin) cˈa riyix tek yaˈon pe.
Y reˈ xa ruma chi ri winek ri yecˈo pa Jerusalem y ri principaliˈ chukaˈ ri yecˈo chiquicojol, can ma xquetamaj ta achique riˈ ri Jesús, ni ma xchˈobotej ta chiquiwech ri nubij ri ruchˈabel ri Dios ri tzˈibatal ca cuma ri profetas ojer ca, ri nisiqˈuix pa ronojel uxlanibel kˈij ri pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. Rumariˈ, tek xquibij riyeˈ chi ticamisex ri Jesús, can yecˈa riyeˈ ri xebano chi kitzij xbeˈel ri nubij chupan ri ruchˈabel ri Dios.
Yacˈa ri winek y ri principaliˈ, astapeˈ majun rumac ri Jesús xquil riche (rixin) chi nicamisex, riyeˈ xquicˈutuj chare ri aj kˈatbel tzij ri Pilato rubiˈ, chi ticamisex.
Y tek banatajnek chic cˈa ronojel ri tzˈibatal ca chupan ri ruchˈabel ri Dios ri xtiban chare ri Jesús, cˈacˈariˈ yecˈo ri xebekasan pe chuwech ri crusin cheˈ, y xbequimukuˈ ca.
Yacˈa ri Dios xucˈasoj ri Jesús chiquicojol ri caminakiˈ.
Y qˈuiy cˈa kˈij ri Jesús xucˈutulaˈ riˈ chiquiwech ri junan xeˈel el riqˈui chiriˈ pa Galilea riche (rixin) chi xebe pa Jerusalem. Y yecˈa riyeˈ riˈ ri xetzˈeto y xekˈalajsan ri Jesús chique ri winek.
Y riyoj, can ya cˈa ri rutzujun (rusujun) ri Dios chique ri ye katiˈt kamamaˈ ri ojer ca, ya cˈa riˈ ri nikayaˈ rutzijol chiwe y riˈ ya ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic.
Ruma xa can cˈa ya re chkawech riyoj, ri yoj quiy quimam ca ri xbanatej wi ri rutzujun (rusujun) ca ri Dios. Riyaˈ xuben cˈa chi xbecˈastej pe ri Jesús, can achiˈel wi ri nubij chupan ri rucaˈn Salmo: Yit cˈa riyit ri Nucˈajol. Rumariˈ wacami nyaˈ acˈaslen, nichaˈ cˈa.
Y ri ruchˈabel ri Dios nubij cˈa chukaˈ: Ri utzil ri ntzujun (nsujun) chare ri rey David, can kitzij wi, y can nyaˈ chukaˈ chiwe riyix, nichaˈ. Queriˈ xubij ri Dios riche (rixin) chi nucˈut chkawech chi ri Jesús can xcˈasox wi ruma ri Dios chiquicojol ri caminakiˈ, y man cˈa xticom ta chic.
Y nubij cˈa chukaˈ chupan ri wuj Salmos rubiˈ: Man cˈa xtayaˈ ta kˈij chi ri ruchˈacul ri Lokˈolaj Acˈajol nikˈey, nichaˈ cˈa.
Pero ri David, tek xa can ruqˈuison chic ca rubanic ri samaj ri yaˈon pe chare ruma ri Dios riche (rixin) chi nuben chiquicojol ri ruwinak, xcom, y xbemuk ca ri acuchi (achique) ye mukun wi ri ye ratiˈt rumamaˈ. Y xkˈey cˈa.
Yacˈa ri ruchˈacul ri Jesús ma xkˈey ta, ruma ri Dios can xucˈasoj wi el chiquicojol ri caminakiˈ.
Rumacˈariˈ wech aj Israel, tiwetamaj cˈa chi xaxu (xaxe wi) ruma ri Jesús tek nitzijox chiwe chi cˈo cuybel mac. Y yariˈ ri nikakˈalajsaj chiwech.
Ruma ri ley riche (rixin) ri Moisés ma xcowin ta xuben chake chi majun kamac yojtzˈetetej ruma ri Dios. Pero quinojel cˈa ri xqueniman riche (rixin) ri Jesús, xquetzˈetetej cˈa ruma ri Dios chi majun quimac.
Can tichajij cˈa iwiˈ, chi man ta pan iwiˈ riyix xtika wi ri quitzˈiban ca ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca. Chupan ri ye quitzˈiban ca riyeˈ, ri Dios nubij:
Riyix ri yixetzelan ri nuchˈabel, titzuˈ cˈa ri nimalaj rucˈayewal ri nika pe pan iwiˈ, y quixqˈuis cˈa, ruma ri nimalaj rucˈayewal ri xtinyaˈ pan iwiˈ, can riche (rixin) cˈa chi nitij sibilaj pokon. Yacˈa riyix, can ma xtinimaj ta, astapeˈ cˈo jun ri niyaˈo rutzijol chiwe.
Queriˈ rubin ca ri Dios, xchaˈ ri Pablo. Y yacˈa tek ri Pablo y ri Bernabé xeˈel pe chiriˈ pa jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, yacˈariˈ tek ri winek ri ma ye israelitas ta xquibij cˈa chique: Nikacˈutuj cˈa jun utzil chiwe chi yixpe chic kiqˈui ri wukbix (kubix) apo riche (rixin) chi noˈitzijoj chic jun bey chkawech ri chˈabel ri icˈamom pe, xechaˈ.
Y tek ri winek ri quimolon quiˈ chiriˈ xquiquiraj cˈa el quiˈ, ye qˈuiy cˈa ri xetzekelben el quiche (quixin) ri Pablo y ri Bernabé. Yecˈo cˈa israelitas, y yecˈo cˈa ri xa ma ye israelitas ta ri can niquiben chukaˈ ri nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés, ruma can niquiyaˈ rukˈij ri Dios. Y ri Pablo y ri Bernabé xquibij cˈa chique, chi can ticukeˈ quicˈuˈx riqˈui ri rutzil ri Dios.
Y chupan cˈa ri uxlanibel kˈij ri jun chic semana, xa jubaˈ ma quinojel ri winek ri yecˈo chiriˈ pa tinamit ri xquimol quiˈ riche (rixin) chi niquicˈaxaj ri ruchˈabel ri Dios.
Rumacˈariˈ, ri winek israelitas ri ma niquinimaj ta ri Jesús, tek xquitzˈet chi ye qˈuiy winek ri xeˈapon, sibilaj itzel xquinaˈ, y riche (rixin) chi niquikˈet ruwech ri tzij ri nubij ri Pablo, niquibij cˈa chi xa ma ya ta ri kitzij nubij ri Pablo, y niquiyokˈolaˈ cˈa.
Y ri Pablo y ri Bernabé man cˈa xquixibij ta quiˈ chiquiwech riche (rixin) chi xquibij chique: Can rajawaxic cˈa chi nabey na chiwe riyix ri yix kech aj Israel nokabij wi ri ruchˈabel ri Dios, pero riyix xa ma nika ta chiwech. Y riqˈui riˈ can nikˈalajin cˈa chi ma rucˈamon ta chiwe riyix ri cˈaslen riche (rixin) xtibe kˈij xtibe sek. Rumariˈ quiqˈui ri winek ri ma ye israelitas ta ri yojbe wi.
Ruma quecˈareˈ rubin ri Ajaf Dios chake: Yit nuyaˈon cˈa riche (rixin) sakil quiche (quixin) ri winek ri ma ye israelitas ta. Y awuma riyit xtiquil ta ri colotajic ri winek ri yecˈo pa ronojel re ruwachˈulef.
Y tek ri winek ri ma ye israelitas ta xquicˈaxaj cˈa ri chˈabel ri xbix ka, can xequicot cˈa pa cánima, y xquiyaˈ cˈa rukˈij rucˈojlen ri ruchˈabel ri Ajaf Dios. Y can xquinimaj cˈa quinojel ri cˈo chi niquil na ri cˈaslen riche (rixin) xtibe kˈij xtibe sek.
Y ri ruchˈabel ri Ajaf Dios xbe cˈa rutzijoxic pa ronojel ri ruwachˈulef riˈ.
Yacˈa ri winek israelitas ri ma niquinimaj ta ri Jesús, xequitakchiˈij ri ixokiˈ ri ma ye israelitas ta, ixokiˈ ri can niquiyaˈ wi rukˈij ri Dios y can cˈo chukaˈ quikˈij. Y xequitakchiˈij chukaˈ ri achiˈaˈ ri cˈo quikˈij chiquicojol ri winek, riche (rixin) chi yecokotaj el ri Pablo y ri Bernabé chiriˈ chupan ri quiruwachˈulef. Y can queriˈ wi xquiben el chique.
Rumariˈ riyeˈ xquitotaj (xquiquiraj) cˈa ca ri pokolaj ri cˈo chicaken chiquiwech ri winek, riche (rixin) chi queriˈ tiquetamaj chi ma utz ta ri yetajin chubanic. Y riyeˈ xebe cˈa pa jun chic tinamit ri Iconio rubiˈ.
Y quinojel cˈa ri can ye kachˈalal chic ri yecˈo chiriˈ pa tinamit Antioquía ri cˈo pa rucuenta ri Pisidia, can nojnek wi cˈa ri cánima riqˈui quicoten y riqˈui ri Lokˈolaj Espíritu.

14

Tek ri Pablo y ri Bernabé xeˈapon cˈa ri pa tinamit Iconio, riyeˈ xeˈapon cˈa pa jun jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. Y ri ruchˈabel ri Dios ri xquibij riyeˈ chique ri winek, can xuben cˈa chique chi sibilaj ye qˈuiy ri xquinimaj ri Jesucristo. Yecˈo cˈa israelitas y yecˈo cˈa chukaˈ ri ma ye israelitas ta ri xeniman.
Yacˈa ri israelitas ri ma xquinimaj ta, yequetzelaj ri xeniman ri Ajaf Jesucristo. Rumariˈ riyeˈ xequitakchiˈij ri ma ye israelitas ta, riche (rixin) chi queriˈ quequetzelaj ri kachˈalal ri xeniman ri Ajaf Jesucristo.
Rumariˈ ri Pablo y ri Bernabé cˈa xecˈojeˈ na cˈa qˈuiy kˈij quiqˈui ri kachˈalal. Y ruma can quicukuban quicˈuˈx riqˈui ri Ajaf Jesucristo, rumariˈ can majun cˈa xibinriˈil quiqˈui riche (rixin) chi niquitzijoj ri ruchˈabel ri Dios chique ri winek, chˈabel ri nikˈalajsan ri rutzil ri Dios. Y ri Dios can nukˈalajsaj cˈa chiquiwech ri winek, chi ri niquibij ri Pablo y ri Bernabé can ye kitzij wi. Y rumariˈ yequibanalaˈ cˈa qˈuiy milagros.
Rumariˈ ri tinamit caˈiˈ cˈa rubanon, ruma nicˈaj yecˈo quiqˈui ri israelitas ri ma quiniman ta, y ri nicˈaj chic yecˈo quiqˈui ri apóstoles.
Y yacˈa tek ri winek israelitas riˈ y chukaˈ ri ma ye israelitas ta y ri ye aj kˈatbel tak tzij quiyaˈon chiquiwech chi niquiyaˈ (niquitzek) el quiqˈuix ri Pablo y ri Bernabé, y hasta xquequicamisaj chi abej,
ri Pablo y ri Bernabé xa xquinabej ri achique chˈobon chiquij. Rumariˈ riyeˈ xquewalaˈ el quiˈ riche (rixin) chi xebe cˈa pa Listra y cˈa pa Derbe, ri tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Licaonia. Chukaˈ xebe pa ronojel lugar ri yecˈo pe chiquinakajal ri caˈiˈ tinamit riˈ.
Riyeˈ ya cˈa ri pa tak tinamit y ri pa tak lugar riˈ xquitzijoj wi ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic.
Y ri chiriˈ pa tinamit Listra, cˈo cˈa jun achi ri can pa ralaxic pe chi ma nicowin ta nibiyin. Can majun bey cˈa biyinek ta jubaˈ. Y ri achi cˈa riˈ tzˈuyul chiriˈ.
Riyaˈ nracˈaxaj cˈa ri ntajin chubixic ri Pablo. Y ri Pablo xutzˈet cˈa chi ri achi riˈ can rucukuban wi rucˈuˈx riqˈui ri Dios riche (rixin) chi nicˈachojsex.
Rumariˈ ri Pablo can riqˈui ruchukˈaˈ xchˈo chare ri achi, y xubij chare: Cayacatej y capaˈeˈ choj. Y ri achi can yacˈariˈ xropin y xuchop nibiyin el.
Tek ri winek xquitzˈet ri xuben ri Pablo, ri winek xechˈo cˈa pa licaónica, ri quichˈabel riyeˈ. Y can riqˈui cˈa quichukˈaˈ xquibilaˈ pa quichˈabel: Re yekatzˈet wacami xa can ye ri ka‑dios ri ye kajnek pe chkacojol, quibanon pe ye achiˈel achiˈaˈ.
Niquibilaˈ cˈa chi ri Bernabé yariˈ ri dios ri rubiniˈan Júpiter, y ri Pablo yariˈ ri dios ri rubiniˈan Mercurio, ruma ya riyaˈ ri ucˈuayon ri chˈabel.
Y ri Júpiter ri qui‑dios ri winek riˈ, cˈo cˈa rachoch cˈa chuchiˈ el ri tinamit, y can cˈo cˈa jun sacerdote ri nisamej chrij. Ri sacerdote riˈ cˈa pa tak puertas cˈa xerucˈuaj wi ri wáquix ri ye wikon pe riqˈui cotzˈiˈj. Riyaˈ y ri winek nicajoˈ cˈa niquiyaˈ quikˈij ri Pablo y ri Bernabé, rumariˈ tek ye quicˈamalon pe ri wáquix riche (rixin) chi yequicamisaj.
Pero tek ri apóstol Bernabé y ri apóstol Pablo xquinabej ri niquichˈob ri winek, riyeˈ xkˈaxo ri cánima, y rumariˈ riyeˈ xquiretzelaˈ (xquitzerelaˈ) ri quitziak ri quicusan. Y can yacˈariˈ tek xeˈoc chiquicojol ri winek, y niquibilaˈ cˈa chique:
¿Achique ruma tek riyix niben quereˈ? Riyoj xa yoj winek achiˈel riyix, y yoj petenak iwuqˈui riche (rixin) chi nokabij chiwe chi queˈiyaˈ ca ri xa majun quejkalen, achiˈel re yixtajin chubanic, y tinimaj cˈa ri cˈaslic Dios ri banayon ronojel. Ri banayon ri caj y ri yecˈo chuwech, ri banayon re ruwachˈulef y ri yecˈo chuwech, ri banayon ri mar y ri yecˈo chupan.
Y astapeˈ ri ojer ca, ri Dios majun xuben chique ri winek ri ma ye israelitas ta, chi xequicˈualaˈ ri itzel bey ri xka chiquiwech riyeˈ,
pero ri Dios can rukˈalajsan wi cˈa riˈ chiquiwech riyeˈ y chkawech konojel ri yoj winek, ruma can nuyaˈ wi pe job pa kawiˈ y nuben chare ri ticoˈn chi nuyaˈ utzilaj cosecha. Y can nuyaˈ cˈa pe ronojel ri nikatij, riche (rixin) chi queriˈ niquicot ri kánima. Can ruyaˈon wi pe rutzil pa kawiˈ konojel, xechaˈ chique.
Y astapeˈ ri Pablo y ri Bernabé xquibij queriˈ chique, can cˈarunaj xecowin xquiben chique ri winek chi ma xequicamisaj ta ri wáquix chi niquiyaˈ quikˈij riyeˈ.
Y chiriˈ pa tinamit Listra yecˈo cˈa israelitas ri ye aponak. Ri israelitas cˈa riˈ ye petenak cˈa pa tinamit Antioquía y pa tinamit Iconio. Y ri israelitas riˈ xequitakchiˈij ri winek aj chiriˈ pa Listra, y can xecowin wi chiquij, rumariˈ ri winek aj chiriˈ xquichop niquiqˈuek chi abej ri Pablo, y cˈacˈariˈ xquikirirej el y xbequicˈakaˈ ca chuchiˈ el ri tinamit, ruma riyeˈ xquichˈob chi ri Pablo caminek chic.
Yacˈa tek ri kachˈalal quimolon apo quiˈ chrij ri Pablo, riyaˈ xa xbepaˈeˈ pe chiquiwech, y xtzolin chic cˈa pa tinamit. Y pa rucaˈn kˈij riyaˈ y ri Bernabé xebe cˈa pa jun tinamit Derbe rubiˈ.
Y chiriˈ pa tinamit Derbe xquitzijoj cˈa ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic. Y sibilaj cˈa ye qˈuiy winek ri xeniman ri Jesús. Y cˈacˈariˈ xetzolin. Y xebekˈax chic cˈa pe ri pa Listra, ri pan Iconio y ri pan Antioquía.
Y ri tinamit ri xebekˈax wi pe, xquicukubalaˈ cˈa ca quicˈuˈx ri kachˈalal, y xequipixabaj cˈa ca chi ticukeˈ quicˈuˈx riqˈui ri Jesucristo. Ruma nicˈatzin chi riqˈui qˈuiy tijoj pokonal yoj‑oc pa rajawaren ri Dios.
Y xequichojmirisaj ca ri samaj chiquicojol ri kachˈalal. Xequicanolaˈ ca ancianos pa tak iglesias. Queriˈ xquibanalaˈ ca ri pa tak tinamit ri xekˈax wi. Y can man cˈa xewaˈ ta riche (rixin) chi xquiben orar, y xequijech cˈa ca pa rukˈaˈ ri Ajaf ri quiniman riyeˈ.
Yacˈariˈ tek xebekˈax pe ri pa Pisidia, y xeˈapon ri pa ruwachˈulef Panfilia.
Y xquitzijoj cˈa ri ruchˈabel ri Dios chiriˈ pa tinamit Perge. Y cˈacˈariˈ xebe pa tinamit Atalia.
Y chiriˈ pan Atalia ri Pablo y ri Bernabé xeˈoc cˈa el pa jun barco riche (rixin) chi yetzolin cˈa pa tinamit Antioquía, ri acuchi (achique) xejach wi el pa rukˈaˈ ri Dios cuma ri kachˈalal, chi ya ta ri rutzil ri Dios yetoˈo chubanic ri samaj ri xbecˈachoj ca.
Y tek ri Pablo y ri Bernabé xeˈapon pan Antioquía, xequimol cˈa quinojel ri kachˈalal riche (rixin) ri iglesia ri cˈo chiriˈ, y cˈacˈariˈ xquichop rutzijoxic chique ronojel ri nimaˈk tak samaj ri rubanon ri Dios quiqˈui riyeˈ riche (rixin) chi ye rutoˈon, y ri achique rubanic tek ri Dios xujek quibey ri winek ri ma ye israelitas ta, chi utz niquinimaj ri Jesucristo y niquil colotajic.
Y ri Pablo y ri Bernabé xecˈojeˈ cˈa ka qˈuiy kˈij quiqˈui ri kachˈalal aj Antioquía, ri tinamit ri cˈo pa ruwachˈulef Siria.

15

Yecˈo cˈa achiˈaˈ ri ye petenak pa rucuenta ri Judea ri xeˈapon ri chiriˈ pan Antioquía, tinamit ri cˈo pa ruwachˈulef Siria, y niquibilaˈ cˈa chique ri kachˈalal: Riyix riche (rixin) chi niwil ri colotajic, cˈo chi niban ri circuncisión chiwe, achiˈel ri nubij chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés, xechaˈ chique.
Ri Pablo y ri Bernabé sibilaj xechˈojin quiˈ quiqˈui ri yebin queriˈ. Rumacˈariˈ, ri kachˈalal ri yecˈo chiriˈ xequichaˈ cˈa el ri Pablo y ri Bernabé y chukaˈ nicˈaj chic kachˈalal, riche (rixin) chi yebe cˈa pa tinamit Jerusalem quiqˈui ri apóstoles ri yecˈo chiriˈ y ri ancianos riche (rixin) ri iglesia, riche (rixin) chi nichojmirisex pe, wi niban o ma niban ta ri circuncisión chique ri kachˈalal achiˈaˈ ri ma ye israelitas ta.
Y can xetak wi cˈa el ri achiˈaˈ ri ye chaˈon riche (rixin) chi yebe cˈa pa Jerusalem. Xetak cˈa el cuma ri kachˈalal ri can niquimol wi quiˈ pa rubiˈ ri Dios chupan ri tinamit Antioquía. Y ri ye chaˈon el xebe cˈa, y xekˈax ri pa tak tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Fenicia y pa rucuenta ri Samaria, y niquitzijolaˈ cˈa ca chique ri kachˈalal chi ye qˈuiy winek ri ma ye israelitas ta ri xquinimaj ri Jesucristo y xjalatej ri quicˈaslen. Y ri kachˈalal cˈa ri xeˈacˈaxan ca, can sibilaj cˈa xquicot ca ri cánima.
Y tek xeˈapon pa Jerusalem ri ye takon el, can xecˈul wi cˈa cuma ri kachˈalal ye aj chiriˈ, cuma ri ancianos riche (rixin) ri iglesia y cuma chukaˈ ri apóstoles ri can chiriˈ yecˈo wi. Y ri Pablo y ri Bernabé xquichop cˈa rutzijoxic chique, ronojel ri samaj ri rubanon ri Dios quiqˈui riyeˈ riche (rixin) chi ye rutoˈon.
Y yecˈo cˈa achiˈaˈ fariseos ri quiniman chic ri Jesucristo, ri xebepaˈeˈ pe y xquibij cˈa: Ri kachˈalal ri ma ye israelitas ta, tibix chique chi cˈo chi niban ri circuncisión chique, y chi tiquibanaˈ chukaˈ ri nubij chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés, xechaˈ.
Y rumariˈ ri apóstoles y ri ancianos riche (rixin) ri iglesia xquiben cˈa jun molojriˈil riche (rixin) chi niquichojmirisaj, wi can niban o ma niban ta ri circuncisión chique ri kachˈalal ri ma ye israelitas ta.
Y tek qˈuiy cˈa chic ye chˈonak ka chrij ri naˈoj riˈ, ri Pedro xpaˈeˈ, y xubij cˈa: Wachˈalal, wech aj Israel, riyix iwetaman chi cˈo yan chic jubaˈ tiempo tek ri Dios xiruchaˈ el chicojol riche (rixin) chi xintzijoj chique ri winek ri ma ye israelitas ta, ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic, riche (rixin) chi queriˈ tiquinimaj chukaˈ riyeˈ.
Ri Dios can xukˈalajsaj chi yerucˈul ri winek riˈ. Rumariˈ xuyaˈ pe ri Lokˈolaj Espíritu pa quiwiˈ, ruma xutzuˈ ri cánima. Junan cˈa ri xuben ri Dios chake riyoj israelitas y chique ri ma ye israelitas ta.
Can majun kacojol xuben chake quiqˈui riyeˈ, ruma chi ri Dios xuchˈajchˈojsaj chukaˈ ri cánima riyeˈ ruma chi quicukuban quicˈuˈx riqˈui ri Jesucristo.
Y riyix ¿achique cˈa ruma tek niwajoˈ nitojtobej ri Dios? ¿Achique cˈa ruma tek niwajoˈ niyaˈ jun ejkaˈn pa quiwiˈ ri kachˈalal ri ma ye israelitas ta? Ruma ri rucˈuaxic ri ley riche (rixin) ri Moisés xa jun ejkaˈn ri ma xecowin ta xquicˈuaj ri ye katiˈt kamamaˈ ri xecˈojeˈ ojer ca, ni riyoj chukaˈ ma yojcowin ta chucˈuaxic.
Rumariˈ riyoj can kaniman wi chi ri kacolotajic, xkacˈul ruma ri rutzil ri Ajaf Jesús, jun colotajic ri sipan chake riyoj, can queriˈ chukaˈ ri colotajic ri xquicˈul ri kachˈalal ri ma ye israelitas ta, xchaˈ ri Pedro.
Y rumariˈ quinojel ri quimolon quiˈ chiriˈ xa ma xechˈo ta apo, xaxu (xaxe) wi xquicˈaxaj ri niquitzijoj ri Bernabé y ri Pablo. Riyeˈ niquitzijolaˈ cˈa ronojel ri nimaˈk tak milagros ri majun bey ye tzˈeton ta, ri xequibanalaˈ chiquiwech ri winek ri ma ye israelitas ta, ruma riyeˈ can ya ri Dios ri xyaˈo quichukˈaˈ.
Y tek riyeˈ xetaneˈ ka chi tzij, xpe ri Jacobo y xubij cˈa: Quiniwacˈaxaj cˈa, wachˈalal wech aj Israel:
Ri Simón Pedro xa cˈariˈ nutzijoj ka chake ri achique rubanic xuben ri Dios tek xapon pa nabey mul quiqˈui ri winek ri xa ma ye israelitas ta. Can cˈo ri xeruchaˈ riche (rixin) chi yeˈoc rutinamit riche (rixin) chi niquiyaˈ rukˈij.
Can achiˈel ri quitzˈiban ca ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca. Ri tzˈibatal ca nubij:
Cˈacˈariˈ xquitzolin chic quiqˈui ri israelitas y xtinben chi xtitzolin chic pe ri rukˈatbel tzij ri David, ri xa yojtajnek chic achiˈel jun jay ri xa tzaknek chic y xtinchojmirisaj chic jun bey, y xtinben cˈa chare chi xtibeyacatej chic pe jun bey ri kˈatbel tzij riˈ.
Y riyin ri Ajaf xtinben cˈa queriˈ chare, riche (rixin) chi queriˈ ri nicˈaj chic winek yinquicanoj ta cˈa riyin ri Ajaf. Xa can quinojel ri winek ri ma ye israelitas ta ri natan chic nubiˈ pa quiwiˈ, que ta riˈ xtiquiben.
Can quecˈariˈ ri rubin ca ri Ajaf Dios ojer ca.
Queriˈ nubij ri ruchˈabel, xchaˈ ri Jacobo. Y xubij cˈa chukaˈ: Riyin nchˈob chi ma quekanek ta ri ma ye israelitas ta ri xtzolin pe quicˈuˈx riqˈui ri Dios, ma rajawaxic ta chi niban ri circuncisión chique.
Ri rucˈamon cˈa chi nikaben, ya ri tikatakaˈ el rubixic chique chupan jun wuj, chi ma quequitij ta ri xa ma utz ta riche (rixin) chi nitij ruma xa yaˈon chic chiquiwech dios ri xa ye banon cuma winek, y ri achiˈaˈ y ri ixokiˈ ri xa ma quicˈulaj ta quiˈ, ma tiquicanolaˈ ta chic quiˈ chi yemacun, y chukaˈ ma tiquitij ta tiˈij quiche (quixin) chicop ri xa xejitzˈex chiquikul, ni man cˈa chukaˈ tiquitij ta quicˈ, kojchaˈ el chupan ri wuj.
Ruma can pa rutiempo ri Moisés chapatajnek pe y cˈa que na riˈ ntajin rubanic wacami chi pa ronojel tinamit ri pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, can yecˈo cˈa ri yetijon kiche (kixin) chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés ri pa tak ronojel uxlanibel kˈij. Rumariˈ ketaman achique ri can ma rucˈamon ta chi nikaben, xchaˈ ri Jacobo.
Y yacˈariˈ tek ri apóstoles, ri ancianos riche (rixin) ri iglesia, y nicˈaj chic kachˈalal xquichˈob cˈa chi yecˈo kachˈalal xquequichaˈ el riche (rixin) chi yebe cˈa pan Antioquía y yecachibilaj el ri Pablo y ri Bernabé. Ri xequichaˈ cˈa el riyeˈ ya ri Judas ri nibix chukaˈ Barsabás chare y ri Silas, ye caˈiˈ kachˈalal ri cˈo quikˈij chiquiwech ri nicˈaj chic kachˈalal.
Y xtzˈibex el jun wuj y xjach el chique riche (rixin) chi niquicˈuaj chique ri kachˈalal. Y ri wuj riˈ nubij cˈa: Riyoj ri apóstoles, riyoj ri ancianos riche (rixin) ri iglesia, y ri nicˈaj chic kachˈalal, nikatek cˈa el rutzil iwech riyix kachˈalal ri ma yix israelitas ta, ri yixcˈo pan Antioquía y pa tak nicˈaj chic tinamit riche (rixin) ri Siria y ri yixcˈo pa Cilicia.
Xoka cˈa rutzijol kiqˈui chi yecˈo cˈa ri ye aponak iwuqˈui, y can waweˈ ye elenak wi el, pero ma yoj ta cˈa riyoj ri yoj takayon el quiche (quixin). Riyeˈ xa jun wi chic ri xquibij chiwe y rumariˈ xquisech icˈuˈx, ruma riyeˈ niquibij chi rajawaxic chi niban ri circuncisión chiwe, y rajawaxic chi ninimaj ri nicˈaj chic ri nubij chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés.
Y rumariˈ tek riyoj xkachˈob cˈa chi utz yekachaˈ el ye caˈiˈ kachˈalal riche (rixin) chi yekatek el chiˈitzˈetic. Y re ye caˈiˈ reˈ yecachibilaj cˈa el ri Bernabé y ri Pablo ri sibilaj yekajoˈ.
Y can etaman wi chi ri kachˈalal Bernabé y ri Pablo can ye aponak pa tak tijoj pokonal chutzijoxic ri ruchˈabel ri Kajaf Jesucristo.
Riyoj ya cˈa ri kachˈalal Judas y ri kachˈalal Silas ri yekatek el riche (rixin) chi xquebechˈo iwuqˈui, y xtiquikˈalajsaj cˈa jabel chiwech ri pixaˈ ri katzˈiban el chiwe.
Y ri nrajoˈ ri Lokˈolaj Espíritu, ya chukaˈ riˈ ri nikajoˈ riyoj chiwe chi ma nikayaˈ ta más ejkaˈn chikul, chi ma rajawaxic ta nitzekelbej ronojel ri nubij chupan ri ley, xa can xu (xe) wi cˈa ri más nicˈatzin, yariˈ tibanaˈ,
chi ma titij ta tiˈij riche (rixin) jun chicop ri xcamisex riche (rixin) chi xtzuj (xsuj) chuwech jun dios ri xa banon cuma winek, ma titij ta quicˈ, ni man cˈa chukaˈ titij ta tiˈij quiche (quixin) chicop ri xa xejitzˈex chiquikul, y chukaˈ ri achiˈaˈ y ri ixokiˈ ri xa ma quicˈulaj ta quiˈ ma tiquicanolaˈ ta quiˈ riche (rixin) chi yemacun. Wi ronojel cˈa reˈ xtinimaj, utz cˈa xquixbiyin. Dios cˈa xtichajin iwuche (iwixin).
Y ri xetak cˈa el, xeˈapon ri pa tinamit Antioquía, y xequimol cˈa ri kachˈalal ri ma ye israelitas ta, y xquijech ri wuj chique.
Y tek ri kachˈalal xquisiqˈuij ri wuj, sibilaj cˈa xequicot, y xcukeˈ ka quicˈuˈx ruma ri chˈabel ri yecˈo el chupan.
Y ri Judas y ri Silas ye profetas ri yekˈalajsan ri nibix chique ruma ri Dios. Qˈuiy cˈa chˈabel xquibij chique ri kachˈalal riche (rixin) chi xquicukubaˈ quicˈuˈx.
Y ri caˈiˈ kachˈalal riˈ, ri Judas y ri Silas, xecˈojeˈ cˈa ka caˈiˈ oxiˈ kˈij quiqˈui ri chiriˈ pan Antioquía. Yacˈa tek xquichˈob yetzolin pa Jerusalem quiqˈui ri ye takayon pe quiche (quixin), ri kachˈalal ri yecˈo chiriˈ pan Antioquía xequijech cˈa el. Xquibij chique chi ya ta cˈa ri Dios xtichajin quiche (quixin) y nicˈojeˈ ta uxlanibel cˈuˈx pa tak cánima. Queriˈ cˈa xquibij el chique.
Yacˈa tek ya xa niquichop chi yetzolin el, ri Silas xa ma xbe ta chic, xa xka chuwech xcˈojeˈ ca chiriˈ quiqˈui ri kachˈalal.
Y can queriˈ chukaˈ ri Pablo y ri Bernabé, xecˈojeˈ ca ri chiriˈ pan Antioquía. Ye cachibilan cˈa nicˈaj chic, xequitijoj ri kachˈalal chupan ri ruchˈabel ri Ajaf, y xquitzijoj chukaˈ ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic chique ri winek. Can ye qˈuiy wi cˈa ri xebano ri samaj.
Y tek kˈaxnek chic caˈiˈ oxiˈ kˈij, ri Pablo xubij chare ri Bernabé: Joˈ chiquitzˈetic ri kachˈalal ri yecˈo pa ronojel tinamit ri katzijon wi ca ri ruchˈabel ri Ajaf, riche (rixin) chi yekatzˈet achique quibanon.
Y ri Bernabé nrajoˈ cˈa chi niquicˈuaj ta chic jun bey ri Juan ri nibix chukaˈ Marcos chare.
Yacˈa ri Pablo man cˈa nrajoˈ ta chi nibe ri Marcos quiqˈui, ruma tek xquicˈuaj pa nabey mul, xa xeruyaˈ ca quiyon chiriˈ pa Panfilia, y ma xbe ta chic quiqˈui riyeˈ chubanic ri samaj.
Y rumariˈ xejalajoˈ chiquiwech, y xquijech cˈa quiˈ. Ri Bernabé xrachibilaj el ri Marcos, y xeˈoc el pa jun barco riche (rixin) chi xebe cˈa pa Chipre.
Y ri Pablo xuchaˈ cˈa ri Silas riche (rixin) nrachibilaj el riche (rixin) chi yebe. Y ri kachˈalal aj chiriˈ pan Antioquía xequijech cˈa el pa rukˈaˈ ri Kajaf Dios.
Tek ye benak chic, xekˈax cˈa el ri pa rucuenta ri Siria y Cilicia, niquicukubalaˈ cˈa ca quicˈuˈx ri kachˈalal ri can pa rubiˈ ri Dios niquimol wi quiˈ.

16

Ri Pablo y ri Silas xeˈapon cˈa ri pa Derbe y ri pa Listra. Y ri chiriˈ pa tinamit Listra cˈo jun kachˈalal ri Timoteo rubiˈ, ral jun ixok israelita ri runiman cˈa chukaˈ ri Jesucristo, yacˈa ri rutataˈ xa griego.
Y ri kachˈalal cˈa ri yecˈo pa Listra y ri pan Iconio sibilaj cˈa jabel yechˈo chrij ri Timoteo.
Ri Pablo ya cˈa ri Timoteo ri nrajoˈ nrachibilaj el riche (rixin) chi nuben ri rusamaj ri Dios. Y can que na wi riˈ xuben, pero cˈo cˈa chi xuben ri circuncisión chare, riche (rixin) chi utz nitzˈet cuma ri israelitas ri yecˈo pa tinamit Listra y cuma chukaˈ ri yecˈo pe chunakajal ri tinamit, ruma can quinojel cˈa ye etamayon chi ri rutataˈ ri Timoteo, xa griego.
Y ri tinamit ri yekˈax wi ri Pablo y ri ye rachibilan el, niquibilaˈ cˈa ca chique ri kachˈalal ri ma ye israelitas ta, chi can tiquinimaj ri pixaˈ ri quichojmirisan pe ri apóstoles y ri ancianos ye riche (rixin) ri iglesia ri cˈo pa Jerusalem.
Y riqˈui riˈ, ri kachˈalal ri niquimol quiˈ pa rubiˈ ri Dios ri pa tak tinamit riˈ, can xcukeˈ wi quicˈuˈx, y kˈij kˈij quichapon yeqˈuiyer ruma yecˈo ri yeˈoc apo quiqˈui riche (rixin) chi niquinimaj ri Ajaf.
Y ri Lokˈolaj Espíritu man cˈa xuyaˈ ta kˈij chare ri Pablo y chique ri ye rachibil, riche (rixin) chi nbequitzijoj ri ruchˈabel ri Dios pa ruwachˈulef Asia. Rumariˈ riyeˈ xekˈax pe ri pa Galacia y pa Frigia.
Y cˈacˈariˈ xeˈapon ri pa mojón riche (rixin) ri ruwachˈulef Misia. Y xquichˈob cˈa chi yebe ri pa ruwachˈulef Bitinia, pero ri Lokˈolaj Espíritu man cˈa xuyaˈ ta kˈij chique riche (rixin) chi xebe.
Y cˈacˈariˈ xekˈax pa Misia, y xeˈapon cˈa ka ri pa tinamit Troas.
Y chakˈaˈ ri Pablo xutzˈet cˈa pa jun achiˈel achicˈ, chi cˈo jun achi aj pa Macedonia ri paˈel apo chuwech, y chi ri achi riˈ nubij cˈa chare: Tabanaˈ jun utzil, cakˈax cˈa kiqˈui pa Macedonia, y kojatoˈ, xchaˈ chare.
Y yacˈa tek ri Pablo rutzˈeton chic ri jun achiˈel achicˈ riˈ, yacˈariˈ tek konojel xkachojmirisaj kiˈ riche (rixin) chi xojbe cˈa pa Macedonia, ruma xkˈax chkawech chi xkˈalajsex chuwech ri Pablo chi ri Dios yojrusiqˈuij (yojroyoj) riche (rixin) chi yojbe cˈa quiqˈui ri aj Macedonia riche (rixin) chi nikatzijoj chique ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic.
Y can yacˈariˈ tek xoj‑oc el pa jun barco, y xkayaˈ ca ri tinamit Troas. Y choj xojbe cˈa pa Samotracia. Y cˈa pa rucaˈn kˈij ri xoj‑el chic el chiriˈ, riche (rixin) chi xojapon pa tinamit Neápolis.
Y tek xkayaˈ cˈa ca ri tinamit Neápolis, xojbe pa tinamit Filipos. Y ri Filipos jun cˈa nimalaj tinamit ri cˈo pa rucuenta ri Macedonia. Y ri winek cˈa ri yecˈo chupan ri tinamit riˈ, ye romanos. Tek xojapon ri pa tinamit riˈ, xojcˈojeˈ cˈa ka caˈiˈ oxiˈ kˈij chiriˈ.
Y pa jun uxlanibel kˈij, riyoj xoj‑el cˈa el ri pa tinamit riche (rixin) chi xojbe chuchiˈ jun raken yaˈ, jun lugar ri can niban wi oración. Y xojbetzˈuyeˈ cˈa chiriˈ, y xkachop cˈa rutzijoxic chique ri ixokiˈ ri xquimol quiˈ chiriˈ, ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic.
Jun cˈa chique ri ixokiˈ ri xquimol quiˈ chiriˈ, Lidia rubiˈ. Y riyaˈ pa jun cˈa tinamit ri Tiatira rubiˈ ri nipe wi. Riyaˈ nucˈayij cˈa juley tziek ri morado nitzuˈun, y nibix púrpura chare. Y ri Lidia riˈ can nuyaˈ wi cˈa rukˈij ri Dios, y nracˈaxaj cˈa apo ri nubij ri Pablo. Y ri Ajaf Dios can xchˈo wi cˈa pa ránima ri ixok riˈ. Rumariˈ tek riyaˈ can xunimaj.
Y riyaˈ y ri ye aj pa rachoch xeban cˈa bautizar. Y yacˈa tek ye banon chic bautizar, ri Lidia xubij cˈa chake: Wi can nichˈob chi riyin xcukeˈ nucˈuˈx riqˈui ri Ajaf, quixam pe cˈa wuqˈui, y quixcˈojeˈ pa wachoch, xchaˈ. Ri ixok riˈ can xuben wi cˈa chake chi xojbecˈojeˈ chiriˈ pa rachoch.
Y jun kˈij cˈa tek kachapon el bey riche (rixin) chi yojbe cˈa acuchi (achique) niban wi oración, xkacˈul jun kˈopoj. Y riyaˈ cˈo cˈa jun itzel espíritu riqˈui, y yariˈ ri nibano chare chi nicowin nubij cˈa ri xtiquicˈulwachilaˈ ri winek. Ri kˈopoj riˈ can lokˈon cuma ri rupatrón. Rumariˈ ronojel ri puek ri niquiyaˈ ri winek chare riche (rixin) chi niquitoj, can pa quikˈaˈ cˈa ri ye rupatrón ri napon wi.
Ri Pablo y riyoj can yoj tzekelben cˈa ruma ri jun kˈopoj riˈ. Can nurakalaˈ cˈa ruchiˈ chikij y nubilaˈ: Re achiˈaˈ reˈ ye rusamajel ri nimalaj Dios ri cˈo chilaˈ chicaj, y niquitzijoj cˈa ri bey riche (rixin) ri colotajic chiwe, nichaˈ cˈa.
Y ri kˈopoj riˈ, qˈuiy cˈa kˈij ri queriˈ xuben. Y ri Pablo xicˈo rucˈuˈx. Rumariˈ riyaˈ xupiscolij riˈ, y xubij cˈa chare ri itzel espíritu ri cˈo riqˈui ri kˈopoj: Pa rubiˈ cˈa ri Jesucristo nbij cˈa chawe chi catel el riqˈui re kˈopoj reˈ, xchaˈ ri Pablo. Y ri itzel espíritu riˈ can yacˈariˈ tek xuyaˈ ca ri kˈopoj.
Yacˈa tek ri ye rupatrón ri kˈopoj riˈ xquitzˈet chi xa majun chic quirajil xtiquichˈec ta chrij ri caj‑icˈ, ruma xa man cˈo ta chic ri itzel espíritu riqˈui, xebequichapaˈ pe ri Pablo y ri Silas, y xequicˈuaj cˈa chiquiwech ri aj kˈatbel tak tzij.
Y tek xebequipabaˈ chiquiwech ri aj kˈatbel tak tzij, xquibij: Re achiˈaˈ reˈ ye israelitas y niquisukˈ quinaˈoj ri winek waweˈ pa katinamit.
Y niquicˈut cˈa jun chic ruwech costumbre chkawech, ri ma rucˈamon ta chi nikacˈul y nikaben, ruma riyoj can yoj winek romanos, xechaˈ.
Y can yacˈariˈ tek ri winek xebeyacatej pe chiquij ri Pablo y ri Silas. Y chukaˈ ri aj kˈatbel tak tzij xquichˈanabaˈ ri Pablo y ri Silas, y cˈacˈariˈ xquitek quichˈayic tzan xcˈaˈy.
Y tek sibilaj ye chˈayon chic, xebetzˈapix ca pa cárcel, y xbix chare ri chajinel chi jabel quichajixic tubanaˈ.
Rumariˈ riyaˈ, can xu (xe) wi xbix queriˈ chare, can yacˈariˈ tek cˈa nej apo chupan ri cárcel xeberuyaˈ wi ca. Y ri caken xerukˈatabalaˈ ca cojol cheˈ ri nibix cepo chare, riche (rixin) chi queriˈ man cˈa xqueˈel ta el.
Y achiˈel xa pa nicˈaj akˈaˈ tek ri Pablo y ri Silas niquiyaˈ cˈa rukˈij ri Dios yebixan, y niquiben cˈa chukaˈ orar. Y ri nicˈaj chic cˈa ri yecˈo pa cárcel yequicˈaxaj apo.
Can yacˈariˈ tek xoyiquiyoˈ jun nimalaj silonel, y xusiloj cˈa ri cárcel y hasta xebiyin ri rucimiento. Ri ruchiˈ ri cárcel xejakatej, y ri cadenas ri ye ucusan riche (rixin) chi ye ximilon ca ri yecˈo pa cárcel, xquiskˈopij quiˈ.
Ri achi cˈa ri chajiy quiche (quixin) ri yecˈo pa cárcel, xunaˈ ruwech ruma ri silonel. Y tek riyaˈ xutzˈet chi ri ruchiˈ ri cárcel xa ye jakatajnek chic, xrelesaj cˈa ruˈespada riche (rixin) chi nucamisaj ka riˈ, ruma riyaˈ xuchˈob chi quinojel ri yecˈo pa cárcel xeˈanmej el.
Pero ri Pablo xurek apo ruchiˈ y xubij chare: Ma tacamisaj ta awiˈ, xa yojcˈo konojel waweˈ, xchaˈ.
Y ri achi chajinel xucˈutuj cˈa kˈakˈ. Y tek rucˈuan chic ri kˈakˈ riˈ, junanin (anibel) cˈa xoc apo ri pa cárcel, pero can nibarbot (nibaybot) ruma ruxibin riˈ. Y ri achi chajinel riˈ xbexuqueˈ cˈa chiquiwech ri Pablo y ri Silas.
Y cˈacˈariˈ riyaˈ xerelesaj pe ri pa cárcel, y xucˈutuj chique: ¿Achique cˈa rajawaxic chi nben riche (rixin) chi yicolotej? xchaˈ.
Ri Pablo y ri Silas xquibij chare: Tanimaj cˈa ri Ajaf Jesucristo, y xcacolotej riyit y ri ye aj pan awachoch, xechaˈ chare.
Ri Pablo y ri Silas xquitzijoj cˈa ri ruchˈabel ri Ajaf chare riyaˈ y chique chukaˈ quinojel ri yecˈo pa rachoch ri chajinel riˈ.
Y riyaˈ can ya cˈa hora riˈ riche (rixin) ri akˈaˈ riˈ, tek xuchˈajlaˈ ri quisocotajic ri Pablo y ri Silas. Y xban cˈa ca bautizar riyaˈ y quinojel ri ye aj pa rachoch.
Y cˈacˈariˈ tek xerucˈuaj chrachoch riche (rixin) chi xerutzuk pe. Y riyaˈ y ri ye aj pa rachoch sibilaj cˈa xquicot ri cánima, ruma xquinimaj ri Dios.
Y nimakˈaˈ pa rucaˈn kˈij ri aj kˈatbel tak tzij xequitek cˈa nicˈaj chic chajinel riche (rixin) chi xbequibij chare ri achi chajiy quiche (quixin) ri yecˈo pa cárcel, chi utz cˈa queˈelesex el ri Pablo y ri Silas.
Y ri chajinel xberubij cˈa chare ri Pablo: Ri aj kˈatbel tak tzij, xquitek cˈa pe rubixic chuwe chi yixinwelesaj el. Wacami quixel cˈa pe. Quixbiyin cˈa y xticˈojeˈ ta cˈa uxlanibel cˈuˈx pa tak iwánima, xchaˈ chique.
Pero ri Pablo xubij cˈa chique ri nicˈaj chic chajinel: Riyoj yoj achiˈaˈ romanos. Pero ri iwir, ri aj kˈatbel tak tzij can chanin yan xquitek kachˈayic chiquiwech ri winek y ma jane quikˈaton ta tzij pa kawiˈ. Cˈacˈariˈ xojquitzˈapij ca re waweˈ pa cárcel. Y re wacami can nicajoˈ chi man ta jun ri ninaben re yoj‑el el. Reˈ ma utz ta chuwech ri ley. Xa can jeˈibij chique ri ye aj kˈatbel tak tzij, chi yecˈa riyeˈ ri quepe chikelesaxic, xchaˈ ri Pablo chique.
Y ri chajinel riˈ xbequibij cˈa chique ri aj kˈatbel tak tzij ronojel ri xubij el ri Pablo chique. Rumariˈ ri aj kˈatbel tak tzij xquixibij quiˈ, ruma xquetamaj chi ri ye caˈiˈ achiˈaˈ riˈ chukaˈ ye romanos.
Y ri aj kˈatbel tak tzij xeˈapon cˈa quiqˈui ri Pablo y ri Silas ri chiriˈ pa cárcel, y xquicˈutuj cˈa cuybel quimac chiquiwech. Cˈacˈariˈ xequelesaj pe ri pa cárcel y chukaˈ xquibij chique chi man chic cˈa quecˈojeˈ ta ka chiriˈ pa tinamit.
Tek ri Pablo y ri Silas xeˈelesex el pa cárcel, xebe cˈa ri pa rachoch ri Lidia, y xquicukubalaˈ ca quicˈuˈx ri kachˈalal. Y tek ye chˈonak chic ca chique quinojel, xebe el.

17

Ri Pablo y ri Silas quichapon cˈa bey xekˈax ri pa tinamit Anfípolis y xekˈax ri pa tinamit Apolonia, y cˈacˈariˈ xeˈapon ri pa tinamit Tesalónica. Y ri winek israelitas ri yecˈo chiriˈ, cˈo cˈa jun jay ri niquimol wi quiˈ ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios.
Y ri Pablo, can achiˈel cˈa rubanalon pa tak nicˈaj chic tinamit chi nabey na napon ri pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, can ya chukaˈ riˈ ri xuben chiriˈ pa Tesalónica. Riyaˈ xbe cˈa chupan ri jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios pa tak uxlanibel kˈij, riche (rixin) chi xquichˈob rij ri ruchˈabel ri Dios ri tzˈibatal ca, y oxiˈ cˈa uxlanibel tak kˈij ri queriˈ xuben.
Y ya ri ruchˈabel ri Dios ri xucusaj riche (rixin) chi xukˈalajsaj chiquiwech ri winek chi ri Cristo can cˈo chi xukˈaxaj tijoj pokonal, y tek caminek chic el, xcˈastej cˈa pe. Y ri Pablo xubij cˈa chukaˈ chique ri winek: Ri Jesús ri ntzijoj chiwe riyix, ya cˈa Riyaˈ ri Cristo.
Y can yecˈo wi ri xeniman ri Ajaf Jesucristo. Yecˈo israelitas, y sibilaj ye qˈuiy chukaˈ ri ye griegos ri can niquiyaˈ wi rukˈij ri Dios. Y ye qˈuiy chukaˈ ixokiˈ ri nimaˈk quikˈij ri xeniman. Y quinojel cˈa riyeˈ xequitzekelbej el ri Pablo y ri Silas.
Yacˈa ri winek israelitas ri xa ma niquinimaj ta ri Jesucristo, itzel xquinaˈ chique ri Pablo y ri Silas. Y rumariˈ tek riyeˈ xebequimololaˈ pe achiˈaˈ ri ye itzel y ye kˈoraˈ. Can sibilaj ye qˈuiy winek ri xequimol, ruma can xquiyec wi ri tinamit. Y riyeˈ xebe riche (rixin) chi yebeˈoc pa rachoch ri jun achi Jasón rubiˈ, chiquicanoxic ri Pablo y ri Silas. Riyeˈ nicajoˈ cˈa yequelesaj pe ri pa jay y yequiyaˈ pe pa quikˈaˈ ri winek.
Pero xa ma xequil ta pe ri Pablo y ri Silas. Rumariˈ tek xa ya chic ri Jasón y nicˈaj chic kachˈalal ri xequicˈuaj apo chiquiwech ri aj kˈatbel tak tzij riche (rixin) ri tinamit. Y can niquirek apo quichiˈ, y niquibij: Ri achiˈaˈ Pablo y Silas xa niquisukˈ quinaˈoj quinojel ri winek riche (rixin) re ruwachˈulef, y xeˈoka yan cˈa re waweˈ chupan re katinamit.
Y ya re achi Jasón rubiˈ ri xcˈulu apo quiche (quixin) ri pa rachoch. Quinojel cˈa ri yetzekelben quiche (quixin) ri Pablo y ri Silas, riyeˈ xa ma niquinimaj ta ri nubij ri ley riche (rixin) ri César, ruma xa niquibij chi cˈo jun chic rey, y Jesús rubiˈ, xechaˈ.
Y tek ri winek y ri aj kˈatbel tak tzij riche (rixin) ri tinamit Tesalónica xquicˈaxaj ri tzujunic (sujunic) riˈ, xquixibij quiˈ y rumariˈ xewolol ka chiquiwech.
Pero tek ri aj kˈatbel tak tzij quicˈulun chic cˈa ca ri puek ri xcanaj pakeˈ ca pa quiqˈuexel ri Jasón y ri nicˈaj chic, cˈacˈariˈ xequelesaj pe.
Ri kachˈalal riˈ, can chanin cˈa xequitek el ri Pablo y ri Silas cˈa pa tinamit Berea. Chakˈaˈ cˈa xequitek el. Y tek ri Pablo y ri Silas yecˈo chic chiriˈ pa Berea, xebe cˈa pa jun jay ri niquimol wi quiˈ ri israelitas ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios.
Y ri israelitas riˈ sibilaj cˈa utz quinaˈoj que chiquiwech ri israelitas ri yecˈo pa Tesalónica, ruma riyeˈ can riqˈui ronojel quicˈuˈx xquicˈul ri ruchˈabel ri Dios. Y ronojel cˈa ri niquicˈaxaj el quiqˈui ri Pablo y ri Silas, nbequicanolaˈ chupan ri ruchˈabel ri Dios ri ye tzˈibatal ca, riche (rixin) chi niquetamaj, wi kas kitzij ri nibix chique. Y ri winek riˈ can kˈij kˈij cˈa queriˈ niquiben.
Y can ye qˈuiy cˈa ri xeniman ri Ajaf Jesucristo chiquicojol ri israelitas. Y can queriˈ chukaˈ chiquicojol ri winek ri xa ye griegos. Yecˈo ixokiˈ ri cˈo quikˈij ri xeniman y yecˈo chukaˈ achiˈaˈ.
Yacˈa ri israelitas ri ma quiniman ta ri yecˈo pa tinamit Tesalónica, xquicˈaxaj cˈa chi ri Pablo cˈo pa Berea nutzijoj ri ruchˈabel ri Dios chique ri winek, rumariˈ riyeˈ can xebe cˈa pa Berea. Y ri chiriˈ pa Berea xequitakchiˈij ri winek riche (rixin) chi xeyacatej chrij ri Pablo.
Y ri kachˈalal ri yecˈo pa Berea, can yacˈariˈ xquitek el ri Pablo cˈa chuchiˈ ri mar. Y ri Silas y ri Timoteo cˈa xecˈojeˈ na ca ri pa Berea quiqˈui ri kachˈalal.
Y ri kachˈalal ri xerachibilaj el ri Pablo, tek yecˈo chic chuchiˈ ri mar, xquicˈuaj cˈa el cˈa pa tinamit Atenas. Y ri kachˈalal riˈ xetzolin cˈa, y xbix pe chique ruma ri Pablo chi ri Silas y ri Timoteo queˈapon yan chanin ri pan Atenas, ruma chiriˈ yeroyobej wi riyaˈ.
Y tek ri Pablo ye royoben cˈa ri Silas y ri Timoteo ri chiriˈ pa tinamit Atenas, riyaˈ sibilaj cˈa xkˈaxo ránima, ruma ri sibilaj qˈuiy dios ri xa ye banon cuma winek ri yecˈo chupan ri tinamit riˈ, ri ye oconek qui‑dios ri winek.
Rumariˈ ri Pablo napon cˈa ri pa jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios chupan ri tinamit riˈ, y niquichˈob cˈa rij ri ruchˈabel ri Dios, ye rachibilan ri israelitas y nicˈaj chic winek ri can niquiyaˈ wi rukˈij ri Dios. Y can queriˈ wi chukaˈ nberubanaˈ ronojel ri nicˈaj chic kˈij quiqˈui ri yeˈapon pa cˈaybel.
Y yecˈo cˈa nicˈaj achiˈaˈ ri chiriˈ pan Atenas ri can nicajoˈ niquetamaj qˈuiy ruwech etamabel, achiˈaˈ ri nibix epicúreo chique y nicˈaj chic ri nibix estoico chique, yebetzijon cˈa riqˈui ri Pablo. Pero yecˈo chukaˈ ri xa niquibij: ¿Achique cami nrajoˈ nubij chake re jun achi reˈ, xaxu (xaxe wi) niwolol? yechaˈ. Y nicˈaj chic niquibilaˈ cˈa: Re achi reˈ achiˈel xa nuyaˈ quitzijol nicˈaj chic dios. Y quecˈariˈ niquibij ri winek riˈ, ruma ri nutzijoj ri Pablo chique, ya ri lokˈolaj ruchˈabel ri Jesús ri niyaˈo colotajic, y nubij chukaˈ chique chrij ri cˈastajbel quiche (quixin) ri caminakiˈ.
Y ri winek riˈ xquicˈuaj cˈa ri Pablo pan Areópago, ri acuchi (achique) niquimol wi quiˈ ri can nimaˈk quikˈij chiquicojol riyeˈ. Y tek xeˈapon cˈa, riyeˈ xquicˈutuj cˈa chare ri Pablo: ¿La utz cami nuben chawech chi natzijoj chake chrij ri cˈacˈacˈ naˈoj ri nakˈalajsaj?
Ruma riyoj can ma kacˈaxan ta ri natzijoj riyit, y rumariˈ nikajoˈ cˈa chi niketamaj achique rubanic riˈ, xechaˈ chare.
Y queriˈ xquibij, ruma quinojel winek ri yecˈo chiriˈ pan Atenas, ri aj chiriˈ y ri yepe jucˈan chic ruwachˈulef, can majun chic cˈa achique ta ri niquiben, xa can xu (xe) wi niquicˈaxaj o niquibij jun chic naˈoj ri can cˈacˈacˈ chiquiwech riyeˈ.
Yacˈariˈ tek ri Pablo xbepaˈeˈ pe chiquiwech ri winek ri chiriˈ pan Areópago, y xubij cˈa: Riyix achiˈaˈ ri yixcˈo waweˈ pan Atenas, riyin ntzˈet cˈa chi riyix can iyaˈon wi quikˈij quinojel ri idioses.
Tek xikˈax cˈa ri acuchi (achique) niyaˈ wi quikˈij quinojel ri idioses xintzˈet cˈa jun altar ri acuchi (achique) nubij wi: RICHE (RIXIN) RI DIOS RI XA MA ETAMAN TA RUWECH, nichaˈ. Y ya cˈa Dios riˈ ri ma iwetaman ta ruwech, y can iyaˈon rukˈij riyix, yariˈ ri nkˈalajsaj riyin chiwech re wacami.
Ya cˈa Dios riˈ ri banayon re ruwachˈulef y ronojel ri cˈo chuwech. Ya cˈa Riyaˈ ri Rajaf ri caj y Rajaf re ruwachˈulef. Y rumariˈ ma pa jun jay ta ri xa banon cuma winek cˈo wi.
Y ma rajawaxic ta chi nitoˈox (nitoˈ) ruma jun winek, ruma pa ruqˈuexel chi que ta riˈ nibanatej, xa ya ri Dios ri nitoˈo riche (rixin) ri winek, ruma can ya Riyaˈ ri niyaˈo kacˈaslen, ri cakˈikˈ ri nikajikˈaj, y ronojel ri nicˈaj chic cosas.
Chukaˈ can rubanon chake konojel ri yojcˈo chuwech re ruwachˈulef chi xa riqˈui jun winek yoj petenak wi, y katalun kiˈ chuwech re ruwachˈulef re yojcˈo wi y rubin chukaˈ chic ri quitiempo re karuwachˈulef y ri mojones riche (rixin) ri kalugar.
Queriˈ xuben ri Dios ruma nrajoˈ chi nikacanoj Riyaˈ, riche (rixin) chi achique ta na rubanic nbekilaˈ wi pe, astapeˈ Riyaˈ xa can nakaj cˈo wi kiqˈui chikajujunal.
Y ruma Riyaˈ tek cˈo kacˈaslen, ruma Riyaˈ tek yojsilon, y ruma chukaˈ Riyaˈ tek yojcˈo, can achiˈel cˈa quibin cˈa nicˈaj achiˈaˈ poetas ri can ye iwinak riyix, tek xquibij: Riyoj can yoj ralcˈual cˈa chukaˈ ri Dios, xechaˈ.
Y wi can yoj ralcˈual cˈa ri Dios, ma rucˈamon ta nikabij Dios chare jun cosa ri xa achiˈaˈ ye banayon. Y riˈ astapeˈ can riqˈui kˈanapuek o sakapuek o riqˈui abej banon wi, ruma xa quinaˈoj winek.
Ri winek ri ojer ca, xquibanalaˈ dios riche (rixin) chi xquiyaˈ quikˈij, y ri Dios sibilaj xerucochˈ, ruma ma quetaman ta achique ri rucˈamon chi niquiyaˈ rukˈij. Yacˈa re kˈij reˈ, Riyaˈ nubij chi quinojel winek titzolin pe quicˈuˈx riqˈui.
Ruma Riyaˈ can ruchaˈon chic jun kˈij riche (rixin) chi xtukˈet tzij pa quiwiˈ quinojel ri winek. Ruchaˈon chic cˈa Jun ri can choj wi xtikˈato tzij. Y ri Dios xukˈalajsaj chi kitzij chi ri Jun riˈ xtikˈato tzij, ruma ri Dios xuben chare chi xbecˈastej pe chiquicojol ri caminakiˈ, xchaˈ ri Pablo.
Y tek ri winek xquicˈaxaj chi cˈo Jun ri xcˈastej pe chiquicojol ri caminakiˈ, xa xetzeˈen apo chrij ri Pablo. Y yecˈo xebin chare: Cˈa xcatkacˈaxaj na chic jun bey, xechaˈ.
Y ri Pablo xel pe chiquicojol.
Y yecˈo cˈa caˈiˈ oxiˈ winek ri xeniman ri Ajaf Jesucristo. Ri winek riˈ can xebe wi cˈa riqˈui ri Pablo. Chiquicojol ri winek ri xeniman, cˈo cˈa jun achi ri Dionisio rubiˈ, cachibil ri yekˈato tzij pan Areópago. Y cˈo cˈa chukaˈ jun ixok ri Dámaris rubiˈ ri xniman ri Ajaf Jesucristo. Y yecˈo chukaˈ nicˈaj chic.

18

Y yacˈariˈ tek ri Pablo xuyaˈ ca ri tinamit Atenas, y xbe ri pa tinamit Corinto.
Chiriˈ cˈo cˈa jun achi israelita ri Aquila rubiˈ, y riyaˈ alaxnek pa jun tinamit ri cˈo pa rucuenta ri Ponto. Riyaˈ rachibilan ri Priscila ri rixjayil, xa cˈa jubaˈ queˈapon ri pa Corinto, ye elenak cˈa pe pan Italia, ri xecˈojeˈ wi. Xeˈel cˈa pe ri pa ruwachˈulef riˈ, ruma ri Claudio ri aj kˈatbel tzij chiriˈ xubij cˈa chi ri winek israelitas queˈel el ri pa tinamit Roma. Y ri Pablo xapon cˈa chiquitzˈetic.
Y ruma chi xa can junan cˈa quisamaj chi ye oxiˈ, ri Pablo xcˈojeˈ cˈa ka quiqˈui. Chi oxiˈ ye aj banoy jay riqˈui tziek, y junan cˈa xesamej.
Yacˈa ri pa tak uxlanibel kˈij, ri Pablo nibe cˈa chupan ri jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, y can nutij cˈa rukˈij riche (rixin) chi nucˈut ri ruchˈabel ri Dios chiquiwech ri winek israelitas y chiquiwech ri ma ye israelitas ta, riche (rixin) chi nikˈax chiquiwech.
Y tek ri Silas y ri Timoteo ye tzolijnek chic pe ri pa Macedonia y yecˈo chic riqˈui ri Pablo pa Corinto, yacˈariˈ tek ri Pablo más xujech riˈ chutzijoxic ri ruchˈabel ri Dios. Y can majun nrewaj ta cˈa chiquiwech ri israelitas ri yecˈo chiriˈ, xa can nukˈalajsaj chi ri Jesús can ya wi riˈ ri Cristo.
Pero ri israelitas riˈ can ma nika ta cˈa chiquiwech ri nubij ri Pablo, y qˈuiy cˈa itzel tak tzij ri yequibilaˈ. Rumariˈ ri Pablo xutotaj (xuquiraj) ri rutziak, riche (rixin) chi queriˈ tiquetamaj chi ma utz ta ri xquiben. Y xubij cˈa chukaˈ chique: Yix cˈa riyix cˈo imac wi xquixbeka pa rucˈayewal. Riyin xinel yan cˈa chuwech, ruma can xinyaˈ ri rutzijol chiwe. Y re wacami yixinyaˈ cˈa ca, riche (rixin) chi yibe quiqˈui ri winek ri xa ma ye israelitas ta, xchaˈ chique.
Y can yacˈariˈ xel pe ri Pablo chiriˈ chupan ri jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, y xbe chrachoch ri jun achi ri Justo rubiˈ. Ri achi riˈ can nuxibij riˈ chi nimacun chuwech ri Dios, y ri rachoch, can riqˈui cˈa apo ri jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios cˈo wi.
Y cˈo cˈa chukaˈ jun achi ri Crispo rubiˈ, jun achi ri can principal wi ri chiriˈ chupan ri jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. Riyaˈ xunimaj cˈa ri Ajaf Jesucristo ye rachibilan ri ye aj pa rachoch. Y yecˈo cˈa chukaˈ nicˈaj chic winek aj chiriˈ pa Corinto, xeniman ri Jesucristo tek xquicˈaxaj ri ruchˈabel ri Dios. Y can xeban cˈa chukaˈ bautizar.
Y ri Ajaf xchˈo cˈa riqˈui ri Pablo pa jun chakˈaˈ, xucˈut cˈa riˈ chuwech pa jun achiˈel achicˈ, y xubij cˈa chare: Man cˈa taxibij ta awiˈ y ma tatanabaˈ ta rubixic ri nuchˈabel chique ri winek.
Y riyin cˈa ri xquichajin awuche (awixin) waweˈ, can majun ri xtacˈulwachij ta pa quikˈaˈ ri winek. Ruma re waweˈ pa tinamit Corinto ye qˈuiy winek ri can ye wuche (wixin) chic riyin, ruma can xquinquinimaj wi, xchaˈ ri Ajaf.
Rumariˈ jun junaˈ riqˈui nicˈaj ri xcˈojeˈ ka ri Pablo ri chiriˈ pa Corinto, y riyaˈ can nucˈut wi cˈa ri ruchˈabel ri Dios chiquiwech.
Y chupan ri tiempo riˈ, ya cˈa ri jun achi ri Galión rubiˈ ri aj kˈatbel tzij chiriˈ pa ruwachˈulef Acaya, ri acuchi (achique) cˈo wi ri Corinto. Y ya tiempo riˈ tek ri israelitas xquimol quiˈ riche (rixin) chi xeyacatej chrij ri Pablo. Xbequichapaˈ pe, xquicˈuaj pa kˈatbel tzij,
y xbequibij cˈa chare ri Galión: Re jun achi reˈ can nutij cˈa rukˈij chi nubij chique ri winek chi rajawaxic chi tiquiyaˈ rukˈij ri Dios, pero xa man achiˈel ta rubanic ri nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés.
Y tek ri Pablo xrajoˈ xchˈo apo, xa ya cˈa ri Galión ri xchˈo pe nabey, y xubij cˈa chique ri israelitas riˈ: Ma tibij ta chic pe chuwe. Ruma xa ta camic o jun ta chic ruwech mac rubanon ca re jun achi reˈ, riyin can rucˈamon chi yixinwacˈaxaj. Pero xa ma que ta riˈ.
Ruma ri rumac re achi reˈ xa chiwech ka riyix. Xa chrij chˈabel, chrij ri iley y chrij ri biˈaj Jesús. Riyin ma nwajoˈ ta cˈa nben ruchojmil reˈ. Xa tichojmirisaj ka chiwech riyix, xchaˈ.
Y xerelesaj pe chiriˈ pa kˈatbel tzij.
Can yacˈariˈ tek ri winek xquichop ri Sóstenes chuwech ri Galión ri aj kˈatbel tzij y xquichˈey. Ri Sóstenes cˈa riˈ jun principal chiriˈ chupan ri jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. Pero ri Galión can xuben chi achiˈel xa ma xutzˈet ta ri xbanatej.
Y ri Pablo qˈuiy cˈa kˈij ri xcˈojeˈ na ka ri chiriˈ quiqˈui ri kachˈalal pa Corinto, ri tinamit ri cˈo pa rucuenta ri Acaya, pero xapon cˈa jun kˈij tek cˈo chi xbe el. Y tek chˈonak chic cˈa ca chique ri kachˈalal, riyaˈ xoc cˈa el pa jun barco riche (rixin) chi xbe cˈa pa ruwachˈulef Siria ye rachibilan cˈa el ri Priscila y ri Aquila. Yacˈa ri Pablo cˈo ri rutzujun (rusujun) chare ri Dios. Rumariˈ tek xeˈapon pa Cencrea, ri tinamit ri cˈo chi yeˈoc wi el pa barco, ri Pablo xusocaj ri rusmal tak ruwiˈ y coˈol xuben cˈa chare, riche (rixin) chi retal chi riyaˈ xuqˈuis yan pa ruwiˈ ri rutzujun (rusujun) chare ri Dios chi nuben.
Y tek xekˈax jucˈan chic ruchiˈ yaˈ, xeˈapon cˈa ri pa tinamit Efeso. Ri Pablo xeruyaˈ ca ri Priscila y ri Aquila, y xbe chupan ri jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. Junan cˈa niquichˈob rij ri ruchˈabel ri Jesucristo quiqˈui ri israelitas.
Y ri israelitas riˈ xquibij cˈa chare chi ticˈojeˈ ka jubaˈ quiqˈui chiriˈ pan Efeso, pero riyaˈ ma xrajoˈ ta.
Xa xubij cˈa ca chique chi can nicˈatzin chi cˈo pa Jerusalem ri kˈij riche (rixin) ri nimakˈij ri petenak. Pero xquitzolin chic pe jun bey iwuqˈui, wi queriˈ nrajoˈ ri Dios, xchaˈ. Y tek chˈonak chic cˈa ca chique quinojel, xuyaˈ cˈa ca ri tinamit Efeso y xoc chic el pa barco.
Tek xbeka cˈa ri pa Cesarea, xa can choj cˈa xbe ri pa Jerusalem. Y tek ye ruyaˈon chic ca rutzil tak quiwech ri kachˈalal ri niquimol quiˈ pa rubiˈ ri Dios ri chiriˈ, riyaˈ xbe cˈa pan Antioquía.
Y xcˈojeˈ na cˈa el jubaˈ ri chiriˈ pan Antioquía. Cˈacˈariˈ xtzolin chic jun bey chucukubaxic quicˈuˈx ri kachˈalal ri yecˈo pa tak tinamit ri yecˈo pa rucuenta ri Galacia y ri yecˈo chukaˈ pa rucuenta ri Frigia.
Y ri chiriˈ pa tinamit Efeso ri tiempo riˈ, xapon cˈa jun achi israelita ri Apolos rubiˈ, jun achi aj pa tinamit Alejandría. Y can jabel cˈa retaman ri ruchˈabel ri Dios ri tzˈibatal ca, y jabel chukaˈ retaman nichˈo chiquiwech ri winek, rumariˈ jabel rubixic nuben chare.
Y can jabel wi rutijoxic banon chupan ri bey riche (rixin) ri Ajaf Jesús. Y can riqˈui cˈa ronojel ránima nutzijoj ri ruchˈabel ri Ajaf chique ri winek. Can jabel wi yerutijoj. Xa yacˈa riyaˈ xaxu (xaxe wi) ri bautismo riche (rixin) ri Juan ri Bautista ri retaman.
Y can ma nuxibij ta cˈa riˈ chi nutzijoj chique ri winek ri pa jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. Y ri Priscila y ri Aquila xquicˈaxaj cˈa. Y riyeˈ pa ruyonil cˈa xechˈo riqˈui, y más xquikˈalajsaj chuwech ri achique rubanic ri bey riche (rixin) ri Dios.
Y can ruraybel wi cˈa riyaˈ chi nibe pa ruwachˈulef Acaya. Rumariˈ tek ri kachˈalal ri yecˈo pan Efeso xquibij cˈa chare chi utz ri nuchˈob, y xquiben chukaˈ el jun wuj riche (rixin) chi nuyaˈ chique ri can ye nimanel wi riche (rixin) ri Jesús ri yecˈo pan Acaya. Ri wuj riˈ nubij cˈa chi tiquicˈuluˈ ri Apolos. Y tek ri Apolos xapon, can sibilaj xucukubaˈ quicˈuˈx ri ye nimanel ri yecˈo chiriˈ, ri can samajnek chic ri rutzil ri Dios ri pa tak cánima riche (rixin) chi quiniman y ye colotajnek chic.
Y ri Apolos can chiquiwech cˈa quinojel tek xukˈalajsaj chi ri israelitas ri ma quiniman ta ri Jesucristo, xa ma ya ta ri yetajin chubanic. Y ri israelitas riˈ majun cˈa niquibij, ruma ri Apolos can nucusaj cˈa ri ruchˈabel ri Dios ri ye tzˈibatal ca, riche (rixin) chi nubij chique chi ri Jesús can ya wi riˈ ri Cristo.

19

Y yacˈa tek ri Apolos cˈo pa tinamit Corinto, yacˈariˈ tek ri Pablo ruchapon cˈa benak pa tak tinamit ri yecˈo el chuwijuyuˈ ri yecˈo pa rucuenta ri Galacia y Frigia. Y cˈacˈariˈ xapon pa tinamit Efeso, y xeberilaˈ nicˈaj chic kachˈalal chiriˈ.
Rumariˈ riyaˈ xucˈutuj cˈa chique: Tek xinimaj, ¿la xka cˈa pe ri Lokˈolaj Espíritu pan iwiˈ? xchaˈ chique. Y ri kachˈalal riˈ xquibij chare: Ni xa ta kacˈaxan chi cˈo Lokˈolaj Espíritu, xechaˈ.
Y yacˈariˈ tek ri Pablo xucˈutuj chic chique: ¿Achique cˈa chi bautismo ri xban chiwe? xchaˈ chique. Y ri kachˈalal riˈ xquibij: Riyoj ya ri bautismo ri rucˈutun ca ri Juan ri Bautista ri xban chake, xechaˈ.
Y ri Pablo xubij chique: Ri bautismo ri xuben ri Juan, retal chi ri winek xtzolin pe quicˈuˈx riqˈui ri Dios. Ri Juan xubij chukaˈ chique ri winek chi cˈo jun achi ri xtipe, y yariˈ ri tiquinimaj. Y riˈ ya ri Jesús, ruma ya Riyaˈ ri Cristo, xchaˈ ri Pablo.
Y tek riyeˈ cacˈaxan chic ka ronojel riˈ, cˈacˈariˈ xeban bautizar pa rubiˈ ri Ajaf Jesús.
Y can xka cˈa pe ri Lokˈolaj Espíritu pa quiwiˈ, tek ri Pablo xuyaˈ rukˈaˈ pa quiwiˈ. Y xechˈo pa nicˈaj chic chˈabel ri ma ye quichˈabel ta, y xquikˈalajsalaˈ ri xbix chique ruma ri Dios.
Y chiquinojel, yecˈo achiˈel xa ye cablajuj achiˈaˈ.
Ri Pablo oxiˈ icˈ ri can xoc y xel chiriˈ chupan ri jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. Can man cˈa nuxibij ta riˈ nutzijoj ri ruchˈabel ri Jesucristo chique ri winek. Junan cˈa niquichˈob rij ri chˈabel ri nichˈo chrij ri rajawaren ri Dios, y ri Pablo can nutij cˈa rukˈij chi nucˈut ri ruchˈabel ri Dios chiquiwech.
Pero yecˈo cˈa nicˈaj ri xa xquicowirisaj ri cánima, y ma xeniman ta. Pa ruqˈuexel chi xeniman ta, xa xquichop itzel yechˈo chiquiwech ri winek chrij ri Ajaf Jesús, ri kitzij Bey. Rumariˈ ri Pablo xujech el riˈ quiqˈui y xerucˈuaj el ri quiniman chic ri Jesucristo, riche (rixin) chi nbequimoloˈ quiˈ pa jun jay ri acuchi (achique) yetijox wi ri winek ruma jun achi ri Tiranno rubiˈ, riche (rixin) chi niquichˈob rij ri ruchˈabel ri Dios ronojel kˈij.
Y caˈiˈ junaˈ ri queriˈ xuben ri Pablo. Rumariˈ tek can quinojel xeˈacˈaxan ri ruchˈabel ri Ajaf Jesús chiriˈ pa ruwachˈulef Asia. Chi israelitas y ma israelitas ta ri xeˈacˈaxan.
Y ri Dios xucusaj cˈa ri Pablo riche (rixin) chi xerubanalaˈ nimaˈk tak milagros.
Rumariˈ hasta ri rutziak ri nibix gabacha chare y chukaˈ ri rusuˈt xeˈucˈuex quiqˈui yawaˈiˈ, y ri yawaˈiˈ riˈ can xecˈachoj. Chukaˈ ri winek ri yecˈo itzel tak espíritu quiqˈui, ri itzel tak espíritu can xeˈel wi el.
Y yecˈo cˈa achiˈaˈ israelitas ri yebiyaj, ri can ye elesey wi itzel tak espíritu. Nicˈaj cˈa chique riyeˈ can nicajoˈ cˈa niquicusaj ri rubiˈ ri Ajaf Jesús riche (rixin) chi yequelesaj ri itzel tak espíritu. Rumariˈ riyeˈ niquibij cˈa chique ri itzel tak espíritu: Pa rubiˈ ri Ajaf Jesús ri nutzijoj ri Pablo nikabij cˈa chiwe chi quixel el, yechaˈ cˈa chique.
Y can queriˈ chukaˈ nicajoˈ niquiben ri ye wukuˈ rucˈajol ri jun achi ri Esceva rubiˈ. Ri achi riˈ jun israelita, y cajawalul jumoc sacerdotes.
Pero jun bey tek riyeˈ xquicusaj ri rubiˈ ri Jesús riche (rixin) chi niquelesaj ri itzel espíritu ri cˈo riqˈui jun achi, ri espíritu riˈ xchˈo pe y xubij: Riyin wetaman achique riˈ ri Jesús y chukaˈ wetaman achique chi achi riˈ ri Pablo. Y riyix, ¿achique ta cˈa chic ibanic? xchaˈ chique.
Y ri achi ri cˈo ri itzel espíritu riqˈui, xuqˈuek cˈa riˈ chiquij ri achiˈaˈ riˈ, y majun chic cˈa ri xecowin xquiben pa rukˈaˈ, xa can xchˈacon wi chiquij. Xuretz (xutzer) cˈa ri quitziak chiquij y ye socotajnek xeˈanmej el chupan ri jay riˈ.
Y ri xbanatej xetamex cˈa cuma quinojel. Can xetamex cˈa cuma ri israelitas y cuma ri ma ye israelitas ta ri yecˈo chupan ri tinamit Efeso. Riyeˈ xpe cˈa jun nimalaj xibinriˈil chique ruma ri xbanatej. Y ri Ajaf Jesús xyaˈox (xyaˈ) cˈa rukˈij rucˈojlen.
Y ye qˈuiy cˈa chique ri winek ri can quiniman chic, yeˈoka chukˈalajsaxic ri itzel ri ye quibanalon.
Ye qˈuiy cˈa ri quiniman chic ri Ajaf Jesús, ye aj itzaˈ ri rubanon ca. Rumariˈ xequicanolaˈ pe ri quiwuj riche (rixin) itz, y can ya ri chiquiwech ri winek xequiporoj wi ri quiwuj riˈ. Y ri rajel ri qˈuiy wuj riche (rixin) itz ri xporox, achiˈel xa cincuenta mil sakapuek.
Y ruma cˈa ri xbanatej, can sibilaj cˈa ye qˈuiy winek xquichop niquinimaj ri ruchˈabel ri Ajaf Dios, y can xkˈalajin chi ri ruchˈabel ri Dios sibilaj nim ri ruchukˈaˈ.
Tek banatajnek chic ronojel riˈ, ri Pablo xpe cˈa pa ránima chi nibe cˈa pa Macedonia y pan Acaya chiquitzˈetic ri kachˈalal. Y chukaˈ xpe pa ránima chi nibe cˈa pa Jerusalem, y cˈacˈariˈ cˈo chi nibe pa Roma.
Rumariˈ ri Timoteo y ri Erasto ri yetoˈo riche (rixin), xerutek cˈa el cˈa pa Macedonia. Y riyaˈ cˈa xcˈojeˈ na ca jubaˈ ri pa ruwachˈulef Asia.
Y ri pa tinamit Efeso ri tiempo riˈ, ri winek sibilaj cˈa coyowal y xeyacatej cˈa chrij ri kitzij Bey.
Y ya ri jun achi aj samajel chrij sakapuek ri Demetrio rubiˈ, ri xetakchiˈin ri winek. Ruma ri chiriˈ pan Efeso, can cˈo rachoch jun ruwachbel ixok ri nibix Diana chare, y ya cˈa ri ruwachbel ri jay riˈ ri yerubanalaˈ riyaˈ riqˈui ri sakapuek, y yerucˈayij. Y ri achi riˈ, ye rachibilan ri ye rumozo sibilaj cˈa yechˈacon chiquij ri tak ruwachbel ri jay riˈ.
Rumariˈ ri achi riˈ xerusiqˈuij (xeroyoj) ri ye rumozos, y xerumol chukaˈ ri nicˈaj chic aj banoy ruwachbel ri jay riche (rixin) ri Diana, y xubij chique: Riyix iwetaman cˈa chi re jun samaj kachapon, can cˈo chˈacoj chrij.
Pero riyix itzˈeton y chukaˈ iwacˈaxan chic chi ri achi ri nibix Pablo chare, nubij cˈa chique ri winek chi ri dioses ri xa ye banon cuma winek ma ye dios ta. Y can ye qˈuiy ri rujalon chic quinaˈoj y quiniman chic, ma xu (xe) ta wi re waweˈ pan Efeso, xa can jubaˈ ma pa ronojel re ruwachˈulef Asia.
Y ma xu (xe) ta wi kachˈacoj riyoj ri nucˈom pe rucˈayewal chare, xa can queriˈ chukaˈ nuben chare ri rachoch ri ka‑dios Diana, ruma majun rukˈij niban ca chare. Y wi queriˈ niban chare, netzelex cˈa ca ri nimalaj ka‑dios, jun dios ri can niquiyaˈ chukaˈ rukˈij ri winek ri yecˈo pa ronojel tinamit ri yecˈo pa rucuenta re Asia y ri yecˈo pa rucuenta nicˈaj chic ruwachˈulef, xchaˈ.
Tek xquicˈaxaj ri xubij ri Demetrio chique, ri achiˈaˈ riˈ xyacatej coyowal. Y can junan cˈa tek xquirek quichiˈ, y xquibij: ¡Nim ri Diana ri ka‑dios riyoj aj Efeso!
Y quinojel cˈa ri winek riche (rixin) ri tinamit Efeso xebeyacatej pe, astapeˈ ma quetaman ta achique ruma. Riyeˈ xa yecˈa ri caˈiˈ achiˈaˈ ri yepe pa Macedonia, ri ye rachibil ri Pablo ri xequichop el. Ri achiˈaˈ riˈ, jun Gayo rubiˈ y ri jun chic Aristarco rubiˈ. Y xeˈucˈuex cˈa ri acuchi (achique) niquimol wi quiˈ ri winek riˈ.
Y ri Pablo can xrajoˈ cˈa xapon chupan ri lugar riˈ, y xoc ta apo riche (rixin) chi nichˈo chiquiwech ri winek, yacˈa ri kachˈalal ma xquiyaˈ ta kˈij chare.
Chukaˈ yecˈo cˈa aj kˈatbel tzij riche (rixin) ri ruwachˈulef Asia ri yecˈo chiriˈ pan Efeso, ri xquitek rubixic chare ri Pablo chi ma tapon ta ri acuchi (achique) quimolon wi quiˈ ri winek. Queriˈ xquiben ri achiˈaˈ riˈ, ruma can camigo quiˈ riqˈui ri Pablo.
Yacˈa ri acuchi (achique) ntajin wi ri molojriˈil, ri winek sibilaj pa quichiˈ niquiben. Yecˈo ri jun wi niquibij. Y yecˈo nicˈaj ri jun wi chic ri niquibilaˈ. Pero sibilaj cˈa ye qˈuiy ri ma quetaman ta achique ruma tek quibanon ri molojriˈil riˈ. Can sachnek cˈa quicˈuˈx ri winek ri quimolon quiˈ.
Y chiquicojol cˈa ri winek ri quimolon quiˈ chiriˈ, yecˈo cˈa winek israelitas ri can chiriˈ pa tinamit yecˈo wi, y riyeˈ riche (rixin) chi niquitoˈ quiˈ chi majun nipe chiquij, rumariˈ xquiyaˈ runaˈoj jun achi ri can quiwinak wi, ri Alejandro rubiˈ y xquinim cˈa apo riche (rixin) chi tichˈo chiquiwech ri winek riche (rixin) chi niquitoˈ quiˈ. Y tek ri Alejandro cˈo chic chiquiwech ri winek, xuben cˈa retal riqˈui ri rukˈaˈ chi quetaneˈ ka.
Pero ri winek riˈ xa itzel niquinaˈ chique ri israelitas. Rumariˈ, tek xquitzˈet ri Alejandro y xquinabej chi xa jun israelita, xa jubaˈ ma caˈiˈ horas ri junan xquirek quichiˈ y xquibij: ¡Nim ri Diana ri ka‑dios riyoj aj Efeso! xechaˈ.
Y tek ri aj tzˈib riche (rixin) ri tinamit riˈ xcowin xerutanabaˈ ka ri winek, xubij cˈa chique: Achiˈaˈ riche (rixin) re tinamit Efeso, ¿la can cˈo ta cami jun winek ri man ta etamayon chi ri aj waweˈ pan Efeso can ye chajinel wi riche (rixin) ri rachoch ri Diana y queriˈ chukaˈ riche (rixin) ri ruwachbel ri nimalaj dios Diana ri kajnek pe chilaˈ riqˈui ri dios Júpiter?
Y majun cˈa xtibin chi man ta queriˈ. Rumariˈ ma tichˈujirisaj ta ka ri iwánima, tichˈoboˈ na jabel, y ma tiben ta ri xa ma rucˈamon ta.
Ruma re achiˈaˈ re ye icˈamom pe, majun itzel quibanon o quibin ta chrij ri Diana.
Y wi ri Demetrio y ri ye rachibil cˈo chˈaˈoj nicajoˈ niquiyec chrij jun winek, can yecˈo cˈa aj kˈatbel tzij, pa tak kˈatbel tzij, ri acuchi (achique) rucˈamon chi niquichojmirisaj wi quiˈ.
Y wi xa jun chic ruchojmirisaxic ri niwajoˈ riyix, tikachaˈ cˈa ca jun kˈij tek xtikamol kiˈ konojel y nikachojmirisaj, achiˈel ri nubij ri kaley.
Ruma xa choj queriˈ kamolon pe kiˈ. Y wi ta nicˈutux chake chi achique ruma tek kamolon kiˈ y achique ruma tek ye yacatajnek pe ri winek, majun achique ta xtikabij riche (rixin) chi nikatoˈ kiˈ. Y riqˈui jubaˈ ri aj kˈatbel tzij niquichˈob chi nikaben re molojriˈil reˈ riche (rixin) chi yojyacatej chiquij. Y riˈ yojruyaˈ pa rucˈayewal chuwech ri kˈatbel tzij.
Y ri aj tzˈib can xu (xe wi) cˈa xubij ri chˈabel riˈ, can yacˈariˈ xubij chique ri winek ri quimolon quiˈ chiriˈ chi tiquitaluj el quiˈ.

20

Y tek xtaneˈ cˈa ronojel y ri winek quitalun chic el quiˈ, ri Pablo xerumol cˈa quinojel ri kachˈalal aj chiriˈ pan Efeso, y xerupixabalaˈ y xerukˈetelaˈ ca. Y tek chˈonak chic cˈa ca chique y ruyaˈon chic cˈa rutzil tak quiwech quinojel, xuchop cˈa el bey riche (rixin) chi nibe cˈa pa Macedonia.
Xbe cˈa chiquitzˈetic ri kachˈalal ri yecˈo pa ronojel lugar ri chiriˈ pa Macedonia, y xberucukubalaˈ cˈa ca quicˈuˈx riqˈui qˈuiy chˈabel. Y cˈacˈariˈ xbe pa ruwachˈulef Grecia.
Y xcˈojeˈ cˈa oxiˈ icˈ chiriˈ. Y tek riyaˈ xrajoˈ xbe pa barco riche (rixin) chi nitzolin pa ruwachˈulef Siria, yacˈariˈ tek xunabej chi ri rech aj Israel ri ma quiniman ta, cˈo ri quichˈobon chi niquiben chare tek xtoc el ri pa barco. Y rumariˈ riyaˈ xa xujel ri ruchˈobon, riyaˈ xa xuchˈob chi xtikˈax chic jun bey ri pa Macedonia.
Ri xebe cˈa chrij ri Pablo cˈa pan Asia ya ri Sópater aj pa Berea, ri Aristarco y ri Segundo ri ye aj pa Tesalónica, ri Gayo ri aj Derbe, ri Timoteo, ri Tíquico y ri Trófimo ri ye aj pan Asia.
Pero re kachˈalal reˈ xa xenabeyej yan cˈa el chkawech riyoj, y xojcoyobej cˈa ri chiriˈ pa tinamit Troas.
Y cˈa ya tek kˈaxnek chic cˈa ri nimakˈij tek nitij ri caxlan wey ri majun chˈom (levadura) riqˈui, cˈacˈariˈ tek riyoj xoj‑oc el pa jun barco, y xkayaˈ ca ri tinamit Filipos. Y wuˈoˈ kˈij cˈa ri xojbiyin riyoj riche (rixin) chi xojapon quiqˈui, chiriˈ pa Troas. Y wukuˈ cˈa kˈij ri xojcˈojeˈ ka chiriˈ.
Y chupan ri nabey kˈij riche (rixin) ri semana, xkamol kiˈ quiqˈui ri kachˈalal ri yecˈo chupan ri tinamit riˈ riche (rixin) chi nikatij ri caxlan wey natabel riche (rixin) ri rucamic ri Ajaf Jesucristo. Y ri Pablo xchˈo cˈa chiquiwech ri kachˈalal, y xapon cˈa nicˈaj akˈaˈ, ruma ya ri rucaˈn kˈij cˈo chi nibe.
Y ri pa rox tanaj (wik) chare ri jay, ri kamolon wi kiˈ, jabel cˈa sek rubanon ruma qˈuiy kˈakˈ tzijon.
Pero cˈo cˈa jun ti cˈajol ri Eutico rubiˈ, ri tzˈuyul pa ventana riche (rixin) ri jay. Y ruma ri Pablo can cˈa nichˈo na cˈa ri nej chic akˈaˈ, ri ti cˈajol riˈ xpe cˈa sibilaj ruwaran. Pero tek xwer ka, xtzak cˈa el. Can ya cˈa ri pa rox tanaj (wik) chare ri jay xtzak wi el. Y tek xebe cˈa chuyaquic, xquitzˈet chi xa caminek chic.
Yacˈariˈ tek ri Pablo xbeka pe y xjupeˈ chrij ri ruchˈacul ri ti cˈajol riˈ, y xukˈetej. Y xubij cˈa chique ri kachˈalal: Ma tixibij ta iwiˈ. Re ti cˈajol reˈ xa xcˈastej pe.
Ri Pablo y ri nicˈaj chic xejoteˈ chic el ri pa jay. Riyaˈ xuwechˈ cˈa ri caxlan wey, y xquitij. Y xuchop chic cˈa tzij jun bey, y cˈa ya tek niseker pe tek xtaneˈ. Y can yacˈa chukaˈ riˈ tek xbe.
Y ri kachˈalal can sibilaj cˈa xcukeˈ quicˈuˈx ruma ri ti cˈajol riˈ can qˈues wi ri xquicˈuaj el.
Y ri Pablo chraken cˈa xbe wi cˈa pa tinamit Asón. Pero xojnabeyej el riyoj pa barco riche (rixin) chi queriˈ nbekacˈamaˈ pe ri Pablo ri chiriˈ pan Asón, ruma can queriˈ ri ruchojmil ri rubin el riyaˈ chake.
Tek xbekacˈuluˈ kiˈ chiriˈ pa tinamit Asón, riyaˈ xoc cˈa el kiqˈui pa barco riche (rixin) chi xojbe cˈa pa tinamit Mitilene.
Cˈacˈariˈ xoj‑el chic cˈa el chiriˈ pa Mitilene, y pa rucaˈn kˈij xojkˈax chuwech ri Quío. Y can cˈa ya ri pa rucaˈn kˈij chare ri kojkˈax wi el chuwech ri Quío, yacˈariˈ tek xojkˈax ri pa jun lugar Samos rubiˈ, cˈacˈariˈ ya ri pa tinamit Trogilio xojuxlan wi el. Y can cˈa ya ri pa rucaˈn kˈij ri xojapon pa tinamit Mileto.
Y ma xojbe ta cˈa pa tinamit Efeso, ruma ri Pablo man cˈa nrajoˈ ta chi qˈuiy chic kˈij ri nicˈojeˈ ka pa ruwachˈulef Asia. Ruma chi can ruraybel chi napon yan ri pa Jerusalem riche (rixin) ri nimakˈij Pentecostés, wi nicowin.
Y chiriˈ cˈa pa tinamit Mileto yojcˈo wi, tek ri Pablo xutek quisiqˈuixic (coyoxic) ri ancianos riche (rixin) ri iglesia pan Efeso.
Yacˈa tek ye cˈulunak chic ri kachˈalal riˈ, ri Pablo xubij chique: Riyix jabel iwetaman achique rubanic ri nucˈaslen ri xincˈuaj chiwech ronojel tiempo ri xicˈojeˈ chicojol re waweˈ pa ruwachˈulef Asia.
Can nchˈutinirisan cˈa wiˈ chuwech ri Ajaf Dios chubanic ri rusamaj. Astapeˈ riqˈui okˈej, nben ri rusamaj. Y astapeˈ chukaˈ ri wech aj Israel xinquiyaˈ pa tijoj pokonal ruma ri pokon ri xquichˈobolaˈ chi xquiben chuwe, pero riyin can xinben ri rusamaj ri Dios.
Majun bey cˈa xinmalij ta ka chi man ta chic xintzijoj ri ruchˈabel ri Dios ri utz nuben chare ri icˈaslen. Y xixintijoj cˈa chupan ri ruchˈabel ri Dios tek yecˈo molojriˈil y chukaˈ pa tak iwachoch.
Y chique ri wech aj Israel y chique ri winek ri ma ye israelitas ta, riyin nkˈalajsan cˈa chukaˈ chi titzolin pe quicˈuˈx riqˈui ri Dios y tiquinimaj ri Kajaf Jesucristo.
Y re wacami, ri Lokˈolaj Espíritu nuben chuwe chi yibe cˈa pa Jerusalem, y ma wetaman ta cˈa achique ri xtincˈulwachij chiriˈ.
Ri wetaman xaxu (xaxe wi) cˈa ri rukˈalajsan ri Lokˈolaj Espíritu chuwe, chi riyin xquitzˈapix na pa tak cárcel, y xtintij pokon tek xquinapon ri pa Jerusalem. Ruma queriˈ ri rukˈalajsan pe ri Lokˈolaj Espíritu chuwe pa tak tinamit ri xikˈax yan wi pe.
Pero ma ya ta riˈ ri más nchˈob rij, ni ma ya ta chukaˈ ri nucˈaslen ri más nchˈob. Ri más cˈa nchˈob, ya ri samaj ri ruyaˈon ri Ajaf Jesús chuwe, y riqˈui ta cˈa quicoten ri xtinqˈuis rutzijoxic chique ri winek ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic, ri nikˈalajsan ri rutzil ri Dios.
Y wacami, riyin wetaman chi riyix ri yin kˈaxnek chicojol chutzijoxic ri rajawaren ri Dios, can majun chic cˈa chiwe riyix ri xtitzˈeto chic el nuwech chuwech re ruwachˈulef.
Rumariˈ can nbij ca chiwe, chi ma numac ta riyin wi yecˈo ri xquebeka cˈa chupan ri rucˈayewal.
Ruma can majun ri man ta xinbij chiwe, xa can ronojel ri ruchˈobon ri Dios pa kawiˈ riyoj, xinbij chiwe.
Can tichajij cˈa ka icˈaslen riyix, y queriˈ chukaˈ tibanalaˈ quiqˈui quinojel ri kachˈalal, ruma ri samaj ri ruyaˈon ri Lokˈolaj Espíritu chiwe, ya chi can jabel quicˈuaxic niben, ruma riyeˈ can ye riche (rixin) chic ri Ajaf Jesús y ye ruˈiglesia chic, ruma can ya Riyaˈ ri xcolo quiche (quixin) riqˈui ri ruquiqˈuel ri xbiyin chuwech ri cruz tek xcamisex.
Ruma can wetaman chi can xu (xe wi) tek ma xquipe ta chic riyin, can yacˈariˈ xqueˈoka cˈa winek chicojol ri achiˈel quepe utif (coyotes). Ruma ri ye utif (coyotes), can xu (xe) wi yeˈoc chiquicojol ri carneˈl, yequitij y yequiqˈuis. Can ye queriˈ chukaˈ ri winek riˈ, xqueˈoc chiquicojol ri kachˈalal, y xtiquiben cˈa chique chi man chic xtiquicukubaˈ ta quicˈuˈx riqˈui ri Ajaf Jesús.
Y chicojol riyix can yecˈo cˈa achiˈaˈ ri xquebeyacatej pe. Y ma ya ta rubixic xtiquiben chare ri ruchˈabel ri Dios, riche (rixin) chi yequitaluj ri can yeniman wi riche (rixin) ri Jesús, y yecˈo nicˈaj chiwe riyix ri xquetzekelben el quiche (quixin).
Rumacˈariˈ, can tichajij iwiˈ. Toka chiˈicˈuˈx chi riyin oxiˈ junaˈ ri xicˈojeˈ iwuqˈui, y can chi pakˈij chi chakˈaˈ xixinwokˈej y xixinpixabaj.
Y wacami cˈa wachˈalal, yixinjech ca pa rukˈaˈ ri Dios y ri ruchˈabel. Y ri chˈabel riˈ nukˈalajsaj ri rutzil ri Dios chkawech, y can nuben cˈa chake chi ri kacˈaslen niqˈuiy y nuben chukaˈ chi junan ri herencia xtikacˈul quiqˈui ri nicˈaj chic ri chˈajchˈoj chic quicˈaslen y ye riche (rixin) chic ri Dios.
Y riyin ma ruma ta cˈa xinwajoˈ ri irajil, ni ma ruma ta chukaˈ xinrayij ri itziak, ruma ta riˈ xintzijoj ri ruchˈabel ri Dios chiwe, ma que ta riˈ.
Ruma riyix can jabel iwetaman chi xisamej riqˈui nukˈaˈ riche (rixin) chi cˈo xincusaj riyin y cˈo chukaˈ xquicusaj ri wachibil.
Riyin can xincˈut cˈa chiwech chi rajawaxic chi yixsamej riche (rixin) chi nichˈec irajil riche (rixin) chi riqˈui riˈ yeˈitobej ri nicˈatzin quitoˈic. Y toka cˈa chiˈicˈuˈx ri rubin ca ri Ajaf Jesús. Riyaˈ rubin cˈa ca: Más jabel ruwarukˈij ri winek ri nisipan que chuwech ri nicˈulu jun sipanic.
Y tek ri Pablo chˈonak chic ka, xxuqueˈ cˈa y xuben orar quiqˈui quinojel ri yecˈo chiriˈ.
Y ri quimolon cˈa quiˈ ri chiriˈ xeˈokˈ, xquikˈetelaˈ y xquitzˈumaj (xquitzˈubaj) ruchiˈ chukaˈ ri Pablo.
Y can sibilaj yebison ruma ri Pablo, ruma riyaˈ xubij cˈa chique chi majun bey chic cˈa xtiquitzˈet ta el ruwech waweˈ chuwech re ruwachˈulef. Y xebe cˈa riqˈui, riche (rixin) chi xbequijachaˈ ca pa barco.

21

Y tek kajachon chic kiˈ quiqˈui ri kachˈalal, riyeˈ xecˈojeˈ cˈa ca, y riyoj xoj‑oc el pa barco, y can choj xojbe cˈa pa jun ti ruwachˈulef ri cˈo pa mar ri Cos rubiˈ. Pa rucaˈn kˈij tek xoj‑el el ri chiriˈ, xojapon cˈa pa jun chic ti ruwachˈulef ri pa mar cˈo wi, ri Rodas rubiˈ. Y tek xoj‑el el ri pa Rodas, xojapon cˈa ri pa tinamit Pátara.
Ri chiriˈ pa Pátara xbekilaˈ cˈa jun barco ri nibe cˈa pa Fenicia. Xoj‑oc cˈa el chupan, y xkachop cˈa el bey.
Y yacˈariˈ tek xkatzˈet jun ruwachˈulef ri cˈo pa mar, ri Chipre rubiˈ, y ya ri pa kajxocon ri xcˈojeˈ wi ca, ruma ri barco ri ucˈuayon kiche (kixin), xa can choj ruchapon bey cˈa pa Siria. Y ya ri pa tinamit Tiro xojapon wi, ruma ri barco rucˈuan el ejkaˈn riche (rixin) chi nberuyaˈ na ca chiriˈ.
Y xekacanoj cˈa ri kachˈalal ri yecˈo chiriˈ. Y wukuˈ kˈij ri xojcˈojeˈ chiriˈ quiqˈui. Y ri kachˈalal riˈ xquibij cˈa chare ri Pablo chi ma tibe ta pa Jerusalem, ruma ri Lokˈolaj Espíritu rukˈalajsan chiquiwech chi cˈo nucˈulwachij ri Pablo ri pa Jerusalem.
Tek tzˈaket chic ruwuk kˈij ri kojcˈojeˈ wi chiriˈ, xkachojmirisaj kiˈ riche (rixin) chi yojbe. Y quinojel ri kachˈalal cachibilan ri quixjaylal y ri calcˈual, xojbequijachaˈ cˈa ca chuchiˈ ri mar. Y ri chiriˈ ri chuchiˈ yaˈ, xojxuqueˈ ka y xkaben orar.
Y riche (rixin) cˈa chi xkajech kiˈ quiqˈui, xkakˈetelaˈ ca kiˈ. Riyoj xoj‑oc el pa barco, y ri kachˈalal xetzolin chcachoch.
Y ya tek xoj‑el pe ri pa Tiro riche (rixin) chi xojbe cˈa pa Tolemaida, yacˈariˈ ri ruqˈuisbel kˈij ri xojbiyin pa ruwiˈ yaˈ. Y chiriˈ pa tinamit Tolemaida, tek kayaˈon chic rutzil quiwech ri kachˈalal, xojcˈojeˈ pe jun kˈij quiqˈui.
Pa rucaˈn kˈij ri Pablo y ri yoj benak riqˈui, xoj‑el cˈa el chiriˈ pa Tolemaida, y xkachop el bey riche (rixin) chi yojbe cˈa pa tinamit Cesarea. Yacˈa tek xojapon, xojbe pa rachoch ri Felipe ri nitzijon ri lokˈolaj chˈabel ri niyaˈo colotajic. Riyaˈ jun cˈa chique ri wukuˈ diáconos ri xeniman xeˈilin quiche (quixin) ri malcaniˈ tak ixokiˈ pa Jerusalem. Y xojcˈojeˈ cˈa ka chiriˈ pa rachoch ri Felipe.
Y riyaˈ yecˈo cˈa ye cajiˈ rumiˈal ri ma ye cˈulan ta, y riyeˈ niquikˈalajsaj cˈa ri nibix chique ruma ri Dios.
Y cˈo yan caˈiˈ oxiˈ kˈij ri kojcˈojeˈ chiriˈ tek xocˈulun jun achi kiqˈui ri Agabo rubiˈ. Riyaˈ petenak cˈa pa Judea, y riyaˈ jun profeta ri nikˈalajsan ri nibix chare ruma ri Dios.
Y tek riyaˈ xapon cˈa chikatzˈetic, xberucˈamaˈ pe ri ximibel rupan ri Pablo, y riqˈui riˈ xuximilaˈ rukˈaˈ raken riyaˈ mismo, y cˈacˈariˈ xubij: Ri Lokˈolaj Espíritu rubin cˈa chuwe chi ri rajaf re ximibel reˈ, quereˈ xtiban chare cuma ri israelitas tek xtapon pa tinamit Jerusalem, y cˈacˈariˈ xtiquijech pa quikˈaˈ winek ri xa ma ye israelitas ta, xchaˈ.
Y tek xkacˈaxaj cˈa queriˈ, riyoj y ri kachˈalal aj Cesarea can xkatij kakˈij xkabij chare ri Pablo chi ma tibe ta pa Jerusalem.
Yacˈa ri Pablo xa xubij chake: ¿Achique ruma tek riyix niyaˈ pe bis pa wánima ruma yixokˈ pe? Riyin man cˈa npokonaj ta chi yicamisex ruma ntzijoj ri ruchˈabel ri Ajaf Jesús, cˈa ta cˈa chi xaxu (xaxe) wi chi yixim chilaˈ pa tinamit Jerusalem, xchaˈ ri Pablo.
Y ruma cˈa ri ma xojcowin ta xkaben chare chi man ta nibe pa tinamit Jerusalem, xaxu (xaxe wi) cˈa xkabij: Ya ta cˈa ri ruraybel ri Ajaf nibanatej, xojchaˈ.
Y cˈacˈariˈ xkachojmirisalaˈ kiˈ, y xkachop el bey pa tinamit Jerusalem.
Y can yecˈo kachˈalal aj Cesarea ri xekachibilaj el. Y chiquicojol riyeˈ benak cˈa jun kachˈalal ri aj Chipre, ri Mnasón rubiˈ. Riyaˈ cˈo yan cˈa chic tiempo runiman pe ri Ajaf Jesús, y cˈo jun rachoch pa tinamit Jerusalem ri xojbecˈojeˈ wi.
Y tek xojapon cˈa pa tinamit Jerusalem, riqˈui cˈa quicoten xojcˈul cuma ri kachˈalal.
Y pa rucaˈn kˈij xkachibilaj cˈa el ri Pablo riche (rixin) chi xbekatzˈetaˈ ca ri Jacobo. Tek xojapon riqˈui ri Jacobo, quinojel ri ancianos riche (rixin) ri iglesia, quimolon cˈa chukaˈ quiˈ chiriˈ.
Ri Pablo xuyalaˈ rutzil quiwech, y cˈacˈariˈ chi jojun chi jojun xutzijoj ri xuben ri Dios chiquicojol ri winek ri ma ye israelitas ta, ruma ri rusamaj riyaˈ.
Y tek xquicˈaxaj ri xubij ri Pablo chique, riyeˈ xquiyaˈ cˈa rukˈij rucˈojlen ri Dios, y xquibij cˈa chare ri Pablo: Kachˈalal, can niquicot cˈa ri kánima ruma ri xatzijoj ka chake, y riyit can awetaman chic cˈa chi pa mil israelitas ri quiniman chic, y riyeˈ niquibij chi can rajawaxic chi niban ri nubij chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés.
Y tzijon cˈa chique chi riyit nabij chique ri israelitas ri yecˈo pa nicˈaj chic ruwachˈulef, chi ma tiquiben ta ronojel ri nubij ri ruley ri Moisés, chi ma tiquiben ta ri circuncisión chique ri tak cˈajolaˈ (alaboniˈ), y chukaˈ ma tiquiben ta ri nicˈaj chic ri rubin ca ri Moisés ri cˈo chi niban.
¿Achique cˈa xtikaben wacami? Ruma tek riyeˈ xtiquinabej chi yitcˈo waweˈ, can kitzij chi xqueˈoka.
Más cˈa utz tabanaˈ re xtikabij chawe: Yecˈo cˈa cajiˈ kachˈalal achiˈaˈ ri cˈo quitzujun (quisujun) chare ri Dios riche (rixin) chi niquiben, y xa chuaˈk cabij nitzˈaket ri kˈij.
Queˈacˈuaj cˈa el, tichˈajchˈojsaj iwiˈ quiqˈui y tiyaˈ chare ri Dios ri nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés. Y yit cˈa riyit yatojo ronojel ri nicˈatzin. Y cˈacˈariˈ riyeˈ xtiquisocaj el ronojel ri rusmal tak quiwiˈ. Wi riyit xtaben ronojel ri xkabij chawe, ri winek xtiquetamaj cˈa chi xa ma kitzij ta ri nitzijox chawij chi ma naben ta ri nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés, y xa xtiquibij cˈa chi can nanimaj wi ri ley.
Y chique ri winek ri xa ma ye israelitas ta ri quiniman chic, xkatek yan cˈa el jun wuj quiqˈui riche (rixin) chi xkabij el chique chi ma rajawaxic ta chi niquiben ronojel ri nubij chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés, xaxu (xaxe wi) xkabij el chique chi ma tiquitij ta tiˈij riche (rixin) jun chicop ri xcamisex riche (rixin) chi xtzuj (xsuj) chuwech jun dios ri xa banon cuma winek, chi ma tiquitij ta quicˈ, ni man cˈa chukaˈ tiquitij ta tiˈij quiche (quixin) ri chicop ri xa xejitzˈex chiquikul, chukaˈ ri achiˈaˈ y ri ixokiˈ ri xa ma quicˈulaj ta quiˈ, ma tiquicanolaˈ ta quiˈ riche (rixin) chi yemacun, xechaˈ chare.
Y ri Pablo xerucˈuaj cˈa el ri cajiˈ achiˈaˈ riˈ, y pa rucaˈn kˈij xquichˈajchˈojsaj cˈa el quiˈ, y xebe pa rachoch ri Dios ri cˈo chiriˈ pa Jerusalem, riche (rixin) chi xbequibij ca achique kˈij xtitzˈaket ri kˈij riche (rixin) ri chˈajchˈojirisanic y chiquijujunal xtiquiyaˈ chare ri Dios ri cˈo chi niquiyaˈ.
Y tek ya xa nitzˈaket cˈa ri wukuˈ kˈij, ri Pablo cˈo cˈa ri chiriˈ pa rachoch ri Dios; y yacˈariˈ tek xtzˈet cuma nicˈaj israelitas ri yepe cˈa quelaˈ pan Asia. Y ri israelitas riˈ xquiyaˈ cˈa chukaˈ quinaˈoj ri nicˈaj chic quech aj Israel riche (rixin) chi xquichop ri Pablo.
Y tek xquichop niquirek quichiˈ, xquibilaˈ cˈa: ¡Kojitoˈ! ¡Kojitoˈ, riyix kech aj Israel! ¡Ya achi reˈ ri nibiyaj pa ronojel tinamit, y yerutijoj ri winek chi ma tiquiben ta ri nubij chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés, y can itzel chukaˈ nichˈo chrij re rachoch ri Dios re cˈo waweˈ pa Jerusalem. Qˈuiy cˈa chukaˈ ri nubij chikij riyoj israelitas, y ruma chi wacami ye rucusan pe winek ri ma ye israelitas ta chupan re rachoch ri Dios, tzˈil cˈa xuben chare re lokˈolaj jay re!
Quecˈariˈ niquibilaˈ ri winek riˈ, ruma quitzˈeton ri pa tinamit chi ri Pablo junan benak riqˈui ri jun achi ri Trófimo rubiˈ, ri aj Efeso, y riyeˈ xquichˈob chi ri Pablo rucˈuan chukaˈ apo ri Trófimo ri pa rachoch ri Dios.
Y quinojel ri winek riche (rixin) ri tinamit xebeyacatej pe, y junanin (anibel) ye petenak. Y can quikiriren cˈa pe ri Pablo, xquelesaj pe ri chiriˈ pa rachoch ri Dios. Y can ya chukaˈ riˈ xetzˈapix ca ri ruchiˈ ri rachoch ri Dios.
Y niquicamisaj yan cˈa ri Pablo. Pero xapon cˈa rutzijol riqˈui ri achi ri ucˈuey quiche (quixin) ri soldados ri can cˈo rukˈij achiˈel rukˈij jun coronel, chi ri winek riche (rixin) ri Jerusalem ye yacatajnek.
Rumariˈ ri achi riˈ can chanin cˈa xerumol pe ri achiˈaˈ ri yecˈo pa rukˈaˈ, ri soldados y ri capitanes, y junanin (anibel) xebe acuchi (achique) quimolon wi quiˈ ri winek. Y ri winek, can xu (xe) wi cˈa xequitzˈet, xquitanabaˈ ruchˈayic ri Pablo.
Y ri achi ri achiˈel jun coronel tek xapon cˈa riqˈui ri Pablo, xberuchapaˈ, y xutek cˈa ruximic riqˈui caˈiˈ cadenas. Y cˈacˈariˈ xucˈutuj achique chi achi riˈ y achique ri xumacuj.
Y ri achi achiˈel jun coronel majun cˈa tzij xracˈaxaj ta jabel, ruma sibilaj ye qˈuiy ri winek ri yecˈo chiriˈ. Jun wi cˈa niquibij ri nicˈaj, y jun wi chic niquibilaˈ ri nicˈaj chic, y can niquirek quichiˈ tek niquibij. Rumariˈ ri achi achiˈel coronel xubij chi tucˈuex apo ri Pablo pa cuartel cuma ri soldados.
Yacˈa tek ye benak chuwech ri gradas ri yecˈo chuwech ri cuartel, ri soldados riˈ cˈo chi xquitzekej ri Pablo chicaj, ruma ri winek sibilaj yacatajnek coyowal.
Y quinojel cˈa ri winek riˈ can ye tzeketel cˈa el chiquij, y sibilaj cˈa pa quichiˈ niquiben y niquibilaˈ cˈa: ¡Ticamisex ri Pablo! yechaˈ.
Y yacˈa tek nucusex apo ri Pablo pa cuartel acuchi (achique) yecˈo wi ri soldados, ri Pablo xubij cˈa chare ri achi ri achiˈel jun coronel: ¿Nayaˈ kˈij chuwe chi yichˈo jubaˈ awuqˈui? xchaˈ. Y ri achi xubij chare ri Pablo: ¿Awetaman yachˈo chukaˈ pa quichˈabel ri aj Grecia?
¿La ma yit ta cami riyit riˈ ri achi aj Egipto ri cˈo yan chic jubaˈ tiempo yacatajnek chiquij ri aj kˈatbel tak tzij ye rachibilan ye cajiˈ mil camisanel tak achiˈaˈ, ri xquimol quiˈ pa jun desierto? xucheˈex.
Yacˈa ri Pablo xubij: Riyin yin jun israelita ri xinalex pa Tarso, ri jun nimalaj tinamit ri cˈo pa Cilicia. Y ncˈutuj cˈa jun utzil chawe chi tayaˈ kˈij chuwe riche (rixin) chi yichˈo chique ri winek.
Y ri achi achiˈel jun coronel xuyaˈ cˈa kˈij chare riche (rixin) chi tichˈo. Y ri Pablo xpaˈeˈ ri chiriˈ pa tak gradas, y xuben pe retal riqˈui ri rukˈaˈ chique ri winek riche (rixin) chi quetaneˈ ka. Y tek majun chic cˈa nikˈajan, riyaˈ xbechˈo pe chiquiwech pan hebreo, ri quichˈabel ri israelitas, y xubij:

22

Wech aj Israel y riyix principaliˈ chupan re katinamit, can tiwacˈaxaj cˈa ri chˈabel ri xquenbij chiwe wacami, riche (rixin) chi ntoˈ wiˈ, xchaˈ.
Y tek ri winek xquicˈaxaj cˈa chi ri Pablo xa can nichˈo pe chique ri pan hebreo, ri quichˈabel riyeˈ, rumariˈ can majun chic cˈa ri xchˈo. Y ri Pablo xuchop cˈa tzij y xubij:
Riyin can yin jun israelita. Xaxu (xaxe) cˈa chi riyin xinalex pa tinamit Tarso ri cˈo pa rucuenta ri Cilicia, pero can ya re waweˈ pa Jerusalem xiqˈuiy wi. Y ya ri nimalaj achi ri Gamaliel rubiˈ ri xtijon wuche (wixin). Y xirutijoj cˈa riqˈui ronojel ri nubij chupan ri ley ri yaˈon ca chique ri ojer tak ye katiˈt kamamaˈ. Ruma can ruraybel wi cˈa ri wánima chi nben ri rusamaj ri Dios, achiˈel chukaˈ ri nirayij chiˈiwonojel riyix chupan re kˈij reˈ.
Ruma tek rubanon ca, riyin sibilaj cˈa pokon xinbanalaˈ chique ri winek ri quitzekelben ri Ajaf Jesucristo, ri kas kitzij Bey. Xenchapalaˈ cˈa pe riche (rixin) chi xenyaˈ pa cárcel. Xencˈuaj pa camic. Y can chi achiˈaˈ y chi ixokiˈ queriˈ xinben chique.
Y ri nimalaj sacerdote y quinojel ri rijitaˈk tak achiˈaˈ ri cˈo quikˈij jabel quetaman, ruma can ye riyeˈ ri xeyaˈo el wuj pa nukˈaˈ, riche (rixin) chi nbenjachaˈ pa quikˈaˈ ri kachˈalal aj Israel ri yecˈo pa tinamit Damasco. Y tzˈibatal el chuwech ri wuj riˈ chi yaˈon el kˈatbel tzij pa nukˈaˈ riche (rixin) chi yibe chiquichapic ri winek ri yetzekelben ri Jesucristo, riche (rixin) chi queriˈ ye ximon yencˈom pe waweˈ pa Jerusalem, y cˈacˈariˈ yenyaˈ cˈa pa tijoj pokonal.
Pero pa jun nicˈaj kˈij tek nchapon el bey y xa jubaˈ chic nrajoˈ chi ma yinapon pa tinamit Damasco, yacˈariˈ tek xka jun nimalaj sakil pa nuwiˈ ri petenak chilaˈ chicaj.
Y rumariˈ riyin xitzak pan ulef. Y yacˈariˈ tek xinwacˈaxaj jun chˈabel, y ri chˈabel riˈ nubij cˈa: Saulo, Saulo, ¿achique cˈa ruma achapon wokotaxic? xchaˈ.
Y riyin xincˈutuj cˈa: ¿Yit achique cˈa riyit táta? xichaˈ. Y xubij cˈa chuwe: Yin cˈa riyin ri Jesús aj Nazaret ri achapon wokotaxic, xchaˈ chuwe.
Y ri ye benak wuqˈui xquixibij quiˈ, ruma xquitzˈet ri sakil, pero ma xkˈax ta chiquiwech ri xubij ri Jun ri xchˈo pe wuqˈui.
Y riyin xinbij cˈa: Ajaf, ¿achique cˈa ri rucˈamon chi nben? xichaˈ. Y ri Ajaf xubij chuwe: Cayacatej cˈa el, y cabiyin pa Damasco, y chiriˈ xtibix wi chawe ri rucˈamon chi naben, xinucheˈex.
Yacˈa ri ruchukˈaˈ ri sakil ri xintzˈet can xirumoyirisaj cˈa, y rumariˈ xa chinukˈaˈ chic xiyukex wi el cuma ri wachibil riche (rixin) chi xojapon cˈa pa tinamit Damasco.
Y ri chiriˈ pa Damasco cˈo cˈa jun achi Ananías rubiˈ, jun achi ri can nuben wi ri nubij chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés. Y quinojel ri kech aj Israel ri yecˈo chiriˈ, jabel cˈa yechˈo chrij ri Ananías riˈ.
Y riyaˈ xapon cˈa wuqˈui, y xberubij chuwe: Wachˈalal Saulo, catzuˈun chic cˈa, xchaˈ. Y riyin can yacˈariˈ tek xitzuˈun chic, y xintzˈet cˈa ruwech ri Ananías.
Y riyaˈ xubij cˈa chukaˈ chuwe: Ri Dios ri quiche (quixin) ri ye katiˈt kamamaˈ ri xecˈojeˈ ojer ca, xaruchaˈ riche (rixin) chi nawetamaj ri ruraybel Riyaˈ y riche (rixin) chukaˈ xatzˈet ri Ajaf Jesucristo ri can choj wi, y xawacˈaxaj ri ruchˈabel.
Y yit cˈa riyit ri xcakˈalajsan chique quinojel ri winek ri xatzˈet y ri xawacˈaxaj.
¿La utz cami chi chak quelaˈ abanon y ri tiempo xa chanin benak? Cayacatej cˈa el riche (rixin) chi naben bautizar awiˈ, y tanimaj rubiˈ ri Ajaf Jesús, riche (rixin) chi nicuyutej ri amac, xchaˈ chuwe.
Y tek xitzolin pe y xinoka waweˈ pa Jerusalem, xibe cˈa pa rachoch ri Dios chubanic orar. Y yacˈa tek yitajin chare ri oración, xinben cˈa jun achiˈel achicˈ,
ruma ri Kajaf Jesucristo xucˈut riˈ chinuwech, y xubij cˈa chuwe: Chanin catel el waweˈ pa Jerusalem, ruma ri winek ri yecˈo waweˈ ma xtiquinimaj ta ri xtakˈalajsaj chuwij riyin, xchaˈ chuwe.
Rumariˈ riyin xinbij cˈa chare: Ajaf, riyeˈ quetaman cˈa chi yin cˈa riyin ri xinapon ri pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios, riche (rixin) chi xebenchapaˈ pe ri ye nimayon awuche (awixin), xencˈuaj pa cárcel y xenchˈey.
Y tek xcamisex ri Esteban ri xkˈalajsan ri abiˈ, can xka wi chinuwech ri xban chare, can yincˈo chukaˈ apo quiqˈui ri xecamisan riche (rixin), nchajin ri nicˈaj quitziak ri ye quelesan ca chiquij, xichaˈ.
Yacˈa ri Ajaf Jesucristo xubij chuwe: Cabiyin cˈa, ruma can yatintek cˈa el pa tak tinamit ri nej yecˈo wi, riche (rixin) chi nbeˈatzijoj ri nuchˈabel chique ri winek ri xa ma ye israelitas ta, xchaˈ chuwe, xchaˈ ri Pablo chique ri rech aj Israel.
Y ri winek riˈ man chic cˈa xcajoˈ ta xquicˈaxaj ri Pablo. Xa xquichop cˈa niquirek quichiˈ y niquibilaˈ: ¡Ticamisex la jun achi laˈ, ruma xa ma rucˈamon ta chic chi qˈues! yechaˈ.
Y ruma chi ri winek can sibilaj cˈa xquirek quichiˈ y xquicˈakalaˈ chukaˈ ri quitziak ri yequelesaj el chiquij, y xbequimokˈej pe ulef riche (rixin) chi xquiqˈuek chicaj ruma coyowal,
rumariˈ ri achi achiˈel jun coronel xubij cˈa chi tucˈuex apo ri Pablo chupan ri cuartel, y tichˈay, riche (rixin) chi queriˈ tukˈalajsaj achique ruma tek ri winek sibilaj pa quichiˈ niquiben chrij.
Y yacˈa tek ximon chic ri Pablo riche (rixin) chi nichˈay, ri Pablo xubij chare ri capitán: Riyin yin jun achi romano. ¿La rucˈamon cami chi yinichˈey, tek xa ma jane tikˈat tzij pa nuwiˈ? xchaˈ.
Ri capitán tek xracˈaxaj queriˈ, xberubij cˈa chare ri achi achiˈel jun coronel: ¿Achique nachˈob chi naben wacami? Ruma ri Pablo jun achi romano, xchaˈ chare.
Y tek ri achi achiˈel jun coronel xracˈaxaj riˈ, xbe cˈa riqˈui ri Pablo, y xberucˈutuj chare: ¿La kitzij cˈa chi yit jun achi romano? xchaˈ chare. Y ri Pablo xubij: Kitzij riyin yin romano, xchaˈ.
Y ri achi achiˈel jun coronel xubij cˈa: Riyin sibilaj qˈuiy puek xinyaˈ riche (rixin) chi queriˈ xinoc jun achi romano, xchaˈ. Y ri Pablo xubij: Riyin mani, riyin can xinwalaxibej pe chi yin jun achi romano, xchaˈ ri Pablo.
Y ruma xquinabej chi ri Pablo jun achi romano, ri achiˈaˈ ri yecˈo chic apo riche (rixin) chi niquichˈey, xejel el chiquij. Y ri achi achiˈel jun coronel ruxibin chukaˈ riˈ, ruma xuxim ri Pablo.
Y pa rucaˈn kˈij, ruma ri achi achiˈel jun coronel nrajoˈ nretamaj achique xumacuj ri Pablo chiquiwech ri israelitas, rumariˈ riyaˈ xutek quisiqˈuixic (coyoxic) ri principaliˈ tak sacerdotes y ri ye cachibil ri can pa moc (comon) yekˈato tzij. Y cˈacˈariˈ tek xberelesaj pe ri Pablo, y xberupabaˈ chiquiwech.

23

Y ri Pablo xerutzuˈ cˈa ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij, y xubij chique: Achiˈaˈ ri yix wech aj Israel, can majun cˈa achique ta nunaˈ ri wánima chuwech ri Dios, ruma ri nucˈaslen can choj cˈa rubanon pe, y queriˈ rubanon cˈa wacami, xchaˈ.
Rumariˈ ri Ananías ri nimalaj sacerdote xubij cˈa chique ri yecˈo apo chunakajal ri Pablo, chi tiquipakˈij jun kˈaˈ xerey (pa ruchiˈ).
Yacˈariˈ tek ri Pablo chanin xubij apo chare ri Ananías: ¡Ri xtibano cˈa queriˈ chawe riyit ya ri Dios! ¡Riyit yit jun achi ri xa caˈiˈ apalej! Ruma can yit tzˈuyul cˈa pe chiriˈ riche (rixin) chi nakˈet tzij pa nuwiˈ, y chukaˈ nakˈaxaj pa nuwiˈ ronojel ri ley riche (rixin) ri Moisés nabij, ¿pero achique cˈa ruma tek riyit nabij chi quichˈay, y ri ley riche (rixin) ri Moisés ma que ta riˈ ri nubij? xchaˈ ri Pablo.
Y ri winek ri quimolon quiˈ chiriˈ xquibij cˈa chare ri Pablo: ¿Achique ruma tek itzel yachˈo apo chare la nimalaj rusacerdote ri Dios? xechaˈ chare.
Y ri Pablo xubij: Wachˈalal wech aj Israel, riyin ma wetaman ta riˈ wi ya riyaˈ ri nimalaj sacerdote, ruma xa ta wetaman, man ta xinbij ri xa cˈariˈ nbij ka, ruma chupan ri ruchˈabel ri Dios nubij cˈa: Ma itzel ta cachˈo chrij jun aj kˈatbel tzij riche (rixin) ri atinamit, nichaˈ, xchaˈ ri Pablo.
Y ri Pablo xoka chucˈuˈx chi chiquicojol ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij, yecˈo cˈa achiˈaˈ saduceos y yecˈo cˈa chukaˈ fariseos. Rumariˈ riyaˈ riqˈui ruchukˈaˈ xchˈo apo y xubij: Achiˈaˈ wech aj Israel, riyin yin fariseo, y can queriˈ chukaˈ ri nataˈ. Y wacami riyix nikˈet tzij pa nuwiˈ, ruma riyin can cukul nucˈuˈx chi ri caminakiˈ cˈo na jun kˈij tek xquebecˈastej pe, xchaˈ ri Pablo.
Y tek ri achiˈaˈ fariseos y saduceos xquicˈaxaj ri xubij ka ri Pablo, xquichop cˈa niquichˈojilaˈ quiˈ chiquiwech, y pa caˈiˈ xel wi ri molojriˈil riˈ.
Ruma ri saduceos ma niquinimaj ta chi xquecˈastej ri caminakiˈ, ni ma niquinimaj ta chukaˈ chi yecˈo ángeles y yecˈo espíritus, yacˈa ri achiˈaˈ fariseos can niquinimaj wi chi xquecˈastej ri caminakiˈ y niquinimaj chi yecˈo ángeles y yecˈo chukaˈ espíritus.
Y sibilaj cˈa pa quichiˈ niquiben. Y ri aj tzˈibaˈ ri yecˈo quiqˈui ri achiˈaˈ fariseos xeyacatej cˈa y xquibij: Re jun achi reˈ majun itzel rubanon ta. Y riqˈui jubaˈ jun espíritu o jun ángel ri takon pe ruma ri Dios, ri biyon chare ri chˈabel ri yerukˈalajsaj chkawech. Y wi queriˈ, man cˈa rucˈamon ta chi nikaben chˈaˈoj chrij ri Dios, xechaˈ.
Y pa caˈiˈ cˈa xel wi ri jun molojriˈil riˈ. Y xquichop oyowal chiquiwech. Can xquichop cˈa quiˈ riqˈui chˈabel. Rumariˈ ri achi achiˈel jun coronel xerusiqˈuij (xeroyoj) cˈa ri soldados riche (rixin) chi xbequelesaj pe ri Pablo y xquicˈuaj apo cˈa chupan ri cuartel, ruma xuchˈob chi ri winek riˈ niquimuch (niquicˈajij) ri Pablo.
Y ri jun chic kˈij ri chakˈaˈ ka, ri Ajaf Jesucristo xucˈut riˈ chuwech ri Pablo, y xubij chare: Man cˈa taxibij ta awiˈ, xa tacukubaˈ acˈuˈx, ruma can achiˈel ri nukˈalajsaxic xaben waweˈ pa Jerusalem, can queriˈ rajawaxic chi xtaben pa Roma, xchaˈ chare.
Y pa rucaˈn kˈij chare ri tichˈo wi ri Ajaf Jesucristo riqˈui ri Pablo, yecˈo cˈa chique ri israelitas ri pan ewel xquichˈobolaˈ achique ri xtiquiben chare ri Pablo. Y can xquibij chi ma xquewaˈ ta ni ma xqueˈucˈyaˈ ta, cˈa ya tek xquecowin na xtiquicamisaj ri Pablo. Y xquibij chukaˈ chi can ya ta cˈa ri Dios ri xtiyaˈo rucˈayewal pa quiwiˈ, wi ma xtiquiben ta ri niquibij.
Y ri xebin chi pan ewel niquiben queriˈ, yecˈo más cawinek achiˈaˈ israelitas.
Ri achiˈaˈ riˈ xeˈapon quiqˈui ri principaliˈ tak sacerdotes y ri rijitaˈk tak achiˈaˈ ri cˈo quikˈij, y xbequibij chique: Riyoj kachˈobon chic cˈa chi nikacamisaj ri Pablo, y can kabin chic chi ma xkojwaˈ ta ni ma xkojucˈyaˈ ta, cˈa ya tek xkojcowin na chrij, y wi ma xtikaben ta ri nikabij, ya ta cˈa ri Dios xtiyaˈo pe rucˈayewal pa kawiˈ.
Y wacami nikajoˈ cˈa chi riyix y ri nicˈaj chic ri pa moc (comon) yixkˈato tzij nbeˈibij ta chare ri achi achiˈel jun coronel, chi riyix niwajoˈ chi chuaˈk nucˈuex apo ri Pablo chiwech ruma cˈa cˈo na qˈuiy ri niwajoˈ nicˈutuj chare. Y riyoj xtikoyobej pa bey, y xtikacamisaj ri Pablo, xechaˈ.
Pero cˈo cˈa jun ti cˈajol, ral ranaˈ ri Pablo, xracˈaxaj ronojel riˈ. Ri ti cˈajol riˈ xbe y xoc apo chupan ri cuartel, y xberubij cˈa chare ri Pablo ronojel ri racˈaxan el.
Y tek ri Pablo xracˈaxaj riˈ, xusiqˈuij (xroyoj) cˈa ri capitán, y xubij chare: Tacˈuaj jubaˈ re ti cˈajol reˈ cˈa chuwech ri achi achiˈel jun coronel, ruma cˈo jun nrajoˈ nubij chare, xchaˈ chare.
Ri capitán xucˈuaj cˈa el ri ti cˈajol cˈa chuwech ri achi achiˈel jun coronel, y xberubij chare: Ri Pablo ri cˈo pa cárcel xirusiqˈuij (xiroyoj), y xucˈutuj jun utzil chuwe riche (rixin) chi ncˈom pe re ti cˈajol reˈ chawech, ruma cˈo nrajoˈ nubij chawe, xchaˈ.
Y ri achi achiˈel jun coronel xuyukej cˈa el chukˈaˈ ri ti cˈajol riˈ y xucˈuaj apo jubaˈ quelaˈ, y cˈacˈariˈ xucˈutuj chare: ¿Achique cˈa ri nawajoˈ nabij chuwe? xchaˈ chare.
Y riyaˈ xubij cˈa chare: Juley chique ri wech aj Israel xquiyaˈ cˈa chiquiwech chi xtoquicˈutuj jun utzil chawe, chi chuaˈk nacˈuaj ri Pablo chiquiwech ri achiˈaˈ ri pa moc (comon) yekˈato tzij, ruma xtoquibij chawe chi cˈa cˈo na qˈuiy nicajoˈ niquicˈutuj chare ri Pablo.
Pero riyit ma tanimaj ta riˈ, ruma yecˈo ye más ye cawinek achiˈaˈ ri xqueˈoyoben riche (rixin) ri Pablo pa bey, y ri achiˈaˈ riˈ can quibin chi ma xquewaˈ ta y ma xqueˈucˈyaˈ ta, cˈa ya tek xquecowin na xtiquicamisaj ri Pablo, y chi ya ta ri Dios ri xtiyaˈo rucˈayewal pa quiwiˈ, wi ma xtiquiben ta ri niquibij. Y wacami xaxu (xaxe) chic cˈa coyoben ri achique xtabij el riyit, xchaˈ ri ti cˈajol riˈ.
Y ri achi achiˈel jun coronel xubij chare ri ti cˈajol chi titzolin, y ma tutzijoj ta chi xberubij yan ca chare riyaˈ.
Y can yacˈariˈ tek riyaˈ xerusiqˈuij (xeroyoj) ye caˈiˈ capitanes, y xubij chique chi a las nueve chupan ri akˈaˈ riˈ, nrajoˈ cˈa chi quichojmirisan chic quiˈ caˈiˈ ciento soldados ri yebe chicaken, ye setenta soldados ri yebe chrij quiej y caˈiˈ ciento chic ri niquicˈuaj el lanzas, riche (rixin) chi yebe cˈa pa Cesarea.
Y chukaˈ xubij: Tibanaˈ ruchojmil jun caˈiˈ ruquiej ri Pablo, riche (rixin) chi yeruchˈocolbej, ruma riyin nwajoˈ chi riyix nicˈuaj el ri Pablo cˈa chuwech ri aj kˈatbel tzij ri Félix rubiˈ. Y nwajoˈ chi majun achique ta nucˈulwachij el pa bey.
Y xutzˈibaj cˈa el jun wuj riche (rixin) chi nbequijachaˈ pa rukˈaˈ ri aj kˈatbel tzij, y chupan ri wuj riˈ rubin cˈa el:
Riyin ri Claudio Lisias, ntek cˈa el rutzil awech riyit nimalaj aj kˈatbel tzij Félix.
Y re jun achi re ucˈuan apo chawech, chapon cˈa cuma ri israelitas y jubaˈ ma xquicamisaj. Y yin cˈa riyin y ri soldados ri xojapon chucolic pa quikˈaˈ ri winek, ruma xinnabej chi riyaˈ jun achi romano.
Chanin cˈa xincˈuaj chiquiwech ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij chiquicojol ri israelitas, ruma xinwajoˈ xinwetamaj achique mac ri ye rubanalon y rumariˈ niquitzujuj (niquisujuj).
Y xintzˈet cˈa chi niquitzujuj (niquisujuj) ruma ma nuben ta ri nubij ri quiley riyeˈ. Pero ma rucˈamon ta (ma takal ta chrij) chi nitzˈapix pa cárcel o nicamisex.
Y wacami xintek el re achi reˈ awuqˈui, ruma xobix chuwe chi ri winek israelitas xquichˈob achique rubanic niquiben, riche (rixin) chi niquicamisaj ri achi reˈ. Y xinbij chukaˈ chique ri winek ri ye chapayon chˈaˈoj chrij ri Pablo, chi quebe cˈa awuqˈui riyit riche (rixin) chi nbequibij achique ri ye rubanalon. Ri nuraybel riyin chi utz ta awech. Quecˈariˈ nubij chupan ri wuj riˈ.
Y ri soldados can xquiben wi cˈa ri xbix chique. Xquicˈuaj el ri Pablo chupan ri akˈaˈ riˈ cˈa pa jun tinamit Antípatris rubiˈ.
Pa rucaˈn kˈij xquichop chic el bey. Y xaxu (xaxe wi) ri setenta soldados ri ye benak chrij quiej, xaxu (xaxe) wi chic riˈ ri xebe riqˈui ri Pablo, y ri cajiˈ ciento soldados xetzolix ca.
Y tek xeˈapon pa Cesarea ri ye ucˈuayon el riche (rixin) ri Pablo, xbequijachaˈ cˈa ri wuj pa rukˈaˈ ri Félix ri aj kˈatbel tzij, y xquijech chukaˈ apo ri Pablo chare.
Y tek rutzˈeton chic cˈa ri nubij ri wuj, ri aj kˈatbel tzij riˈ xucˈutuj cˈa chare ri Pablo chi achique ruwachˈulef petenak wi. Tek racˈaxan chic cˈa ca chi pa Cilicia petenak wi,
xubij cˈa chare: Tek xqueˈoka ri ye tzujunel (sujunel) chawij, xtinwacˈaxaj cˈa chukaˈ ri chˈabel ri xqueˈabij riche (rixin) chi natoˈ awiˈ, xchaˈ ri aj kˈatbel tzij. Y xubij cˈa chukaˈ ri aj kˈatbel tzij riˈ chi tucˈuex ri Pablo cˈa pa palacio riche (rixin) ri Herodes, y tichajix cuma soldados.

24

Y wuˈoˈ yan cˈa kˈij cˈo ri Pablo ri chiriˈ pa Cesarea, tek xapon ka ri Ananías ri nimalaj sacerdote ye rachibilan el nicˈaj chique ri rijitaˈk tak achiˈaˈ ri cˈo quikˈij y jun chukaˈ licenciado ri Tértulo rubiˈ. Y xeˈapon cˈa chuwech ri Félix ri aj kˈatbel tzij, y xquichop yetzujun (yesujun) apo chrij ri Pablo.
Y tek xsiqˈuix (xoyox) ri Pablo chuwech ri aj kˈatbel tzij, yacˈariˈ tek ri Tértulo xuchop apo ri tzujunic (sujunic) chrij ri Pablo. Ri Tértulo quecˈareˈ ri xerubilaˈ apo chare ri Félix: Nimalaj aj kˈatbel tzij, riyoj sibilaj nikamatioxij chawe, ruma re pa katinamit cˈo uxlanibel cˈuˈx y majun oyowal, ruma can cˈo anaˈoj chucˈuaxic ri katinamit.
Nikamatioxij cˈa chawe riyit nimalaj achi, ri utzil ri abanon chake siempre y xabachique lugar.
Y ma nikajoˈ ta cˈa nikelesaj más atiempo, pero xaxu (xaxe wi) cˈa ruma ketaman chi riyit can utz wi anaˈoj, rumariˈ nikajoˈ cˈa chi nawacˈaxaj ta jubaˈ ri caˈiˈ oxiˈ chˈabel ri nikajoˈ nikabij.
Ruma re jun achi reˈ, can ketaman chi jun itzel achi. Riyaˈ nuben chique ri israelitas chi yeyacatej chiquij ri aj kˈatbel tak tzij pa ronojel ruwachˈulef. Ya riyaˈ ri principal chiquicojol ri juley winek ri yenatan rubiˈ ri Jesús aj Nazaret.
Y chukaˈ can xrajoˈ ta xuben ca xajan pa rachoch ri Dios ri cˈo pa Jerusalem. Rumariˈ riyoj xkachop riche (rixin) chi xkakˈet ta tzij pa ruwiˈ achiˈel nubij ri kaley.
Yacˈa ri achi achiˈel jun coronel ri Lisias rubiˈ xunim riˈ chkacojol, ye rachibilan qˈuiy soldados y riqˈui uchukˈaˈ xbequelesaj pe pa kakˈaˈ.
Y xubij cˈa chi ri yebin chi ri Pablo cˈo rumac, quepe cˈa chawech riyit. Y yacˈa tek xtacˈutuj ri rumac ye rubanalon, xtawetamaj cˈa chi can kitzij wi ri yojtajin chubixic chawe chrij ri Pablo, xchaˈ ri Tértulo.
Y ri winek ri ye rachibilan el ri Tértulo, can niquibij cˈa chi kitzij ri xubij.
Y ri Félix ri aj kˈatbel tzij xuben cˈa pe retal riqˈui ri rukˈaˈ chare ri Pablo riche (rixin) chi tichˈo. Y riyaˈ xchˈo cˈa apo, y xubij cˈa: Wetaman cˈa chi riyit cˈo yan chic junaˈ ri akˈaton pe tzij pa ruwiˈ re ruwachˈulef reˈ. Rumariˈ ma xtinpokonaj ta xquichˈo apo, riche (rixin) chi nkˈalajsaj chi majun chˈaˈoj ri nbanon ta.
Y riyit yacowin cˈa nawetamaj wi kitzij ri niquibij chuwij o xa ma kitzij ta. Ruma riyin xa cˈariˈ cablajuj kˈij ri quijoteˈ wi anej chic jun bey pa Jerusalem chuyaˈic rukˈij ri Dios.
Y tek xinquil, majun oyowal yitajin ta chubanic riqˈui jun chic winek riqˈui chˈabel. Ni xa ta ye nuyacon ta chukaˈ el winek riche (rixin) chi niquiben oyowal, ri chiriˈ pa rachoch ri Dios y ni xa ta ri pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. Y chukaˈ ni xa ta ri pa tak bey riche (rixin) ri tinamit xinquil ta chi cˈo ta ri yitajin chubanic.
Y ri winek ri yebin chi ya numac riˈ ri ye nubanalon, xa can ma xtel ta wi chi kitzij ri niquibij, xa ta nicˈutux chique chi tiquikˈalajsaj.
Yacˈa ri nkˈalajsaj apo chawe can kitzij wi, chi riyin ntzekelben wi ri Jesús ri kitzij Bey, ri niquibij riyeˈ chi ma utz ta. Ruma xa can riqˈui ri ntzekelben ri Jesús, riyin can nben wi ri rusamaj ri Dios ri quiche (quixin) ri ye katiˈt kamamaˈ riyoj israelitas. Can nnimaj wi ronojel ri tzˈibatal ca chupan ri ley riche (rixin) ri Moisés, y chupan chukaˈ ri ye quitzˈiban ca ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca.
Y riyin can cukul cˈa nucˈuˈx riqˈui ri Dios chi ri caminakiˈ cˈo na cˈa jun kˈij tek xquecˈastej. Can xquecˈastej cˈa pe ri ye choj y ri ma ye choj ta. Y ri wech aj Israel can queriˈ chukaˈ ri coyoben chi nibanatej.
Y rumariˈ riyin can ronojel kˈij ntij cˈa nukˈij chi ma nben ta ri etzelal chuwech ri Dios y chiquiwech chukaˈ ri winek. Y queriˈ ri wánima can utz wi cˈa nunaˈ.
Y cˈo yan chic cˈa junaˈ ri ma yin cˈulunak ta waweˈ. Y wacami xipe, ncˈamon cˈa pe jubaˈ puek ri numolon pe riche (rixin) chi nonjachaˈ chique ri nuwinak ri can nicˈatzin quitoˈic, y chukaˈ ncˈamom pe ri nu‑ofrenda riyin riche (rixin) pa rachoch ri Dios.
Yariˈ yitajin chubanic ri chiriˈ pa rachoch ri Dios, tek ri wech aj Israel ri ye petenak cˈa quelaˈ pa ruwachˈulef Asia xinquitzˈet. Riyin nchˈajchˈojsan chic cˈa wiˈ, achiˈel nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés, y majun winek ye nuyacon ta el, ni majun chukaˈ chˈaˈoj yitajin nyec chiquicojol ri winek. Xa ya ri caˈiˈ oxiˈ israelitas riˈ ri xeyaco pe ri oyowal.
Y riyeˈ can rucˈamon chi yecˈo ta pe waweˈ chawech re wacami y niquibij ta apo chawe wi cˈo ri nicajoˈ niquikˈalajsaj chuwij, wi cˈo numac chiquiwech.
Y ruma cˈa riyeˈ xa ma yecˈo ta pe, yecˈa re yecˈo pe waweˈ quebin pe ri achique numac xquil tek riyin xinucˈuex chiquiwech ri achiˈaˈ ri can pa moc (comon) yekˈato tzij.
O riqˈui jubaˈ riyeˈ xa ma utz ta xquicˈaxaj tek xichˈo riqˈui wuchukˈaˈ chiriˈ chiquicojol y xinbij: Riyix nikˈet tzij pa nuwiˈ wacami ruma riyin nnimaj chi ri caminakiˈ can xquecˈastej wi, xchaˈ ri Pablo.
Ri Félix ri aj kˈatbel tzij can retaman wi cˈa achique quibanic ri yetzekelben ri Jesucristo, ri kitzij Bey. Rumariˈ ri Félix riˈ, xupabaˈ ri chˈaˈoj riˈ tek racˈaxan chic ka ri xubij ri Pablo, y xubij cˈa chique quinojel: Cˈa ya tek xtipe na ri Lisias ri achi achiˈel jun coronel, cˈa ya cˈa kˈij riˈ tek xtinwetamaj más chrij re jun chˈaˈoj re ichapon, xchaˈ chique.
Y ri Félix xubij cˈa chare ri capitán chi can tuchajij chi utz ri Pablo, pero chukaˈ tuyaˈ jubaˈ kˈij chare chi ntel jubaˈ. Y ma querukˈet ta ri yeˈapon riqˈui riche (rixin) chi nbequibanaˈ ca jun utzil chare o nbequitzˈetaˈ ca.
Y tek kˈaxnek chic caˈiˈ oxiˈ kˈij, xpe cˈa ri Félix ri aj kˈatbel tzij rachibilan ri Drusila ri rixjayil, jun ixok israelita. Xutek cˈa rusiqˈuixic (royoxic) ri Pablo, ruma riyaˈ nrajoˈ cˈa nretamaj achique rubanic riˈ ri nacukubaˈ acˈuˈx riqˈui ri Jesucristo.
Y ri Pablo xapon quiqˈui, y xuchop cˈa rubixic chique chrij ri achique rubanic jun cˈaslen choj, y achique rubanic nakˈil awiˈ riche (rixin) chi ma naben ta ri mac, y achique rubanic tek ri Dios xtukˈet tzij pa quiwiˈ ri winek. Y ri Félix sibilaj xuxibij riˈ ruma ri xracˈaxaj, y xubij chare ri Pablo: Wacami cˈa cabiyin. Y tek xtijameˈ chic cˈa jubaˈ nuwech, xcatinsiqˈuij (xcatinwoyoj) chic cˈa jun bey, xchaˈ ri Félix.
Y ri aj kˈatbel tzij riˈ qˈuiy mul nusiqˈuij (nroyoj) ri Pablo riche (rixin) chi nichˈo riqˈui, ruma xroyobej chi ri Pablo cˈo ta puek xutzuj (xusuj) chare riche (rixin) chi nucol el. Pero majun puek ri xutzuj (xusuj) ta chare.
Y caˈiˈ cˈa junaˈ xkˈax, y ri Pablo cˈa cˈo na cˈa chiriˈ pa cárcel. Y ri Félix ri aj kˈatbel tzij xjal el y xpe ri Porcio Festo pa ruqˈuexel. Y ri Félix xaxu (xaxe wi) riche (rixin) chi utz nitzˈet cuma ri winek israelitas, rumariˈ can cˈa xuyaˈ na ca ri Pablo pa cárcel.

25

Y ri Festo xoka cˈa pa Cesarea riche (rixin) chi norucˈuluˈ ca ri rusamaj, ruma ya riyaˈ ri ntoc ca aj kˈatbel tzij. Y pa rox kˈij cˈa chare ri tucˈom wi ca ri rusamaj, riyaˈ xbe cˈa anej pa tinamit Jerusalem.
Tek cˈo chic cˈa chiriˈ pa Jerusalem, ri principaliˈ tak sacerdotes y ri winek israelitas ri cˈo más quikˈij, xeˈapon cˈa riqˈui, y xbequitzujuj (xbequisujuj) ri Pablo, y cˈo cˈa jun utzil ri xquicˈutuj chare chi tubanaˈ.
Riyeˈ xquicˈutuj cˈa jun nimalaj utzil chare ri Festo chi tutakaˈ rucˈamaric ri Pablo, ruma xa can quichˈobon chic cˈa chi tek xticˈamer pe pa Jerusalem, nicoyobej pa bey riche (rixin) chi niquicamisaj.
Yacˈa ri Festo xa xubij cˈa chique: Ri Pablo tzˈapel pa cárcel chilaˈ pa Cesarea, y riyin xa yitzolin yan cˈa ka jun bey chic chilaˈ.
Y rumariˈ utz chi xa queˈichaˈ el ri can cˈo quikˈij chicojol, y yenwachibilaj el ri yojbe ka cˈa pa Cesarea, riche (rixin) chi queriˈ cˈa chilaˈ niquibij wi chuwe ri rumac rubanon ri achi riˈ, xchaˈ ri Festo chique.
Y riyaˈ xaxu (xaxe wi) oc jun wakxakiˈ o lajuj kˈij ri xcˈojeˈ el ri pa Jerusalem, y xxuleˈ ka pa Cesarea. Y pa rucaˈn kˈij, riyaˈ xbetzˈuyeˈ cˈa pe ri pa kˈatbel tzij, y xutek cˈa rucˈamaric ri Pablo.
Y tek ri Pablo xoc apo, ri winek israelitas ri ye petenak pa Jerusalem xquisutij quiˈ chrij, y niquitzujuj (niquisujuj) cˈa apo riqˈui qˈuiy y nimaˈk tak mac. Pero ma xecowin ta xquiyaˈ pa sakil wi can kitzij chi ye rubanalon ri mac riˈ, tek xcˈutux chique.
Rumariˈ ri Pablo, riche (rixin) chi nutoˈ riˈ, xchˈo cˈa apo, y xubij: Riyin majun cˈa numac nbanon chuwech ri ley kiche (kixin) riyoj israelitas, ni majun chukaˈ numac nbanon ta ri pa rachoch ri Dios ri cˈo pa Jerusalem, y majun chukaˈ numac nbanon chuwech ri ley ri yaˈon ruma ri César, xchaˈ ri Pablo.
Y ruma ri Festo nrajoˈ chi utz nitzˈet cuma ri israelitas, xucˈutuj cˈa chare ri Pablo: ¿Nawajoˈ cˈa chi cˈa pa Jerusalem yojbe wi chuchojmirisaxic ri chˈaˈoj ri ntajin chawij? xchaˈ ri Festo.
Yacˈa ri Pablo xubij chare: Riyin can chuwech cˈa ri rukˈatbel tzij ri César yincˈo wi wacami, y can ya ri waweˈ ri acuchi (achique) rucˈamon chi nikˈat wi tzij pa nuwiˈ. Y chukaˈ riyit jabel awetaman chi riyin majun itzel ri nbanon ta chique ri wech aj Israel.
Y xa ta can cˈo numac y can rucˈamon chi yicamisex, riyin chukaˈ ma nbij ta chi ma quicamisex ta. Pero ronojel ri niquibij chuwij, wi xa majun mac ri nbanon, majun cˈa jun ri xquijacho ta el pa quikˈaˈ ri yebin chi cˈo numac. Rumacˈariˈ nwajoˈ chi can ya ri César ri tikˈato tzij pa nuwiˈ, y ma rajawaxic ta na chi yibe pa Jerusalem, xchaˈ ri Pablo chare ri Festo ri aj kˈatbel tzij pa Cesarea.
Ri Festo xtzijon cˈa quiqˈui ri aj kˈatbel tzij ri yetoˈo apo riche (rixin), y cˈacˈariˈ xubij chare ri Pablo: Riyit xacˈutun chi ya ri César nikˈato tzij pan awiˈ. Can yacˈariˈ riˈ, yabe cˈa pa Roma chuwech ri César, xucheˈex ri Pablo.
Y tek kˈaxnek chic jun caˈiˈ oxiˈ kˈij, ri rey Agripa y ri Berenice xeˈapon pa Cesarea chuyaˈic rutzil ruwech ri Festo.
Y ruma cˈa ri rey Agripa y ri Berenice qˈuiy kˈij ri xecˈojeˈ ka chiriˈ, ri Festo xutzijoj cˈa chare ri rucˈulwachin ri Pablo. Y xubij cˈa: Waweˈ cˈo jun achi ri yaˈon ca pa cárcel ruma ri Félix.
Y xa cˈareˈ ca tek xibe pa Jerusalem, ri principaliˈ tak sacerdotes y ri rijitaˈk tak achiˈaˈ israelitas ri cˈo quikˈij, xeˈapon wuqˈui y xbequibij chuwe chi cˈo rumac ye rubanon re achi reˈ, y xquicˈutuj cˈa chuwe chi can tinbanaˈ chi nika rucˈayewal pa ruwiˈ.
Yacˈa riyin xinbij chique chi ri kaley riyoj romanos ma nuyaˈ ta kˈij chi choj ta natek pa camic jun winek. Ri kaley riyoj nubij cˈa chi ri chapon chˈaˈoj chrij, niyaˈox (nyaˈ) na kˈij chare riche (rixin) chi nichˈo na quiqˈui ri ye chapayon chˈaˈoj chrij riche (rixin) chi nutoˈ riˈ chiquiwech.
Y rumariˈ, can xu (xe) wi cˈa xeˈoka re pa Cesarea, man cˈa xinyaˈ ta kˈij chi xkˈax ta qˈuiy tiempo, xa can ya ri rucaˈn kˈij xibetzˈuyeˈ ri pa kˈatbel tzij y xintek cˈa rucˈamaric ri achi.
Y ri ye tzujunel (sujunel) chrij ri achi, majun can ta cˈo xquibij chrij ri achique ta ri ye rubanon, man achiˈel ta ri nchˈobon riyin.
Ruma ri rumac ri xquibij riyeˈ chi ye rubanon, xaxu (xaxe wi) ri chiquiwech ka riyeˈ ri ye nimey riche (rixin) ri Dios, y xquinataj chukaˈ jun Jesús. Yacˈa ri Jesús riˈ xa caminek chic el, y ri Pablo nubij chi xcˈastej el.
Y ruma cˈa chi riyin ma nwil ta achique nben riqˈui re jun chˈaˈoj reˈ, xincˈutuj cˈa chare ri Pablo: ¿La nawajoˈ cami chi cˈa pa Jerusalem yojbe wi chuchojmirisaxic ri chˈaˈoj ri ntajin chawij? xichaˈ chare.
Y riyaˈ xubij: Riyin ya ri César ri nwajoˈ chi nikˈato tzij pa nuwiˈ, xchaˈ. Y rumariˈ tek riyin cˈa nuyaˈon na pa cárcel, y cˈa ya tek xquicowin, cˈa yariˈ tek xtintek el pa Roma chuwech ri César, xchaˈ ri Festo.
Y ri rey Agripa xubij cˈa chare ri Festo: Riyin nrayij nwacˈaxaj achique ri nubij ri jun achi riˈ. Y ri Festo xubij cˈa chare ri rey Agripa: Chuaˈk xtawacˈaxaj cˈa ri achi riˈ, xchaˈ.
Y pa rucaˈn kˈij, can riqˈui cˈa nimakˈij xecˈul apo ri rey Agripa y ri Berenice. Riyeˈ ye cachibilan el ri achiˈaˈ ri yecˈo pa quiwiˈ ri soldados y ri achiˈaˈ ri nimaˈk quikˈij ri chiriˈ pa Cesarea, tek xeˈoc apo chupan ri jay riche (rixin) molojriˈil. Yacˈariˈ tek ri Festo xutek rucˈamaric ri Pablo.
Y ri Festo xubij cˈa: Rey Agripa, y chukaˈ iwonojel riyix ri imolon pe iwiˈ kiqˈui wacami, ya cˈa achi reˈ ri Pablo rubiˈ. Ri winek israelitas ri yecˈo pa Jerusalem y ri yecˈo chukaˈ waweˈ, ye aponak wuqˈui y can riqˈui quichukˈaˈ quicˈutun chuwe chi ma rucˈamon ta chic chi nicˈaseˈ.
Yacˈa riyin ntzˈet chi re jun achi reˈ majun mac rubanon ta riche (rixin) chi nicamisex. Y riyaˈ xucˈutuj cˈa chuwe chi ya ri César ri nikˈato tzij pa ruwiˈ, y riyin ntek cˈa el riqˈui ri César cˈa chilaˈ pa Roma.
Y ruma cˈa ri ma wetaman ta achique nbij el chare ri wajaf ri César, yacˈareˈ nupaban chiwech re wacami, y chawech cˈa chukaˈ riyit rey Agripa, riche (rixin) chi queriˈ tacˈutuj cˈa chare ri rumac ye rubanon, riche (rixin) chi ya rumac riˈ ri xtintzˈibaj el chare ri César.
Ruma chinuwech riyin can ma rucˈamon ta chi ntek el jun ri cˈo pa cárcel, wi xa ma ntek ta el rubixic achique rumac ye rubanon, xchaˈ ri Festo chare ri rey Agripa.

26

Y yacˈariˈ tek ri rey Agripa xubij chare ri Pablo: Nyaˈ cˈa kˈij chawe riche (rixin) chi yachˈo, xchaˈ chare. Y ri Pablo xuyec cˈa rukˈaˈ, y yareˈ ri chˈabel ri xerucusaj riche (rixin) chi nutoˈ riˈ y nukˈalajsaj chi majun rumac. Y xuchop rubixic:
Riyin can nmatioxij y can yiquicot, ruma chawech riyit rey Agripa yichˈo wi riche (rixin) chi ntoˈ wiˈ. Ruma ri kech aj Israel niquibij chi qˈuiy cˈa mac ye nbanon.
Y riyin sibilaj yimatioxin ruma riyit can jabel wi awetaman ri achique ri kacostumbre riyoj israelitas, y awetaman chukaˈ ri achoj pa ruwiˈ yojchˈojin wi kiˈ chkawech. Rumariˈ nwajoˈ cˈa chi yinawacˈaxaj ta jubaˈ y man ta cˈa nicˈo acˈuˈx ruma ri chˈabel ri nwajoˈ nbij.
Y ri kech aj Israel can quetaman cˈa pe achique rubanic ri nucˈaslen tek cˈa yin cˈajol na, queriˈ ri pa nutinamit y queriˈ chukaˈ ri pa Jerusalem.
Y riyeˈ can quetaman cˈa chukaˈ chi tek can cˈa yin cˈajol na, xicˈojeˈ yan pe quiqˈui ri achiˈaˈ fariseos. Y ya cˈa riyoj fariseos ri más yojniman ri nubij ri ley riche (rixin) ri Moisés. Y wi ta re kech aj Israel reˈ nicajoˈ niquikˈalajsaj, can nikˈalajin chi kitzij ri yitajin chubixic.
Yacˈa re wacami yincˈo pe waweˈ riche (rixin) chi nikˈat tzij pa nuwiˈ, xaxu (xaxe wi) ruma riyin cukul nucˈuˈx chi ri caminakiˈ cˈo na jun kˈij tek xquebecˈastej pe, achiˈel rutzujun (rusujun) ca ri Dios chique ri katiˈt kamamaˈ ri xecˈojeˈ ojer ca.
Y ma xu (xe) ta cˈa riyin woyoben re jun cˈastajbel reˈ, xa can queriˈ chukaˈ ri kech aj Israel. Riyoj ri yoj quiy quimam ca ri cablajuj rucˈajol ri Israel cukul kacˈuˈx chi ri caminakiˈ xquecˈastej na pe, y rumariˈ, can chi pakˈij chi chakˈaˈ nikaben rusamaj ri Dios ri biyon ca queriˈ. Rey Agripa, riyin ya cˈa riˈ ri numac ri niquibij chuwij.
¿Achique ruma tek chiwech riyix chi ri Dios ma nicowin ta yerucˈasoj ri caminakiˈ?
Ruma tek rubanon ca, riyin xinchˈob cˈa riˈ chi can cˈo chi yenwetzelaj ri winek ri quiniman ri Jesús aj Nazaret, y chukaˈ can cˈo chi nben chique chi niquitij pokon pa nukˈaˈ.
Y can queriˈ wi xinben chique ri chiriˈ pa Jerusalem. Y riqˈui chukaˈ chi ri principaliˈ tak sacerdotes xquiyaˈ kˈatbel tzij pa nukˈaˈ, riyin ye qˈuiy cˈa chique ri lokˈolaj tak ralcˈual ri Dios ri xenyaˈ pa cárcel. Y tek cˈo jun chique ri ye nimanel riˈ nicamisex, riyin nbij cˈa chi utz rubanic chare.
Y can qˈuiy cˈa mul ri xinben pokon chique, ruma xinwajoˈ chi xquiyokˈ ta ca ri ruchˈabel ri Jesús. Queriˈ xinbanalaˈ chique ri pa tak jay ri kas nicˈut wi ri ruchˈabel ri Dios. Y sibilaj yacatajnek woyowal chiriˈ. Rumariˈ hasta xibe pa tak tinamit quiche (quixin) nicˈaj chic ruwachˈulef chiquicanoxic ri quiniman ri Jesús, riche (rixin) chi xenyaˈ pa tijoj pokonal.
Y chubanic cˈa riˈ tek xitak el cuma ri principaliˈ tak sacerdotes cˈa pa tinamit Damasco, y can yaˈon cˈa el chukaˈ kˈatbel tzij pa nukˈaˈ cuma riyeˈ.
¡Oh rey! Pero ri pa nicˈaj kˈij tek nchapon el bey pa Damasco, xintzˈet jun nimalaj sakil ri petenak chilaˈ chicaj, ri kˈaxnek ruchukˈaˈ chuwech ri kˈij, y xka pe pa nuwiˈ riyin y pa quiwiˈ chukaˈ ri wachibil.
Y rumariˈ konojel xojtzak cˈa pan ulef. Y xinwacˈaxaj cˈa chukaˈ chi cˈo Jun ri xchˈo pe pa chˈabel hebreo, ri kachˈabel riyoj israelitas, y xubij cˈa chuwe: Saulo, Saulo, ¿achique cˈa ruma tek achapon wokotaxic? Xa ayon cˈa riyit nasoc awiˈ, ruma achapon wokotaxic. Xa ayon riyit nayaˈ awiˈ chutzaˈn jun cheˈ ri chˈut rutzaˈn, xchaˈ chuwe.
Y yacˈariˈ tek riyin xinbij chare: ¿Yit achique cˈa riyit táta? xichaˈ chare. Y Riyaˈ xubij chuwe: Yin cˈa riyin ri Jesús ri achapon wokotaxic.
Pero can tasicˈaˈ cˈa awiˈ, y cayacatej. Xincˈut cˈa wiˈ chawech riche (rixin) chi yatoc jun nusamajel y riche (rixin) chukaˈ chi yabe chutzijoxic chique ri winek ri xatzˈet yan y ri xquencˈut chawech chupan ri kˈij ri ye benak apo.
Y xcatintoˈ cˈa chuwech ronojel pokonal ri xticajoˈ xtiquiben chawe ri awinak, y chukaˈ chiquiwech ri winek ri ma ye israelitas ta. Y quiqˈui cˈa ri winek riˈ yatintek wi el re wacami.
Yatintek cˈa el quiqˈui, riche (rixin) chi riyeˈ nijakatej ri runakˈ tak quiwech, y yeˈel pe chupan ri kˈekuˈm y yecˈojeˈ chupan ri sakil; chukaˈ yeˈel cˈa pe chuxeˈ rutzij ri Satanás y yeˈoc chuxeˈ rutzij ri Dios, riche (rixin) chi niquicˈul ri cuybel quimac, y xtiquicˈul ri herencia ri xtuyaˈ ri Dios chique quinojel ri chˈajchˈoj chic ri quicˈaslen y ye riche (rixin) chic ri Dios, ruma xquicukubaˈ quicˈuˈx wuqˈui, xchaˈ ri Jesús chuwe.
¡Oh rey Agripa! Riyin can xinben cˈa ri xkˈalajsex chinuwech chupan ri jun achiˈel achicˈ riˈ, ri petenak chicaj.
Rumariˈ can xinchop cˈa rutzijoxic nabey chique ri winek ri yecˈo pa Damasco, cˈacˈariˈ chique ri winek ri yecˈo pa Jerusalem y chique cˈa chukaˈ ri winek ri yecˈo pa ronojel tinamit waweˈ pa rucuenta ri Judea, y cˈacˈariˈ chique cˈa ri winek ri ma ye israelitas ta, chi nej chi nakaj. Chique quinojel cˈa xinbij wi chi titzolin pe quicˈuˈx riqˈui ri Dios, tijalatej ri quicˈaslen, y can tiquikˈalajsaj quiˈ riqˈui ri yequibanalaˈ chi ye jalatajnek chic.
Yacˈariˈ ri xinben. Y xaxu (xaxe wi) rumariˈ tek ri kech aj Israel xinquichop pe chiriˈ pa rachoch ri Dios ri cˈo pa Jerusalem, y xcajoˈ cˈa xinquicamisaj.
Yacˈa ri Dios can cˈo pe wuqˈui. Rumariˈ majun cˈa ri ncˈulwachin pa quikˈaˈ ri winek. Can nbin cˈa pe ri ruchˈabel ri Dios chique quinojel ri winek, chique ri sibilaj cˈo quikˈij y chique chukaˈ ri majun quikˈij. Y xaxu (xaxe) wi cˈa ri quibin ca ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ri ojer ca, y ri rubin ca ri Moisés, xaxu (xaxe wi) riˈ ri ntzijoj riyin, ruma yecˈa riyeˈ ri ye biyon ca ri nibanatej.
Riyeˈ can quibin wi ca chi ri Cristo xtukˈaxaj na tijoj pokonal y xticamisex y ya chukaˈ Riyaˈ ri xticˈastej el nabey chique quinojel ri ye caminek chic el, riche (rixin) chi xtuyaˈ sakil chique ri winek israelitas y chique chukaˈ ri ma ye israelitas ta.
Y ya cˈa chˈabel riˈ ri ntajin chubixic ri Pablo riche (rixin) chi nukˈalajsaj chi riyaˈ majun mac rubanon. Y ri Festo can yacˈariˈ tek xurek apo ruchiˈ y xubij chare: Pablo, ruma sibilaj naˈoj cˈo awuqˈui, xpe chˈujiric chawe, xchaˈ chare.
Yacˈa ri Pablo xubij chare ri Festo: Nimalaj achi, riyin majun chˈujiric chuwe, ruma ronojel ri nbij, can kitzij wi, y ronojel chukaˈ pa ruchojmil nbij.
Waweˈ cˈo ri rey Agripa. Rumariˈ man cˈa nxibij ta wiˈ yichˈo apo, ruma riyin nchˈob chi can ronojel ri ye banatajnek ye retaman, ruma xa can pa sakil ri banatajnek wi.
¡Oh rey Agripa! ¿Nanimaj riyit ri quibin ca ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca? Riyin wetaman chi can nanimaj wi.
Yacˈa ri Agripa xubij chare ri Pablo: Riyit nachˈob chi chanin naben chuwe chi yinoc chukaˈ jun chique ri yeniman riche (rixin) ri Cristo.
Y ri Pablo xubij chare: Wi chanin o ma chanin ta, ri Dios xtuben ta cˈa chawe riyit y chique quinojel ri yeˈacˈaxan pe wuche (wixin) chi niquicukubaˈ ta quicˈuˈx riqˈui ri Ajaf Jesucristo achiˈel xuben chuwe riyin. Xa yacˈa ri ma nwajoˈ ta chi yixtzˈapix pa cárcel y ni xa ta yixxim riqˈui cadena, achiˈel ri banon chuwe riyin, xchaˈ ri Pablo.
Y can xu (xe) wi cˈa xtaneˈ chi nichˈo apo ri Pablo, ri rey Agripa y ri Berenice, ri Festo ri aj kˈatbel tzij y ri nicˈaj chic ri can ye tzˈuyul chukaˈ quiqˈui, xeyacatej y xeˈel el.
Y tek xbequimoloˈ cˈa quiˈ jucˈan chic, niquibilaˈ cˈa chiquiwech: Ri Pablo man cˈa rucˈamon ta chi cˈo pa cárcel, y cˈa ta cˈa chi nitak pa camic, ruma majun itzel rubanon ta riche (rixin) chi niban ta queriˈ chare.
Rumariˈ ri rey Agripa xubij chare ri Festo: Man ta na rubin chic chi ya ri César ri nikˈato tzij pa ruwiˈ, nelesex ta el, xchaˈ ri Agripa.

27

Y tek bin chic cˈa chi ri Pablo y nicˈaj chic ri yecˈo pa cárcel yetak el cˈa pa Roma, ri tinamit ri cˈo pa rucuenta ri Italia, xejach cˈa el pa rukˈaˈ jun achi ri Julio rubiˈ. Ri Julio riˈ jun capitán quiche (quixin) jun ciento soldados, y ri soldados riˈ ye riche (rixin) ri jumoc soldados ri ye riche (rixin) ri Augusto nibix chique.
Rumariˈ riyin ri Lucas, wachibilan cˈa ri kachˈalal Aristarco, ri nipe pa tinamit Tesalónica ri cˈo pa Macedonia, xojbe cˈa riqˈui ri Pablo. Xoj‑oc el pa jun barco ri petenak cˈa quelaˈ pa jun tinamit ri Adramitio rubiˈ, y nibe pa nicˈaj chic tinamit ri yecˈo chuchiˈ ri mar chiriˈ pa rucuenta ri Asia.
Pa rucaˈn kˈij xojapon cˈa ri pa tinamit Sidón. Ri chiriˈ, ri Julio ri ucˈuey quiche (quixin) ri soldados, xuben cˈa jun nimalaj utzil chare ri Pablo, ruma xuyaˈ kˈij chare chi xbe chuyaˈic rutzil quiwech ri kachˈalal y riche (rixin) chukaˈ chi ri kachˈalal xquitoˈ pe ri Pablo.
Xoj‑oc chic cˈa el chupan ri barco, y xkayaˈ ca ri tinamit Sidón. Yacˈa tek yoj benak, xbekacˈuluˈ jun nimalaj cakˈikˈ, y rumariˈ cˈo chi xojkˈax chuwech ri Chipre ri jun ti ruwachˈulef ri cˈo pa yaˈ, ruma xaxu (xaxe) wi chiriˈ ri ma can ta pa rubey ri cakˈikˈ cˈo wi. Pa kajxocon cˈa xicˈo wi ca ri Chipre chake.
Y tek kakˈaxan chic el ronojel ri mar ri cˈo chiquiwech ri Cilicia y ri Panfilia, xojapon cˈa pa tinamit Mira. Y ri Mira riˈ pa rucuenta ri ruwachˈulef Licia cˈo wi.
Ri chiriˈ pa tinamit Mira, ri Julio ri capitán xberilaˈ cˈa jun barco ri petenak cˈa quelaˈ pa tinamit Alejandría, y nibe cˈa pan Italia. Y chupan chic ri barco riˈ xojrucusaj wi el riche (rixin) chi nikaben ri nicˈaj chic bey ri cˈa cˈo na chi nikaben.
Y qˈuiy cˈa kˈij ri can ekal yoj benak y cˈayef (cuesta) chi xojapon chuwech ri tinamit Gnido, ruma ri cakˈikˈ can cˈa chkawech na cˈa petenak wi, y yojrutzolij chikij. Rumariˈ xojbe chi xbekasutij pe rij ri Creta ri jun ti ruwachˈulef ri cˈo chukaˈ pa mar y xojicˈo chuwech ri Salmón ri cˈo pa rucuenta ri Creta.
Y can riqˈui cˈa chukaˈ rucˈayewal yoj benak, kacˈuan el ri ruchiˈ yaˈ, y pa kajquikˈaˈ cˈo wi ca ri Creta. Y tek xbekilaˈ jun lugar ri Utzilaj tak Puertos nibix chare, ri cˈo chukaˈ pa rucuenta ri Creta, xojcˈojeˈ cˈa el chiriˈ. Ri lugar riˈ chunakajal cˈa ri tinamit Lasea cˈo wi.
Y can qˈuiy yan cˈa kˈij ri tibiyin, y cˈa xu (xe) wi chiriˈ queˈapon wi. Y can cˈayef (cuesta) chic chi niban binen pa ruwiˈ ri mar, ruma chi xa xkˈax yan rukˈijul ri ayuno y xa rukˈijul chic ri cakˈikˈ, rumariˈ tek ri Pablo xubij chique ri achiˈaˈ ri nuchˈob riyaˈ chi achique ri rajawaxic chi niquiben.
Riyaˈ xubij cˈa chique: Riyin nchˈob chi wi nikachop chic el bey pa ruwiˈ yaˈ, xa can cˈo rucˈayewal xtucˈom pe, ma xaxu (xaxe) ta wi chare re barco y ri ejkaˈn ri rucˈuan el, xa can queriˈ chukaˈ chake riyoj, xchaˈ.
Yacˈa ri Julio ri capitán ma xunimaj ta ri xubij ri Pablo chare. Xa ya ri xubij ri rajaf ri barco y ri xubij ri achi ri ucˈuayon riche (rixin) ri barco, xa yariˈ ri xuben.
Y ruma cˈa ri chiriˈ xa ma can ta utz riche (rixin) chi yecˈojeˈ ka riche (rixin) chi niquikˈaxaj na el ri rutiempo ri cakˈikˈ, rumariˈ jubaˈ ma quinojel ri xquichˈob chi xa más ta utz chi niquiyaˈ ca ri acuchi (achique) yecˈo wi, ruma riqˈui jubaˈ xa yecowin yeˈapon pa Fenice, ri cˈo chukaˈ chiriˈ pa Creta. Ruma ri Fenice can ma pa rubey ta cˈa cakˈikˈ cˈo wi, astapeˈ ri cakˈikˈ nipe pa ruwiˈ el jubaˈ chare ri acuchi (achique) nikatzˈet chi nika wi ri kˈij o astapeˈ ta wi nipe pa xulan pe jubaˈ chare ri acuchi (achique) nikatzˈet chi nika wi ri kˈij.
Y tek xquitzˈet chi jotol pe jubaˈ cakˈikˈ quereˈ pa sur, riyeˈ xquichˈob chi utz yojbe cˈa ri pa Fenice. Tek xoj‑el cˈa el, xaxu (xaxe wi) cˈa ri ruchiˈ yaˈ riche (rixin) ri Creta yoj benak wi.
Pero cˈa jubaˈ cˈa koj‑el el chiriˈ, tek xocˈulun jun nimalaj cakˈikˈ ri petenak pa ruwiˈ el jubaˈ chare ri acuchi (achique) nikatzˈet chi ntel wi pe ri kˈij, jun cakˈikˈ ri sibilaj nim ruchukˈaˈ, y norupaxij riˈ chuwech ri barco ri yoj benak wi.
Y ruma sibilaj nim ruchukˈaˈ ri cakˈikˈ, can yojrunim cˈa. Y man cˈa yojcowin ta chic yojbiyin chkawech. Rumariˈ cˈo chi xkayaˈ kˈij chi xojrucˈuaj.
Xojkˈax cˈa el chrij jun ti ruwachˈulef ri cˈo pa mar, ri Clauda rubiˈ. Y chiriˈ ma can ta nim ruchukˈaˈ ri cakˈikˈ, pero cˈa cˈayef (cuesta) na xuben chkawech riche (rixin) chi xkajotobaˈ el ri jun ti coˈol lancha ri kiriren el ruma ri barco ri yoj benak wi.
Y tek quijotoban chic el ri ti lancha chupan ri barco, ri achiˈaˈ ri ye ucˈuayon ri barco, xquixim ri barco riqˈui coloˈ ri nimaˈk rupan riche (rixin) chi niquitoˈ jubaˈ ri barco riche (rixin) chi ma nberupaxij ta riˈ. Riyeˈ quixibin quiˈ chi riqˈui jubaˈ ri cakˈikˈ yerunim cˈa chupan ri lugar ri xa ma nim ta rupan yaˈ ri nibix Sirte chare, y rumariˈ xequikasaj ri nimalaj tak tziek riche (rixin) ri barco y xquiyaˈ kˈij chi xeˈucˈuex ruma ri cakˈikˈ.
Y pa rucaˈn kˈij, ruma ri cakˈikˈ can ma kajnek ta ri ruchukˈaˈ, rumariˈ xquirokij cˈa ca pa yaˈ nicˈaj chare ri ejkaˈn ri rucˈuan ri barco.
Y pa rox kˈij, ruma chi ri cakˈikˈ can cˈa cˈo na, can xojtoˈon cˈa chukaˈ riyoj, riche (rixin) chi qˈuiy chare ri rusamajbal ri barco xkarokij ca pa yaˈ.
Y ruma can sibilaj nim ri cakˈikˈ ri nimiyon kiche (kixin), y qˈuiy yan kˈij ri ma katzˈeton ta chic ruwech ri kˈij, ni quiwech ri chˈumilaˈ, rumacˈariˈ xa kacamic chic koyoben y man chic koyoben ta chi yojcolotej.
Y ruma can cˈo yan chic kˈij ri majun utzilaj waˈin kabanon, ri Pablo xbepaˈeˈ pe chiriˈ chiquicojol quinojel, y xubij chique: Xinimaj ta jubaˈ ri xinbij chiwe ri pa Creta, man ta na xoj‑el pe, man ta xkacˈulwachij quereˈ y man ta chukaˈ xkatzˈilaˈ re barco, ri rusamajbal y ri ejkaˈn ri rucˈamom pe.
Yacˈa re wacami nbij cˈa chiwe: Ticukubaˈ icˈuˈx, ruma majun ri xticom ta, xa can xu (xe) wi re barco ri xtiqˈuis ca.
Ruma chakˈaˈ cˈo jun ángel xucˈut riˈ chinuwech ri takon pe ruma ri Wajaf Dios, ri Dios ri yitajin nben ri rusamaj.
Y ri ángel riˈ xubij cˈa chuwe: Pablo, man cˈa taxibij ta awiˈ. Riyit can cˈo cˈa chi yatapon na ri pa Roma chuwech ri César. Rumariˈ majun cˈa xtacˈulwachij. Y awuma cˈa riyit, ri Dios xquerucol cˈa chukaˈ ri ye awachibilan el chupan re jun barco reˈ. Can majun cˈa xticom ca chiwe, xinucheˈex ruma ri ángel.
Rumacˈariˈ, ticukubaˈ icˈuˈx chi xquixcolotej, ruma riyin can wetaman wi chi ri Dios can xkojrucol wi achiˈel ri xorubij ca ri ángel chuwe.
Y cˈo cˈa chi pa jun ti ruwachˈulef ri cˈo pa yaˈ xkojbeka wi ca, xchaˈ ri Pablo chique quinojel ri achiˈaˈ ri ye benak chupan ri jun barco riˈ.
Y caˈiˈ yan cˈa semanas tuchop wi pe ri cakˈikˈ riˈ, y kachapon cˈa binen pa ruwiˈ ri mar ri Adriático rubiˈ. Y pa nicˈaj akˈaˈ riche (rixin) ri akˈaˈ riˈ tek ri achiˈaˈ ri ye ucˈuayon riche (rixin) ri barco xquinabej chi nakaj chic yojcˈo wi apo chare jun ruwachˈulef.
Y riyeˈ xquetaj ri rupan ri yaˈ. Y xquitzˈet cˈa chi treinta y seis metros rupan ri yaˈ tek xquetaj ri pa nabey mul. Yacˈa tek yoj biyinek chic apo jubaˈ, xquitzˈet cˈa chi xa xax nuben ka ri yaˈ ruma xaxu (xaxe) wi chic veinte y siete metros rupan.
Y ruma niquixibij quiˈ chi ri barco nberupaxij riˈ chiquiwech abej, rumariˈ xquirokij ka pa yaˈ cajiˈ anclas, riche (rixin) chi ri barco ma nibiyin ta chic. Ri cajiˈ anclas riˈ pa rachek cˈa ka ri barco yecˈo wi. Riyeˈ can nicajoˈ cˈa chi chanin ta niseker pe, pero ma jubaˈ cˈa niseker ta pe.
Y ri achiˈaˈ ri ye ucˈuayon ri barco nicajoˈ cˈa yeˈanmej el. Rumariˈ xquikasaj ka ri ti lancha pa mar, y niquiben cˈa chi achiˈel ya ri nicˈaj chic anclas ri yecˈo chuwech ri barco ri yetajin chukasaxic.
Rumariˈ ri Pablo xberuyaˈ cˈa rutzijol chare ri capitán quiche (quixin) ri soldados y chukaˈ chique ri soldados. Riyaˈ xubij cˈa chique: Wi xtiyaˈ kˈij chi yeˈanmej el ri can yeˈucˈuan wi riche (rixin) ri barco, majun chiwe riyix ri xticolotej ta chuwech ri camic.
Rumariˈ xepe ri soldados xequikupilaˈ ca ri coloˈ ri achoj riqˈui ximiben wi ri ti coˈol lancha chuwech ri barco, riche (rixin) chi ri ti lancha riˈ tibe na ca.
Yacˈa tek xuchop niseker pe, ri Pablo xubij cˈa chi quewaˈ. Y quecˈareˈ ri xubij riyaˈ chique quinojel ri ye benak pa barco: Wacami nitzˈaket caˈiˈ semanas ri ma yix ta warnek jabel, y chukaˈ majun utzilaj waˈin ibanon.
Rumacˈariˈ nbij chiwe wacami, chi quixwaˈ chi utz riche (rixin) chi cˈo iwuchukˈaˈ. Ruma can xkojcolotej konojel, can ni jun rusmal tak iwiˈ ri xtitzak ta ca, achiˈel ri xkˈalajsex chinuwech. Can majun cˈa ri cˈo ta xtucˈulwachij.
Y tek chˈonak chic cˈa ka ri Pablo, riyaˈ xberucˈamaˈ cˈa pe jun caxlan wey, xumatioxij chare ri Dios chiriˈ chiquiwech quinojel, xuwechˈ y xuchop cˈa rutijic.
Y ya chukaˈ riˈ tek quinojel xcukeˈ ka jubaˈ quicˈuˈx, y xquichop waˈin.
Y konojel cˈa ri yoj benak pa barco, yojcˈo cˈa caˈiˈ ciento riqˈui setenta y seis.
Y tek ye waynek chic ka chi utz, xquichop cˈa ca rucˈakic ri trigo pa mar, riche (rixin) chi ma al ta nuben ca ri barco.
Tek xseker cˈa, ri achiˈaˈ ri ye ucˈuayon riche (rixin) ri barco ma quetaman ta achique ruwachˈulef xebeka wi. Xaxu (xaxe) wi cˈa xquitzˈet chi cˈo jun rukˈaˈ yaˈ, y jabel ri ruchiˈ. Rumariˈ xquichˈob cˈa chi riqˈui jubaˈ yecowin niquicˈuaj apo ri barco chiriˈ.
Rumariˈ xquikupilaˈ ca ri coloˈ riche (rixin) ri anclas, y ri anclas xebe ca chuxeˈ ri mar. Y xequisol ca ri kˈabet riche (rixin) ri barco. Cˈacˈariˈ xquijotobaˈ ri jun nimalaj tziek ri cˈo apo chuwech ri barco, y ri cakˈikˈ xuchop runimic ri barco chuchiˈ yaˈ.
Y can cˈa ma jane yojapon ta chuchiˈ ri mar, tek xbekilaˈ jun boloj sanayiˈ cˈo chuxeˈ yaˈ, y chiriˈ xberukebuj wi riˈ ri ruxeˈ ri rutzaˈn ri barco, y chiriˈ xkˈateˈ wi ca. Can ma xsilon ta chic. Y ri rachek ri barco can xuchop nijokˈotej ruma ri yaˈ can riqˈui cˈa ruchukˈaˈ nberupaxij riˈ chiriˈ.
Yacˈariˈ tek ri soldados xquichˈob chi yequicamisaj cˈa quinojel ri presos, riche (rixin) chi majun nimuxan (natin) el riche (rixin) chi nanmej.
Yacˈa ri capitán man cˈa xrajoˈ ta chi xquiben queriˈ, riche (rixin) chi nicolotej ri Pablo. Xa xubij cˈa chi quinojel cˈa ri can yecowin yemuxan (yeˈatin), tiquicˈakaˈ el quiˈ y quebe nabey, riche (rixin) chi yebeˈel chuchiˈ yaˈ.
Yacˈa ri nicˈaj chic ri ma yecowin ta, xubij cˈa chique chi quequichapalaˈ el tzˈalan o xabachique cheˈ riche (rixin) ri barco ri ye jokˈotajnek chic el, riche (rixin) chi ma yejikˈ ta. Y queriˈ xkaben riche (rixin) chi xoj‑el cˈa chuchiˈ yaˈ, y majun cˈa ri xcom ta chake.

28

Y tek konojel yoj colotajnek chic el ri pa yaˈ, xketamaj cˈa chi ri ti ruwachˈulef riˈ, ri cˈo pa mar, Malta rubiˈ.
Y ri winek ri aj chiriˈ pa Malta, can utz quinaˈoj xquiben kiqˈui ruma xquibox jun kˈakˈ. Cˈacˈariˈ xojquisiqˈuij (xojcoyoj) konojel riche (rixin) chi nikamekˈ kiˈ chuchiˈ ri kˈakˈ, ruma cˈo tef y ntajin job.
Y tek ri Pablo xberucˈamaˈ pe juboraj xcˈaˈy y tek ntajin cˈa ka chuyaˈic pa kˈakˈ, xbeˈel cˈa pe jun cumatz chupan ri xcˈaˈy riˈ ruma xunaˈ ri kˈakˈ. Ri cumatz riˈ xberuchˈicaˈ riˈ chrij rukˈaˈ ri Pablo, y man cˈa nitzak ta el.
Y tek ri winek ri aj chiriˈ pa Malta xquitzˈet chi ri cumatz tzekel chrij rukˈaˈ ri Pablo, niquibilaˈ cˈa chiquiwech: La achi laˈ can nikˈalajin chi jun achi camisanel, ruma astapeˈ xcolotej pe chupan ri mar, ya cˈa la cumatz ri xticamisan el riche (rixin) wacami. Can cˈo cˈa chi nutoj na ri etzelal rubanon, yechaˈ cˈa ri winek riˈ.
Xpe ri Pablo xutotaj ca ri cumatz pa kˈakˈ, y majun retal chi cˈo ta ri nucˈulwachij.
Pero quinojel ri winek quitzuliben quitzuliben apo ri Pablo, coyoben cˈa chi xtibesipoj pe o xticom ka. Y xeyaloj cˈa xcoyobej y xquitzˈet chi xa majun rubanon, man chic cˈa xquibij ta chi ri Pablo jun achi camisanel, xa xquibij cˈa chi riyaˈ jun dios.
Y chunakajal apo ri lugar ri yojcˈo wi, cˈo cˈa jun liˈaj ulef riche (rixin) jun achi ri Publio rubiˈ. Y riyaˈ, yariˈ ri aj kˈatbel tzij chupan ri lugar riˈ. Jabel xojrucˈul ri pa rachoch, y oxiˈ cˈa kˈij ri jabel xojrilij.
Yacˈa ri rutataˈ ri Publio kajnek pa chˈat ruma yabil. Nimalaj cˈaten y quicˈ chupan ri ntoc cˈa chare. Y ri Pablo xapon cˈa chutzˈetic. Xuben orar, y xuyaˈ chukaˈ rukˈaˈ pa ruwiˈ, y ri yawaˈ xcˈachoj.
Xa riqˈui cˈa chi queriˈ xuben ri Pablo, can xbe cˈa rutzijol. Y xeˈoka cˈa riqˈui ri Pablo ri nicˈaj chic yawaˈiˈ ri yecˈo chiriˈ pa Malta. Y ri Pablo xerucˈachojsaj el.
Y ri winek ri aj chiriˈ pa Malta can xquiyaˈ cˈa kakˈij y can jabel wi quinaˈoj xquiben kiqˈui. Y tek xojbe, riyeˈ xquiyalaˈ el ri xticˈatzin chake chupan ri kabey.
Y oxiˈ icˈ ri xojcˈojeˈ cˈa ri chiriˈ pa Malta. Y cˈo cˈa jun barco ri nipe cˈa quelaˈ pa tinamit Alejandría. Ri barco riˈ rucˈuan cˈa ri quiwachbel caˈiˈ dios chutzaˈn. Ri dios riˈ, Cástor y Pólux quibiˈ. Y cˈo cˈa ri chiriˈ pa Malta, ruma chiriˈ xcˈojeˈ wi chupan ri tiempo riche (rixin) cakˈikˈ. Y chupan cˈa ri barco riˈ xojbe wi.
Y xojapon pa tinamit Siracusa, y xojcˈojeˈ oxiˈ kˈij ri chiriˈ.
Y xu (xe) wi xoj‑el cˈa el ri chiriˈ, xkacˈuaj el ri ruchiˈ yaˈ, y xojapon chic pa jun tinamit ri Regio rubiˈ. Y pa rucaˈn kˈij chare ri kojapon wi pa tinamit Regio, yacˈariˈ tek xkachop chic cˈa el binen ruma chi xjoteˈ pe ri cakˈikˈ quereˈ pa sur. Y pa rucaˈn kˈij ri koj‑el wi el ri pa tinamit Regio, yacˈariˈ tek xojapon ri pa tinamit Puteoli.
Y chiriˈ chupan ri tinamit riˈ, yecˈo cˈa kachˈalal xebekilaˈ, y riyeˈ xquibij cˈa chake chi kojcˈojeˈ ka jun semana quiqˈui. Tek xtzˈaket cˈa ri jun semana riˈ, cˈacˈariˈ can choj xojbe cˈa pa Roma.
Ri kachˈalal ri yecˈo chiriˈ pa Roma quicˈaxan chic cˈa chi yojapon, rumariˈ xepe chikacˈulic. Yecˈo ri xojoquicˈuluˈ ri pa jun tinamit ri Foro de Apio rubiˈ, y yecˈo chukaˈ ri xojoquicˈuluˈ pa jun chic lugar ri Tres Tabernas rubiˈ. Tek ri Pablo xerutzˈet cˈa ri kachˈalal riˈ, xumatioxij chare ri Dios. Y reˈ xuyaˈ ruchukˈaˈ xunaˈ riyaˈ.
Y tek xojapon cˈa ri pa Roma, ri Julio ri capitán xerujech cˈa ri presos pa rukˈaˈ ri jun achi ri ucˈuey quiche (quixin) ri achiˈaˈ ye chajinel. Yacˈa chare ri Pablo xbix chi utz nicˈojeˈ ruyonil pa jun jay, y xtichajix ruma jun soldado.
Y oxiˈ yan cˈa kˈij tapon wi ri Pablo pa Roma, tek xutek quisiqˈuixic (coyoxic) ri principaliˈ chiquicojol ri israelitas ri yecˈo pa Roma. Y tek xeˈapon riqˈui, xubij cˈa chique: Wech aj Israel, riyin majun achique ta cˈa nbanon chique ri nicˈaj chic wech aj Israel, ni majun chukaˈ achique ta nbin chrij ri quibin ca ri ye katiˈt kamamaˈ ri xecˈojeˈ ojer ca ri cˈo chi nikaben, pero ri pa Jerusalem xichapatej y xijach pa quikˈaˈ ri aj kˈatbel tzij ri ye aj Roma.
Y tek riyeˈ xquicˈutuj chuwe achique ri nbanon, xquichˈob cˈa chi yinquelesaj el, ruma majun mac ri xilitej ta chuwij riche (rixin) chi queriˈ yitak ta pa camic.
Yacˈa ri kech aj Israel ma xcajoˈ ta chi xinelesex ca, y rumariˈ riyin xincˈutuj cˈa chi ya ri César ri tikˈato tzij pa nuwiˈ, y ma ruma ta cˈa chi cˈo tzujunic (sujunic) ncˈamom pe chiquij ri nuwinak, ruma ta riˈ xincˈutuj queriˈ. Ma tichˈob ta queriˈ.
Xa rumariˈ xintek isiqˈuixic (iwoyoxic) riche (rixin) chi can yixintzˈet y riche (rixin) chukaˈ chi riyix can wuqˈui riyin niwetamaj wi el achique cˈa ruma tek quereˈ ncˈulwachin. Ruma konojel riyoj israelitas cukul kacˈuˈx chi ri caminakiˈ cˈo na jun kˈij tek xquecˈastej pe, y ruma chi yariˈ ri nuniman riyin, rumariˈ tek yin ximil riqˈui cadena wacami, xchaˈ ri Pablo.
Y ri israelitas riˈ xquibij chare ri Pablo: Riyoj majun wuj takon ta pe chake cuma ri aj Judea ri nichˈo ta chawij riyit. Ni majun chukaˈ chique ri kachˈalal ri ye petenak chiriˈ ri yebin ta chi cˈo ta mac abanon. Majun.
Pero riyoj ketaman cˈa chi pa ronojel lugar, ri winek can sibilaj cˈa yechˈo chiwij riyix ri yixnatan rubiˈ ri Jesús, y nikajoˈ cˈa niketamaj achique rubanic ri naˈoj ri acˈamom pe riyit, xechaˈ chare.
Y xquichaˈ cˈa ca jun kˈij riche (rixin) chi queriˈ niquimol quiˈ, y ri Pablo xtubij cˈa ri achique nicajoˈ niquetamaj. Y tek xapon cˈa ri kˈij riˈ, sibilaj cˈa winek ri xbequimoloˈ quiˈ riqˈui ri Pablo, y riyaˈ xuchop cˈa rutzijoxic y rukˈalajsaxic ri rajawaren ri Dios chique. Xuchop cˈa nitzijon tek xel pe ri kˈij y xutanabaˈ cˈa ya tek xka ka ri kˈij, ruma riyaˈ xrajoˈ cˈa chi xkˈax ta chiquiwech chi ri Jesús yariˈ ri Cristo, achiˈel nubij ri tzˈibatal ca ruma ri Moisés y cuma ri profetas ri xekˈalajsan ri ruchˈabel ri Dios ojer ca.
Yecˈo cˈa ri xeniman ri xubij ri Pablo, y yecˈo ri ma xeniman ta.
Y ruma xa ma junan ta cˈa quiwech, xquichop chi xebe el. Pero can cˈa xquicˈaxaj na el ri ruqˈuisbel tak chˈabel ri xubij ri Pablo. Y riyaˈ xubij: Ri chˈabel ri xuyaˈ ri Lokˈolaj Espíritu chare ri profeta Isaías ri xkˈalajsan ruchˈabel ri Dios, riche (rixin) chi xubij chique ri ye katiˈt kamamaˈ ri xecˈojeˈ ojer ca, can utz chukaˈ nuben chi nibix chiwe riyix, ruma ri Lokˈolaj Espíritu xubij cˈa:
Cabiyin quiqˈui ri awinak, y jabij chique: Riyix xtiwacˈaxaj y ma xtikˈax ta chiwech ri xtiwacˈaxaj. Riyix xtitzuˈ y xa ma xtiyaˈ ta cˈa pa cuenta ri nitzuˈ.
Ruma ri cánima re winek reˈ xa xquicowirisaj. Cˈayef (cuesta) chi ntoc pa tak quixquin ri niquicˈaxaj. Ri runakˈ tak quiwech, quiyupuban, ruma ma nicajoˈ ta yetzuˈun. Riyeˈ can majun nicajoˈ, can ma nicajoˈ ta niquicˈaxaj, can ma nicajoˈ ta nika pa tak cánima, ma nicajoˈ ta nitzolin pe quicˈuˈx, riche (rixin) chi riyin nchojmirisaj ri quicˈaslen.
Queriˈ xubij ri Lokˈolaj Espíritu. Rumacˈariˈ tiwetamaj ca riyix, chi ri winek ri ma ye israelitas ta, xapon yan cˈa ri colotajic riche (rixin) ri Dios quiqˈui. Riyeˈ can niquicˈaxaj wi ri chˈabel ri takon pe chique.
Y tek ri Pablo xubij queriˈ chique ri rech aj Israel, xebe y can xquichˈojilaˈ cˈa chiquiwech.
Y ri Pablo can tzˈaket cˈa caˈiˈ junaˈ ri xcˈojeˈ chupan ri rachoch ri rukajon, y xerucˈul cˈa quinojel ri winek ri xeˈapon riqˈui.
Y riyaˈ xutzijoj cˈa chique ri rajawaren ri Dios y xerutijoj cˈa chukaˈ ri winek chrij ri samaj ri xorubanaˈ ka ri Ajaf Jesucristo. Riyaˈ can ma xupokonaj ta xutzijoj chique quinojel. Y can majun chukaˈ xbin chare ri Pablo chi ma tutzijoj ta chic ri ruchˈabel ri Dios.

Rechtsinhaber*in
Multilingual Bible Corpus

Zitationsvorschlag für dieses Objekt
TextGrid Repository (2025). Cakchiquel Collection. Acts (Cakchiquel). Acts (Cakchiquel). Multilingual Parallel Bible Corpus. Multilingual Bible Corpus. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-8D5A-5